Morgunblaðið - 29.06.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 29. júní 1955
Útg.: H.í. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Á að gesa bæjarfyrirtækin
að styrkþegum?
SÚ spurning, sem sett er fram
hér að ofan, gæti í fljótu
bragði sýnst hvatskeytleg og út
í hött. En þegar málið er athugað
nánar er fjarri því að svo sé og
bæjarbúar eiga heimtingu á að
vita, að innan bæjarstjórnar
Reykjavíkur er djúpsettur ágrein
ingur milli meiri- og minnihlut-
ans um fjármál fyrirtækja bæj-
Sannvirði eða stvrkir
Það er einfalt mál í hverju
þessi ágreiningur felst: Sjálfstæð
ismenn, sem mynda meirihlut-
ann, halda því fast fram og vilja
ekki frá því kvika, að fyrirtæki
bæjarins, sem veita bæjarbúum
tiltekna þjónustu gegn greiðslu,
eigi að fá sannvirði fyrir þessa
þjónustu, þannig að greiðslurnar
geti borið uppi rekstursútgjöldin.
Slík fyrirtæki eiga ekki að vera
ómagi á bæjarsjóði heldur standa
undir rekstri sínum sjálf.
Minnihlutaflokkarnir vilja
hinsvegar ekki aðhyllast þetta,
heldur telja að rétt sé að reka
þessi fyrirtæki með styrk úr
bæjarsjóði í stað þess að gjöldin
fyrir þá þjónustu, sem veitt er,
beri reksturskostnaðinn uppi.
Tvö skýr dæmi
Til þess að sýna hvernig þessi
mismunandi sjónarmið koma
fram viðvíkjandi bæjarfyrirtækj-
unum er nóg að nefna tvö dæmi,
annað um Rafmagnsveituna en
hitt um Strætisvagnana.
í fyrra lá fyrir bæjarstjórn álit
rafmagnsstjóra um að hækka
þyrfti gjaldskrá Rafmagnsveit-
unnar, svo hún gæti borið uppi
kostnað við veitukerfið í bæn-
um. Rafmagnsveita Reykjavíkur
kaupir orkuna af Sogsvirkjun-
inni, sem er sjálfstætt fyrirtæki,
rekið af ríki og bæ, en Rafmagns
veitan dreifir svo orkunni til
bæjarbúa. Kostnaðurinn við veitu
kerfið, sem flytur orkuna um
bæinn, hafði mjög hækkað og
rafmagnsstjóri gerði ýtarlega
grein fyrir þeim hækkunum.
Enginn bar brigður á þörf Raf-
magnsveitunnar er menn greindi
á um leiðir.
Sjálfstæðismenn vildu að
Rafmagnsveitan fengi það
verð fyrir orkuna, sem það
kostaði að flytja hana um bæ-
inn, en minnihlutaflokkarnir
vildu að borgað yrði með raf-
magninu úr bæjarsjóði. Raf-
magnsveituna átti að gera að
styrkþega en hækka svo út-
svörin á bæjarbúum til að
jafna skakkann. Sama máli
gengdi um strætisvagnana.
Fyrir lá skýr og alveg óvé-
fengjanleg greinargerð frá for
stjóra þeirra um hækkun
reksturskostnaðar, sem skap-
aðist að langmestu leyti af
kauphækkunum vagnstjór-
anna. Sjálfstæðismenn vildu
að þeir, sem notuðu vagnana
greiddu það, sem það kostar
raunverulega að flytja far-
þegana.
í þetta skipti klofnaði minni-
hlutinn. Flestir minnihlutamenn
vildu ekki viðurkenna það sjón-
armið, að S.V.R. ætti að fá sann-
virði fyrir fólksflutningana og
ýmist greiddu atkvæði á móti eða I
sátu hjá. Einn minnihlutamaður-
inn gerði sig þó að samvizku
þessa hóps og taldi að fráieitt
væri að bregða fæti fyrir vel rek-
ið fyrirtæki með því að neita því
um nauðsynlega gjaldahækk-
un.
Hvorki Rafmagnsveitan né
S.V.R. voru gerðir að styrkþeg-
um því Sjálfstæðismenn stóðu
fast um sína fyrri stefnu.
