Morgunblaðið - 09.06.1955, Blaðsíða 11

I
Fimmtudagur 9. júní 1955
MORGUNBLAÐIÐ
27
úskaparævintýri
Frh. af bls. 26
til að sýna, hversu fráleitlegar
Btefnur hafa verið teknar og eru
bollalagðar : búskaparíramleiðslu
okkar og verzlun rneð búvörur.
Enn hagkvæmari útreikning
gæti ég súnt með vöruskipti á
6mjöri og kartöflum. >að mætti
Btórlækka verð þessara afurða og
lækka vísú.öluna, ef bændur ein-
6korðuðu framleiðslu sína við
eauðfjárrækt og hrossaeldi,
drægju að sama skapi úr jarð-
eplarækt cg smjörframleiðslu, en
létu viðskiptin umsetja hina auð-
veldari f'-amleiðslu og skapa
landsmönnum ódýrari erlendar
neyzluvörur frá þjóðum, sem hafa
beztu aðstöðu til framleiðslu
þeirra. Þetta kunna að vera
öfgar að einhverju leyti, en bend
ir þó í ákveðna átt og ætti að
gefa fulla óstæðu til að endur-
6koða framleiðslustefnur okkar í
búskapnurn Sérstaklega er þetta
eðkallandi nú, er stórútflutning-
ur á búsafurðum stendur fyrir
dyrum. Það þarf að taka vitur-
lega og djiirfmannlega á málun-
um, ef aukin tækni og aukin
framleiðsla á ekki að leiða yfir
okkur vandræði og vesaldóm.
HROSSARÆKT TIL
LYFJAFRAMLEIÐSLU
Ég nefnui áður tvenn trúar-
brögð, sem eru ávallt hættuleg
hverri þjób, annarsvegar oftrú,
en hinsvegar vantrú, sem báðar
byggjast á vanþekkingu. Ég tel
holdanautreldi og innflutning
holdakynja byggjast á hinni fyrr
nefndu, en hinsvegar tel ég, að
landsmenn elmennt vanmeti getu
og mögule ka hrossaræktarinnar.
Hrossin en; sú eina búgrein okk-
ar, sem óhappamenn og ævin-
týramenn búskaparins hafa ekki
ennþá get.ið spillt með innflutn-
ingi og kynblöndun, enda eru
þau svo samgróin íslenzkum
Btaðháttum og náttúru landins,
að þau gætu sem bezt lifað hér
og komizt af án hjúkrunar mann-
anna. Eru þau nú víðurkennd að
vera harðgerðustu og hraustustu
hross jardarinnar. Ég hef þegar
sannað, ao af búsafurðum er
hrossakjötið næst því að stand-
ast samkeppni á erlendum mark-
aði, og þyrfti það minni „báta-
gjaldeyri" en freðfiskur og tog-
arafiskur.
Ég tel - étt í grein þessari að
$egja bænd.im frá öðrum mögu-
leikuim, sem hrossaræktin býr
yfir, þótt það sé ekki sérlega
skemmtilegt til frásagnar, eins
Og nú er í pottinn búíð.
Ýmiskonar fjörefni og vakar
'(vítamín og hormónar) eru nú
orðin mikilvægar verzlunarvörur
á heimsrr.arkaðinum. Úr blóði
fylfullra hryssna er unnið eitt af
þessum efnum. Notkun þessa lyfs
fer í vöxt og er það bæði notað
Við manmiækningar og í bú-
skapnum. Verð þessa lyfs er
mjög hátt, og þar sem hryssu-
blóð er nær eina aðgengilega
hráefnið til vinnslu þess, þá get-
um við átt þarna mikilvæga
möguleika, því að hrossarækt
dregst ört saman í flestum lönd-
Um Evrópu, og folaldaviðkoman
minnkar stórlega. Folaldaviðkom
an er í mörgum löndum nú 20
—30% af því, sem var fyrir stríð,'
og virðist þessi rýmun ekki enn
hafa stanzað Efnið er unnið úr
blóðvatni hryssnanna, og er blóð-
vatnið einnig notað og selt sem
lyf. Framieiðsla blóðvatnsins er
mjög einfoid og auðveld. Hreins
un efnisins er vandasamari, bg
þarf til þess sérfræðinga. Virðist
mega leysa þann vanda. Nota
má ýmsar leiðr til að framleiða
blóðvatnið. T. d. má afblæða
hryssurnar 3—4 sinnum yfir
sumarið o§ ná þannig úr þeim
10—15 lítrum af blóði. Einnig má
ala hryssur til tveggja eða
þriggja vctra aldurs, láta bær
fyljast og slátra þeim síðao 60—
70 dögum efíir að þær fyljuðust.
