Morgunblaðið - 24.07.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 24. júlí 1955
Qtg.: H.f. Árvakur, Reykjavfk.
FrExnkv.stj.: Sigíús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarœ.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur,
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinjwcn.
Ritstjérn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlanda.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Skipverjinn á Síidinni
láfinn laus úr haldi
Málinu frestað til liaustsins
Hagsnnmir beggja að mjólkurbúið
inegi þróast
SUNNLENDINGAR fagna því að
hið myndarlega mjólkurbú
þeirra skammt austur af Selfossi
hefur nú verið starfrækt í 25 ár.
Þeir geta vissulega litið yfir
happasæla starfsemi og óvenju-
lega öra þróun. Ber þá að þakka
þeim mönnum, sem gerðust frum
kvöðlar að stofnun mjólkurbús-
ins og sýndu því styrk og stuðn-
ing. En þá sögu rifjaði Dagur
Brynjúlfsson frá Gaulverjabæ
upp í skemmtilegu samtali í Mbl.
í gær.
í upphafi var mjólkurbúið
ætlað til að geta tekið á móti 3
milljón lítrum mjólkur á ári. —
Töldu sumir þetta þó ofætlað, en
nú er það staðreynd að búið tek-
ur á móti 23 milljón lítrum ár-
lega. Svo miklu magni hefur búið
getað annað, að víSu með breyt-
ingum á vélakosti og nokkrum
bráðabirgðahúsum. En aðalstofn
þess er hin gamla og fyrsta bygg-
ing, sem gerð var af mesta höfð-
ingsskap á þeirra tíma mæli-
kvarða.
Þrátt fyrir það hefur húsnæðið
verið of lítið hin síðustu ár og
það valdið hinum mestu erfið-
leikum við móttöku mjólkur og
vinnslu. Það er því vissulega
fagnaðarefni, að nú er unnið að
því að byggja algerlega nýtt
mjólkurbú, sem geti annað full-
komlega þeim þörfum, sem nú
knýja á dyr og meira en það.
Þetta er ekki síður fagnaðar-
efni fyrir íbúa höfuðstaðarins,
sem fá meginhluta allrar sinnar
mjólkur og mjólkurafurða frá
Flóabúinu. Hin nýja bygging
þýðir að gæði mjólkurafurðanna
verða meiri og þær heilnæmari.
Borgarbúar og bændur standa
sitt hvoru megin Mjólkurbús
Flóamanna, aðrir sem seljendur
og hinir sem kaupendur. Það er
beggja hagur, að Mjólkurbúið
megi þróast.
Því að sannleikurinn er sá, að
hvorugur getur án hins verið,
bæjarbúinn, sem nýtur hinnar
kostagóðu sunnlenzku mjólkur,
né sunnlenzki bóndinn, sem fær
sinn höfuðstól og ágóða greiddan
með mjólkurpeningum. í þessu
góða samstarfi kaupenda og seij-
anda liggur framtíðar velmegun
mikils hluta íslenzku þjóðarinn-
ar. —
Verður árangur af
Genfar-ráðsfefnunni
MENN bíða þess nú með mikilli
eftirvæntingu, hverju rússnesku
fulltrúarnir á Genfar-ráðstefn-
unni svara hinni merkilegu til-
lögu Eisenhowers forseta um
upphaf að afvopnun og alþjóða-
eftirliti með því að afvopnunar-
samningar séu efndir. Það yrðu
mikil vonbrigði ef rússnesku
fulltrúarnir kynnu ekki að meta
þá einlægni sem kemur svo skýrt
fram í tillögu forsetans. En allir
sjá, að hér getur tæplega verið
um nein undirmál að ræða hjá
honum, þar sem hann heitir
Rússum hinum sömu kostum, að
þeirra flugvélar megi fara í
könnunarflug hvert sem þeir
vilja yfir Bandaríkjunum.
