Morgunblaðið - 08.07.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 8. júlí 1955

Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavífc
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgSarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði irmanlanda.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
19KESÍSK5í^33 ET^Se^’rí C
ÚR DAGLEGA LÍFÍNU
eríitt ú halda áhuga
félagsmanna vakandi‘
IBAKHERBERGI í lítilli veit-
ingakrá við Calle dei Fabri
miðja vegu milli Markúsartorgs
og Rialto-brúarinnar í Feneyjum
er geymd slitin og lítt ásjáleg
ferðataska. Engu að síður er
töskunni mikill sómi sýndur, hún
er dyggilega varðveitt undir gler
hjálmi eins og hver annar dýr-
mætur safngripur og þjónarnir
taka með ánægjubrosi hverjum
þeim gesti, er biður ótilkvaddur
um að fá að sjá „ferðatöskuna".
J En þessi hrörlega ferðataska
er ekki aðeins kjörgripur og stolt
, veitingamannsins — hún er fyrst
■\TOKKRAR umræður hafa orð- I sem pólitískt hreiður kommún- og. fremst eins ^onar verndar-
Im I rfT’inni' irnrrto + /-»olninorfliirvnnnl‘
11 ið undanfarið um rekstur I istaflokksins. Af því hefur leitt
Kaupfélags Reykjavíkur og ná- | margskonar sukk og óreiðu. Er
grennis. Á aðalfundi þess var | nú svo komið, að kommúnistarnir
upplýst, að mikill halli hefði orð verða sjálfir að játa, að algert
ið á rekstri þess s.l. ár. Ennfrem- áhugaleysi ríki meðal félags-
ur að sakadómari hefði hafið manna þess fyrir starfsemi og
rannsókn á fjárreiðum einnar hag félagsins. Það hefur orðið
verzlunar félagsins, sem stór- úndir í samkeppninni við einka-
kostleg vörurýrnun hefði orðið verzlunina, þrátt fyrir skattfríð-
gripur „Ferðatöskureglunnar
sem er félagasamtök 27 feneyskra
listamanna, málara og mynd-
höggvara — og fundur ferða-
töskunnar varð einmitt til þess,
að listamennirnir gerðu með sér
þetta bræðralag.
• • •
tjertatöábu-
ita
3e
recýlan
^eneyfum
þrír ungir málarar — Sara,
Bertazzolo og Benvenuto — um
þröngar götur miðbæjarins. Þeir
voru í bezta skapi eftir að hafa
gætt sér á rauðvíni.
í myrku skúmaskoti nálægt
Aurelio-kránni komu þeir af til-
viljun augu á ræksnislega ferða-
tösku. Augljóst var, að ferða-
taskan hafði verið notuð undir
svartamarkaðsvörur á stríðsár-
unum — en einmitt þá var mik-
hjá. Loks hafa ýmis sérfyrirtæki
félagsins sýnt óviðunandi lélega
afkomu.
Framkvæmdarstjóri KRON
ræðir í félagsriti þess, sem kom
út í síðasta mánuði, um ástæður
hinnar lélegu niðurstöðu af
indi sín.
Hugsum okkur nú, að KRON
hefði ekki þurft að mæta neinni
samkeppni um viðskipti almenn-
ings í Reykjavík. Gerum okkur
í hugarlund, að það hefði verið
eina verzlunarfyrirtækið í bæn-
SVO vildi til, að síðla nætur ill vöruskortur í Feneyjum eins
í maímánuði árið 1947 reikuðu | og víðast hvar á ítalíu og jafnvel
VeU andi áhritar:
rekstri félagsins. Kemst hann þar eins og kommúnistar segja að
m. a. að orði á þessa leið:
„Ég skal ekki á þessum vett-
vangi rekja þau atvik eða or-
Þetta athyglisverða bréf fékk svanir eru á tjörninni og sömu-
Velvakandi í gær og finnst
rétt að birta það í heild:
sakir, sem ieitt hafa til tap-
reksturs, en vil aðeins benda á
þá staðreynd, sem þó er á
sé það æskilegasta.
Hvernig hefði þá farið, hvernig
hefði hagsmuna almennings þá £ÍÐASTLIÐINN laugardag um
V6í??..1.g.af,t.:_Í_Veí!1JÍnar^ÍðLn“l ^ hálf sex leytið átti ég leið gegn
um Hljómskálagarðinn með 4
Reykvíkingar hefðu þá búið
við mjög slæmt ástand í verzlun-
állra vitorði, að undanfarin ár armálum sínum. Kommúnistarn-
hefur reynzt mjög erfitt að ir> sem hafa yfirtökin í KRON
halda áliuga félagsmanna vak hefðu þá í rólegheitum getað
andi fyrir starfsemi félagsins hækkað vöruverðið eins og þá bliðunnij álftars'teggurinn virtist
og hag þess. lysti. Við þvi var ekkert hægt að gofa
Á þetta sinnuleysi félags- segja. Fólkið átti ekki í annað
manna vafalaust sinn þátt í hús að venda en í búðir KRON.
