Morgunblaðið - 16.06.1955, Qupperneq 1

JPIotstmWaiiö
Fimmtudagur 16. Júní 1955
BÆNDUR REISA NY UTIHUSIAFONCUM
JAFNFRAMT AUKINNIRÆKTUN
SKAMMBEINSSTAÐIR í Holt-
um voru fyrr á öldum sýslu-
rhannssetur Rangárvallasýslu,
enda með beztu jörðum í sýsl-
unni. Nú hafa sýslumenn flutt
sig austar nær miðbiki sýslunn-
ar, enda er nú ekki lengur lögð
á það nein áherzla að sýslumenn
séu bændahöföingjar, fyrirmenn
og frumkvöðlar í landbúnaði. I
Ifei, nú er öldin önnur og sýslu-
menn eru óvíða annað en setu-
þreyttir skrifstofumenn.
ÞRÍBÝLI OG SAMT NÓG
LANDRÝMI
En Skammbeinsstaðir í Holt-
um eru enn mikið og gott höfuð-
bíól. Þar er nú þríbýli, hvert býli
meðalstórt og fara öll stækkandi.
Þrátt fyrir það er landrými í
Holtunum svo mikið, að ef vildi
gætu sennilega þrjú önnur býli
verið þarna, en til þess þyrfti
sannarlega mikið að rækta, grafa
skurði og þurrka geysimikil mýr-
arflæmi. Þetta er aðeins eitt
dæmi af mörgum, sem sýna hið
mikla jarðnæði, sem Holtamenn
hafa yfir að ráða. Og það verðum
við að skilja, að áður en allur
þessi gróðursæli jarðvegur yrði
tekinn í notkun, þarf á undan að
fara gífurlegt erfiði og stórkost-
legt fé þarf til þess.
I VORÖNNUM
Vorannirnar stóðu yfir, þegar
ég heimsótti Skammbeinsstaði
fyrir nokkru. Á einum bænum
var bóndinn að blanda tilbúna
áburðinn. Og á öðrum var verið
að aka úr haug. Annars hafði tíð-
ih ekki verið góð til að bera á.
Langvarandi þurrkar höfðu stað-
ið og er slíkt óheppilegt, því að
áburðurinn rennur þá ekki skjótt
saman við jarðveginn, heldur
gufar upp eða jafnvel að hann
fýkur, ef blása tekur.
TILBÚINN ÁBURÐUR
BLANDAÐUR
Sigurður Sigurðsson bóndi á
Suðurbænum er 43 ára. Hann er
ógiftur en systir hans er ráðs-
kona hjá honum.
Hann er, þegar við komum inni
í braggabyggingu að blanda til-
búna áburðinn. Hann leggur
áburðinn á stóran tréhlemm, en
áBurðarkaup bóndans nema þús-
undum króna á hvérju ári. Neðst
et fosfatið, sem er grófgert, þá
kalíið, örfínnt snjóhvítt duft og
efst setur hann köfnunarefnis-
áburðinn, og mest af honum, fín-
gerðum gulum salla. Síðan hrær-
ir. hann þessu öllu saman í eitt
líkast því sem verið sé að hræra
sáman steypu. Úr þessu öllu
verður svo sá allsherjar nothæfi
nitro-fos-ka, nitro = köfnunar-
efni; fos = fosfór; ka = kalí.
Higurður kveðst ekki vera
reglulega ánægður með hinn ís-
lenzka köfnunarefnisáburð. Satt
er það að vísu, að hann hleypur
ekki lengur í kekki, eins og hann
gerði um tíma. Það hefur verið
lagfært með sterkari leirhúð.
■£n ólíkt var handhægara að
dpeifa hinni tegundinni af köfn-
uaarefnisáburði, sem var í kúl-
urp. Þessir smáu krystallar eru
baeði óhentugri og einnig óhrein-
legri og hættara við að dreifast
ekki jafnt. Hinsvegar virðast
krystallarnir íslenzku innihalda
meira köfnunarefni.
