Morgunblaðið - 19.07.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 19. júlí 1955

Útg.: H.Í. Árvakur, Reykjavik.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjómmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá VlgtUT.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsaon.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlanda.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
i
Hin versfu ,,skakkaföll
44
NÝÚTKOMINNI bók, „The
Great Story of Whales“, eftir
franska höfundinn Georges
Blond, er skýrt frá því að „hval-
urinn sé stærsta skepnan, sem til
sé og nokkurntíma hafi verið til“.
Fullvaxinn bláhvalur getur orðið
90 fet á lengd segir höfundur. En
það segir ekki mjög mikið um
stærð hvalsins, þótt sagt sé að
hann sé níutíu fet. Stærð hvals-
E'
1NDURSKOÐUN ARDEILD
Reykjavíkur-bæjar hefur
nú upplýst að vegna hinna nýju
kjarasamninga er fylgt hafa í
kjölfar verkfallsins mikla í marz
og apríl muni útgjöld bæjarsjóðs
aukast um 8,6 milljón kr.
Sem kunnugt er var gengið
endanlega frá fjárhagsáætlun
Reykjavíkur fyrir yfirstandandi
ár í desember s. 1. Nú bætast
þessar aukagreiðslux, sem eru
ekkert smáræði, þar ofan á og
er engin önnur leið fær en að
auka útsvörin, sem þessari upp-
hæð nemur. Tekjustofnar sveit-
arfélaganna eru ekki margir og
hlýtur það því að hafa verið
Ijóst öllum viðkomandi aðiljum
að hinar auknu álögur á sveit-
arfélögin í sambandi við lausn
verkfallsins verða ekki bornar
öðruvísi en með auknu útsvari.
Eins og menn minnast urðu
hækkunum og svo var það
einnig ákveðið, að sveitafélög-
in skyldu nú greiða nýjan
milljónaskatt í svonefndan at-
vinnuieysistryggingasjóð.
Svo að áhrifa hinna nýju
kjarasamninga gætir mjög í
sveitarfélögunum. Þau hafa á
undanförnum árum verið lög-
skylduð til að taka á sig stór-
felldar fjarhagslegar byrðar,
en tekjuöflun þeirra hefur
ekki verið auðvelduð né nýj-
ar leiðir fundnar í þvi efni.
Það er því vitað mál að enn
auknar byrðar sveitarfélag-
anna verða ekki bornar öðru-
vísi en með auknu útsvari.
En við umræður í bæjarstjórn-
inni í gær kom það greinilega í
ljós, að kommúnistar og hand-
ins má einnig lýsa á þenna hátt:
„Bláhvalur er fjórum sinnum
lengri heldur en strætisvagn.
Maður sem stendur á baki hvals-
ins, getur gengið inn á aðra hæð
í húsi. Tungan er jafn þung fíl í
fullri stærð. Beinagrindin vegur
22 smálestir, kjötið fimmtiu smá-
lestir, spikið 25 smálestir. Heild-
arþunginn er fenginn með því að
^Jdualm
ótœróta óL
annn
epaan
leggja saman hina einstöku hluta
og kemur þá í ljós að þyngd hvals
ins nemur 286.000 enskum pund-
um. Ef hægt væri að lyfta skepn-
unni á tvíarma vigt, þyrfti að
setja á annan arminn, til þess að
vega upp á móti hvalnum, þrjátíu
og sex fíla eða íbúa í 2500 manna
þorpi.“
ÓÞURRKUNUM hérna heima
geta menn glatt sig við að
samfagna bændum á Bretlands-
eyjum, sem undanfarna daga
(skv. Daily Express, 12. júlí),
„hafa ekið heim bezta heyfeng
i
VeU andi ðhripar:
jJEYKJAVÍK er vaxandi borg
hana sem kynnast henni. Borgin
okkar hefir marga þá kosti sem
bendi þeirra í Alþýðuflokknum ungum og vaxandi höfuðstað eru
höfðu enga grein gert sér fyrir nauðsynlegir — og framtíðin
því, hvaðan bæjarsjóður skyldi
fá fé til að mæta 8,6 milljón
menn
það endalyktir kjaradeilunnar kréna auknum útgjöldum. — I
miklu, að kaupgjald var almennt kæjarstjórn sitja fyrir vinstri
hækkað um 12%. Einrng var fj0kka menn, sem einnig áttu
ákveðið að fella niður vísitölu-
skerðingu hinna hærri launuðu
og setja á stofn atvinnuleysis-
tryggingasjóð, sem ríki og sveit-
arfélög skyldu greiða að megin-
hluta.