Þá yrði blóðið úi- þeim sennilega
meira virði en kjötið. Um það
er þó erfitt að segja, ems og mál-
in standa. Hitt veit ég, að úr
hverri hryssu, sem slátrað verður
á réttum +íma eftir fyljun, ætti að
geta fengist vakamagn, sem næmi
að minnsta kosti 600 þúsund ein-
ingum. Ef menn fara í lyfjabúð
til að kaupa efni þetta, þá þurfa
þeir að greiða 18-—20 þúsund
krónur fynr það vakamagn, sem
unnið er úr einni hryssu. Mér
finnst, að bað hljóti að vera illa
haldið á malum, ef hráefnið gefur
minna en 10% af söluverðinu.
Mál þe.r.a var í rannsókn hjá
Tilraunaráði búfjárræktar fyrir
þremur árum síðan. Rannsóknin
fór út um þúfur með leiðinlegum
hætti, sem ég ekki skýri nánar
í þessari grein, og síðan gert að
grínmáli með blaðaskrifum. Ég
sé ekki, að Tilraunaráð búfjár-
ræktar eða landbúnaðarráðuneyt-
ið geti lengur þagað um málið
af hégómlegum ástæðum. Mér
finnst það varða bændur lands-
ins of mikið til þess. Ég hef ný-
lega sagt mig úr Tilraunaráði
búfjárræktar, m. a. sökum fram-
komu landbúnaðarráðuneytisins
í þessu mili. Hins vegar hyggst
ég reyna að þoka málinu áfram
með því að skýra það fyrir bænd-
um og landsmönnum og vita,
hvort ekki má vekja áhuga fyrir
því, svo að bændur taki það upp
sem athyglisvert framleiðslumál.
Sennilega væri Framleiðsluráð
landbúnaðarins og Sa nband ísl.
samvinnuféiaga þar réttu aðilarn-
ir. Þegar útflutr.ingsverðmæti
hrossakjötsins leggst við vaka-
verðmæti rlóðsins, þá finnst mér
ég eygja þarna athyglisverða út-
flutningsframleiðslu, sem gæti
orðið fyllilega samkeppnisfær
við aðra ótflutningsframleiðslu
landsmanna.
VIÐSKIPTAMÁL
BÚSKAPARINS
MIKILL VANDI
Sala hrossa til útlanda getur
einnig átt framtið, engu lakari
en kjötvörurnar. En eins og nú
standa sakir, þá tel ég, að sú
sala þyríti álíka meðgjöf og
dilkakjötsutflutningurinn.
Hér hef ég bent á möguleik-
ana, sem 'andbúnaðurinn hefur
til útflutnings, og hvaða bús-
afurðir koma helzt til greina.
