Morgunblaðið - 09.06.1955, Blaðsíða 14

30
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 9. júní 1955
Bréf:
AEmar og kennararnir
Barna- og unglingaskóla
Patreksfjarðar slitið
BARNA- og unglingaskóla Pat- og er það jafnframt hæsta eink-
Hr. ritstjóri!
FYRST er frá því að segja, að
maðUr nefnir sig Almar og skrif-
ar í Morgunblaðið. Oft hefur mér
líkað fremur vel við skrif hans
og það svo, að mig hefur stund-
um langað til að vita, hver sá
vaiJri. Nu leið og beið fram til 16.
þ.m. Þá skrifaði Almar um út-
varpsefni síðustu /iku og lét þá
þeirrar skoðunar sinnar getið,
aúðvitað að gefnu tiíefni, að
kennarar hér í oæ leggðu sig ekki
nægilega fram um það að brýna
fyrir börnurn almenna kurteisi.
Mörg voru þau orð og líklega að
einhverju ieyti sönn. Kennarar
eiTÍ áreiðanlega undir sömu sök
seldir í þessu efni og allir aðrir,
enda óljóst mjög, hvenær menn
hafa lagt sig nægiiega fram í
þessu eíni. Ég skal íaka það fram,
að úr þessu langar mig ekki til
að vita, hver Almar er.
Almar er þeirrar skoðunar, að
lítil háttvísi íslenzkra barna sé
fyrst og fremst sök skólanna.
Sömu skoðunar gætir víða, ef til
vill gætir hennar í hverjum stað.
' Samt er þetta mjög fljótfærnisleg
skoðun. Almar stingur upp á því,
að til þess að lagfæra þetta í einni
svipan þurfi ekki annað en hafa
eina stund í háttvísi mánaðar-
lega í skólum. Mér er ekki Ijóst,
á hvern hátt hann hyggst haga
kennslunni, en vafningalaust sagt
hef ég litla trú á þessari aðferð.
'Ég er viss um, að hjá flestum yrði
hún aðeins siðapredikun, þú skalt
og þú skalt ekki. Með því fyjrir-
komulagi, sem nú er, fær hver
einasti kennari og það í hverri
námsgrein óteljandi tækifæri til
leiðbeiningar um háttvísi og
þrúðmennsku. Sannleikurinn er
líka sá, að langflestir kennarar og
langflestir foreldrar einnig reyna
eftir megni að glæða skilning
barna og unglinga fyrir ágæti
prúðrar framkomu. Annað mál er
það, að enginn getur farið fram
úr sjálfum sér. Enginn getur
kennt öðrum meira en hann kann
sjalfur. EKki er,það vænlegt fyr-
ir nokkurn að predika um siða-
lögmál, sem hann að vísu þekkir
en hefur ekki æfingu í að fara
eftir og þverbrýtur oft sjálfur.
Kurteisi og háttprýði eru teygj-
anleg orð og í nánu sambandi við
það, að sinn er siðurinn í landi
hverju. Það gæti jafnvel sums
staðar þótt skortur á háttvísi að
drótta því að heilli sétt manna
óg án nokkurrar rannsóknar, að
hún gegndi illa sjálfsögðustu
skyldu sinni.
Ég er ekki hissa á því, þó að
þuþr, sem erlendis fara, t. d. um
^þrðurlönd, þykist sjá, að börn
þaj- séu siðfágaðri en hér. Ég býst
við, að þetta sé rétt, en þó aðeins
rgtt að vissu marki. Á hinu er
ég hissa, að þeir ferðalangar skuli
eþki eiga snefil af dómgreind,
þegar þeir fara að segja frá.
HÓmgreindarlaust fólk ætti helzt
ajdrei að sigla og alls ekki að
segja frá neinu, sem það telur
sig.sjá.
! Þjóðir þær, sem byggja hin
Norðurlöndin, hafa að mjög
mj,klu leyti aðra umgengnisháttu
ep við íslendingar. Um margt það
sem þar þykir sjálfsögð kurteisi
láta menn sér fátt um finnast hér.
U,m margt af þessum siðum má
deiia, en til þess er ekki staður
hér, fremur en deila um hitt,
hvort kurteisissiðir Eskimóa séu
kurteisi. Um hitt er ekki að deila,
að .ólíkir siðir skapa ólíkan brag.