NÝ BÆJARHÚS BYGGÐ
I ÁFÖNGUM
Sigurður kveðst hafa tekið við
suðurhluta Skammbeinsstaða
um 1941. Síðan hefur margt og
mjkið breytzt þar, einkum þó á
síðustu árum eftir að vegur var
lagður. Því á eftir vegalagning-
unni 1947—1949 upp um Haga-
hverfi, fylgja allar framfarirnar.
Pá fór Sigurður að byggja bæ-
Heimsókn á þríbýlið
staði í Holtum
Siguröur Sigurösson sýnir fjósiö, sem er myndarlegt í alla staði.
Þar hefir hann 15 mjólkandi kýr, en alls tekur fjósið 26 nautgripi.
inn upp í áföngum. E. t. v. ekki
mikið á hverju ári en hægt og
sígandi.
— Hérna var timburbær, segir
Sigurður, baðstofa og frambvgg-
ing. En 1949 byggði ég íbúðar-
húsið, Það er 6 herbergi og eld-
hús og geymslur, alls um 106
fermetrar. Og hér í húsinu hjá
okkur hefur barnaskólinn verið
til húsa síðan 1950. Það er heima-
vistarskóli og hafa börn í heima-
vistinni verið flest 16. Kennari er
hér nú Sæmundur Guðmundsson.
Var byggingu íbúðarhússins lok-
ið haustið 1950.
Síðan kveðst Sigurður hafa
tekið til við að reisa votheysgryfj
ur tvær og síðan haughús og
endurbvggja fjósið. Og loks
byggði hann árið 1953 stórt og
myndarlegt fjós. En þessar bygg
ingar allar, sagði Sigurður urðu
þess núna valdandi að matsverð
jarðarinnar hækkaði mjög og
varð það til þess að ég varð að
greina miklu hærra heimtaugar-
gjaid en flestir aðrir til rafmagns
ins. En það, finnst mér sárt að
heimtaugagjaldinu skuli vera
hagað þannig að það kemur eins
og nokkurskonar refsing fyrir
það að vera framtakssamur í
^ byggingarmálum.
26 KÚA FJÓS
Sigurður sýndi mér fjósið, sem
er hin myndarlegasta steinbygg-
Skammbeins-
ing. Það rúmar 26 kýr. þar af
heíur Sigurður 15 mjólkandi.
Áður en nýja fjósið kom, varð
hann að hafa kýrnar í fleiri úti-
husum og var slíkt að sjálfsögðu
óviðunandi. Auk þess hefur Sig-
urður hú nokkuð af nautgripum,
sem hann elur til kjötsölu. Er
það óvenjulegt hér á landi.
KÝRNAR GANGA
Á RÆKTUÖU LANDI
— Ég tek nú orðið a’lan minn
heyfeng á ræktuðu landi, segir
Sigurður. Flestir bændur gera
það, enda er ekki hægt að eyða
hinu dýrmæta vinnuafli lengur
í útengjaslátt og þúfnabúskap.
Og nú stefni ég ákveðið að því að
beita kúnum eingöngu á ræktað
iand. Það ætti að vera auðvelt
með nýrækt og með því að skipta
túninu niður. En það hefur geysi-
leg áhrif bæði hvað magn og
gæði mjólkurinnar snertir.
Ég þakka Sigurði fyrir all-
ar upplýsingarnar og skrepp nú
yfir á norðurbæinn,
TVEIR BRÆÐUR BÚA Á
NORÐURBÆNUM
Á þeirri hálflendu búa tveir
bræður, Óskar Pétursson, sem er
hálfsextugur maður og Karl
Pétursson, sem er 10 árum yngri.
En allir eru bændurnir á Skamm
beinsstöðum myndarlegir menn
og góðir bændur. Þeir bræðurn-
ir Óskar og Karl hafa tekið við
jörðinni af föður sínum, Pétri
Jónssyni. Óskar fór að búa á móti
honum 1931 en Karl tók síðan við
jarðarhelming föður síns 1938.
SAMA STARF BÓNDANS OG
BÆJARMANNSINS
Ég hitti Óskar þar sem hann
var, ásamt öðrum manni, að aka
úr haug. Það er að vísu ekki
hreinlegt verk, sagði hann. En
það verður að gerast, því að hin
lífrænu efni verða að ganga sína
hringrás.