Hins vegti veit ég vel, að það
er alls exkert áhlaupaverk að
komast inn á heimsmarkaðinn
með nýjar og óþekktar vörur frá
landi, sem ekkert álit hefur á
þessu sviði, og hefur alveg horf-
ið af heimsmarkaðinum á 15 ára
tímabili. Eítt veigamesta atriðið
til að vinna nýja markaði er
kynningarstarfsemin. Það þarf í
fyrstu að fórna miklu til hennar,
koma fyrstn vörunum nógu ódýr-
um til kaupendanna og tryggja
vörugæðin, mikil og jöfn. Einnig
þarf að beita snjallri og sterkri
viðskiptatækni, byggja upp kunn
ingsskap og vináttu við ráða-
mikla vilskiptaaðila og beita
með klókirtdum opinberum sendi-
mönnum ríkisins. Hjartsláttur
viðskiptab'fsins er ótrúlega mann
legur og persónulegur, og lífæðir
hinna mikiu viðskipta slá með
ekki ólíkum hætti og siagæðar
elskenda, sem haldast í hendur
undir laufbaki skrautgarða.
Þeir, sem á næstu árum fara
með stjórr. á framleiðslumálum
og viðskipfamálum búskaparins,
eiga mikinn vanda fyrir höndum,
sem skemmtilegt getur orðið að
glíma við og ieysa, en því aðeins
mun það takast giftusamlega,
þeim til sóma og landinu til
gagns, að viðbrögðin verði fljót
og rétt og tekið verði á málun-
um með léttum skilningi og
þekkingu
Gunnar Bjarnason.
Einar
Lúðvíksson
Kveðja
Sporisjóðurinn í KeHnvík
F. 9. janúar 1934
D. 27. marz 1955
KVEÐJA
til látins eiginmanns
Svífa fyrir sjónum
sorg þrungin ský
og vonarhimin
vefja myrkri.
Falla höfug tár
um fölar kinnar
syrgi ég ástkæran
ekta maka.
Lífið var fagurt,
og fjör i æðum
ung er við tengdumst
ástarböndum.
Sýndist okkur þá
sól í heiði,
6n lítið við þekktum
lífsins gátur.
Lítið er bil,
milli lífs og dauða
og löngum fallvalt
lífsins gengi.
Horfinn ert þú
hjartans vinur,
sit ég nú ein
við sorg og raun.
Blæðandi sár
ég ber í hjarta,
er seint mun gróa
né sorgum lynna
því þú ert horfinn
yfir hafið breiða,
til fegri landa
en finnast hér.
Vertu sæll, elsku
vinur, biíði,
far þú heill,
til friðar landa.
Þökk fyrir allar
yndis stundir,
er saman við lifðum
sæl og glöð.
Krýp ég hljóðlát
við hvílu þína,
í mjúku skauti
móðurjarðar.
Englar blíðir,
við beð þitt vaki,
sofðu vinur minn
sætt, og rótt.
Kveður þig líka
Ijúfur sonur,
eftirmvnd þín
og yndi móður.
í honum sé ég
sólargeisla,
í rökkurdjúpi
rauna minna.
H. J.
Keflavík, 2. júní.
SPARISJÓÐURINN í Keflavík
er í þann veginn að flytja í
nýtt húsnæði, sem byggt hefur
verið á síðasta ári. í sambandi
við aðalfund sparisjóðsins fyrir
nokkrum dögum, var frétta-
mönnum sýnt hið nýja húsnæði,
sem er hið veglegasta í alla staði.
Húsið er 150 fermetrar, tvær
hæðir og kjallari og hefur spari-
sjóðurinn til afnota alla fyrstu
hæðina og í kjallara eru fjár-
hirzlur sparisjóðsins og væntan-
leg geymsluhólf viðskiptamanna
o. fl. Á efri hæð eru íbúðir og
skrifstofuherbergi.
Gunnar Þ. Þorsteinsson, bvgg-
ingarfræðingur frá Keflavík,
teiknaði húsið. Guðmundur
Skúlason, byggingarmeistari,
hafði trésmíði á hendi og Guðjón
Hjörleifsson, múrarameistari,
annaðist alla múrvinnu. Guð-
björn Guðmundsson annaðist raf-
lagnir og Jón Páll Friðmundsson
i alla málningarvinnu. Jón Guð-
mundsson og Þórarin Ólafsson
; smíðuðu afgreiðsluborð og aðrar
innréttingar, en Stálhúsgögn í
Revkjavík, skrifborð og stóla.
