Morgunblaðið - 16.06.1955, Blaðsíða 7

Ásta Þorsteins-
dóttir
á Þjótanda - áítræð
F. 21. maí 1897
f D. 12. júní 1955
HÚN lézt í sjúkrahúsi s.l. sunnu-
dag, eftir stutta en þunga legu.
Ásta Þorsteinsdóttir ól allan sinn
aldur hér í Reykjavík. Sökum
starfs síns og stöðu var hún
Reykvíkingum kunn. Um þrettán
ára skeið, nánar tiltekið frá 1918
til 1931, gegndi hún trúnaðar-
störfum hjá Heildverzl. O. John-
son & Kaaber.
Árið 1931 stofnsetti hún ásamt
ungfrú Kristjönu Blöndal eigið
fyrirtæki, verzlunina Chic, og
veitti henni forstöðu æ síðan.
Sex árum síðar, eða 1937 hóf
hún ásamt ungfrú Ingibjörgu
Bjarnadóttur og ungfrú Krist-
jönu Blöndal iðnrekstur, Nær-
fatagerðina h.f.
Bæði þessi fyrirtæki eru starf-
rækt hér sem kunnugt er.
Ásta Þorsteinsdóttir var um
margt óvenjuleg kona. Það ligg-
Ur í augum uppi að nokkra ár-
vekni þurfi til þess að stýra fyr-
irtækjum heilu og höldnu gegn-
um brotsjói viðskiptalífsins, en á
þessu tímabili hafa þeir verið
margir og viðsjálir. Ásta Þor-
steinsdóttir var góðum hæfileik-
um gædd. Auk sérþekkingar í
viðskiptamálum hafði hún vak-
andi áhuga á almennum málum.
Hún las t. d. mikið bókmenntir,
innlendar og útlendar. Hæfileik-
ar hennar og yfirgripsmikil
þekkig var með ágætum og skip-
uðu henni í fremstu röð verzl-
unarstéttarinnar Sérstaka stund
lagði hún á franska tungu og
öðlaðist verulegt vald á því máli.
Hér verður ekki gerð tilraun
til þess að lýsa þessari merku
konu til neinnar hlítar. Þess ger-
ist ekki heldur þörf. Með lífi
sinu og starfi hefur hún kynnt
sig sjálft, og aðeins á einn veg,
að góðu, og þá er vel.
Ásta Þorsteinsdóttir fór að
sjálfsögðu utan öðru hvoru vegna
fyrirtækjanna. Var henni nokk-
urt metnaðarmál að færa í betra
horf ýmislegt samkvæmt erlend-
um fyrirmyndum, og varð nokk-
uð ágengt. Líktist hún í því efni
þeim mönnum og konum er fyr
og síðar vildu hefja þjóð sína
til meiri vegs og virðingar. Um-
gengni hjá okkur er í ýmsu ábóta
vant, jafnt í sölubúðum sem ann-
ars staðar. Þetta var henni ljóst.
Háttvísi hennar og öll framkoma
var þar líka til fyrirmyndar, og
mun seint fyrnast.
Ástu Þorsteinsdóttur auðnaðist
að lifa og starfa sjálfstæð og
frjáls, veitandi fremur en þiggj-
andi. Mörgum verður þessi leið
torsótt þrátt fyrir ýtrustu við-
leitni. Hér er þá líka vandratað-
ur sá gullni meðalvegur. Ver-
aldarvafstur, strit fyrir daglegu
lífi tekur manninn tíðum allan,
svo andleg iðkun mætir afgangi.
Hér orkar sjálfsagt margt tví-
mælis. — Sumum er vegurinn
„þröngur", öðrum „breiður“,
ýmist of eða Van.
Aldrei sakar að líta til lofts-
ins eftir veðurútliti, því ferðinni
skal haldið áfram og eilífðin er
æfinlega fyrir stafni. — Eitt er
víst: Hver sá er með nærveru
sinni eykur á sanna gleði og góð-
vild, stuðlar um leið að aukinni
fegurð og fyllra lífi. Um þetta
Framh. af bls. 7
ÞEIR, sem farið hafa þjóðveg-
inn austur fyrir Þjórsá, hafa
allir séð bæ, sem stendur vest-
an megin árinnar, á jafnsléttu,
rétt við brúarsporðinn. Hann
stendur lágt og iætur lítið yfir
sér, þó húsakynni séu mikil. En
þegar nær dregur brúnni er því
líkast, sem þar bíði vegfarandans
vinur, sem tilbúinn sé að gera
honum gott. Þetta Vinalega útlit
bæjarins mun hafa laðað fram
hlýja hugsun vegfarenda, oftar
en margan grunar. Bær þessi
heitir Þjótandi, og dregur nafn
af ánni. Hann á sér sögu sem
önnur býli, en saga allra býla
er sagan um fólkið sem þar býr.