Þessum samningum hreykti
verkfallsstjórn
mjög af. Var
blasir við henni. Hún á sér einnig
merkilega sögu, sem gaman er að
kynnast. Margir tala sífellt um
það, að hún heilli um of fjar-
sveitafólk og laði það til sín
meira en góðu hófi gegni. Sumir
sæti í samninganefnd verkalýðs-
félaganna. Þetta eru því sömu segja jafnvel, að hún sé eins og
mennirnir sem á sínum tíma ofvöxtur á litlum líkama. Það má
komu fram sem fulltrúar Al- vel vera, að nokkuð sé til í því.
þýðusambandsins við samninga- En menn gleyma því bó jafn-
borðið. Menn skyldu því ætla að framt, hversu mikilvægu hlut-
, . , þeir hefðu gert sér grein fyrir verki hún hefir gegnt í sögu þjóð-
kommunista ser því> hvaðan sveitarfélögin skyldu arinnar. Hvað skyldu þeir t.d.
, , . , , malgagn Þeirra, fá fé til að bera þessar auknu hafa VPrið margir sem höfnuðu
kommumstablaðið her í bæ lat- byrðar. En við umræður í bæjar- j Reykjavík á landflóttaleiðum til
ið basuna, hve storfelldur sigur stjórninni í gær virtist eitthvað yesturheims, — hversu margir
hefði unnizt í hmni longu og annað heldur en að þeir hefðu
gert sér grein fyrir því.
ströngu vinnudeilu.
En þrátt fyrir látalæti
kommúnista vissu menn eða
óttuSust að hér væri ekki allt
með felldu. Sérstaklega ótt- (
uðust menn, að þeir sem verk-
fallinu höfðu stýrt hefðu ekki
nægilega gætt þess að byggja
kröfur sinar og síðan endan-
lega samninga á raunhæfum
grundvelli. Menn höfðu sér-
staka ástæðu til að óttast þetta
þar sem verkfallsstjórnin hafði
af óskiljanlegum ástæðum
algerlega hafnað tilmælum
ríkisstjórnarinnar um að láta
fara fram rannsókn á greiðslu
getu atvinnuveganna.
Þá virtist og heldur uggvæn- !
legt, hvernig þessir menn sem
náð höfðu völdum í verkalýðs-
áhrifa og gamallar þjóðmenning-
V
hafa ekki ávalað útþrá sinni og
! ævintýralöngun „við fjarðarsund
Sem dæmi um algerð rök- 0g eyjaband"? Hér gátu þeir
þrot og ráðvillu kommúnista staðnæmzt á mörkum erlendra
í þessu alvarlega máli má
nefna það, að þegar bæjar-
stjórnarfundi lauk í gær, þá
gerðist sá furðulegi atburður,
að kommúnistar greiddu at-
kvæði gegn því að Reykja-
víkurbær innti af hendi um-
samdar 3 milljónir króna til
atvinnuleysistryggingasjóðs.
Svo að ef kommúnistar hefðu
þarna mátt ráða, hefði Reykja
víkurbær hliðrað sér hjá að
greiða sinn hlut í þann sjóð,
sem kommúnistar sjálfir hafa
þó eignað sér hugniynd að.
Hefur nokkurn tíma þekkst
önnur eins framkosna og slík'
alger mótsögn í málflutningi? .
Það er því engin furða eins og ! ekki

ar: Reykjavík gleymdi ekki hlut-
verki sínu, er stundir liðu, varð
erlend tízkudrós, heldur
U R V I VliþUl 1.UÍ. UU VJ. I ~ Vfvj
hreyfingunni beittu verkfalls- aRt er j pottinn búið, ábyrgðar- j hafði Einar Benediktsson lög að
vopninu. Var svo að siá. sem bað n____: _____________________
vopninu. Var svo að sjá, sem það
væri megin tilgangurinn með
verkfallinu að steypa löglegri
ríkisstjórn landsins, sem hafði
stuðning yfirgnæfandi þingmeiri
hlutá. Þannig leyfðu þessir kapp-
ar sér að beita verkalýðshreyf-
ingunni á hinn svívirðilegasta
pólitíska hátt, enda þótt vitað sé
að í verkalýðshreyfingunni er
fjöldi manns, sem styður ríkis-
stjórnina einhuga í hinni stór-
leysi vinstri flokkanna blandast
saman við mótsagnir og stefnu-
leysi, að bæjarfulltrúi kommún-
ista endaði ræðu sína í bæjar-
stjórn í gær með því að kalla
kjarasamningana nýju „skakka-
föll“.
Ef til vill hefur þessum full-
trúa kommúnista einu sinni rat-
azt satt orð á munn. Það er nú
ljóst að kauphækkanirnar þýða
mæla, þegar hann sagði, að hún
hafi orðið-------„landsins högum
lík“. Og hún er þ£ð enn. —
Á sólbjörtum
sumarkvöldum
EYKJAVÍK er að verða feg-
urri og fegurri með hverju
ári sem líður. Hún sómir sér á-
gætlega í fögru umhverfi sem á
engan hátt sníður henni þröngan
R'
stígu framfarastefnu, er mest af minnsta kosti 8,6 milljón kr. stakk. Og hún er, hvað sem hver
skakkaföll“ fyrir bæjarsjóð , segir, fögur borg — fögur og að-
öllu miðar að því að bæta lífs-
kjör allrar þjóðarinnar.
