Morgunblaðið - 03.07.1955, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐID
Sunnudagur 3. júlí 1955 J
Búnaðarbankinn miimist
25 ára afmælis 1 iíænlas
V

Gaf slarfslólkinu nýjan sjúkrasjóð
í filefni aimælisim
106 sýningar hjá
Leikiélagi Reykja-
s, I, ár
Íslendingum nauðsyn
f'* íjÍESBAG -mrmtist BucaSar-
I' banKinn þess að liSin eni
25 ár' frá {rví að hann tók til
I eigin húsnæði i Arnar-
'fhvfili. — Á þessum- aldstrfjórð-
<u.gi hefur ölí starfsemi bankans
va.-.ið stóriega og serr, dæmi má
-<iefna. að ör hann tók til starfa
voiru þar fjórir menn, sem önn-
•ilðust hin dagle'gu störf, en í dag
«:ru faStir starfsmenn, undir
Hiimaars' Stefánssonar orðn-
■er *om 60
<étAsmstii TEKtíR m
fix/vítrA
Foreaga stofnunar Búnaðar
■4>ankans ver-ður ekki rakin í þess-
eiri stúttu frétt. Það var í árs-
■ÍDyrjun 1930 sem fcankanum var
<?kipuð stjóm 'og varð þá íyrsta
♦lankastjóri Búnaðarbankans
-^iróf. Páll Eggert Ólason, en.með-
♦itjórnendur hans voru alþingis-
^nenflirnir Pétur Magnússon og
■tij ami Ásgfcirsson.
B&nkinn tók þegar við Rækt-
<inarsjóði íslands, er stofnaður
var 1925, og Byggmgar- og land-
-•lámssjoði, er stofnaður var 1929.
Veðdexld bankans var stofnuS
■<itn leíð ©g toankinn sjálfur óg
iók til starfa 1930.
Sérstaka teiknis-tofu hefur bank
4nn rekið frá öndverðu. Þá fcefur
♦íaan eirmig starfrækt' útibú á
Akureyri og hér í Beykjavík úti-
í Austurbænum en -starfsemi
•ýiess miðast aðeitis við sparisjóðs-
<i e RdaiStarfs emi.
V.VXAVBi BAXKASTAEFSEMH
Við árslok 1930, e? barikinn
4ííifði lokið fyrsta starfsári s’ma
var skuldlatis eign fcans og
defída fcaais tsepl. 5 milljónir, en
vði siðuStu áramót Voru þær,
>:tnóðar 74,5 milljónir.
Lánastarfsemi fcankans -og
t jóða hans er orðin gífurleg. eða.
yfi.r 300 miiijönir. Viðskiptavm-
4r sparisjöSsdeiWar bankans eiga
4 vörzlu fcans um 145 miUjónir
■■•trotfa.
Sem kunnugt er þá er Búxiað- •
♦irbankinn nu til húsa í einu
H*Iæsnegasta skrifstófúhúsi bæj-
erins I Austurstræti. Hilmar
Stefánsson fcankastjöri tók við
fjankastjóraembættinu af
Tryggva Þórfaallssyni, er hann
Ié2t árið 1935, eftir um þriggja
fr-a starf i bankans þágu. Nú
<5tarfar við fcankann einn þeirra
4jógurra raanna aem þar var «r
4ianrt tól: til -staría í Amarhvotx
H, jmí háfíðaböld
fynr 25. árum og er það - séxa
Magnús Þorsteinsson trá Húsa-
felli. —-Þeir Þórhállur Tryggva-
aon skrifstóíust jóriV og Haukur
Þoíleifsaon - aða¥oóka'r.i bankans,
hafa starfað frið- hann í rúm 20
ár. A:
í bankaráði eiga sæti Þorsteinn
Þorsteinsson, fyrrum sýslumað-
ur, er setið hefur þar frá því
bankaráð ,var- sétt á stofn fyrir
bankanp árið 1941, en formaður
þess er Hermann Jónasson fyrr-
um ráðherra og þrið.ji maiður í
xáðinu er - Sigurjón Gumunds-
son framkvæmdastjóri.