Hér verður drepið á sögu þessa
býlis, síðastliðin 58 ár, sem miklu
fleiri hafa séð en til þekkja.
' Árið 1897 fluttust að Þjótanda
ung hjón og hófu þar búskap.
Bóndinn hét Einar Brynjólfsson
frá Sóleyjarbakka í Ytri-Hrepp
og kona hans Guðný Hróbjarts-
dóttir frá Grafarbakka í sömu
sveit. Þá stóð bærinn góðan spöl
lengra upp með ánni. Húsakynni
voru þar forn og aflóga og réð-
ust hin ungu hjón í að reisa nýtt
timburhús. Þegar það var nýlega
fullgert, brann það. Var það ærið
tilfinnanlegt í þann tíð, þegar
engar voru tryggingar og hjónin
frumbýlingar. Kom þá glöggt í
ijós kjarkur og stórhugur hinna
ungu hjóna og mun þeim ekki
hafa komið til hugar að gugna.
Afréðu þau þá ekki aðeins að
byggja að nýju, heldur einnig að
flytja bæinn þangað sem nú
stendur hann.
Brátt kom í ljós að það fór
hinum ungu hjónum vel að búa
í þjóðbraut. Varð heimili þeirra
hina mesta miðstöð fyrir félags-
líf nærliggjandi sveita og ómiss-
andi greiðastaður fyrir langferða-
fólk. Þar var síðar símstöð sett
og jók það ennþá ómissanleik
heimilisins fyrir allt nágrennið.
Bóndinn var menntaður umfram
það sem þá var almennt og bætti
á ýmsan hátt úr því skólaleysi,
sem hindraði menntaþroska al-
mennings. — Meðal annars var
hanh organisti og átti ríkan þátt
í að útbreiða þá mennt um sveit-
ir sunnanlands. Hann útvegaði
mönnum hljóðfæri og smíðaði
jafnvel heil „orgel“. Hann kenndi
fjölda manna að spila og var
heimilið jafnan mannmargt. —
Vegfarendur hvíldu þar hesta
sína og fengu aðhlynningu. Var
þar þá söngur og glaðværð.
Þó jörðin væri lítil var hún
hentug, enda farsældist búskap-
ur þeirra vel. Auk hans var um
skeið rekin þar verzlun og á
tímabili greiðasala. í öllu þessu
stóð húsfreyjan hraustlega við
hlið manns sins og mun hún
jafnan hafa gætt þess að þungi
hennar hlutverks iþyngdi honum
ekki. í umsvifum heimilisins og
risnu stóð hún jafnan eins og hún
væri að leik. Glöð og upplögð
og afkastaði miklu verki eins og
smámunir væru.
Þó ljómi stæði af manni hennar
munu fáir minnast hans svo að
þeir geti hennar ekki. Hún skein
í stöðu sinni með óvenjulegum
hætti, því þar fóru saman mikil
afköst og óbrigðul glaðværð.
Auk þess urðu menn þess fljótt
varir að þar var ekki komið að
tómum kofum þó húsbóndinn
væri ekki heima, því ekki skorti
hana úrræði til að leysa úr
vanda manna eða greiða úr um
nauðsynjar þeirra. Var hún bæði
sjálfstæð og fús til að greiða úr
vanda annarra.
Margir minnast þess, hve ó-
venjuleg var veitingasalan þar.
Er það einkum þrennt, sem sér-
staka athygli vakti. Hið fyrsta
er það, að þegar að uppgjöri
kom, bar það óvenju oft við að
menn þurftu ekki að borga. Var
það stundum vegna frændsemi
við húsfreyju, stundum vegna
tengda við ætt manns hennar eða
einhverra vina hennar, auk
fjölda annarra ástæðna, sem ekki
SHI ELL
w 1 II L E R W i
verða taldar. Annað var það, hve
veitingar voru íburðarmiklar,
líktist það fremur veizlu en veit-
ingasölu. Hið þriðja var húsmóð-
irin sjálf. Hún gekk gjarnan sjálf
um beina og vakti það undrun
manna hversu hún sameinaði við
þjónustu sína röskleika og nær-
gætni, höfðinglegt fas húsfreyj-
unnar en aldrei persónuleysi og
þreytusvip griðkonunnar. Hún
gekk jafnan um beina prúðbúin
og vakti það aðdáun mann að svo
virtist sem sama váeri á hvaða
tíma dags komið væri, hún var
jafnan viðbúin. Aldrei æðraðist
hún um annríki og lét lítt á
þreytu bera, enda var hún fá-
dæmi þrekmikil til sálar og lík-
ama cg hafði yndi af að starfa.
Þegar greiðasalan hætti varð
ekki önnur breyting á en sú að
menn þurftu ekki að ráðgast við
pyngju sina, en bætt var úr
nauðsynjum manna eins og fyrr.