Þess vegna þarf að gæta mikill-
ar varúðar í hugsun og orði sé
gerður samanburður á kurteisi
tveggja þjóða. Ekki er endilega
sjálfsagt að þykja skítur og
skömm koma til alls heima. Hin-
ar Norðurlandaþjóðirnar eiga að
tfdki sér rótgróna borgarmenn-
irigu, sem þróast hefur um lang-
ah tíma til þess, sem hún er í
dág. Við íslendingar erum naum-
ast komnir fyrstu sporin á þeirri
leið. Er sanngjarnt að bera þetta
saman eins og líku sé saman að
jafna?
Börn læra málið af því að það
er fyrir þeim haft og spegla í sér
þá menningu, sem þau alast upp
við. Það er sjálfsagt vandalítið
að benda á ýmislegt sem betur
mætti fara i fari íslenzkra og þá
einkum reykvízkra barna. en hér
mun aðallega að þeim stefnt. Það
er vandalítið, en það er ekki
heiðarlegt að gera það án vfir-
vegunar. Þrátt fvrir annrnarka
sJna eru hörnin í Reykjavík ein-
hverjar yndislegustu manneskj-
ur, sem hægt er að kynnast. Þau
eru frjálsleg og óþvinguð, hrein-
lynd og éinstaklega drenglunduð.
Þess munu fá dæmi, að þau
bregðist sé á þau treyst til góðs.
Annað mál er það að beim er
ekki mjög gjarnt til hlutleysi í
neinu og hógvært lítillæti er ekki
þeirra sterka hlið. Þetta eru
dekurbörn þeirrar kvnslóðar sem
fyrst kynslóða á íslandi fékk nóg
að borða, lifði við frelsi orða og
athafna og veitti börnum sínum
allt, sem þau báðu um. Börnin
bera svip af því. Ég vildi ekki
ráðleggja neinum kennara að
kenna þeim siðfræði í formi
predikana, nema svo ótrúlega
stæði á að hann hefði fengið
launahækkun nýlega og þættist
ekki svo lítill karl heldur.
Auðvitað er það ekki þakkandi
út af fyrir sig, þó að ég hafi
miklu meira vit á því, sem hér
er um að ræða, heldur en Almar
í Morgunblaðinu. Mér er ekki
kunnugt um, að hann hafi kynnt
sér þessi mál utan það, sem fram
kemur í þessari einu grein hans.
Hann hefði átt að koma til mín
og leita ráða hjá mér. Ég hef síð-
astliðin tuttugu og tvö ár varla
um annað hugsað meira en ís-
lenzk börn bæði raunveruleg og
ímynduð. Ég hef auðvitað ekki
komizt að neinni ákveðinni nið-
urstöðu fremur en aðrir þeir, sem
hugsa. Þeir einir, sem hugsa ekki,
virðast eiga auðvelt með að kom-
ast að niðurstöðu, samanber Alm-
ar. Mér hefur samt orðið ljóst, að
börn hér í bæ eru hvorki verri
né betri en gera má ráð fyrir
að þau séu heldur nákvæmlega
eins. Sé þeim áfátt í kurteisi,
þýðir það ekki það, að heimili og
skólar hafi vanrækt að brýna
fyrir þeim góða siðu heldur hitt:
þau hafa gleymt leiðbeiningun-
um vegna alls hins marga, sem
glepur og dregur hugann meira i
að sér en yfirlætislaus heilræði.
Hættir og siðir manna pg barna
þeirra gera aldrei byltingu, en
þurfa aldir til að þróast. Hvort sú
þróun stefnir í æskilega átt hér
á landi er saga út af fyrir sig.
Hygg ég þó að svo muni vfir-
leitt vera, en út í það er ekki
hægt að fara að sinni.
Til að fyrirbyggja misskiln-
ing skal það tekið fram, að hér
er hvergi stefnt að erindi því,
sem gaf Almari tilefni til sinnar
umsagnar. Ég heyrði það erindi
ekki og hef ekki heyrt neitt um
það talað. Umbótalöngun er góðra
gjalda verð, en þó aðeins, að
henni sé samfara góðvild og mildi
í dómum ásamt dálítilli greind.
Vegna skrifa Almars fram til 16.
þ.m. þykir mér ósennilegt annað
en hann eigi yfir þessum hæfi-
leikum að ráða og læt ég því út-
rætt um þetta í bili.
Reykjavík, 21. marz 1955.
Stefán Jónsson.
Svar Aimars
Kæfi herra Stefán Jónsson.
