Morgunblaðið - 28.06.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 28. júní 1955

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Helslngforsborg er í örum vexti
Húsnæðisskorturinn aðalvandamálið
Stutt samtal við Lauri Aho forseta bæjar-
stjórnar Helsingforsborgar
M'
íslenzkir kommúnistar rúðgera
að fara „undir jörðina"
HINIR sósíalísku flokkar hafa
verið að tapa fylgi hér á landi
undanfarin ár. Sést það m. a.
greinilega á því, að fyrir kosning-
arnar haustið 1949 höfðu Komm-
únistaflokkurinn og Alþýðuflokk
urinn samtals 19 fulltrúa á Al-
þingi. Eftir kosningarnar sumarið
1953 er hinsvegar svo komið að
kommúnistar hafa aðeins 7 þing-
menn og Alþýðuflokkurinn 6, eða
samtals 13 þingmenn. Þjóðvarn-
arflokkurinn hefur þá að vísu
fengið tvö þingsæti. En engu að
síður er tap hinna sósíalísku
flokka mikið og áberandi.
Allar líkur benda til, að síð-
an hafi þessir flokkar beðið
allmikið tap. Báðir töpuðu
þeir hundruðum atkvæða í
bæjarstjórnarkosningunum
hér í Reykjavík í ársbyrjun
1954. Samtals töpuðu komm-
únistar í þeim kosningum 4
bæjarfulltrúum í þrettán kaup
stöðum landsins, og Alþýðu-
flokkurinn 5.
Það er ómaksins vert að athuga
svo lítillega, hvernig heimilis-
ástandið er hjá þessum flokkum
um þessar mundir. Ef litið er til
kommúnista kemur það í ljós,
að vígstaða þeirra er mjög erfið.
Þeir hafa að vísu unnið þann
sigur, að kljúfa Alþýðuflokkinn
innan verkalýðshreyfingarinnar
enn einu sinni. Á þingi Alþýðu-
sambandsins s.l. haust tókst
Hannibal Valdemarssyni að
ginna nokkra Alþýðuflokks-
menn til samstarfs við kommún-
ista. Nægði það til þess að slitið
var samvinnu lýðræðisflokkanna
um stjórn þessara heildarsamtaka
verkalýðsins. Kommúnistar kusu
ólukkufugl Alþýðuflokksins fyr-
seta sambandsins og fengu í stað-
inn menn í stjórn þess. Má nú
segja að þeir ráði þar lögum og
lofum.
Kommúnistar tapa
á verkfallinu
En að öðru leyti er afstaða
kommúnista miklum mun veik-
ari en áður. Þeir höfðu frum-
kvæði um að steypa þúsundum
manna í Reykjavík út í eitt
lengsta verkfall, sem hér hefir
verið háð. Verkfall þetta var
fyrst og fremst pólitísks eðlis,
beint gegn stjórn landsins. Öll-
um er ljóst, að þær launahækk-
anir, sem af því leiddu geta aldrei
bætt launþegum upp það gífur-
lega tjón, sem þeir biðu við 6
vikna vinnustöðvun. Af kaup-
hækkuninni leiðir fyrst og fremst
hækkun verðlags og ýmiskonar
þjónustu. Var bað fyrirfram vit-
að að sú hlyti að verða afleiðing-
in. Gera verkamenn sér nú al-
mennt ljóst, að verkfallið var hið
argasta tilræði við hagsmuni
þeirra. Hafa kommúnistar því
haft skömm eina af forystu sinni
um verkfallið, auk þess sem of-
beldisverk þeirra og yfirgangur
meðan á því stóð hefur snúið
mörgu fólki frá þeim.
í öðru lagi hefur óstjórn komm
únista í KRON haft mjög slæm
áhrif á fylgi þeirra. Eru þar ekki
öll kurl komin til grafar ennþá.