Þó mikil væru innanhúss störf,
mun hún jafnan hafa haft vak-
andi auga með búrekstri utan-
húss í fjarveru rnanns síns, sem
hafði mörgum félagsstörfum að
gegna. Og ekki þótti hún liðlétt-
ingur við utanhúss störf þegar
hún gat snúið sér að þeim.
Það prýddi blóma þessa glæsi-
lega heimilis, að þeim hjónum
gáfust fjögur efnis börn, sem
lifðu þar glaða æsku í skjóli
ágætra foreldra. En síðan dró
ský yfir þennan bjarta og glaða
stað, því að. þrjú börnin misstu-
heilsuna, hvert eftir annað og
dóu öll um tvítugs aldur. Voru
það erfið ár, en þeim erfiðleik-
um var ekki varpað á aðra. Hélt
heimilið jafnan áfram að vera
veitandi og var það aðeins hægt
af því að þeim hjónum var fastur
í eðli írábær myndarskapur. —
Vinna, atorka og kraftur Guð-
nýjar húsfreyju á þessum árum,
var meiri en frá verður skýrt,
enda eru það hennar einkamál.
Nokkrum árum eftir barna-
missinn féll maður hennar einnig
frá, og átti hún þá aðeins eftir
einn son og má nærri geta hve
dýrmætur hann var hinni reyndu
konu. Þá lagðist henni sú gæfa
til, að hann kvæntist um þær
mundir ágætri kohu, sém áð fullu
kunni að meta tengdamóður sína
og gerðist sem dóttir hennar, en
ýtti henni ekki út í horn eins og
oft hefur við borið. Fékk hin rík-
lundaða og ráðsvinna kona að
halda þeim völdum og frjálsræði,
sém hæfileikar hennar og þrek
krafðist Qg virðist það hafa orðið
beggja gifta.
HefUr hún því fram til þessa
dags verið hin víðkunna og vel
séða hefðarkóna, sem jafnan er
nefnd Guðný á Þjótanda. Og ber
það nafn sérstakan hefðarblæ í
eyrum allra sem til þekkja.
Hún hefur enzt óvenju vel. Er
hress í hugsun, sí glaðleg og ber
engin merki sorga né elli. Hún
er vel miðlungi fríð en alveg
óvenju falleg. Andlit hennar og
fas ljómar af manndómi, atorku
og heillyndi.
í síðustu fardögum hafði hún
verið 58 ár á Þjótanda og i dag
er hún áttræð. Hún á fjölda
Framh. á bla. 12
Harðgerðustu arfategundunum er hægt að eyða með SHELL.
WEEDKILLER W, sem er eitt öruggasta lyfið gegn arfa í gulrótum.
Fjöldi tilrauna og reýnsla garðyrkjumanna hefur leitt í ljós, að
það er bæði peninga- og tímasparnaður og auk þess meiri upp-
skeruvon, ef úðað er á réttum tíma með SHELL WEEDKILLER W,
eða þegar komin eru 1 eða 2 regluleg blöð á gulræturnar (aufc
kímblaðanna).
SHELL WEEDKILLER W gefur gulrótunum ekki bragð og er {
óskaðlegt jarðveginum. \
Frekari upplýsingar um notkun sendar þeim, er þess óska. j
,f. Shcil á ísEandi
Tryggvagötu 2 — Reykjavík.
Pepsodent gerir raunverulega tennurnar
HVÍTARI
Tennur, sem burstaðar eru úr Pepsodent. eru mun hvítari!
Það er vegna þess að þær eru hreinni! Þær eru hreinni vegna
þess að Pepsodent er eina tannkremið, sem inniheldur Iriutn*.
Pepsodent með IriUm hreinsar ekki aðeins tennurnar heiaur
varnar tannskemmdum. Fyrir hvítari og heilbrigðarí tennur
og hrífandi bros, þá notið Pepsodent kvölds og morgna.
*Skrás. vörum.
REYNIÐ ÞETTA í VIKU:
í dag — skoðið vandlega
tennurnar í speglinum. —
Burstið þær með Pepsodent.
Burstið þær kvölds og
morgna í viku. Brosið síðan
til spegilsins og sjáið mun-
inn. Tennur yðar eru hvít-
ari en nokkru sinni fyrr.
X-PD 38/4-151-50 PEPSODENT LTD., I.ONDON, ENOIAND
Afgreiðslustarf
Stúlka vön afgreiðslustörfum óskast nú þegar í sér-
verzlun. — Umsókn ásamt mynd ef til er, sendist afgr.
Mbl. merkt: „Afgreiðslustörf —587“.
Stúlka óskasl
til afgreiðslnstarfa.
Máncsbar, Haínarfirbi
Símar: 9299 og S702.
Fimmtudagur 16. júní 1955
MORGUISBLAÐIÐ