Morgunblaðið - 19.06.1955, Blaðsíða 9

Sunnudagur 19. júní 1955
AIORGUNBLAÐIÐ
9
Reykf avi kurhréf:
Laugardagur 18. júní
Lélegar sprettuhorfur — iiyKisiKsferðKr hænda — Borgarbúmn og tengslin við
náttúruna — 200 stúderstar hiautskráðir úr fjórum menntaskólum — tilutverk
hinna hagnýtu vísinda — i’riðji klofningur Framsoknarflokksms — Óttinn vió
I" Lélegar sprettuhorfur
'AF ÞEIM fregnum, sem borizt
hafa úr hinum ýmsu landshlut-
Jim virðast sprettuhorfur yfir-
leitt vera frekar lélegar. Mun
kuldakastið í byrjun maí eink-
Um valda þar um. Sumstaðar
hefur tún kalið nokkuð eins og
t. d. á Hólsfjöllum og sumstað-
ar á Suðurlandi.
Á stöku stað er þó sláttur nú
þegar þyrjaður. Að Vogum í Mý-
Vatnssveit var t. d. byrjaður
sláttur nú í vikunni og að Litla-
Hóli í Eyjafirði byrjaði sláttur-
inn um svipað leyti. Var þar vel
Sprottið. Er það einkum þakk-
að því, að bóndinn þar gat borið
ftilbúna áburðinn á tún sitt fyrir
hretið. En fjöldi bænda varð fyr-
ír miklu óhagræði af því, hve
seint þeir fengu áburðinn. Olli
hið langvinna verkfall hér í
Reykjavík þeim töfum.
Þurrviðrið undanfarið á
mikinn þátt í hinum lélegu
sprettuhorfum víða um land.
En með nokkrum góðum
skúrum og votviðri um skeið
myndi fljótlega úr rætast í
þessum efnum. Ennþá er ó-
þarfi að örvænta um sæmi-
lega sprettu á þessu sumri.
!
Bændaför
Vestfirðinga
TILTÖLULEGA skammt er liðið
síðan bændur landsins tóku að
fara kynnisfarir milli lands-
hluta. En slíkar farir hafa orðið
mjög vinsælar og átt ríkan þátt
í að skapa aukin kynni milli
fólks í hinum ýmsu landshlutum.
Sannleikurinn er líka sá, að fáar
stéttir eru jafn bundnar við störf
sín og einmitt hændastéttin.
Sveitafólkinu er því vissulega
mikil þörf á þeirri tilbreytingu,
sem slíkar kynnisfarir veita, ekki
sízt húsfreyjunum, sem fólksfæð-
in í sveitunum bitnar ennþá harð
ar á en karlmönnunum.
Undanfarið hefur um 70
manna hópur vestfirzkra bænda
verið á ferð um Vestur- og Suð-
Urland. Hefur þeim hvarvetna
verið ágætlega tekið, bæði af
samtökum bændanna í hinum
ýmsu héruðum og hér í Reykja-
vík.
Því miður eiga alltof fáir
bændur hér á landi heimangengt
frá búum sínum. Fólksfæðin í
sveitunum hefur ,gert fjölmörg-
um bændum ómögulegt að kom-
ast frá heimilum sínum, þó ekki
sé nema í stutta kynnisför í ná-
læg héröð. Þess eru hundruð
dæma, að á stórbúum á frægum
höfuðbólum í þéttbýlustu sveit-
um landsins séu aðeins þrjár,
fjórar eða fimm manneskjur á
vetrum og jafnvel meginhluta
árs.
Borgarbúinn og tengsl-
in við náttúruna
ÞAÐ ER að vísu merkileg fram-
för að hægt skuli að reka stór-
bú með svo litlum mannafla.
Það er afleiðing tækninnar og
vélabúskaparins. En fólksfæðin
og þá ekki hvað sízt straumur
æskunnar úr sveitunum hefur
lamað trú fjölda fólks á fram-
tíð landbúnaðarins og sveitanna.
Fólkið, sem unir heima á býl-
unum fyllist einangrunarkennd,
jafnvel minnimáttarkennd, þegar
félagslíf sveitarinnar legst í
dróma vegna fólksfæðar.
Þetta þarf vissulega að breyt-
ast. Hraði og eirðarleysi vélaald-
arinnar má ekki til lengdar hafa
í för með sér blóðtökur, sem
ógna framtíð íslenzkra sveita.
Aukin ræktun, fjölþættari bú
skapur og betri aðbúð fólksins
í sveitunum hlýtur að skapa
aukið jafnvægi milli hinna ýmsu
atvinnugreina.
voxt SjálfstæðBsflcðdksms
Ungu stúdentarnir halda þjóðhatíð í rigningu — en sólskinsskapi.