Biðlistar og afturför
Nú er það alveg vafalaust, að
ýmsum af minnihlutafulltrúun-
um í bæjarstjórn er fullljóst áð
útilokað er að gera fyrirtæki bæj
arins að styrkþegum á bæjar-
sjóði. En þeir teija það pólitískt
heppilegra fyrir sig að vera á
móti hækkunum einstakra gjalda.
Hitt veldur þeim engum áhyggj-
um þó afleiðingin yrði, að hækka
þyrfti útsvarsstigann til að jafna
hallann. Þeir hugsa sem svo, að
almennihgur muni ekki gera sér
slíkt ljóst og auðvelt sé að skella
skuldinni af hækkun útsvarsstig-
ans á „óhófseyðslu bæjarstjórn-
aríhaldsins". En setjum nú svo,
að þessir minnihlutaflokkar, sem
eru svo óvandir að meðölum,
kæmust í meirihluta. Þá mundi
þessi refskák ekki lengur beinast
að Sjálfstæðismönnum heldur
mundu þeir þá keppast innbyrð-
is. Þá mundi kapphlaupið verða
um það hver af flokkunum gæti
auglýst, að hann hefði verið á
móti þessari hækkun eða hinni til
þess að „slá sér upp“ í augum
bæjarbúa. Hagur bæjarfyrirtækj-
anna yrði auðvitað fullkomið
aukaatriði í þeim leik, alveg eins .
og hann er það nú í viðureign- j
inni við Sjálfstæðismenn. i
Þá mundu rafmagnsnotend-
urnir sjá nýtt ástand skapast
hjá Rafveitunni. Þá mundu
þeir, sem vildu fá rafmagn í
nýtt hús verða að bíða með
nöfn sín á löngum lista, rétt
eins og nú er hjá símanum. Og
þá mundi ekki þýða fyrir út-1
hverfafólkið að óska eftir nýj-
um leiðum Strætisvagnanna
og fjölgun ferða. Ferðunum
mundi fremur verða fækkað
eins og Alfreð Gíslason lagði ,
til á dögunum. Fjárhagur)
þessara fyrirtækja kæmist þá
undireins i öngþveiti og rekst-,
urinn staðnaði eða að honum
hrakaði.
Staðreyndirnar verða
ekki umflnnar
Sjálfstæðismenn gera sér það
Ijóst, að það er ekki vinsælt að
mæla með hækkun á gjöldum
fyrir rafmagn eða farþegaflutn-
inga. En þeir horfast 5 augu við
staðreyndirnar, því þeir skilja
að það þýðir ekki að reyna að
bjarga sér undan á flótta. Slíkur
flótti gæti ekki endað í öðru en
stórtjóni fyrir bæjarbúa í heild.
Ef vinstri samvinnan næði
völdum í bæjarstjórn Reykjavík-
ur væri úti um hag bæjarfyrir-
tækjanna. Þau yrðu þá fljótlega
að þungbærum styrkþegum í
stað þess að standa á eigin fót-
um. Þá fengju bæjarbúar að
kynnast því hvað það kostar að
horfa á kappleiki vinstri flokk-
anna á íþróttavelli bæjarmál-
anna.
Aðeins eimi hinna
ffömlii eftir
o
NÚ er aðeins einn hinna gömlu
togara til í landinu. Er það Venus
gamli, sem liggur suður í Hafn-
arfirði. — í gærkvöldi voru
dregnir héðan til niðurrifs í Dan-
mörku: Tryggvi gamli, Faxi, sem
eitt sinn hét Arinbjörn hersir og
Maí. Danski dráttarbáturinn
Sigyn fer með þá, og hann fór
með þrjá togara fyrir um það bil
mánuði, einnig til niðurrifs í Es-
bjerg.
Á hverjum togaranna voru
tveir menn vel útbúnir að öllum
öryggistækjum og með björgun-
arbát á bátapalli. Gert er ráð
fyrir að siglingin út muni taka
15 daga.
Laxá brúuð
HÚSAVÍK, 28. júní: — Nýlega er
iokið við brúaruppsetningu á
Laxá við Núpafossa. Er þessi brú
ein af þremur brúm er losnuðu
þegar nýja brúin var gerð á
Laxá hjá Laxamýri. Brúin er þó
ekki akfær enn vegna þess að
eftir er að fylla að henni.
Hjá Ökrum í Reykjadal var
önnur gamla brúin sett á Reykja
dalsá, en hin þriðja verður sett á
Halldórsstaðaá í Bárðardal.