Ef Rússar tækju þessu boði,
væri það ekki aðeins stórt spor
í áttina til afvopnunar. Slíkt sam
komulag um gagnkvæmt könn-
unarflug ætti einnig að geta orð-
ið upphaf að því að einangrun
Sovétríkjanna væri rofin. Við
ættum að mega vona, að frá
þessu könnunarflugi yrði ekki
stórt stökk yfir í það að Rússa-
stjórn opnaði landamæri sín og
gæti þá sagt að hún hefði ekkert
að 'fela. Slíkt hefði stórkostlega
þýðingu. Þá þyrftum við ekki
eingöngu að styðjast við litaðar
áróðursfregnir af ástandinu í
Sovétríkjunum, heldur gætum
séð það með eigin augum.
Afnám einangrunarinnar
yrði einnig þýðingarmikil að
því leyti, að hinir fjölmennu
íbúar Sovétríkjanna fengju
einnig að heyra ólitaðar og
sannar fregnir af hinum miklu
framfaramálum, sem á dag-
skrá hafa verið á Vesturlönd-
um. Afnám einangrunarinnar
er fyrsta skilyrðið til þess að
fjarlægja gruninn og tor-
tryggnina. Leyfa öllum þjóð-
um að hafa samband og sam-
göngur sín á milli. Að þessu
gæti hin merkilega tiilaga
Eisenhowers Bandaríkjafor-
seta stefnt, ef rétt væri við
henni tekið. Þess vegna bíður
heimurinn eftirvæntingarfull-
ur eftir svari Rússa.
Um leið er beðið eftir svari
við spurningunni: — Verður
árangur af Genfar-ráðstefn-
unni?
Fanga sleppt úr haldi
cftir í ár
FYRIR nokkru barst sú fregn frá
Ungverjalandi að Mindszenty
kardínála hefði verið sleppt úr
haldi. í sex ár hefur þessi sak-
lausi maður orðið að sitja í dyfliss
um kommúnistastjórnarinnar og
er hann nú orðinn farinn að
kröftum, sjúklingur, sem á sér
enga von afturbata bíður aðeins
eftir því að dauðinn miskunni sig
yfir hann. ,
Það rifjast upp fréttirnar sem
bárust frá Ungverjalandi fyrri
hluta árs 1949. Þetta var um líkt'
leyti og samgöngubannið við
Berlín stóð yfir. Þá heyrðist sagt
frá því að æðsti maður kaþólsku
kirkjunnar í Ungverjalandi hefði
verið handtekinn og voru haldin,
sýndarréttarhöld yfir honum. I
Og þá gerðist sá undarlegi at-f
burður, að hinn sterki forustu- (
maður kirkjunnar virtist í dóms- ,
salnum niðurbrotinn maður, [
kvaladrættir voru í svip hans og
það leyndi sér ekki að hann hafði'
orðið að sæta pyntingum í fang-
elsinu. Og einnig gerðist það, að
lesin var upp í réttinum „játn-,
ing“ hans, þar sem hann játaði
á sig alla hina furðulegustu
glæpi. j
Fram til þessa tíma hafði
það verið þekkt, hvílíkum að-
gerðum Rússar beittu I heima-
landi sínu til að brjóta niður
mótstöðuþrek sakborninga.
Með Mindzenty-málinu varð
það ljóst, að kommúnisminn
myndi beita sömu ómannúð-
legu meðferðinni, sömu pynt-
ingunum í sérhverju því ríki
þar sem þeir næðu völdum.
Þessi atburður varð til þess að
vesturlandaþjóðir skyldu bet-
ur en áður hvílík hætta vofði
yfir þeim og bundust þær
skömmu síðar samtökum til
verndar mannréttindum sín-
um og menningararfleifð.
IGÆR átti blaðið tal við ísleif
Árnason, fulltrúa borgardóm-
ara og spurðist fyrir, hvað liði
rannsókn í máli skipverjans á
Síldinni, sem játaði 11. júlí að
hafa opnað botnlokur skipsins,
er það var á siglingu með þeim
afleiðingum að sjór streymdi inn
í það. Varð að renna því upp í
Kirkjusand við Reykjavík til þess
að bjarga bæði mönnum og
skipi. Skipverji þessi hefir und-
anfarnar vikur setið í gæzluvarð-
haldi, fyrst í Hafnarfirði en síðar
í hegningarhúsinu við Skóla-
vörðustíg í Reykjavík.
í gær var hann látinn laus úr
varðhaldinu. Rannsókn málsins
er þó enn ekki lokið. Ekki hefir
enn sannast hvort nokkur annar
maður hafi verið í vitorði með
skipverjanum um að sökkva
skipinu.
