Morgunblaðið - 29.06.1955, Blaðsíða 16

Veðurúiiii í dag:
Norðan stinningskaldi.
Skúraleiðingar.

143. tbl. — Miðvikuðagur 29. júni 1955
Iþrófflr
á bls. 2.
Jéklafélagsleiðangurinn kominn
IRANNSÓKNARLEIÐANGK-'j ÚRKOMUMÆLINGAR
INÚM á Kötlusvæðinu, sem Sigurjón Rist gerði nokkrar
nú er lokið, kom það meðal ann- rannsóknir á úrkomu á jöklinum.
ars fram, að á Mýrdalsjökli er'— Þar er snjólagið þannig, að
mesta úrkomusvæði landsins, ef , vatnið virðist hripa niður í gegn-
ekki mesta svæði, sem mælzt
hefur. — Við rannsóknirnar var
lögð á það áherzla, að kanna
um snjólagið, jafnvel gegnum
jökulinn, sem þarna er 300—400
m þykkur. Það safnizt síðan sam-
| starfskrafta sína erídurgjalds-
j laust, svo sem við hyggirsgu skál-
' ans Jökulheima í Tongnárbotn-
I um, þar sem margir sjálfboða-
liðar störfuðu af miklum dugn-
aði.
FER TIL SUÐURSKAUTSINS
Franski jöklafræðingurinn Jean
Martin fer nú heim til Frakk-
lands, en í haust leggur hann
upp í för til suðurskautsins til
hvernig hið mikla jökulsvæði an undir honum og lyfti jöklin- rannsóknarstarfa á Terre Adelig.
skiptir sér niður á ár þær
undan jöklinum brjótast.
Leiðangursmenn, sem voru
þeir: Sigurjón Rist mælinga-
maður, er Var fararstjóri, Jón
Eyþórsson veðurfræðingur, dr.
Sigurður Þórarinsson, franski
jöklafræðingurinn Jean Martin
«g Guðmundur Jónasson, ræddu
í gær við blaðamenn um Mýr-
dalsjökulleiðangurinn.
Hann var farinn sem kunnugt
er, til þess að kanna ástand
Kötlusvæðisins, með það fyrir
augum, hvort hægt væri að fara
nærri um það hvenær Katla
muni gjósa. Sem kunnugt er hafa
jarðfræðingar talið gos þar mjög
yfirvofandi, en nágrannar Kötlu,
Skaftfellingar, uggándi mjög. —
Kötlugos og hlaup í hinum miklu
jökulám, sem brjótast fram und-
an Mýrdalsjökli hafa sett sitt
óafmáanlega merki á Vestur-
Skaftafellssýslu. Bar þingmaður
þeirra Jón Kjartansson fram
þingsályktun um þá rannsókn,
sem nú hefur verið gerð og kost-
uð af ríkissjóði.
VIKUTÍMA A JÖKLI
Leiðangurinn var vikutíma á
Kötlusvæðinu. Þar var veður
Mieð eindæmum óhagstætt alla
daga og þrjá daga var ekkert
hægt að gera, því vindur blés úr
öllum áttum og stöðug úrkoma,
rigning, krap eða hríð. Var því
aðstaðan til rannsókna mjög erf-
ið, en tókst þó vel, sagði Jón
Eyþórsson.
Rannsóknir þessar eru byggð-
ar á þykktarmælingum þeim,
eem franski jöklafræðingurinn
Jena Martin framkvæmdi, sagði
Jón, en hann hefur starfað hjá
Franska pólarleiðangrinum, er
einnig lagði til mælitækin. Var
hinn franski samstarfsmaður
okkar ákaflega duglegur og vann
verk sitt með mikilli samvizku-
semi.
Með þyktarmælingunum fæst
vitneskja m. a. um það, um leið
og þykktin á jöklinum er mæld,
hvernig Mýrdaisjökulsvæðið
skiptist niður á árnar, sem und-
mn jöklinum renna.
HVERGI MEIRI URKOMA
En líka var það einn þáttur
rannsóknanna, að gera nákvæm-
ar úrkomumælingar á jöklinum.
