Morgunblaðið - 02.07.1955, Blaðsíða 9

Laugardagur 2. júlí 1955
MORGVNBLAÐIB
I
i

i
MOLOTOV: Maður leyndarmálanna
Eftir Edward Crankshaw
Fjölbreyít og fróð-
leg útvarpsdagskrá
Ur skýrslu Vilhj. Þ. Gíslasonar úfvarpssfjóra -j
EKKERT hafði heyrzt til
rússneska utanríkisráð-
herrans Molotovs í langan
tíma, þar til hann fór í heim-
sókn til Bandaríkjanna og
tók þátt í hátíðahöldunum í
tilefni af afmæli Sameinuðu
þjóðanna.
i
Fyrirsagnir blaðanna höfðu
flestar fjallað um Krúsjeff og
Búlganin. Nokkra athygli vakti,
að Molotov var ekki tekinn með
í hina merkilegu sendiför, sem
Sovétliðsoddarnir gerðu til Belg-
rad í fyrra mánuði. Molotov var
látinn dúsa heima eins og óþægur
krakki, og eins var í fyrra, er
þeir Krúsjeff og vinir hans héldu
til Peking.
★
Þessar tvær ráðstafanir voru
þó hinar mikilvægustu og merk-
ir áfangar í utanríkisstefnu
Rússa. Krúsjeff gerði samning
við Kína á fundinum í Peking.
Efni hans hefur ekki verið gert
heyrum kunnugt, en ljóst er, að
Rússar viðurkenndu kínverska
kommúnista flokkinn sem sjálf-
stæðan og valdamikinn aðila, er
stæði jafnfætis rússneska komm-
únistaflokknum, og Kína, sem
sjálfstætt ríki, jafnt sem Sovét-
rikin.
Þessi ákvörðun var hin merk
asta, því fram að þeim tíma
hafði Moskva krafizt þess að
vera Mekka allra kommún-
istalandanna og að þaðan
kæmi andleg og stjórnmála-
leg leiðsögn, er síðan væri út
deiit til leppríkjanna. — Á
fundinum í Peking afsöiuðu
kommúnistaleiðtogarnir sér
raunverulega þessu forystu-
hlutverki sinu.
Á fundinum í Belgrad baðst
Kremlstjórnin afsökunar á fyrri
mistökum sínum í samskiptum
sínum við Júgóslafíu, viður-
kenndu Tító sem stjórnanda sjálf
stæðrar Júgóslafíu og júgóslaf-
neska kommúnistaflokkinn sem
ffrjálsan og óháðan flokk.
Samþykktir beggja þessara ráð
stafana gengu í algert berhögg
við þá stefnu sem Molotov hefir
barizt fyrir og unnið að hin síð-
ari ár. Því átti hann engan þátt
í ráðstefnum þessum og var
varla annars að vænta.
Nú er hann þó loksins kominn
til San Fransisco og enn er hann
utanríkisráðherra Rússlands. En
tónninn í ræðum Rússa í San
Fransisco hefir verið gjörólíkur
fyrri stjórnarstefnu Molotovs og
svo mun víst líka verða um
stefnu Rússa á Genfarfundinum,
sem brátt fer nú í hönd.
★
HVER er þá þáttur Molotovs í
hinni nýju stefnu, sem stundum
hefir verið nefnd friðarstefnan?
Ekkert öruggt svar er til við
þeirri spurningu. Enn hefir hann
ekki lýst yfir samþykki sínu eða
stuðningi við hina nýju utanrík-
stefnu Rússa. í síðasta skiptið,
sem Molotov hélt opinbera ræðu,
en það var skömmu eftir að Mal-
enkov var velt frá völdum, gætti
einstakrar óbilgirni og ósáttfýsi
S orðum hans.
Titó svaraði fullum hálsi um
Biæl og Molotov varð að láta sér
það lynda að svargrein Títós
væri birt staf fyrir staf í Pravda,
en nokkrir dagar liðu áður en
mótmæli Molotovs kæmu þar á
prent.
Pravda er málgagn kommún-
istaflokksins og Krúsjeff og rit-
stjóri þess er Shepilov, sem er
einn af tryggustu fylgismönnum
Krjúsjeffs. Fór hann með honum
og Búlganin til Belgrad. Vafa-
laust er það orsökin til þess orð-
róms, sem- undanfarið hefir verið
á sveimi um að Sjepilov eigi að
taka við utanríkisráðherraem-
bættinu af Molotov innan tíðar.