„Félög vinstri manna“
Einar Olgeirsson hefur und-
anfarið haldið nokkra fundi
EÐAL þeirra fulltrúa Helsing
forsborgar, sem hér eru
staddir um þessar mundir í boði
bæjarstjórnar Reykjavíkur, er
forseti bæjarstjórnar hinnar
finnsku höfuðborgar, Lauri Aho,
en hann er jafnframt ritstjóri
eins stærsta blaðsins í Helsing-
fors „Uusi Suomi“. Er hann rúm-
lega fimmtugur maður unglegur
, og geðþekkur í framkomu. Hann
norðanlands. Ilefur hann þar „ fulltrúi hæsriflokksins j bæj.
agt meginaherzluna a það, að arstjórn Helsingforsborgar.
kommunistum ben nu að
starfa aðallega að því, að Mbl. hitti hann snöggvast að
mynduð verði „félög vinstri máli í gær.
manna“, svipuð og Málfunda- — Hvernig er flokkaskipting-
félag jafnaðarmanna hér í in í bæjarstjórn ykkar?
Reykjavík. En það er eins og _ Hún er þanni ag þænum
0 t er stjórnað af ^msteypu hinna
ur Alþyðuflokksfelagi Reykja borgaralegu flokka Stærsti flokk
v,kur og beint stofnað t,l þess urinn er hinsvegar jafnaðarmenn
að eyðileggja Alþýðuflokkinn.
sem hafa 18 bæjarfulltrúa. Fólks-
Hefur það komið greinilega demókratar, sem samsvara komm
fram hja Einari Olgeirssyni, únistum á öðrum Norðurlöndum,
að hann telur skynsamlegt, ef hafa ^5 bæjarfulltrúa. Hinir tveir
ekki nauðsynlegt, að komm- sósíalísku flokkar hafa þannig 33
únistar fari „undir jörðina“ í fulltrúa af 71, sem eiga sæti í
bili, varpi af sér Moskvakyrtl- bæjarstjórninni.
inum og íklæðist skikkju
„vinstrimennskunnar". Hinir borgaralegu flokkar hafa
Verður nú fróðlegt að sjá fultrúa sem hér segir: Hægri
hvernig þessi spilamennska fulltrúa sem hér segir: Hægri
kommúnista tekst á næstu mán- flokkurinn 13 og Finnski þjóð-
uðum. flokkurinn 10. Samtals hafa borg-
araflokkarnir 38 fulltrúa.
Alþýðuflokkurinn
„opinn að aftan“
Lauri Aho forseti bæjarstjórnar
Helsingforsborgar, ritstjóri „Uusi
Suomi“.
BORG í ÖRUM VEXTI
— Hve margir íbúar eru nú
í Helsingfors?
— Þeir eru um 400 þúsund.
Bærinn er í örum vexti. Um síð-
ustu aidamót voru þar um 100
þús. íbúar, og árið 1939 voru þeir
250 þús. Bærinn hefur þannig
VeU andi ólripar:
Um Alþýðuflokkinn hefur það
verið sagt, að hann væri um þess-
ar mundi ekki óáþekkur strætis- , , „ . ,
vagni, sem er opinn að aftan. CAGA Morgunblaðsms hefir
Hann samþykkti að víkja fyrr- ~ vakið mikla athygli, enda er
verandi formanni sínum úr verka ^ún afburðavel skrifuð og bók-
lýðsnefnd flokksins á s. 1. hausti, menntalega séð prýðilegt verk.
lýsti því yfir að hann gæti ekki Hafa margir haft orð á því við
talað fyrir hönd flokksins en rak hversu skemmtileg sagan
hann samt ekki formlega úr hon- s®> hispurslaus og raunsæ. Slíkt
um. En dyrnar voru opnaðar fyr- kom m®r alls ekki á óvart, þar eð
ir honum og honum tilkynnt að hafði lesið hana í ensku út-
honum væri frjálst að nota þær gáfunni og þótti mér gaman ao.
við hentugt tækifæri!! I
Alfreð Gíslason, annar af 1 Tvær hliðar.
tveimur bæjarfulltrúum Alþýðu- tvær hliðar eru
flokksins í Reykjavík var hins- „
vegar rekinn úr flokknum. Hef- Hér fylgir nefnilega sá böggull
ur hann síðan átt í löngum samn- skammrifi, að sagan fjallar um
ingaviðræðum við Þjóðvarnar- j
flokkinn um sameiningu Mál- ,
á þessu
máli, eins og öllum öðrum.
fundafélags jafnaðarmðnna og
hans.