Kötlufarar urðu að grafa 9,65 m
djúpa snjógryfju áður en þeir
komust gegnum snjólagið, sem
fallið hefur þar á jöklinum á
síðasta ári. — Rannsóknarleið-
angursmenn bentu á, að með
þessu væri sennilega fundinn sá
stiður á jörðinni sem ársúrkom-
an væri mest.
Við skulum hugsa okkur að
við flyttum þetta ársgamla snjó-
teppi ofan af Mýrdalsjökli og
legðum það yfir Reykjavík. Þá
myndu flest hús bæjarins hverfa
undir snjó! — sagði dr. Sigurður
Þórarinsson. — Hann gat þess
að úrkomumælir á Mýrdalsjökli
myndi sýna yfir 6000 millim. árs-
úrkomu. Hugsast gæti að svipuð
úrkoma myndi mselast á jöklum
Alaska, en um það væri sér ekki
kunnugt. Árssnjólagið á Vatna-
jökli er um 4 m á dýpt.
um. — Jón Eyþórsson skýrði frá
því að Mýrdælingar teldu sig
hafa til marks um það, að gos
væri og stórhlaup á næstu grös-
um, er svonefnd Kötlulægð, væri
sléttfull orðin. Kvaðst Jón hafa
fylgzt með hreyfingum í lægð
þessari undanfarin 10—12 ár og
hefði hún verið að smáfyllast.
Það sem nú liggur fyrir að
rannsaka í sambandi við hlaup-
ið um helgina er að reyna að
finna út hve mikið vatn hafi
verið í hlaupinu, hve djúp hvilft-
in sé, sem á Kötlusvæði mynd-
aðist.
ÞUSUNDIR DAUÐRA FUGLA
Guðmundur Jónasson skýrði
frá því að það hefði vakið undr-
un jöklafaranna að sjá þúsundir
dauðra farfugla uppi á jöklinum.
Hvernig á þessu stendur er ekki
gott að segja, en ekki er ósenni-
legt að óveður hafi hrakið þá
inn á jökulinn og þeir króknað
þar.
Leiðangursmenn fundu nokkra
jarðskjálftakippi á jöklinum á
föstudaginn og þann dag voru
allmiklar stöðugar jarðhræring-
ar, sem komu fram á mælitækj-
úm. — En þeir voru undrandi
er þeir heyrðu tíðindin um hlaup
ið í Múlakvísl.
GÓÐIR LIÐSMENN
Áður en þessum blaðamanna-
fundi lauk vakti Jón Eyþórsson
máls á því, að starfsemi Jökla-
rannsóknafélagsins væri ekki að-
eins í höndum kunnáttumanna,
heldur bæru hana uppi með þeim
hinir áhugasömu jöklagarpar,
sem hafa lagt félaginu fram
Kötlufarar kváðust jafnan munu
minnast starfs hans og dugnað-
ar, og ekki sízt fyrir það hve
skemmtilegur ferðafélagi hann
hafi verið í þeim tveim jökla-
rannsóknarleiðöngrum, sem farn-
ir hafa verið í sumar: Á Vatna-
jökul og Mýrdalsjökul.
SKÁKEiNVIGIÐ
ABCDEFGE
STOKIHÖLMUB
15. leikur Stokkhólms:
e4xRd5
Kiljan hlairi Nsxö-
KAUPMANNAHÖFN. Halldór
Kiljan Laxness rithöfundur hefur
fengið Nexö-verðlaunin í ár. Þau
nema 3000 krónum. — Páll.
Kötluleiðangursmenn, frá vinstri: Guðmundur Jónasson, Jón Ey«
þórsson, Jean Martin, Sigurjón Rist og Sigurður Þórarinsson.
Bátafiskurinn meiri en
mmni
l
LOK maímánaðar var heildar-
aflinn á öllu landinu 238.829
smál.; þar af var togarafiskur
71.436 smál., en bátafiskur 167,393
smál. Bátafiskurinn hefir aukizt
töluvert síðan í fyrrá, enda góð
verðtíð við suðvesturland, en
hinsvegar er afli togat-anna held-
ur minni en í fyrra.
Þannig hljóðar fréttatilkynn-
ing frá Fiskiféíagi íslands, sem
Mbl. barst í gær. —: Þar segir
síðan:
í maílok 1954 var heildarafl-
inn 217.969 smál.