Islendingar verða einnig að og stúlkum, sem gengu um göt-
gera sér Ijóst, að sú þjóð, sem
lætur sér til lengdar sjást yfir
þá sérstæðu töfra, sem sveita-
lífið býr yfir hefur beðið tjón
á sálu sinni. Á íslandi eins og
í öllum öðrum menningarlönd-
um hljóta sveitirnar að vera
menningarleg kjölfesta, sem
borgir og þorp sækja til and-
lega uppörfun og líkamlegt
heilbrigði íbúa sinna.
Hversu vélrænt sem starf og
líf kaupstaðabúans verður kemst
hann aldrei hjá að leita ásjár
hinnar gróandi náttúru, inn til
dala eða út til nesja. Réttara
væri þó að orða þetta þannig,
að þess vélrænni, sem starf borg-
arbúans verður, þeim mun meiri
þörf sé honum á sambandi við
hið lífræna umhverfi sitt, gróið
land eða ósnortna fegurð ó-
byggða og öræfa.
200 stúdentar
brautskráðir
A ÞESSU vori hafa réttir 200
stúdentar verið brautskráðir úr
hinum fjórum menntaskólum
landsins. Flestir þeirra koma frá
Menntaskólanum í Reykjavík eða
samtals 113. Frá Menntaskólan-
um á Akureyri eru 44 stúdentar
brautskráðir, frá Menntaskólan-
um á Laugarvatni 25 og frá
Verzlunarskólanum 18.
Það var glatt og bjart yfir
hinum ungu stúdentum, piltum
ur höfuðborgarinnar á þjóðhátíð-
ardaginn með sínar hvítu stúd-
entshúfur. Þetta unga fólk hafði
náð merkum áfanga í lífi sínu
og það horfði bjartsýnt og von-
glatt móti framtíðinni. Og hver
er sá, að hann ekki minnist með
fögnuði og þakklæti síns eigins
prófdags, þegar hann sér þessa
vonglöðu æsku yfirgefa skóla
sína og ganga móti alvöru lífs-
ins. Um það heyrast stöðugt radd
ir, að alltof margt ungt fólk hér
á landi ljúki stúdentsprófi. ís-
lenzkt athafnalíf megi ekki við
því að svo margt fólk „gangi
menntaveginn“.
Þetta er á misskilningi byggt.
Það er gott og gagnlegt að marg-
ir afli sér hinnar góðu menntun-
ar, sem stúdentsprófið veitir. En
það þýðir ekki það að allir stúd-
entar eigi að verða embættis-
menn, hverfa frá atvinnulífi þjóð
og dugandi bændur. En þeirra
gætir lítt í fprystuliði hans og
tengsl flokksins við bændastétt-
ina eru miklu veikari en áður.
Af 16 þingmönnum flokksins eru
nú aðeins þrír bændur.
Margt bendir til þess aS
þriðji klofningur flokksins sé
nú yfirvofandi. Enn sem fyrr
er það vinstri armur flokks-
ins, sem honum veldur. Her-
mann Jónasson hefur um
nokkurt skeið brosað mjög til
vinstri. Hann hefur tekið að
sér forystu hinna „bæjar-
radikölu" í flokknum. En þeir
telja það sáluhjálparatriði
fyrir hann að ná samstaríi
við hina sósíalísku flokka
hvað sem það kostar. Hefur
Hermann Jónassón lýst því
greinilega í útvarpsræðum og
áramótahugleiðingum, að milli
Framsóknarflokksins, Alþýðu-
flokksins, Þjóðvarnarflokks-
ins og „hálfs Sósíaiistaflokks-
ins“ eigi að geta tekizt hin
bróðurlegasta samvinna.
í hinum armi flokksins erji
þessar bollaleggingar engan veg-
inn vinsælar, svo ekki sé djúpt
tekið í árinni. Er vitað að meiri-
hluti þingflokksins telur þær
hreint óráð. Kom það mjög
greinilega fram í eldhúsumræð-
unum á Alþingi í vetur. Þing-
menn flokksins hafa fundið,
hagnýtu vísindi sífellt niikil-! hversu kalt andar úr sveitun-
vægara hlutverki. Með aðstoð um gegn hinum sósíalisku flokk-
vísindaiegs starfs lærðra um og samvinnu við þá.
manna er hægt að létta störf
bóndans, sjómannsins og iðn-
aðarmannsins að miklum
mun. í raun og veru má segja,
að þróun og framfarir í heim-
inum í dag byggist fyrst og
fremst á afrekum vísindanna.
Stúdentafjöldinn er þess-
vegna ekki kvíðaefni. Hitt er
kjarni málsins að unga fólkið
með hvítu kollana velji sér
hagnýt viðfangsefni og noti
þekkingu sína sem skynsam-
legast til þess að byggja upp
framtíð sína og þjóðar sinnar.
(Ljósm. Mbl. Ól. K. M.)