því, hve rekstri félagsins hef-, Engar aðrar búðir voru til. Eng-
ur hrakað“.
ára son minn. Hann þrábað mig
að stanza gegn Þorfinnshólma,
til þess að skoða fuglana. Allt
var með friði og spekt í sumar-
i, álftarsteggurii
1 hólmanum, en ungarnir
voru á stjái með mömmu sinni í
sefinu við hólmann. Á að gizka
10—15 manns voru þarna í góða
Hver er ástæða
,,sinnuleysisins“
Það er vissulega ómaksins vert,
að velta því fyrir sér, hvernig
geti staðið á þessu „sinnuleysi“
félagsmanna í KRON gagnvart
rekstri félagsins.
Þess er þá fyrst að geta, að
enda þótt KRON eins og önnur
samvinnufélög eigi að vera ó-
pólitískt í eðli sínu, hefur einn .
pólitískur flokkur gert það að
hreiðri sínu og misnotað það á
marga lund til framdráttar flokks
hagsmunum sínum. Á það vafa- j
laust ríkan þátt í því, að „undan- |
farin ár hefur reynzt mjög erfitt
að halda áhuga félagsmanna vak- j
andi fyrir starfsemi félagsins og
hag þess“. I
Almenningur í félaginu hefur
orðið leiður á hinu skefjalausa
trúboði og áróðri, sem kommún-
ístar hafa rekið innan þess. En
annað er þó e.t.v. aðalatriðið og
meginástæða þess, að stöðugt
hefur hallað undan fæti fyrir
an samanburð var heldur hægt veðrmu einhver var að gefa
t«,ð gera a voruverðmu. Kommun
öndunum við frárennsli tjarnar-
innar. Við gengum til andanna
og skoðuðum hugfangnir agnar-
litla andarunga, sem vöppuðu um
í grasinu með mömmu sinni, full
ir af lífsgleði, tíndu upp í sig
korn og skoppuðu dúnmjúkir nið
, ,. urí vatnið hver á eftir öðrum. Nú
verzlun. Af þv, hafa Islendmg ar álftarsteggUrinn kominn á
ar al,ra Þl°ða sarbltrasta stjá út á tjörnina, og ég var að
hugleiða, hve merkilegt það
væri, að athygli manna drægist
svo mjög að álftunum eins grimm
i ar og þær eru og álappalegar með
þennan feiknlega háls, sem minn-
ir á eiturslöngur og þvílík kik-
vendi. Andamamma var komin á
flot með dúnboltana sína í hnapp
kringum sig, en álftarsteggurinn
reri klunnalega og ákveðið norð-
ur að frárennslinu. Skyndilega
rekur hann dólgslegan hlykk á
hálsinn, keyrir hausinn niður og
æðir á eftir andarungunum. Litlu
krýlin spjara sig burt í dauðans
ofboði, en öndin syndir í lykkj-
um á milli þeirra og álftardólgs-
ins skelkuð og ráðþrota. Þessi
andstyggilegi leikur barst upp að
sefinu við land. Þar komst álftar-
skepnan í færi við einn ungan,
hjó með goggnum í hann, hamað-
ist á honum, hjó í hann aftur og
aftur, og saklausi smælinginn lá
í andateygjunum í vatninu. Þessi
grimma álft drap hann þarna að
börnum ásjáandi. Sonur minn
sagði: „Af hverju drap hann ung-
istaínir í KRON réðu því einir.
Halda Reykvíkingar að
þetta hefði tryggt þeim hag-
kvæma verzlun, lágt vöruverð
og litla álagningu?
Nei, sannarlega ekki. Ein-
okun tryggir aldrei hagkvæma
reynslu.
Kjarni málsins er þá sá, að
samkeppnin hefur forðað
Reykvíkingum frá því óláni
og fári að óstjórn kommún-
ista í KRON skammtaði þeim
vöruverð og verzlunarkjör.