Við umræður í bæjarstjórn
Reykjavíkur í gær kom betur í
ljós en nokkru sinni áður, það
ábyrgðarleysi, sem kommúnistar únista þýði „skakkaföll“ fyrir
sýna í kaupgjaldsmálunum. Það allan almenning, einfaldlega
varð ljóst af umræðum, að þeir vegna þess að þess var ekki gætt
höfðu með öllu vanrækt að gera að byggja kröfurnar upp á raun-
sér grein fyrir, hvaðan ætti að hæfum grundvelli.
taka aukið fé til kauphækkana
eftir nýju kjarasamningunum.
Það er eðlilegt, að þetta
komi greinilegast í Ijós, þeg-
ar farið er að ræða þessi
vandamál í stjórnum bæjar og
sveitarfélaganna. Því að bæði
eru sveitarfélögin hinir
stærstu atvinnurekendur, sem
bera mikinn þunga af kaup-
! ■
Reykjavíkur. En það sem er þó , laðandi, aðeins ef menn vilja sjá
e.t.v. ennþá verra. Sá grunur fegurð hennar, t.d. á sólbiörtum
styrkist óðum, að verkfallið og ! sumarkvöldum (þau hafa því mið
kröfur verkfallsstjórnar komm- ( ur verið heldur fá í sumar):
Ef þú hefur sumarkvöld verið í
I Vík,
þá veit jeg hvað hugur þinn fann:
þjer sýndist hún fögur, þjer
sýndist hún rík,
er sólin við Jökulinn rann------,
segir einn mesti fagurkeri ís-
lenzkra Ijóðskálda, Þorsteinn Er-
lingsson.
Það er nú komið í ljós, að
kommúnistar höfðu ekki hirt um
að rannsaka fjárhagsgrundvöll
bæjarfélaganna til að taka á sig
auknar byrðar í sambandi við
nýju kjarasamningana. Og það
leikur grunur á að þeir hafi ekk-
ert hirt um. þótt augsýnilegt sé
að kaupkrö^urnar leiða af sér vík sé ljót bor-g. Ég man t.d. eftir
verðhækkunarskrúfu. því frá menntaskólaárum mínum,
Ljót borg!
AFTUR á móti er það orðið rót-
gróið í ýmsum, að Reykja-
að íslenzkukennarinn, góður og
gegn maður, hló óskaplega, þeg-
ar ég sagði í stílkríli nokkru, að
Reykjavík væri „fögur úr lofti“.
Það þótti mikil goðgá að hafa
ekki betri fegurðarsmekk' — En
skoðun Velvakanda á þessu hefir
ekkert breytzt síðan hann var
í Menntó, hvort sem það stafar
af reynsluleysi eða sérvizku
heimaalningsins.
Gömlu húsin virðuleg
MARGT hefir verið gert til þess
að prýða og fegra borgina
okkar. Aftur á móti ljúka menn
ekki upp einum munni, þegar
rætt er um, á hvern hátt bezt sé
að fegra hana og skipuleggja. —
Skoðun sumra virðist vera sú, að
nauðsynlegt sé að rífa „gamla
bæinn‘“ upp með rótum, ef svo
mætti að orði komast, og byggja
svo á rústunum nýtízkulegar
hallir. Má vel vera, að það sé
nauðsynlegt að einhverju leyti,
en aftur á móti er það skoðun
Velvakanda, að „gamli bærinn“
setji virðulegan svip á hina rís-
andi borg. Og gömlu húsin eru
síður en svo ljótari en hin nýju,
bara ef þau eru máluð réttum
litum og vel haldið við. Hvað
segja menn t.d. um Menntaskól-
ann, Stjórnarráðið, já, og við skul
um segja — Bjarnarborg og Mið-
bæjarbarnaskólann? Þessi gömlu
hús eru á engan hátt eftirbátar
nýju húsanna, sem nú eru að rísa
af grunni. Þau eru líka lífsreynd-
ari og minna okkur á liðinn tíma,
seiglu fátækrar þjóðar og hug-
rekki í erfiðri frelsisbaráttu.
Margt ógert enn —
Fyrirheit um góða
framtíð
FRAMTÍÐIN blasir við Reykja-
vík. Fyrr á öldum voru Þing-
vellir miðdepill þjóðlífsins, þar
sem — „allir landsins straumar
saman flóðu“. Nú hefir Reykja-
vík tekið við, hér finnum við ilm-
inn af nýjum tíma og lofum guð
fyrir framsýni Jóns Sigurðssonar,

þegar hann barðist fyrir því, að
Alþingi yrði hér sett. — En við
megum ekki gleyma því, að
margt er ógert í borginni okkar.