Haraldur Guðmundsson mun
fyrir nokkru hafa tekið upp við-
ræður við Hannibal Valdemars-
son um sættir. Skilyrði þeirra af
hálfu Alþýðuflokksins mun m. a.
hafa verið það, að Hannibal léti
af allri samvinnu við kommún-
ista í stjórn Alþýðusambandsins.
Mun það hafa verið of beizkur
bikar fyrir forseta sambandsins.
Ekki er vitað, hvernig þessum
viðræðum núverandi og fyrrver-
andi formanns Alþýðuflokksins
hefur lyktað. En Lúðvík .Tósefs-
son hefur undanfarið ferðast með
Hannibal um Austurland. Hafa
þeir boðað „vinstrimennskuna“
af miklum áhuga. Virðist það mál, sem í sumra augum er nokk
ekki benda til þess að Haraldi urs konar bannmál í borgaralegu
Guðmundssyni hafi orðið mikið nútímaþjóðfélagi: sambandið
ágengt í sáttaviðræðunum. Bend- milli karls og konu. Hún er því
ir margt til þess að forseti Al- orðin að nokkurs konar feimnis-
þýðusambandsins eigi ekki aftur- máli nokkurra siðaprédikara,
kvæmt úr herbúðum kommún- sem halda því fram, að enginn
ista. Gera Alþýðuflokksmenn megi ræða um ástina, þótt allir
menn yfirleitt ráð fyrir að örlög hugsi um hana.
hans verði svipuð og Trölla-Láfa !
sáluga fyrr á tímum. | Fer eftir hugarfarinu.
Heildarmyndin af ástandi IJÉR er ég á öðru máli, og verða
Kommúnistaflokksins og Al- þessir ágætu menn að afsaka
þýðuflokksins er þannig sú, að það. Samband kynjanna hefir
þessir sósíalísku flokkar eigi alla tíð verið eitt helzta umræðu-
þverrandi fylgi að fagna með- efni beztu skáldsagnahöfunda
al þjóðarinnar og séu auk þess heims, og alls ekkert tiltökumál,
innbyrðis klofnir Kommún- þótt Moravía reyni að brjóta það
istar leggja megináherzlu á til mergjar, enda fer hann snilld
boðun vinstri villunnar og Al- arlega með efnið, þótt hann sé
þýðuflokkurinn reynir að sam allberorður á stundum og segi
eina sjálfan sig. ýmislegt, sem siðapredikararnir
hugsa. Sannleikurinn er nefm-
lega sá, að mat okkar á Hjóna-
bandsást hlýtur að fara eftir þvi
með hvaða hugarfari við lesum
hana, — Það er undir okkur
sjálfum komið, hvort við subbum
okkur út á lestrinum eða lærum
eitthvað af snilld höfundar og
raunsæju viðhorfi hans.
Njála — og siðferðis-
prédikarar.
NJÁLA er ein af perlum heims-
bókmenntanna, eins og allir
vita, og engum finnst þar orði
ofaukið. Það er vafalaust rétt.
Við hefðum þakkað fyrir hvert
orð, sem hrotið hefði í viðbót úr
penna höfundar. En vegna þess
að hann er raunsær höfundur og
notar djúpa lífsreynslu sína i
listaverkinu gerir hann sambandi
karla og kvenna nokkur skil í
riti sínu, og ræðir um þau mál
feimnislaust, ef honum býður svo
við að horfa. íslendingar hafa
aldrei verið neinar teprur. Þess
vegna m. a. hefir Njála náð þeim
vinsældum, sem raun ber vitni.
— Og af sömu ástæðum hefir
Hjónabandsást náð miklum vin-
sældum hér á landi.
Fyrirgefningin
gegn ástriðunni.
AÐUR en ég hverf frá þessu um-
ræðuefni, vil ég þó bæta því
við, að saga „þríhyrningsins“ i
Hjónabandsást er alls ekki aðal-
viðfangsefni höfundar, eins og
lesendur munu síðar komast að
raun um, heldur stefnir hann
fyrirgefningunni gegn ástríðun-
um með þeirri lagni, að hver mað
ur hlýtur að hrífast af, enda þótt
hann sé e. t. v. andvígur siðferð-
isboðum sögunnar. Og þið skulið
ekki gieyma því, göfugu (og
væntanlega hreinlunduðu) siða-
prédikarar, að fyrirgefningin
sigrar — og það hlýtur þó alltaf
að vera viðkunnanlegur endir!
m S^J>
Merkið, sem
klæðir landið.
vaxið gífurlega síðustu árin, sér-
staklega eftir að styrjöldinni
lauk. % hlutar af fólksfjölgun-
inni á ári hverju er fólk, sem
flytur í bæinn utan af landi.