Viðskiplin
við A-Evrópu
leiðis barnaskap þeirra, sem blá-
eygðir sjá fegurð í álftunum. En
í guðanna bænum, verið ekki að
þröngva þessum grimmu fuglum
upp á tjörnina, því móðir nátt-
úra hefur greinilega ætlazt til
þess, að við tjörnina búi endur
en ekki álftir. Af því hlýzt aðeins
harmur fyrir fuglana og það fólk
sem leiðist að sjá litla andarunga
tætta í sundur að börnum ásjá-
andi. Mér kæmi ekki á óvart þótt
einhver kynni að segja, að fólkið
geri stegginn svona grimman. En
mér var ómögulegt að sjá neitt,
sem gat truflað svefnró hans í
hólmanum. Þoli hann ekki viður
vist þess rólega fólks, sem var
þarna, þá nær engri átt, að álft-
irnar fái að gera sér hreiður
svona í þjóðbraut.
í
Andúð á álftum.
DÁLKUM dagblaðanna gefur
stöðugt að líta greinar og
bréf um álftahjónin á tjörninni
með hjartnæmum lýsingum á erf
iðleikum þeirra. Þau skrif taia til
betri manns hvers lesanda, sem
hefur næmleika fyrir rétti alls
ÞAÐ er margrakin saga, að und-
ir forystu Sjálfstæðisflokksins og
þeirra Ólafs Thors og Bjarna
Benediktssonar, hefur verið lögð
áherzla á þá stefnu í viðskipta-
málum síðan heimstyrjöldinni
félaginu: KRON hefir engan veg- ]auk, að afla íslenzkum afurðum
inn getað boðið upp á hagstæðari markaða sem víðast. Fyrir fram-
viðskipti en einkaverzlunin á fé- tak þessara manna náðust við-
lagssvæði þess, þrátt fyrir þau skiptasamningar við Rússa í lok
skattfríðindi, sem það nýtur lög- strígsins og í utanríkisráðherra-
um samkvæmt sem samvinnu- tíð Bjarna Benediktssonar jukust
félag. Fólkið hefur fundið, að það viðskiptin við margar þjóðir í
hagnaðist ekkert á viðskiptum Austur- og Mið-Evrópu að mikl-
við búðir þess. Vöruverðið var um mun. Rússar drógu hinsveg-
ekkert lægra þar en í búðum ar að ser hendina um viðskipti * ann?“ „Af hverju bjó Guð til
einkaverzlunarinnar. 1 um skeið, enda þótt mjög væri ' álftir?“ Og síðar: „Það væri bezt
Á sama tíma sem þetta hef- efti]- þeim leitað af hálfu ís- | að taka þennan álftarstegg og
ur gerzt hafa kommúnistar ]enzkra ráðamanna. I skjóta hann“. Honum var harmur
æpt sig hása um hinn ofsalega Á árinu 1953 náðist þó sam- J í hug, og reyndar fullorðna fólk-
milliliðakostnað og gróða komulag við Rússa að nýju um inu líka, sem sá þetta. Við geng-
einkaverzlunarinnar. Sjálfir áframhaldandi viðskipti. Var það um heim og hugsuðum um misk-
hafa þeir beitt nákvæmlega samkomulag gert af hálfu íslands ' unnarlausa lífsbaráttu og grimmt
undir forystu Bjarna Benedikts- óréttlæti. Sumarblíðan náði ekki
sonar. til okkar, vegna þessarar heim-
fslendingar vita sannleik- sóknar 1 Hljómskálagarðinn.
ann í þessum málum. Stefna Svona atburður er bein árás á
Sjálfstæðisflokksins er þar mótun heilbrigðs tilfinningalífs
skýrt mörkuð. Þeir vilja barns.
verzla við sem flestar þjóðir, |
hvort sem þær búa í austri Endur — en ekki álftir.
eða vestri, og hvert sem þjóð- j’G skynja góðan tilgang þeirra,
somu álagningarreglum i
KRON en útkoman hefur orð-
ið stórtap á rekstri þess og sí-
fellt þverrandi áhugi félags-
manna fyrir rekstri félagsins.
Ef engin samkeppni
hefði verið til —
En KRON hefur verið rekið
skipulag þeirra er.
sem hafa ráðið því, að þessir
sem lifir til þess að fá að vera í
friði fyrir meiningarlausum
hrekkjum og skepnuskap. En
látum álftunum eftir heiðavötnin
og önnur náttúruleg heimkynni
þeirra. í fjarlægð geta svanir ver
ið fallegir þar. Hér á tjörninni
verða þeir klunnalegir grimmd-
arseggir, fulltrúar afvegaleiddrar
grimmdar. Hvernig skyldi viður-
væri andarunganna verða á tjörn
inni, ef álftarungarnir gerast
fastagestir þar og álftunum fjölg
ar? Hjá því fólki sem ég um-
gengst ríkir einhuga andúð gegn
veru álftanna á tjörninni, og sum
ir þeirra hafa í gremju sinni lát-
ið reiðiorð frá sér fara eins og
„svívirðilegir morðvargar“ og þ.
h. Maður nokkur sagði mér, að
hann hefði séð álftarstegginn
drepa þrjá andarunga, en þeir
eru að sögn kvenfólksins það
„sætasta" sem gefur að líta við
tjörnina. — H.
i&o •
MerklS, sem
klæSir lanðli.
beztu borgarar gerðu sig seka um
svartamarkaðsbrask.