.. ★
Á DOGUM Stalins var það hann
sjálfur, sem ákvað það einn
manna hvaða utanríkisstefna
skyldi rekin og síðan var það
hlutverk Molotovs að finna leiðir
og tæki til þess að framkvæma
hana. í dag horfa málin allt öðru-
vísi. Ljóst er þó, að síðan Malen-
kov var velt frá völdum hefir
það verið Krúsjeff, sem mestu
hefir ráðið um utanríkismálin.
Og ef dæma má eftir sifelldri
þögn og fjarvistum hans þá hefir
hann ekki enn fallizt á hina nýju
utanríkisstefnu Krúsjeffs. Enn
vitum við ekki hvort Molotov er
látinn skipa utanríkisráðherra-
embættið eingöngu vegna af-
bragðs stjórnarhæfileika sinna og
staðgóðrar utanríkismálaþekk-
ingar, eða hvort hann framkvæm
ir störf sin af sannfæringu og
fullri einurð.
Við vitum aðeins, að utan-
ríkisstefna Sovétríkjanna er
ekki lengur mótuð af einum
manni eins og áður var.
Áreiðanlegustu fregnir herma,
að störf og áhrif utanríkismála-
nefndar æðsta ráðsins hafi auk-
Zukov marskálkur
izt mjög frá því sem áður var.
Formaður nefndarinnar er
Suslov, einn af helztu stjórnmála
fræðingum kommúnistaflokksins
og helzti ráðunautur Krúsjffs í
alþjóðamálum. ,
Víst er einnig, að áhrif Zukovs
marskálks, sem nú gegnir em-
bætti hermálaráðherrans og er
gamall hermaður, eru víðtæk, en
hann er maður hlynntur Vestur-
veldunum og fróðastur um þau
af öllum þeim, sem í miðstjórn
kommúnistaflokksins sitja. Þýð-
ing þess er að utanríkisstefna
Sovétríkjanna er nú breytilegri
en hún hefir nokkru sinni verið
síðustu áratugina.
Höfuðmarkmið hennar nú
er að tryggja hag og veldi
Sovétríkjanna, fremur en
vinna að alþjóða byltingu sem
áður fyrr.
★
ÁÐUR fyrr mátti treysta því, að
Molotov talaði í nafni Stalins,
sem hafði völdin í fiendi sér. Nú
hafa veður skipazt öðru vísi í
lofti. Lengur er ekki hægt að
segja það sama. Því bíður hinn
vestræni heimur með eftirvænt-
íngu eftir því, sem Molotov mun
láta frá sér fara um heimsmálin
á næstunni, á Genfarfundinum
og víðar.
(Einkaréttur Mbl.)
Lækkað ýsuverð
orsakar róðrar-
stöðvun í Húsavík
HÚSAVÍK, 30. júní. — Smábáta-
útgerð hefur undanfarin ár ávallt
verið að aukast í Húsavík, en sá
útvegur byggir afkomu sína að-
allega á ýsuveiðum, sem venju-
lega veiðist hér mikið yfir sum-
arið. Nú hefur verð á þessari
fiskitegund fallið mjög á erlend-
um markaði, svo Fiskiðjuverið
hér sér sér ekki fært að greiða
það verð, sem sjómenn telja sig
þurfa að fá. j
Hefur því fundur í Samvinnu- |
félagi útgerðar- og sjómanna í
Húsavík, samþykkt að öllum bát-
um verði nú lagt og ekki hreyfð-
ir til róðra nema verðið á ýsu
verði óbreytt frá því sem það
var s.l. ár. Ennfremur samþykkti
fundurinn eftirgreinda tillögu,
sem send hefur verið til atvinnu-
málaráðuney tisins:
Fundur haldinn í Samvinnu-
félagi útgerðarmanna og sjó-
manna í Húsavík, 29. júní, 1955,
samþykkir eftirfarandi, vegna
þess ástands sem skapazt hefur
með lækkuðu markaðsverði í
Ameríku á frystum ýsuflökum,
og ef fiskkaupendur sjá sér ekki
fært að greiða útgerðarmönnum
og sjómönnum meira en kr. 0,80
pr. kg. af slægðri ýsu með haus
í stað 1.32 kr. áður. Skorar fund-
urinn á ríkisstjórn íslands að
tryggja útgerðarmönnum og sjó-
mönnum lágmarksverð fyrir ýsu,
sem ekki sé lægra en kr. 1.32 pr.
kg. auk % innflutningsréttinda.