— Hvað er aðal vandamál
ykkar í bæjarstjórninni um þess-
ar mundir?
— Það er skortur á íbúðarhús-
næði, sjúkrahúsum og skólum.
Helsingforsborg leggur nú fram
árlega 1 miljarð og 200 milljónir
marka til íbúðabygginga. Lætur
bærinn byggja íbúðir, sem bæði
eru leigðar og seldar.
— Hve stórar eru þessar íbúð-
ir?
— Þær eru 1—5 herbergja og
eru hinar stærstu þeirra 100
fermetrar.
— Við höfum gert áætlun um
byggingar íbúða, skóla og sjúkra-
húsa, sem á að vera lokið árið
1960.
BORGA 40% í ÚTSVÖR OG
SKATTA
— Eru útsvör og skattar háir
hjá ykkur?
— Já, það held ég að ég verði
að segja. Opinberar álögur hafa
hækkað mikið í Finnlandi frá þvi
fyrir stríð. Yfirleitt borga menn
um 40% af tekjum sínum í út-
svör og ríkisskatta.
— Hvernig gengur finskt at-
vinnulíf um þessar mundir?
— Mjög vel. Næg atvinna er
í landinu og gott verð fæst fyrir
útflutningsafurðir þjóðarinnar.
— En hvernig er ástandið 1
pólitíkinni?
— Það er frekar órólegt. For-
setakosningar eiga að fara fram
í byrjun næsta árs og eru úrslit
þeirra mjög óviss. Frambjóðend-
ur stærstu flokkanna eru eins og
kunnugt er þeir Kekkonen for-
sætisráðherra af hálfu Bænda-
flokksins og Fagerholm þingfor-
seti af hálfu Jafnaðarmanna. En
vel má vera að niðurstaðan verði
sú, að einhver af frambjóðend-
um minni flokkanna verði fyrir
vaiinu ef kosið verður oftar en
einu sinni eins og gera má ráð
fyrir að verði gert.
VELVILJI t GARH
ÍSLENDINGA
— Veit almenningur í Finn-
landi mikið um ísland?
— Já, töluvert, og meðal
finnsku þjóðarinnar ríkir mikil
velvild í garð íslendinga. Fólk
hefur mikinn áhuga fyrir að fá
fréttir frá íslandi. Sjálfum finnst
mér mjög vænt um að hafa feng-
ið tækifæri til þess að koma til
Reykjavíkur. Hér hafa allir nóg
að gera og hér standa yfir mikl-
ar framkvæmdir. Mér þykir
Reykjavík fallegur og myndar-
legur bær, segir ritstjóri „Uusi
Suomi", forseti bæjarstjórnarinn
ar í Helsingfors, að lokum. —
Hann segist hlakka til að skoða
sig frekar um í bænum og geng-
ur brosandi út í sólskinið.
S. Bj.
Úr Kjósinrii
VALDASTÖÐUM, 24. júní: —
Það sem áf er þessum mánuði,
hefir verið allgóð veiði í Laxá í
Kjós. Alls mun vera búið að
veiða um 140 laxa. Bezta veiði
var þann 22. þ.m. veiddust þá 26
laxar, sem vógu samtals 182
pund. Þyngsti laxinn sem veiðst
hefir til þessa vóg 18 pund.
★ ★ ★
Fleiri hafa nú hafið slátt, en
sagt var frá þ. 21. þ. m. Spretta
er enn misjöfn á túnum og því
ekki allir byrjaðir. Og mun það
vart almennt fyrr en í næstu
viku. Gróðri fer nú ört fram.
★ ★ ★
Kvenfélag gaf nokkra ferm-
ingárkyrtla í sambandi við síð-
ustu fermingu hér í vor, sem ætl-
ast er til að notaðir verði eftir-
leiðis við samskonar tækifæri, og
ætla konurnar að bæta við eftir
þöríumi Eiga konurnar vinsam-
legar þakkir skyldar fyrir.