Gólf eru lögð mjúkri plast-
steypu. Aliur frágangur og
vinna við bygginguna er hið
vandaðasta í hvívetna.
Afgreiðslusalur er bjartur og
rúmgóður og vel fyrir öilum
þörfum séð. Það verður mikill
munur f>rir sparisjóðinn að
starfa í þessum nýju, glæsilegu
húsakynnum til aukinna þæg-
inda fyrir viðskiptamennina. —
Einnig er húsið miðsvæðis í bæn-
um og aukið starfslið kemur til
starfa.
STOFNAÐUR 7. NÓV. 1907
Sparisjóðurinn í Keflavík tók
til starfa í ársbyrjun 1908 Að
honum standa 20 ábvrgðarmenn,
allir búsettir á Suðurnesjum. —
Aðalhvatamenn að stofnun sjóðs-
ins voru Þorgrímur Þórðarson,
héraðslæknir og séra Kristinn
Daníelsson, prestur að Útskál-
um. Séra Kristinn var fyrsti
stjórnarformaður, en Þorgrímur
læknir var gjaldkeri frá byrjun
til ársins 1933, en þá tók sonur
hans Lúðvík við en hans naut
aðeins rúmlega eitt ár. 1934 varð
Stefán Björnsson, stjúpsonur
Þorgríms, gjaldkeri og gengdi því
starfi meðan heilsa entist, til
1944. Síðan hefur Guðmundur
Guðmundsson veitt sparisjóðn-
um forstöðu.
Séra Kristinn Daníelsson var
fyrsti formaður stjórnarinnar,
sem fyrr greinir, en meðstjórn-
endur hans voru þeir Arnbjörn
Ólafsson, kaupmaður og Þor-
grímur Þórðarson, læknir, sat
hann í stjórn til ársins 1933. Á
eftir Arinbirni og séra Kristni
komu í stjórn Ágúst Jónsson,
hreppstjóri og Ólafur V. Ófeigs-
| son, kaupmaður. Þegar Ágúst
fluttist frá Keflavík kom í hans
! stað Einar .T. Ólafsson, verzlun-
1 armaður. Árið 1923 kom Þor-
steinn Þorsteinsson, kaupmaður
fyllsta trausts Suðurnesjamanna.
Sparisjóðurinn hefur lánað mik-
ið fé til húsbygginga í Kéílavik
og á þann hátt gert fjölmörgum
kleift að byggja sér hús. Einnig
hefur sjóðurinn lánað til opin-
berra framkvæmda í heimabæ
og á sinn mikla þátt í hinni öru
þróun hér síðasta áratuginn. —
Keflvíkingar hafa ekki sém
skyldi fvlgt þeirri öruggu og
sjálfsögðu leið að ávaxta sparifé
sitt hér heima fyrir og á þann.
hátt að stuðla að aukinni láriá-
getu sparisjóðsins til frairi-
kvæmda í þágu Keflavikinga
sjálfra.
Sparisjóðurinn hefur aldreí
orðið fyrir teljandi töpurri og má
þakka það gætinni fjármála-
stjórn sjóðsins. Sparisjóðurinn
byrjaði smátt. Fyrsta árið vari
veltan 28.600.00 krónur og inn-
stæðufé við fyrstu árslok 8.600.00
krónur, en innstæðufé jókst
smám saman og var við árslok
1939 orðið 480.000.00 og velta það
ár 1.299.000.00 og varasjóður þá
orðinn 115.600.00 krónur. Við árs
lok 1954 var innstæðufé 20 miilj.
og veltan 197 milljónir.
Sparisjóðurinn fer nú fyrst að
aukast verulega að afli og getu,
eftir því sem hann tekur að sér
meiri og fjölþættari starfsemi.