ÉG vil taka það fram strax, að
það er ekki vegna skætings þess,
er þér setjið í mig í grein yðar,
að ég hripa þessar línur, því að
ég hef ekki lagt það í vana minn
að taka til andsvara, þó að komið
hafi fyrir, að viðkvæmir menn
eða hörundsárir hafi einhverju
að mér hreytt í reiði sinni. — Til- J
gangur minn með svari þessu,
er hinsvegar sá, að láta í ljós
ánægju mína yfir því, að þér
hafið tekið til umræðu í grein
yðar mikilvægt vandamál, sem
varðar hina ungu kynslóð þessa
lands og bá sérstaklega þessa
bæjarfélags, enda þótt mér finn-
ist þér slá hugleiðingum yðar
fullmikið á dreif og ég sé yður
ekki sammála um þann hlut, er ■
kennarar og skólar eiga að þessu
má!i og ég jafnframt harmi það, *
að í grein yðar virðist meir gæta
geðshræringar en rólegrar yfir-
vegunar.
Þau fáu orð, sem ég í þætti
mínum 16. þ. m. lét falla um af-
skipti skóianna af hegðun barna
innan skóla og utan, og sem svo
mjög virðast hafa raskað jafn-
vægi yðar. voru ekki sögð til þess
að deila á skólana eða kennara-
stéttina, heldur eingöngu í þeim
tilgangi að benda á þau augljósu
sannindi, að þessu veigamikla
atriði í uppfræðslu barna þyrfti
að gefa meiri gaum í skólunum
en hingað til virðist hafa verið
gert.
Ég skal fúslega játa það, að
ég er ekki sérfróður um uppeld-
ismáj og get að sjálfsögðu ekki
rætt um afrek skólanna á því
sviði af slikri þekkingu sem þér.
Hinsvegar er mér, af nokkurri
reynzlu, kunnugt um það, að
skólarnir geta haft mjög mikil
áhrif á nemendur sína um kurt-
eislega framkomu, ef þeir leggja
sig fram um það, enda gætir tölu-
verðs munar í því efni, eftir því
hver skóli á hlut að máli. Ég
minnist þess t. d. að hér á ár-
um fyrr, þóttu börn, er gengu
í Landakotsskólann, bera af öðr-
um skólabörnum um prúðmann-
lega framkomu, enda gengu
kennarar þess skóla jafnan ríkt
eftir því, að börnin hegðuðu sér
vel í hvívetna og höfðu á því
vakandi auga eftir því, sem við
varð komið og aðstæður leyfðu.
Við frú Bjarnveig Bjarnadóttir
erum ekki ein um það álit, að
mikið vanti á að börn og ung-
lingar hér í bæ sýni þá háttvisi
í framkomu, sem æskilegt væri,
þó að auðvitað sé um heiðar-
legar undantekningar að ræða í
því efni, enda blasir sú leiða stað-
reynd við mönnum daglega hvar
sem er á almanna færi. — En um
það hversu bezt yrði hagað
fræðslu í skólunum um þessi mál,
skal ég ekkert fullryað. En að-
alatriðið er að fræðslan sé í hönd
um hæfra manna, er ganga að
starfinu með nærfærni og skiln-
ingi og af vakandi áhuga, en eru
ekki haldnir þeirri fáránlegu
hugmynd, að hæverskleg fram-
koma barna sé ótvíræður vottur
um táplevsi þeirra eða kúgun.
Með kærri kveðju.
Almar.
! .
WEGOLIW
ÞVOTTAEFNIÐ
reksfjarðar var slitið laugardag-
inn 30. apríl s. 1. í samkomuhús-
inu Skjaldborg. Rakti skólastjór-
inn helztu viðburði og nýjungar
í skólastarfinu á liðnu skólaári.
Skólinn gekkst óvenja oft fyr-
ir skemmtisamkomum til fjáröfl-
unar fyrir ferðasjóð nemenda,
eða alls fjórum sinnum. Má þar
fyrst nefna, er efnt var til for-
eldrakvölds seinasta daginn fyr-
ir jólaleyfi og var ýmislegt til
skemmtunar. Laugardaginn 26.
febrúar var svo almennur grímu-
dansleikur i samkomuhúsinu með
þátttöku elztu bekkjar barnaskól-
ans og alls unglingaskólans. Að-
sókn var ágæt og mikil fjöl-
breytni í búningum. Verðlaun
fengu ,,Bakkabræður“, en þá léku
þrjár stúlkur unglingaskólans.