Sama daginn og gerð var til-
raun til að sökkva bátnum átti
að bjóða hann upp í Hafnarfirði
til lúkningar veðskuld að upp-
hæð 140.000 króna.
Málinu verður frestað til
haustsins en þá hefjast réttar-
höldin aftur fyrir siglingadómi
hér í Reykjavík.
Aðstoð sem nemur
11 millj. punda til
erlendra ríkjs
WASHINGTON, 23. júlí. — Öld-
ungadeild Bandaríkjanna hefur
samþykkt, að — 11 milljón-
um sterlingspunda — skuli varið
til aðstoðar við erlend riki á
næsta fjárhagsári. Þetta er ekki
mikið lægri upphæð en forsetinn
fór upphaflega fram á, að veitt
yrði. Fulltrúadeildin hafði áður
lagt til, að upphæðin yrði lækk-
uð um einn fimmta.
Norrænt
fimleikamót
NORRÆNT fimleikanámskeið
verður haldið í Ollerup í Dan-
mörku frá 31. júlí til 5. ágúst.
Gefur skrifstofa ÍSÍ nánari upp-
lýsingar um það.
FYRIR nokkru sótti Pétur Hoff-
mann Salómonsson um einkaleyfi
til að hagnýta sér verðmæti, sem
felast í öskuhaugunum. Sótti
hann til bæjarstjórnarinnar um
leyfið. Á fundi sínum á föstu-
daginn ákvað bæjarráð að synja
þessari umsókn.
CORDELL HULL, fyrrverandi
utanríkisróðherra Bandaríkjanna
lézt í dag í sjúkrahúsi nálægt
Washington Hann var 83 ára
að aldri. Hann gegndi störfum
utanríkisráðherra undir forsæti
Roosevelts forseta, en sagði af
sér vegna heilsubrests árið 1944.
Hann hafði áður setið á þingi
bæði í fulltrúadeildinni og öld-
ugadeildinni.
VJLk andi óhrifar:
Um bílpróf
og „bíladellu“
FYRIR nokkrum dögum barst
mér bréf frá S S.S., svohljóð-
andi:
„Nú á dögum virðist kennsla
bifreiðaaksturs vera á leiðinni að
verða góður atvinnuvegur, því
að sú venja virðist vera að skap-
ast, að flestir unglingar, stúlkur
jafnt sem piltar, taki bílpróf
jafnskjótt sem þeir hafa aldur til
— eða 17 ár. Er ekki nema allt
gott um þetta að segja, því að
sennilega mun álitið jafn sjálf-
sagt í framtíðinni, að allir kunni
að stýra bíla eins og nú þykir
hlýða, að hver og einn sé syndur.
En það er eitt veigamikið at-
riði í þessu sambandi, sem ekki
er neitt gleðiefni, a.m.k. ekki
fyrir foreldra og aðstandendur
all mikils hluta hinna nýbökuðu
bílstjóra, þ.e. þess hluta þeirra,
sem fyrir prófið eða jafnhiiða
því, verða fyrir því óláni að taka
sótt þá, sem nefnd hefir verið á
slæmri íslenzku „bíladella", en
það eru því miður ekki fáir.
Ætti að banna
HÉR sem víðar eru nefnilega
„hákarlar í kjölfarinu",
einkum hin síðari ár, síðan farið
var að gera það að atvinnugrein
að leigja út bíla — án bílstjóra.
Er ekki annað við þá atvinnu-
grein að athuga en það, að banna
ætti skilyrðislaust, að viðlagðri
refsingu að leigja út bíla ófjár-
ráða unglingum, þ.e. yngri en 21
árs, og gæti ökuskírteinið verið
þarna sönnunargagnið, sem farið
yrði eftir.
Allskonar óheillaráð
ASTÆÐAN er sú, í örstuttu
máli, að hjá mörgum ungl-
ingum er ástríða eftir að aka að
fengnu leyfi, svo rík, að þeir
skirrast ekki við að grípa til alls-
konar óheillaráða til fjáröflunar
í því skyni og baka sér jafnvel
oft með þv? fjárhagslegt öng-
þveiti á svipaðan hátt og of-
drykkjumenn og aðrir óreiðu-
menn. Fylgifiskar: lausung og ó-
sannindi gagnvart aðstandend-
um, þegar út í ófæruna er komið.