• © •
MÁLARARNIR tóku að sparka
töskunni á milli sín í galsa, en
urðu brátt leiðir á leikfanginu
og héldu leiðar sinnar í þeirri
sælu trú, að taskan myndi fljót-
lega lenda á öskuhaugunum. Er
þeir höfðu ranglað um nokkra
stund, fengu þeir nokkra eftir-
þanka um örlög töskunnar minn-
ugir þess, að taskan hafði á sín-
um tíma vafalaust bjargað mörg-
um borgurum Feneyja frá því að
svelta heilu hungri.
Málararnir leituðu því uppi
töskuna á nýjan leik og fóru með
hana til Gorizia-veitingakrárinn-
ar. Yfir glasi af ljúffengu hvít-
víni tóku þeir síðan í óða önn
að mála töskuna.
• • •
GORIZIA-KRÁIN var löngum
fjölsótt af listamönnum, og ekki
leið á löngu þar til fleiri bætt-
ust í hópinn. Er verkinu var
lokið var taskan þakin 27 mál-
verkum — mannamyndum,
landslagsmyndum og abstrakt
málverkum. Hver listamaður
hafði málað í sínum stíl og valið
„motivið" að eigin geðþótta.
Mikil langloka á latínu er
áletruð á töskubrúnirnar, og
hljóðar hún eitthvað á þessa leið:
„í maímánuði árið 1947 máluðu
27 feneyskir listamenn — ölvað-
ir — þessa ferðatösku og fólu !
henni leyndarmál. Ferðataskan
mun færa þeim, sem unna fögr-
um listum, gæfu og gengi, en
ógæfan mun elta þá, sem reyna
að komast að leyndarmálinu, sem
í henni er falið.“
• • •
ÞÓ AÐ gestir komi þúsundum
saman til að skoða ferðatöskuna,
hefur enginn þeirra reynt að
ríúfa innsigli töskunnar. Sam-
kvæmt fyrirmælum „Ferðatösku
reglunnar“ verður leyndarmálið
ekki gert uppskátt fyrr en hundr-
að ár eru liðin frá stofnun regl-
unnar.
í miklum og þykkum gestabób
um krárinnar finnast nöfn fjöl-
margra frægra manna, stjórn-
málamanna, vísindamanna, og
listamanna frá öllum löndum
heims — Suður-Ameríku, Sví-
þjóð, Kína, Frakklandi, Dan-
mörku, Sviss, Spáni, Ungverja-
landi, Englandi, Póllandi, Rúss-
landi og jafnvel íslandi.
• • •
„FERÐATÖSKUREGLAN" veitir
bæði listamannastyrki og heið-
ursverðlaun. Reglan hefur sitt
eigið skjaldarmerki — í horn
merkisins eru greiptir tveir
gondólar, þrír lyklar, málara-
trönur og nokkrir penslar, og I
miðju merkinu er hið ómissandi
einingartákn bræðralagsins, —
ferðataskan. Á jaðar skjaldar-
merkisins er dreginn blár borði,
er einna helzt líkist bókfelli —
á það eru rituð nöfn stofnend-
anna tuttugu og sjö.
Kjörorð þeirra er: „Ti co un,
un co ti“ — „Einn fyrir alla,
allir fyrir einn.“ Forseti regl-
unnar er nú Felice Carena, fræg-
ur listamaður í sínu heimalandi
og víðar — ekki sízt fyrir sitt
snjóhvíta, mikla skegg. Reglan
á einnig sína fulltrúa og heiðurs-
félaga utan Feneyja — bæði á
Ítalíu og víða um heim.
G. St.
Einnig þar linnir
kaida sfríðinu
LONDON 6. júlí: — Útvarpsstöð
stjórnarinnar í Albaníu skýrir
frá því, að albanska stjórnin hafi
mælst til þess, að tekið verði upp
að nýju stjórnmálasamband milli
Albaníu og Grikklands. Stjórnin
hefir beðið um aðstoð Dags
Hammarskjold, aðalritara S. Þ.,
í þessu máli.