Vill fundurinn benda á i þessu
sambandi að fyllilega má gera
ráð fyrir, miðað við reynslu und-
anfarinna ára, að minnsta kosti
helmingur þess sem hér fiskast
síðari helming ársins, verði ýsa
og lækkar þá heildarverð aflans
til útgerðarmanna og sjómanna
um rúmlega Vs hluta. í trausti
þess að ríkisstjórnin sjái hversu
alvarlegar afleiðingar þetta hefur
fyrir smábátaútgerðina hér og
annars staðar á landinu, treystir
fundurinn því, að ríkisstjórnin
verði við þessari áskorun eða
geri aðrar ráðstafanir, sem jafn-
gildi til úrbóta svo að ekki þurfi
að koma til stöðvunar smábáta-
flotans, sem annars er fyrirsjáan-
leg. — Fréttaritari.
BERLÍN, 30. júní — Innanríkis-
ráðherra Austur-Þýzkalands,
Willy Stoph, hefir beðist lausn-
ar frá störfum. Hann verður
áfram vara forsætisráðherra.
Við störfum innanríkisráðherr
ans tók Karl Maron, sem verið
hefir til þessa yfirmaður fólks-
lögreglunnar.
Flogið yfir
Kötlusvæðið
NÆSTKOMANDI sunnudag, ef
veður leyfir, efnir Ferðaskrif-
stofa ríkisins til einstæðrar ferð-
ar um svæði, sem aðeins fáir
landsmanna yfirleitt sjá. Flogið
verður austur yfir Mýrdalsjökul
og Kötlu, og vegsummerki hlaups
ins úr Kötlu verða skoðuð. Það-
an verður síðan flogið yfir Græna
lón að Öræfajökli, síðan norður
Vatnajökul yfir Esjufjöll og
norður að Öskju. Þar verður snú-
ið við og flogið suður yfir Gríms-
vötn, Lakagígi og Heklu.
Leiðsögumaður í ferð þessari
verður dr. Sigurður Þórarinsson
og mun hann útskýra það mark-
verðasta á leiðinni.
U' TVARPSSTJÓRI hefir nýlega
gert grein fyrir starfsemi út-
varpsins og eru tekin hér upp
helztu atriðin um skiptingu dag-
skrárefnis og athuganir útvarps-
stjóra um það.
í útvarpinu er nú rekin um-
;fangsmesta tónlistar- og leik-,
listarstarfsemi landsins, auk fyrir
lestra og frétta og skemmtiþátta.
14 hljómsveitir léku (1954) í 136
skipti; 32 kórar sungu 50 sinnum,
80 einsöngvarar sungu 90 sinn-
um, 450 fyrirlesarar fluttu 880
erindi, 90 leikrit voru flutt, 19
útvarpssögur, 2 fornrit, 74 mess-

Vilhjálmur Þ. Gíslason, útvarpsstj.
ur og margar kynningar á skáld-
um og tónskáldum, 92 erindi um
atvinnu- og efnahagsmál og rúm-
lega 100 um náttúrufræði og
landafræði.
„Þó að útvarpið starfi að vísu
meira fyrir opnum tjöldum og í
alþjóðar áheyrn en flestar, ef
ekki allar, aðrar stofnanir hér,
já fer oft svo, að menn sjá og
heyra fremur einstök sundurlaus
atriði en heildina, og þó að ein-
stök atriði dagskrárframkvæmd-
anna séu að sjálfsögðu grundvöll-
urinn, þá er oft ekki hægt að gera
sér fulla grein fyrir dagskránni
nema með því að heyra nokkra
samfellu hennar, því að eitt dag-
skráratriði bindur annað og eitt
fyllir annað upp.
ÁNÆGÐUSTU HLUSTEND-
URNIR ERU ÞEIR, SEM
HLUSTA MEST
í haust gerði formaður útvarps
ráðs, dr. Magnús Jónsson, ítar-
lega grein fyrir vetrardagskránni
og sú áætlun hefir í meginatrið-
um verið framkvæmd. Útvarpið
getur verið ánægt með það, hvern
ig hlustendur hafa tekið þeirri
dagskrá, undirtektirnar hafa ver-
ið ágætar í heild sinni. Auðvitað
eru alltaf einhverjir óánægðir
með eitthvað, stundum með réttu,
stundum af misskilningi og oft
af því, að þeir hlusta lítið og
samhengislaust. Beztu hlustend-
urnir eru þeir, sem hlusta mest,
og frá þeim eru að jafnaði fæst-
ar kvartanir, en oftast sanngjarn-
astar og þær, sem helzt er á að
græða til leiðbeininga og úrbóta.
Oftast eru þær umræður, sem
fram fara um útvarpið, jafnvel
þótt þær séu til gagnrýni, öllu
fremur vottur um það líf, sem er
í kring um útvarpið, og vottur
um það, að menn vænta sér mik-
ils af því, heldur en hitt, að menn
hafi alvarlega horn í síðu þess.