Aflinn 1/1—31/5 1955 skiptist
þannig eftir verkunaraðferðum:
Isfiskur
Til frystingar
— herzlu
— söltunar
— fiskimjölsvinnslu
Annað
728 smálL
89.699 —
52.179 — <
90.102 — ;
1.874 —
1.244 —
235.826 smáL
Síld (fryst tll beitu) 3 —
235.829 smál.
AflamagniS er miðað við slægð
an fisk með haus, nema fiskur til
mjölvinnslu og síld, sem hvort-
tveggja er vegið upp úr sjó.
Þjóðréftarnefndin viðurbi
■ r '
Genf, 28. júní.
Frá Reuter-NTB.
★ Þjóðréttarnefnd S. Þ. sem
vinnur að samningu álitsgjörðar
sem lögð verður fyrir allsherj-
arþingið næsta ár, samþykkti
dag ýmsar reglur um úthafið og
landhelgina. Eru þar m. a. regl-
ur í 10 liðum, sem fjalla um rétt-
inn til fiskveiða.
Finnarnir í boði féiagsmáiaráðherra
Er þar m. a. samþykkt, að ÖU
ríki, sem stunda fiskveiðar á
miðum, sem fiskimenn annarra
Ianda sækja ekki á, geti sett sér«
stakar reglur til þess að vernda
og friða fiskistofninn. Slíkas
reglur hafa skuldbindandi gildl
fyrir aðrar þjóðir, sem síðar hefja
þar fiskveiðar.
★ Ríki getur einnig ákveðið
upp á eigin spýtur reglur, sera
miða að verndun fislcistofnsins,
ef ekki hefir náðst samkomulag
um málið í undangengnum við-
ræðum við þau önnur ríki, sem
hagsmuna eiga að gæta á um«
ræddum fiskimiðum.
Allar fiskveiðideilur skal
leggja fyrir sáttanefnd hér eftir,
en ef þar næst ekki samkomulag
fer deilan fyrir undirnefnd þjóð-
réttarnefndarinnar, sem sker úr
um málið.
----------------------- j
Fulitrúar Ilelsingforsborgar, sem hér eru í boði Reykjavíkurbæjar, sátu í gær hádegisverðarboð
Steingríms Steinþórssonar félagsmálaráðherra. Var myndin hér að ofan tekin við það tækifæri. Á
henni eru, talið frá vinstri í fremstu röð: Frú Tyyne Leivo-Larsson félagsmálaráðherra, Hellá Meltti
Iandshöfðingjafrú og Lauri Aho forseti bæjarstjórn ar Helsingforsborgar. í miðröð, talið frá vinstri,
eru: Aarre Loimarante bæjarfulltrúi, Steingrímur Steinþórsson félagsmálaráðherra og Eggert Krist-
jánsson ræðismaður Finna. í öftustu röð talið frá vinstri, eru: Per-Erik Gustafs borgarritari, Eero
Rydman yfirborgarstjóri og Arvid von Martens bæjarfulltrúi. í gærkvöldi voru hinir finnsku gestir
á sýningu óperunnar La Bohéme í Þjóðleikhúsinu. — Ljósm. Mbl. Ól. K. M.
Minkalæðan komsf
undan
HÚSAVÍK, 28. júní: — Undan-
farna daga hefur hinn kunni
veiðimaður Karlsson, verið að
leita mir.kagrenja við Mývatn og
Laxá. Hefur hann fengið ungan
mann úr Mývatnssveit, Finnboga
Stefánsson, sér til aðstoðar.
Nú hafa veiðihundar þeirra
fundið mmkagreni í Hólsgili S
Laxárdal. Er það það fyrsta, sem
fundizt hefur. Var mjög erfitt að
fást við grenið, þar sem það var:
í hrauni.
En að lokum tókst að komast
að því. Þar fannst einn dauður
yrðlingur. Telur Karlsson að læð
an hafi flutt þá yrðlinga er lífs
af komust eitthvað til, en þeir
félagar sprengdu grenið með
dynamiti. Er nú allt gert til þess
að hafa uppi á læðunni, sem hef-
ur sézt, en ekki náðst. j
Mýrdalsjökull mesta úrkomnsvæðið
sem kunniist er um -
L(pv
KJ