Það tekur t.d. tíma að losna við
braggahverfin — og fegra hana
af smekkvísi, prýða hana fögrum
listaverkum og skipuleggja hana,
eins og bezt verður á kosið. Við
höfum farið vel af stað. Það gefur
fyrirheit um góða framtíð.
um margra ára skeið“.
Blaðamaðurinn segir að hann
hafi ekið 1500 km leið um sveitir
, landsins og alls staðar hafi bænd-
ur „fagnað því mikla láni að
I hafa haft langa og góða sólskins-
daga“.
Heyfengurinn hefir almennt
verið langt yfir meðallag.
1 —★—
MAÐUR og draumur" er titill
á bók eftir kvenrithöfund-
inn Ninu Stevens, sem er auðug
kona, ættuð frá Bandaríkjunum
en búsett í Monte Carlo. Hún er
79 ára gömul.
Nú virðist „draumurinn" vera
að rætast fyrir þá gömlu. Hún
er sögð vera um það bil að gift-
ast, ballett-dansmanni nokkrum,
fimmtugum að aldri og nafn-
frægum að auki. Hann heitir Al-
bert Dolan og var síðast þegar
fréttist á fljúgandi ferð frá dans-
flokki sínum í London til Monte
C.arlo, til þess að hitta unnust-
una.
Þegar hlé varð á spurningum
blaðamannanna, sem fóru að
hitta hina væntanlegu brúður, í
Monte Carlo, spurði brúðurin
fyrir sitt leyti:
— Hve gömul er ég sögð vera?
— Sjötíu og níu ára var svarað.
— Æ, guð almáttugur, stundi
Nina. Og hún gaf blaðamönnun-
um upp sinn rétta aldur: — Ég
er búin að ná lögaldri — segið
að ég sé komin yfir tuttugu og
eins árs aldurinn.
1—★—
TVEIM ráðherrum Breta hefur
verið mikill vandi á höndum
um síðustu helgi —• þeir hafa
orðið að íhuga tvo dauðadóma
og réttmæti þeirra. Hér er um
að ræða örlög Ruth Ellis og
Emmett-Dunne liðþjálfa — og i
þessum málum getur jafnvel
komið til kasta stjórnarinnar og
þingsins.
| Fyrir mánudagskvöld varð
innanríkisráðherrann Lloyd-
George að taka ákvörðun um,
hvort Ruth Ellis ætti að deyja
n.k. miðvikudag, en hún hefur
verið dæmd fyrir að myrða elsk-
huga sinn, David Blakeley.
★ ★ ★ ★ ★
| Hermálaráðherrann Anthony
Head íhugaði dauðadóminn yfir
i Emmett-Dunne, sem dæmdur
jhefur verið til dauða af herrétti
í Diisseldorf fyrir morðið á Reg-
inald Watters. Emmett-Dúnne
drap Watters til að geta gengið
að eiga konu hins síðarnefnda.
Staðfesta verður dauðadóminn
yfir Emmet-Dunne fyrir lok
þessa mánaðar.
Samkvæmt Parísar-samning-
unum má ekki framfylgja þess-
um dauðadómi í Þýzkalandi, þar
sem dauðarefsing hefur verið af-
numin þar.
★ ★ ★ ★ ★
Ekki er ólíklegt, að upp af
þessum málum kunni að rísa að
nýju barátta fyrir afnámi dauða-
refsingar í Bretlandi. Samkvæmt
þingreglum getur mál Ruth
Ellis ekki komið fyrir neðri
deildina fyrr en dauðadómnum
hefur verið framfylgt.
Hver svo sem verða úrslit þess-
ara tveggja mála er augljós af
þeim sú nauðsyn, að Bretar sam-
ræmi refsingarlöggjöf sína betur
þeim refsingarlöggjöfum, sem nú
eru í gildi í öðrum Atlantshafs-
bandalagsríkj um.
★ ★★★★
í febrúarmánuði s.l. var borin
fram tillaga í brezka þinginu um
að afnema dauðadóm í fimm ár
í tilraunaskyni. Hún var felld i
neðri deildinni með 245 atkvæð-
um gegn 214. Þar sem atkvæða-
munurinn var svo lítill, er mjög
líklegt, að við fyrsta tilefni verði
málið tekið til umræðu á nýjan
leik. Árið 1948 samþykkti neðri
deildin að afnema lögin um
dauðarefsingu í sjö vikur í til-
raunaskyni með 22 atkvæða
meirihluta, en þá felldi efri deild-
in þessa tillögu.