Nýr klofningfur í Fram-
sóknarflokknum
Framsóknarflokkurinn hefur
eins og kunnugt er klofnað
tvisvar. Hann klofnaði í fyrsta
arinnar. Fjöldi stúdenta hlýtur | skipti nokkrum árum eftir stofn-
þvert á móti að gerast bændur,' un sína. Sneru þá margir bænd-
iðnaðarmenn, verzlunarmenn, ur og ýmsir aðrir stofnendur
sjómenn o. s. frv. Góð menntun
er nauðsynleg og gagnleg til þess
að geta innt af hendi hvaða starf
sem er í þjóðfélaginu. Við meg-
um þessvegna aldrei hugsa þann-
ig, að ef ungir menn hafa fengið
stúdentsmenntun þá sé þeim
ekki samboðið að taka upp störf
við aðal bjargræðisvegi þjóðar
sinnar.
Enn má á það benda, að í
nútíma þjóðfélagi gegna hin
hans við honum bakinu. Var
Óttinn við uppgang
Sjálfstæðisflokksins
ÞRÁTT fyrir það má gera ráð
fyrir, að hinir „bæjarradíkölu“ í
Framsóknarflokknum muni hafa
þar vaxandi áhrif á stefnuna. —
Óttinn við uppgang og vöxt
Sjálfstæiðsflokksins hefur ært
aðalmálgagn Framsóknar ger-
samlega. Tíminn tekur ekki á
heilum sér, og sinnir nú yfir-
leitt engu öðru en svívirðingum
um Sjálfstæðismenn. Komast
hinir sanngjarnari menn Fram-
sóknarflokksins þar yfirleitt ekki
upp með moðreyk. Vöxtur Sjálf-
stæðisflokksins verður ekki
stöðvaður með sanngirni í mál-
flutningi okkar, segja þeir „bæj-
arradikölu" og ritstjórn Tímans.
Við verðum að hamra á því ár-
ið út og árið inn að Sjálfstæð-
isflokkurinn sé bófaflokkur, eins
og „Suður-Ameríkuíhaldið“. Það
þá þegar komið í Ijós, að ráð- ' sé Því óskaplegt neyðarbrauð að
andi öfl flokksins beindu hon-1 vinna með honum.
um inn á brautir sósíalismans. I Eftir þessu striki siglir Tíminn
En íslenzkir bændur töldu að u,m Þessar mundir. En skynsömu
flokkur þeirra ætti ekki að á- fólki í sumum hinna vinstri
netjast dauðum og úreltum flokkanna ofbýður yfirdreps-
kennisertningum sósíalista. | skapurinn og stefnuleysið í hin-
Á árunum 1931—1934 klofnaði um sífelldu yfirlýsingum hans
Framsóknarflokkurinn öðru um Þessi efni- Á sama tíma sem
sinni. Einn af aðal leiðtogum miðstjórn Framsóknarflokksins
ráll Rist, fóstursonur Vilhjálms Jónssonar bónda á Litla-Iióli
Eyjafirði snýr fyrsta heyinu, sem slegið er á þessu sumri.
(Ljósm. Vignir Guðmundsson).
hans og stofnandi, Tryggvi heit-
inn Þórhallsson, sagði sig þá úr
flokknum og stofnaði nýjan
flokk. Nokkrir þingmenn hans
fylgdu fordæmi hans.
Fáum árum síðar fór annar
þróttmesti og mikilhæfasti leið-
togi flokksins úr honum. Það
var Jónas Jónsson frá Hriflu,
sem lagt hafði ríkastan skerf af
mörkum til hugsjónalegrar upp-
byggingar hans.
Orsök hins S'ðari klofnings
Framsóknarflokksins var hin
sama og hins fyrra: — Of rík
hneigð ráðandi afla innan
hans til samvinnu við sósíal-
ista.
Fátækari af
hæfileikamönnum
SÍÐAN Framsókarflokkurinn
tvíklofnaði þannig, er hann óneit
anlega miklu fátækari af hæfi-
leikamönnum. Innan hans er að
vísu ennþá að finna marga mæta
eignar sér alla stefnu og öll nýti-
leg verk núverandi ríkisstjórnar,
býður formaður hans stjórnar-
andstöðunni upp á samstarf um
nýja stefnu.
Þegar á allt er litið er það
því síður en svo ólíklegt, aó'
Farmsóknarflokkurinn eigi
eftir að klofna fljótlega í
þriðja sinn. Innan vébanda
hans er fólk með hinar ólík-
ustu skoðanir, sumt langt til
hægri við Sjálfstæðisflokkinn,
annað vinstra megin við „hálf
an Sósíalistafiokkinn“. Þenn-
an sundurleita hóp kallar Tím
inn „milliflokkinn ‘ í íslenzk-
um stjórnmáium. Er það áiit
margra að það sé aðeins rétt-
nefni að því leyti, sem segja
megi að hann sé á milli vita!
Dýr fjórveldafundur
EISENHOWER hefir sagt, að
Fjórveldafundurinn muni kosta
Bandaríkjamenn 1 millj. dala.