AFMÆLISGJÓí TIL
STAEFSMANNA
í gærk völdi.minntist Búnaðar-!
hankinn almaeiisins með fcófi fyr
ir starfsfólk sitt í Vaihöll á Þing-
völlum. — Þar færði Hilmar
Stefánsson nýjum sjóði starfs-
manna 200 þós. kr. gjöf, en sjóð-
ur þessi skal styrkja sjóka starfs-
menn er leita þurfa sér lækninga
eða fcressingar erlendis.
AÐALFUNDUR Leikféiags
Reykjavíkur var haldínn s.l. föstu
dagskvöld. í fundarbyrjun minnt
ist formaður félagsins, Lárus Sig
urbjömsson, látins heiðursfélaga
Friðfinns .Guðjónssonar leikára.
Heiðruðu fundarmenn minningu
þess, látna með því að rísa úr
sætum.
Fyrir fundinum lágu ekki end
anléga endurskoðaðir reikningar
starfsársins, en samkvæmt bráða
birgða reikmngsyfirlíti hafði orð
ið nokkur reksturshalli á árimr.
Sýnd veíu 6 leikrit á samtals 306
sýníngúm. -
Stjómin var öll endurkosin, en
hana skipa: Lárus Sigurbjömsson
formaður,-Jón Leós, gjaldkeri og
Steindór Hjörleifsson, ritari.
Varaformaður var kosinn Brynj-
ólfur Jóhannesson og aðrir í vara
stjóm Guðjón Einarsson og Ámi
Trvggvason.
í leikritavalsneínd voru kosnir
Brynjólfur Jóhannesson og Þor-
stéinn Ö. Stephenser,.
Á fundinum var kjörinn nýr
heiðursfélagi, frú Kristín Thor-
berg, semTék með félaginu árin
1901 tik ,1907, en fcefur auk þess
verið sölukona aðgöngumiða ufr.
20 ára Sfeeið,
fyrir nýjum
.2
PÁTREKSFIR©!. 21. júní: —
tOxns og ’undanfarin ár, helí Pat-
rpfesfjarðsrhreppur þjóðhátíðar-
<5a|jten fcátíðlegan. Hófust hátiða
<j(ndih rr.eð gtíðsþjónustu í Eyr-
■f'rí jrkju. Þá var farið i skrúð-
•f’/mgu aö fcátíðasvæðinu, og bélt
«éra Grimur Grimsson prestur að
■fíauðlauksdal hátiðaræðuna, en
oiMvifci Patreksfjarðarhrepp';,
Kffuíú H. Pétursson, setti hátíð-
ína. Þá fór fram íþróttakeppni,
tsuridkeppni og sundsýning skóla-
txxtfna, Veitingar vom allan dag-
ínn í samkomuhúsi kaupstaðar-
ins Skjaldborg og dansleikur þar
um kvöidið, var aðgangur að
dansleiknum ókeypis. Veður var
hið bezta alian daginn, og sam-
kcnian íjölmean. —Karí,'
ÁKRANESI. l. júlí: — Föstudag
inn 9. f.m. var þremur eldri hús-
um hér á Akranesi lyft af grunni
óg voru þau fiutt með somu tækj
um öll þrjú á í'ösklfcga hálfum
sólarhring og fenginn. staður að
nýju við Presthúsabraut. Er það
ný gata sem liggur vestan við
Vesturgötuna innst og samMiða
hennL Þessi gömiu hús, sem nú
hafa orðið að víkja fyrir nýjum, ■
eru Melshús, Akrar og Gneista-
veilir. Þau eru eins og garr.lir
vinir, sem við eru tengdar margs *
konar minningar og atbuxðir. j
Nú hverfa nöínin, en í. staðin
koma götunúmei’in til hagræðis
fyrir nútímann, ekki sízt fyrir
verzlanir, póat og sima. En húsin
voru ekki ilutt hljóðalaust. Á J
tveim dögum áður voru fjarlægð
ir skrúðgarðar framan .við hús-
in annansvegar i tveim götum,.'