Vinna við Skjálfandafljótsbrúna
nýju hjá Stóruvöllum, er nú haf-
in, en þeirri brúarsmíði á að
ljúka í sumar, — Fréttaritari.
SAN FRANCISCO, 24. júní: —
Á bak við tjöldin er leitast við
að fá sex ríki tekin upp í Sam-
einuðu þjóðirnar. Ríkin eru: Vest
an tjalds, Finnland, ftalía og
Austurríki, en austan tjalds: Ung
verjaland, Búlgaría og Rúmenía.
BrunabótaféEagið hyggst
stofna tii reksturs nyrra
tryggingargreina
Hagur félagsins er nú mjög góður
AÐALFUNDUR fulltrúaráðs
Brunabótafélags íslands var
haldinn í Reykjavík þriðjudag-
inn 21. júní s.l. og er það fyrsti
fundur fulltrúaráðsins eftir að
hið nýja skipulag Brunabótafé-
lags íslands var ákveðið með lög-
um frá síðasta Alþingi.
Fund þennan sóttu um 30 full-
trúar frá kaupstöðum og sýslum
landsins. Formaður fulltrúaráðs-
ins var kosinn Sigurður Sigurðs-
son bæjarfógeti og sýslumaður á
Sauðárkróki, og varaformaður
Úlfur Indriðason, oddviti, Héðins-
höfða, en ritarar fundarins voru
Friðjón Skarphéðinsson bæjar-
fógeti, Akureyri og Sigurður Óli
Ólafsson alþm. Selfossi.
Forstjóri Brunabótafélagsins,
Stefán Jóh. Stefánsson, gaf
skýrslu um rekstur og starfsemi
félagsins og Erlendur Halldórs-
son eftirlitsmaður, Hafnarfirði,
flutti skýrslu frá Brunavarnaeftir
liti ríkisins. Að loknum umræð-
um var samþykkt tillaga um það
að fela forstjóra og framkvæmda
stjórn að stofna til reksturs nýrra
tryggingargreina.
FRAMKVÆMDASTJÓRN
KOSIN
Fulltrúaráðið kaus fram-
kvæmdastjórn Brunabótafélags
íslands, og skipa hana Jón G. Sól-
nes, bankafulltrúi, Akureyri, for-
maður, Emil Jónsson vitamála-
stjóri, Hafnarfirði, varaformað-
uu andi álripar:
MENN hafa skiptar skoðanir
sem betur fer. Jafnvel getur
menn greint á um verðmæti fót-
leggja, þótt undarlegt megi
heita. Að minnsta kosti er ekki
út í hött að ímynda sér, að sumir
hafi orðið óðir og uppvægir í
Danmörku, þegar Pólitíken skaut
því fram nú fyrir skömmu, að
flugvél Loftleiða mundi bráðlega
fljúga með „verðmætustu fætur
Danaveldis" norður til íslands.
Fæturnir eru á danska knatt-
spyrnuliðinu og listdönsurunum
tíu úr Konunglega danska ball-
ettinum í Kaupmannahöfn, sem
hingað eru væntanlegir innan
skamms, eins og kunnugt er. •—
Munu knattspyrnumennirnir
heyja hér landsleik, en listdans-
ararnir dansa á vegum Tívolís.
Bólgur og stjórnleysi.
FULLYRÐING Pólitíkens er
ekki fjarri lagi, því að vissu-
lega eru þetta hinir merkustu
fætur, sem oft hafa varpað frægð-
arljóma á gömlu Danmörk og á-
reiðanlega eru í miklum metum
suður þar. — En tvær hliðar eru
alltaf á hverju máli, — og auð-
velt að verða fótskortur á full-
yrðingum. Það mætti t. d. segja
mér, að sumum finnist blaðið
hafa tekið of djúpt í árinn, og oft
þarf minna til en þetta, að „menn
fái bólgu í kinnarnar, æði og
stjórnleysi í tungu.na, deyfu fyrir
eyrun“, eins og meistari Vídalín
kemst að orði. Að minsta kosti
hér uppi á íslandi! — Ólíklegt
þykir mér nefnilega ,að þeir kon-
unghollustu í Danmörku leggi
blessun sína á Pólitikenfréttina
— eða hvað t. d. um litlu fótling
ana á „de tre dejlige prinsesser?"