— Blessaður vertu, gat ég sagt
við hann. Það er ekkert til að
skammast sín fyrir. Því að í
þessu sem öðru vorum við sveita-
bóndinn og ég kaupstaðarbúinn
óaðskiljanlegir — því að daginn
áður hafði ég notað tækifærið til
að kasta úr fjósaskít í kálgarði
inni í Laugardal.
MYKJUDREIFARI MES
FÆRIBANDI
Óskar kveðst nú hafa í hyggju
að kaupa sér nýja búvél, sem
hann telur að muni koma að
góðu gagni. Það er mykjudreif-
ari. Þeir eru í líki ferkantaðs
vagns, sem djúpur kassi. Þessi
kassi er fylltur af*haug og síðan
er ekið með hann út á tún. En
í bótni kassans er færiband með
skóflum, sem flytur mykjuna
jafnt og þétt út úr vagnendanum.
Slíkt tæki er alveg ómissandi,
segir Óskar. .
— Ég var búinn að panta
mykjudreifara fyrir löngu og
þykir mér afleitt að vera ekki
búinn að fá hann tímanlega.
Verkföllin munu hafa tafið að
hann kæmi og síðan er það frá-
leitt finnst mér, segir Óskar, að
Sambandið, sem flytur þessa
mykjudreifara, lætur ekki jafnt
yfir alla ganga, heldur lætur það
Framsóknarkaupfélögin sitja fyr
ir um afgreiðslu. Slíkt er að sjálf
sögðu alveg óþolandi
SMEKKLEGUR FRÁGANGUR
Á ÖLLU
Ég sé það, að þeir bræður hafa
lagt aðaláherzlu á að byggja upp
útihúsin. íbúðarhúsið er eldra,
timburhús á steingrunni, sæmi-
legt til íveru.
En þeir bræður hafa undir-
byggt fjósið og munu hafa í
hyggju að taka til við fjósbygg-
ingu’. En útihús þeirra liggja hlið
við hlið og sýna það samstarf og
góðvilja sem ríkir milli þessara
bræðra.
Ég læt þetta nægja að sinni.
Eftir ágætar móttökur kveð ég
þá Skammbeinsstaðabændur. Bú
þeirra bera þess vitni, hvernig
íslenzkur landbúnaður er í milli-
bilsástandi. Menn eru að þreifa
sig áfram og byggja bæi sína upp
stig af stigi. Þá er það mikils um
vert fj'rir bændur að hafa augun
vel opin fyrir öllum þeim nýjung
um, sem að gagni mega koma.
Þ. Th.
Suðurbærinn á Skammbeinsstöðum. Þar býr Sigurður Sigurðsson. íbúðarhúsið er smíðað 1950 og
þar á heimavistarskólinn inni.
Norðurbærinn á Skammbeinsstöðum. Þar búa bræðurnir Óskar og Karl Pétursssynir í sama íbúðar-
húsinu. Og útihús þeirra liggja hlið við hlið á sameiginlegri undirbyggingu.
(Ljósm. tók Ól. K. M.)
Flugvöllur siækkað-
ur, ný bryggja,
GJÖGRI, 13. júní — Nýlega hafa
verið hér á ferð tveir verkfræð-
ingar, annar var frá Flugráði, en
hinn frá vita- og hafnarskrif-
stofunni.
Ætlunin er að stækka flug-
brautina hér á Gjögri og eins að
reisa flugskýli. — Þá var mælt
fyrir bryggju hér. A hún að vera
í svokallaðri Brandsvík. Oddviti
hreþpsins er nú í Reykjavík og
vinnur að því, að bryggjugerðin
geti hafizt sem fyrst.
Kaupfélag Strandamanna ætl-
cr að láta reisa hér nýtt fisk-
móttökuhús.
Unnið hefir verið að vegagerð-
ir.ni milli Gjögurs og Eyrar viS
jngólfsfjörð s. 1. þrjár vikur af
miklu kappi. —R. T.