Kirkjubraut og Skólabraut, girð-
ipgar í burtu téknar og steingarð
ar brotnir niður. Hvert þessara
gömlu húsa.á sér merka sögu þótt
ekki verði það rakið hér. Eitt
skal þó taka fram„ að mér dylst
ekki að Gneistavellir, sem Bjarni
Guðmundsson járnsmiður, byggði
og gaf nafn, eru eitt af snjöllustu
bæjarnöfnum á landinu. Lýsir af
þessum fxumlegu nöfnum eins og
skærar stjörrmr væru á himni is-
lenzkrar tungu — langt í aldir
fram. — Oddur.
ísl.-ameríska félagið
fiuimisl þjóðháffð-
ardags USA
LSLENZK-AMERÍSKA félagið
efnir til kvöldskemmtunar í
Sjálfstæðishúsinu annað kvöld í
tilefni af þjóðhátíðardegi Banda-
ríkjamanna 4. júlí. — Þar mun
Bjarni Benediktsson, ráðheiTa,
flytja ávarp og strengjakvartett
Bjöms Ólafssonar leika. Þá
skemmta nokkrir Bandaríkja-
rnenn með dægurlagasöng, dans
og skopstælingum.. Að lokum
verður stiginn dans.
Skemmtanir Íslenzk-ameríska
félagsins eru vinsælar og jafnan
vel sóttar. t
Siyrkið fagurt
málefni
QLLUM muii ljöst vera, að
hinir-nýju 3Öfnuðir innaa Keykja
víkurprófastsdæmis eiga við
ýmiss konar ytri og innri örð-
ugleikasjpð étja. Öll byrjun er
erfið og«það tekur að sjálfsögSu
nokkur ár að koma málunum í
særr.ilegt horf, reisa kirkjur og
afla til þeirra nauðsynlegra
muna, sjá ungmennastarfsexninni
fyrir nægilegum húsakosti og þar
Iram eftir götunum.
En i augnablikinu v*erður &ð
tjalda því, sem til er og bjarg-
ast eins og bezt gengur, — ©g
sækja þó fram.
Ég hefi getið þess áður. hve
ágætlega nokkrir einstaklingar
hafa reynt að stuðia að því, að
messumar í bamaskölanutn
kæmu að tílætluðum notwm. En
ýmislegt vantar, sem vonlegt er.
Hingað til hefur notast við
xélegt lánsórgel. En nú Vill hvorki
kórinn né aðrir áhugamenn
sætta sig við það lengur. Þegar
hefur verið pantað lítið pípuorgel
frá Þýzkalandi, og er það vænt-
anlegt í sumar. En safnaðargjöld-
in hrökkva ekki til að greiða það.
Því er skipuð fjáröflunamefnd,
sem hyggst að reyna að leysa
vandann með hjálp almennings
nuna á sunnudaginn. Verður þá
leitað samskota innan safnaðar-
ins. .
En -jafnframt hefur fengist
leyfi til að selja merki þessu
máli til framdráttar og munu þau
einnig verða á boðstólum í höf-
uðborginni Einhverjum kann
að virðast nokkuð hart að geng-
ið með því, að seilast þamiig út
fyrir sóknartakmörkin. Þá er
þess að minnast, að margoft eru
seld merki í Kópavogi til hjálpar
ýmiss könar starfsemi, sem á höf-
uð stöðvar sínar í Reykjavík,
Og flestir Kópavogsbúar eru
bundnir bæjarbúum tráustum
böndum. Mörgum er líka kært
að geta með lítilli fórn léð svona
góðu máli lið.
Þess skal getið, að ef einhver,
sem ekki er sérstaklega leitað
til, kynni að óska, að gefa smáa
eða stóra upphæð í orgelsjóðinn,
þá veitir organisti safnaðarins,
hr. tónlistarkennari Guðmundur
Matthíasson gjöfum móttöku. —
Hann býr á Ðigranesvegi 2.
Munum, að við getum léttilega
lyft þessu taki á einum degi, ef
við erum samtaka.