Tvö önnur verðlaun voru veitt
og fengu þau einnig nemendur
skólans. Á annan í páskum
gekkst skólinn fyrir almennum
dansleik og laugardaginn 16.
apríl var svo hin árlega skóla-
skemmtun með tveggja stunda
skemmtiskrá. Voru tvær sýning-
ar á laugardaginn og dansleikur
um kvöldið og síðan endurtekið
á sunnudaginn, alltaf fyrir fullu
húsi. Skemmtiatriði voru 13 og
voru helzt þessi: Leikritið „Láki
I ljótri klípu“, skrautsýningin
Burnirótin, negrahljómsveit lék á
ýmis hljóðfæri, sum heimatilbú-
in, fjórar stúlkur sungu með gít-
arundirleik og allar unglinga-
skólastúlkur sungu saman. —
Yngstu nemendurnir fluttu vísur
og kvæði, sýndu dansa og söng-
leiki. Þá voru og nokkrir stuttir
gamanþættir. Var gerður góður
rómur að skemmtun þessari.
Tekjur af allri þessari skemmti-
starfsemi voru um tíu þúsund
krónur. Ákveðið er, að þeir nem-
endur, er luku unglingaprófi, fari
í ferðalag seinna í vor, en enn
er ekki afráðið, hvert farið verð- 1
ur. Á síðastliðnu vori var farið
alla leið austur í Vík í Mýrdal. i
Þótti það einstæður atburður, að
sjá börn frá Patreksfirði á ferða-
lagi þar um slóðir.
Á næstliðnu skólaári var byrj-
að lítillega með smíðakennslu
pilta, aðallega útsögun. Fyrir
þetta skólaár var innréttuð sér-
stök kennslustofa fyrir smíðar og
smíðatæki keypt fyrir um 7 þús.
kr. Smíðakennslu nutu drengir
allt frá 9 ára. Voru smíðisgrip-
ir piltanna til sýnis á teikni- og
handavinnusýningu nemenda,
sem opnuð var að loknum skóla-
slitum og stóð yfir fram á sunnu-
dagskvöld. Voru þarna margir
haglega gerðir munir. Mikill
fjöldi teikninga og „málverka"
voru á sýningu þessari. Var at-
hyglisvert, hversu stórar sumar
myndirnar voru, flestar málaðar
á kraftpappír með þekjulitum,
og hve djörf sum börnin eru í
litameðferð sinni. Handavinna
stúlkna var og mjög smekkleg
að venju. Þarna gat að líta lag-
lega gerðar vinnubækur með inn-
límdum myndum og teikningum,
upphleypt landakort, leirmuni,
brennda og málaða, skriftarsýn-
ishorn og fleira.
Barnaprófi luku að þessu sinni
18 börn. Hæstu einkunn hlaut
Sigríður Friðriksdóttir, 8,88. —
Hæstu einkunn yfir barnaskól-
ann hlaut Guðrún Gísladóttir,
9,02, en hún er 11 ára. Hæstu
einkunn á unglingaprófi hlaut
Dagmar Huld Árnadóttir, 9.42,
unn yfir allan skólann. Næst-
hæstu einkunn á unglingaprófi
hlaut Stella Gísladóttir, 8.05.
Hæstu einkunn í 1. bekk ungl-
ingaskólans hlaut Helga Guð-
jónsdóttir, 9.17.
Guðbjartur Gunnarsson, sena
verið hefur skólastjóri hér und-
anfarin tvö ár, kvaddi nú skól-
ann í siðasta sinn. Færði hann
nemendum og samkennurum
þakkir og árnaðaróskir, svo og
byggðarlaginu í heild.
Karl. i
S1LIC0TE
Household Glaze
Húsgagnagljáinn
með töfraefninu
„SILICOIVE“
Heildsölubirgðir:
Ólafur Císlason & Co. h.f.
Sími 81370.
— Fæst í næstu verzlun —
H. Benediktsson & Co. h.f.
Hafnarhvoll. Sími 1228.
Eyjólfur K. Sigurjónsson
Ragnar A. Magnússon !
löggiltir endnrskoðendur. 1
Klapparstíg 16. — Sími 7903.

MYMX U/D
STB/öáSM
SWGG
tíeiidsQÍubirgdic; EGGERJ KRISTJANSSQJSI & CO. H.F.