Ábyrgðarleysi hinna
gangandi.
ENGUM blandast hugur um, að
umferðarljósin eru til stór-
bóta hér í Reykjavík. Þau veita
meira umferðaröryggi en áður
var, einkum vegna þess, að bif-
reiðastjórar fara eftir þeim. Aft-
ur á móti er langt frá, að gang-
andi fólk geri hið sama ,og er
það til hinnar mestu hneysu. •
Hér á lögreglan nokkra sök á,
því að hún skiptir sér of lítið af
þessum sífelldu umferðarbrotum
hinna gangandi. Henni ber
skylda til að hegna þeim ekki
síður en bifreiðastjórunum, því
að aldrei verður komið á fullu
umferðaröryggi hér í bænum fyrr
en báðir aðilar fara eftir ljós-
unum.
Áður en stórslys verður.
LÖGREGLAN ætti að reyna að
koma í veg fyrir, áður en
stórslys hlýzt af, að menn álpist
út á göturnar, þegar ljósin banna
ur og Jón Steingrímsson, sýslu-
maður, Borgarnesi, ritari. í vara
stjórn voru kjörnir Sigurður Óli
Ólafsson, alþm. Selfossi, Björg-
vin Bjarnason, bæjarstjóri, Sauð-
árkrók og Ólafur Ragnars, bæjar
fulltrúi Siglufirði.
FJÁRHAGUR GÓÐUR
Fjárhagur Brunabótafélags fs-
lands er mjög góður, varasjóðir
orðnir miklir og rekstur og starf-
semi þess hefir aukizt mjög. Allir
kaupstaðir landsins, utan Reykja
víkur, eru deildir í félaginu,
sömuleiðis næstum öll kauptún
landsins og meiri hluti allra
sveitahreppa. Félagið hefir starf
að i tæp 40 ár, og er elzta alinn-
lenda tryggingarfélag landsins,
hefir stutt mjög og eflt bruna-
varnir í landinu, varið til þess
miklu fé og með því móti hefir
verið unnt að lækka verulega ið-
gjaldagreiðslur brunatrygging-
anna. Brunabótafélagið mun nú
stofna til reksturs annarra trygg
ingargreina en brunatrygginga,
og þannig færa út kvíarnar með
starfsemi sína og rekstur.
40 ár í slfóm ÍSÍ
BEN. G. WAAGE forseti ÍSf og
fulltrúi CIO á íslandi, er nýkom-
inn heim aftur frá París, þar sem
hann sat fimmtugasta fund Al-
þjóða Ólympíunefndarinnar
(CIO). — Hinn 27. júní voru lið-
in rétt fjörutíu ár siðan hann
var fyrst kjörinn í stjórn íþrótta-
sambands íslands.
H=>©)w
°iri
það. En hún ætti einnig að kenna
þeim gangandi mönnum umferða
reglurnar, sem þekkja þær ekki.
Hver á t. d. réttinn, þegar bif-
reið beygir úr Bankastræti inn
í Lækjargötuna (í fullum rétti
vitanlega) og gangandi fólk hef-
ir samkvæmt ljósunum rétt til að
fara yfir sömu götu?? •— Þetta,
og margt fleira ætti lögreglan að
uppiýsa menn um.
S-<7ö ■ G>^J>
MerkiS, sem
klæðir landið.
Síbelíus fapar
Fíladelffu
hljómsYeHinni
JARVENPAA. Finnlandi, 18.
júní: — Jan Sibelius, tónskáldið
heimsfræga tók á móti hljóm-
sveitarmönnum Philadelphiu
hljómsveitarinnar og stjórnanda
hennar, Ourmansky. Þetta vekur
athygli vegna þess, að tónskáldið
hefir undanfarið lifað í algerri
einangrun, aðeins tekið á móti
aiira nánustu vinum. Hann hefir
gert þetta að boði lækna sinna
vegna eyrnameins, sem þjáir
hann.
Þetta er í fyrsta skipti í tuttugu
ár, sem hann tekur á móti jafn
mörgum mönnum.
Hár og grannur en tignarlegur
sem endranær, sagði hann við
hijómsveitarmennina: „Það gleð-
ur mig að sjá ykkur. Þið eru ail-
ir miklir listamenn."
Sibelius verður níræður 8. des.
n.k. ,