Það er metnaðarmál Keflvík-
inga að sparisjóðurinn verði
framvegis sem hingað til traust
og örugg stofnun, sem veiti bæj->
arbúum vaxandi bankaþjónustu,
en því fylgir auðvitað að Kefl-
víkingar beini viðskiptum sínum
þangað og vaxti þar sparifé sitt.
— Helgi S.
i í stjórnina og var formaður
hennar til dauðadags, 1939, eftir
það gegndi Guðmundur Guð-
mundsson stjórnarformensku um
nokkur ár. — Núverandi stjórn
skipa beir Þorgrímur St. Evjólfs-
son, formaður; Guðmundur Guð-
j mundsson, sparisjóðsstjóri; og
j Þorvaldur Þorvaldsson, fyrrver-
1 andi fiskimatsmaður, og er hann
jafnframt sá eini af 20 ábyrgðar-
mönnum sjóðsins, sem enn er í
tölu ábvrgðarmanna, í 48 ár, —
hinir frumherjarnir hafa ýmist
flutzt á brott héðan eða horfið
af sjónarsviðinu.
' Ýmsir endurskoðeodur hafa
verið við sjóðinn, en lengst munu
hafa gegnt því starfi Ólafur J. A.
Ólafsson, kaunmaður og Friðrik
Þorsteinsson, forstjóri.
}
’ AT DRET TAPAÐ
SVO TET ..T ANDI SÉ
j Sparisjóðurinn i Keflavík hef-
ur ávallt verið rekinn með gætni
• og hagsýni, enda nýtur hann
Gagnfræðaskóia
Akrancss sagí upp
GAGNFRÆÐASKÓLANUM á
Akranesi var slitið 31. maí. —
Voru þá brautskráðir 18 gagn-
fræðingar. Sjö nemendur luku
landsprófi miðskóla.
Skólastjórinn, Ragnar Jóhann-
esson, flutti skólaslitaræðu. —
Ræddi hann um hávaða og ó-
kyrrð, sem mjög einkenndi dag-
legt líf í nútíma þjóðfélagi, á-
hrif þeirra á sálarlíf unglinga og
aðferðir til að draga úr þessurii
vágestum í skólum.
Þá gaf hann allýtarléga
skýrslu um starf skólans s.l. vet-
ur. 140 nemendur sóttu skólann.
Heilsufar var með lélegra móti,
enda varð að loka skólanum ’tm
vikutíma vegna inflúenzu. — Fé-
lagslíf var með nokkrum blóma
og nemendur ötulir við ýmis fé-
j lagsstörf.
í Nokkuð var flutt af fyrirlestr-
um. Minntist skólastjóri sér-
staklega á heimsóknir tveggja
listamanna. Jón Norðfjörð, leik-
ari frá Akureyri, las mikinn
hluta „Gullna hliðsins" eftir
Davíð Stefánsson fyrir nemend-
ur, og Kristmann Guðmundssön,
rithöfundur, flutti erindi um
Einar Benediktsson.
Gagnfræðaprófi luku 18 nem-
endur. Hæsta einkunn hlaut
Emilía H. Jónsdóttir, ágætisc
einkunn 9.02. — 1. einkunn
hlutu 7 nemendur, 2. einkuria
8_ nemendur og 3. einkunn 3. —
Úthlutað var verðlaunum. — 7
piltar úr 3. bekk luku lands-
prófi miðskóla.
í lok skólaslitaræðunnar
ávarpaði skólastjóri hina nýju
gagnfræðinga. — Hann lagði
áherzlu á, að ísienzkir borgarar
yrðu að virða út í æsar megin-
reglur lýðræðis og þjónustu-
lundar, forðast að aðhvllast
hnefaréttinn, en keppa að hóf-
semi í skoðunum og hátterni.
Þekl-ingin væri undirstaða
dvggðarinnar.
Gagnfræðinearnir fóru dag-
inn eftir í náms- og skemmti-
ferð um Norðurland.
BEZT AÐ AVGLÝSA
í MORGVmLAÐlM