Gnxmar Amaaon,
Framh. af b's. 1
skuldfcindingar, sem gerðar hafa
verið, og til þess að greiða með
vörur, sem óhjákvæmilegt er að
kaupa, en ekki fást, nema með
frjálsri gjaldeyrisgreiðslu. Það er
vorr mín, að okkar ágæti íslenzki
fiskur og aðrar framleiðsluvör-
ur íslenzkar geti unnið sér það
gotl álit í viðskiptalöndunum, að
unnt verði að gera þannig samn-
inga við viðskiptaþjóðirhar, að
vúð getum fengið góðan hluta af
því, sem við seljum, greiddan i
frjálsum gjaldeyri. Við Islend-
ingar erum fánienn þjóð, en höf-
um mibla framleiðslu. Sá útflutn
ingur, sem við höfum vfir að
ráða, er eigi að síður eins og
dropi í hafinu, þegar um það er
að ræða að fullnægja þörfum stór
þjóðanna. eftir að þær hafa
kynnt sér íramleiðslu okkar og
telja sig hafa góð not af henni.
Vegna fámenhis hér á íslándi,
hlýtur markaður fyrir erlendar
iðnaðarvörur að vera mjög þröng
ur og takmarkaður. Veit ég, að
þeir, sem hafa sett upp hinar
stóru og myndarlegu vörusýning
ar fcer að þessu sinni, hafa fyrir-
fram gert sér fulla grein fyrir
þvL Með titliti til þeirra stað-
reynda er það okkur enn meira
virði, að þeSsar ágætu viðskipta-
þjóðir okkar lögðu í þann kostn-
að og fyrirhöfn, sem fylgir þess-
! um fjölbrej'ttu sýningum.
! ÞRÓCN VIBSKIPTANNA
| Ég vil í sttíttu máli gera grein
! fyrir þróun viðskiptanna milli
Tékkóslóvakíu og íslands frá ár-
irm 1946 til ársloka 1954.
Útflutningurinn til Tékkó-
slóvakíu er mestmegnis freðfisk-
tir, en innflutntegsvörur frá -því
landi. eru ýmiskonar iðnaðarvör.
ur. Á árinu 1946 var innflutn-
in'gsverðmætið / frá Tékkó-
slóvakíu 2,9 millj. lcr., eða 0,7%
af heildarinnflutningnum. En ó
árinu 1954 nam innflutningurinn
30.9 millj. kr., eða 5,7% af heild-
arinnftutningi. Útflutningurinn
tii Tékkóslóvakíu 1946 nam 8,5
milíj. kr.. eða 2,9% af heildax-út-
flutningi, ©n á árinu 1954 var
útflutningurinn 45,2 millj. kr.,
eða 5,2% af heildarútflutningi.
Viðskiutin við Sovétríkin, frá því
þau fcófust árið 1953 hafa verið
þannig: Innflutnineur frá Sovét
ríkiunum Srið 1953 nam 25,8
millj. kr., eða 2,3% af fceildar-
innflutningi. en á árinu 1954
131.9 millj. kr. eða 11,7% af heild
arinnflutningi. Tnnflutt fcefur ver
ið frá Sovetríkjunum kornvörur,
breunsluoilur, kol, jámvörur,
sement og fi'eira. Til Sovétríkj-
anna höfum við selt aðallega
freðfisk og sRd, og var útflutn-
inesverðmætið árið 1953 83,9
millj, kr., eða 12,6% af heildar-
útflútningi okkar. Árið 1954 var
útflutningsverðmæti til Sovét-
ríkjanna 128.2 millj. kr., eða
15,2% af heildarútflutningi.
Þetta svnir, að viðskÍDtin við
Sovétríkín og Tékkóslóvakíu
fcafa stórum vaxið og má gera
ráð fyrir enn meiri aukningi á
viðskiptum eftirleiðis.
BÆTT SAMBÚ©
Við fslertdinear eru ein fámenn
asta þióð heimsins. bióð, sem hef-
úr fengið fullt sjálfstæði. þjóð,
sem byggir gott land og ann
freisinu. þjóð, sem hefur marga
möguleika í eóðu landi og hefur
hug á að nýta bá. Eins og kunn-
uet er, eru aðalútflutningsvörur
þjóðarinnar siávarafurðir, sem
seldar eru að minnsta kosti i
fjórar heimsáifur. Framleiðslu-
maenið er mikið. mið«ð við fólks-
fjölda, og utanríkisviðskioti
landsins mun meiri en annarra
bióða, miðað við stærð oe þann
mannafla. sem fvrir hendi er, til
fcess að vintia að framleiðslunni.