Athugasemdum og leiðbeiningum
hlustenda er tekið hér með þökk-
um, en um dagskrárgerðina sjálfa
munu þeir þó að jafnaði fara
næst, sem margra ára reynslu
hafa í þeim efnum. Það er þó sitt
hvað, um að tala eða í að komast.
Það er ekki einlægt eins, að taka
uppskrift upp úr kvennafræðara
og kokkabók, og hitt, að koma
ull í fat og mjólk í mat, og á
það eins við um útvarpsefni —
frá því það er hugmynd eða ósk
og þangað til það er orðið að
framkvæmd og getur hljómað í
46 þúsund viðtækjum víðsvegar
um landið.
Útvarpað er rúmlega 9 klst. á
hverjum degi. Viðtæki eru á rúm
lega 38 þúsund heimilum, sums-
staðar tvö eða fleiri.
Flytjendur útvarpsefnis á ár-
inu 1954 voru 807 og auk þess
söngvarar í kórum og hljóðfæra-
leikarar í hljómsveitum, alls um
eða yfir 1800 manns. _________
HVAÐA EFNI FLUTTI
ÚTVARPIÐ?
Það flutti 880 erindi nær 45Ú
fyrirlesara, 662 upplestra 250
flytjenda og 48 samtöl auk frétta-
aukanna. Það flutti 15 heilar út-
varps- og framhaldssögur, auk
fjögurra framhaldssagna fyrir
börn, tveggja fornrita og Passíu-
sálmanna.
Það flutti 48 leikrit um helg-
ar, en alls 90 leikrit og leikþætti,
sem 111 leikarar komu fram í.
Það flutti 74 messur fjörutíu og
tveggja presta og morgunandakt-
ir. Það flutti barnatíma í hverri
viku, búnáðar- og garðyrkju-
þætti 34 sinnum, 30 húsmæðra-
og heimilisþætti, 46 sinnum var
talað um daginn og veginn af 38
fyrirlesurum, 31 sinni var flutt
erindi frá útlöndum, auk þess 18
sinnum frá Sameinuðu þjóðun-
um, 37 íþróttaþættir, 43 skák- og
bridgeþættir, 12 ferðaþættir, 12
þættir frá hæstarétti o. fl. o. fl.
af töluðu orði, og síðast en ekki
sízt „Já og nei“ þátturinn.
Þá kemur hinn meginþáttur út-
varpsins:
TÓNLISTIN
Ýmiskonar hljómsveitartón-
leikar og blönduð lög með söng
voru flutt í 136 skipti af 14 hljóm-
sveitum, annar samleikur, tvíleik
ur o. fl. í 36 skipti og einleikur
i 53 skipti, fluttur af 34 einleikur-
um. 32 kórar sungu 50 sinnum,
tvísöngur og kvartettar voru 42
sinnum og 80 einsöngvarar sungu
96 sinnum. Ótalin er þá öll sú
hljómlist, sem leikin var af plöt-
um. Af einstökum tónlistarþátt-
um voru oftast fluttir óskalaga-
þættir, tónskáldakynningar,
óperukynmngar, auk kórsöngva
og útvarpshljómsveita.
Af þessu hygg ég nokkuð megi
heyra fjölbreyttni útvarpsins og
þær tilraunir, sem hér eru í ein-
lægni gerðar til þess að fá marg-
víslegt og gott efni og eitthvað'
fyrir allra smekk og þarfir, svo
að menn geti valið og hafnað, en
kjarna kvölddagskrárinnar er
reynt að hafa við sameiginlegt
hæfi sem flestra heimila.
Að síðustu er þá ónefnd ein-
meginuppistaða dagskrárinnar,
en það eru fréttirnar, fluttar
fimm sinnum á dag, og reyndar
oftar, þegar veðurfregnir, tilkynn
ingar og þingfréttir eru taldar
með, enda eru þær þá umfangs-
mestu liðir dagskrárinnar.
Sérstakar kynningar hafa ver-
ið fluttar á íslenzkri tónlist og ís-
lenzkum bókmenntum, þannig
voru kynnt á árinu verk rúmlega
30 tónskálda. Flutt voru 38 erindi
um bókmenntir og 45 um íslenzka
tungu, lesnar 8 skáldsögur fs-
lenzkra skálda og flutt 35 leikrit
og þættir íslenzkra höfunda.
Þó að fagrar bókmenntir séu
að sjálfsögðu mikill þáttur dag-
skrárinnar, er reynt að hafa efn-
ið af sem flestum sviðum menn-
ingar- og athafnalífs. Þannig voru
flutt 92 erindi um ýmis atvinnu-
og efnahagsmál og 70 um náttúru
Ífræði og auk þess 32 um landa-
fræði og önnur lönd. Um sögu
Frh. á bls. 12. ,