S’ðan íslendinear tóku utanríkis-
máhu í stear hendur hefur vel
tekizt með miuirtkíasamninea.
Þióðin hefur viðsVint.asamninRa
við margar þjóðir heims, sem eru
okkur vinveittar, eftir aukixS
kynni og margra ára viðskiptL
Það er nauðsynlegt að vinna ein-
læglega að vinsamlegri sambúcj
þjóðanna, til aukins skilninga
og hagsældar fyrir fólkið í hinum
ýmsu löndum heims, sem ávállt
hefur, hvar sem það býr, við
svipuð vandamál að stríða. Það
hefur sömu vonirnar, sömu ósk-
irnar, sömu draumana um betra
líf, frið og örýggi og bætta lífs-
afkomu.
Við fslendingar gleðjumst ýfit
heimsókn margra ágætra manna
frá tveim okkar ágætu viðskipta-
þjóðum. Við fsleridingar búuia
við annað þjóðskipulag en þéss-
ar tvær ágætu viðskiþtaþjóðir
okkar, en við höfum aldrei og
mtinum aldrei láta það starida
I 'Végi fyrir vinsámlegum sám-
skiptum á milli þjóðanna. i
★
Ég vil bjóða sérstaklega vel-
komna fulltrúa Sovétríkjanná og
Tékkóslóvakiu og fullvissa þá um
að vörusýningin og heimsóknixi
til fslands mun verða til þess a8
treysta viðskiptin á milli þjóð-
anna, 1 treysta bönd vináttu og
gagrikværiis skilnings á ‘ milll
landanna. ■ 1
Ég vil að lokúm segja: Verið
Velkomin til íslands. Megi ferðin
verða ykkur tíl ánægju. Að svo
mæltu lýsi ég því yfir, að fyrsta
vörusýningin frá Sovétríkjunum
og Télckóslóvakíu er opnuð til
sýnis fyrir almenning. I
Tveir ungir lista- ’
menn fá danskan
síyrk
HINIR tvéir íslenzkú listamenií,
Bragi Ásgeirsson og Karl Kvar-
an, hafa hvor um sig fengið d.kr«
1.500,00 frá Berlingske Tidendo
í Kaupmannahöfn, til námsdval-
ar í Danmörku.
Peningar þessir kómu inn við
sölu sýningarskrár, sem Ber-
lingske Tidende gaf út í sam-
bandi við íslenzku myndlista-
sýninguna í Ráðhúsi Kaupmanna
hafnar síðastliðið vor. — (Fráj
danska sendiráðinu). |
-------------:— * j
RúmL 200 manns
héðan úr bænum
til sveitastarfa
UM 330 bændur hafa leitað Uí
Ráðningastofu landbúnaðarina,
til að fá fólk til sumarstarfa. —I
Nú vilja bændur einkum fá kon-
ur í kaupavinnu og eins tíl
heimilisstarfa. Bændurnir hafa
óskað alls eftir að fá til starta
hjá sér 368 manns óg er rúmlega
helmingur umsóknanna um kon-
ur. I
Rúmlega 420 manns hefur göf-
ið sig fram við Ráðningaskrif-
stofuna. Hefur skrifstofan ánnasi
r áðningu 210, sem skiptist þannig
27 karlar, en bændur höfðu sót®
um að fá 77 menn, 73 konur t
kaupavinnu og til heimilisstarfa,
en heiðnir voru um 192. Þá hafa
farið til sumarstarfa til bænda
50 ungar stúlkur, en það er rúnt-
lega það Pem skrifstofan var t
upphafi beðin að útvega. Þá eru
60 drengir farnir, en heðið vas
um 77.
Meðal þeirra bænda sem sótt
hafa um aðstoð Ráðningarstof-
unnar við að fá konur til starfa,
eru nokkrir sem eru einir á brej-
um sínum og verða að annast
eldamennsku og alla þjónustu
fyrir sjálfa sig. i
Á BEZT AÐ AVGLÍSA
I MORGUmLAÐlNV