En lýgin er lastanna móðir. Er
hér um mjög alvarlegt uppeldis-
atriði að ræða og vildi ég því,
með aðstoð Velvakanda, skjóta
því til hlutaðeigandi valdhafa til
vinsamlegrar athugunar og fyr-
irgreiðslu. — S.S.S.“
Ekki leikfang
eða „luxus“
JÁ, það er víst um það, að veg-
farendur um götur Reykja-
víkur hafa ekki komizt hjá að
veita athygli öllum aragrúanum
af kennslubifreiðum upp á síð-
kastið — það er auðvitað ekki
annað en eðlileg afleiðing af öllu
bílaflóðinu inn í landið að undan-
förnu. — Bréfritari minn S.S.S.
vekur þarna máls á atriði, sem
vissulega þarf athugunar við og
um „bíladelluna" erum við öll
sammóla um, að sé vægast sagt
hinn mesti ófögnuður. Við þyrft-
um helzt að geta komið inn þeim
hugsunarhætti hjá unga fólkinu
— og reyndar hjá sumum hinna
eldri einnig — sem haldið er
þessari „sótt“, að okkur ber ekki
að líta á bifreiðina, sem leikfang
eða „luxus“, heldur fyrst og
fremst sem þarft og nauðsynlegt
tæki í nútíma þjóðfélagi, sem við
megum ómögulega misnota —
til að þjóna hégómagirnd okkar
og brasklöngun. — Við höfum,
hvorki fjárhagslega eða siðferði-
lega, efni á slíku.
Þökk fyrir bekkina
YMSIR hafa látið í ljós velþókn
un sína á bekkjunum þrem-
ur, sem nýlega hefir verið komið
fyrir við biðstöð strætisvagnanna
við Rauðarárstíg. Hvílíkur mun-
ur að geta tyllt sér í þægilegt
sæti og beðið þar vagnsins róleg-
ur í sátt við tilveruna og göngu-
lúna fætur. Ósköp væri það nota-
leg tilhugsun, mættum við búast
við, að fleiri slíkir fylgi á eftir.
Framh. af bls. 2
hvernig Bulganin með sinni fág-
uðu framkomu og góðlátlegu
brosi reynir að leika aftur sama
leikinn til að afla trausts Vest-
urveldanna —- en hér er sami
leikurinn leikinn aftur með of-
urlítið breyttum tilsvörum og
sviðsetningu.
„Og einmitt á þessu sama stigi
málsins komum við til skjalanna
síðast,“ varð einum þessara
manna að orði.
INN Á NÝJAR
BRAUTIR?
ÐRIR sérfræðingar, sem einn-
ig eru margfróðir, eru ósam-
þykkir. Þeir álíta, að dauði Stal-
ins hafi leyst úr viðjum ýmis öfl
í Rússlandi og vakið í brjóstum
núverandi valdahafa í Kreml
, breytt viðhorf og ný markmið,
er eigi sér nægilega djúpar ræt-
ur til að beina stefnu Ráðstjórn-
arinnar inn á nýjar brautir.
Hvor hópurinn hefur rétt fyrir
sér? Það er mjög mikilvægt að
finna svarið, þar sem það hlýtur
að móta alla afstöðu Vesturveld-
anna til Ráðstjórnarríkjanna og
j öryggismála Evrópu í heild —■
1 svo að ekki sé minnzt á Asíu-
málin.
Ég er persónulega þeirrar
skoðunar, að rökræðúm um það,
hvort hér sé um að ræða her-
bragð af hendi ráðamanna í
Kreml eða breytta stefnu, séu
byggðar á röngum forsendum.
MOLOTOV —
HULDUMAÐUR
ÞAÐ, sem hvað mest áhrif hafði
í Genf á stjórnmálafréttarit-
ara, sem gamlir eru í hettunni,
var sú staðreynd,
að ráðamenn í Kreml óku í
opnum bifreiðum til ráðstefn-
unnar og veifuðu með höttum
sínum til mannfjöldans, er
safnazt hafði saman á göt-
unum.
Þeir minntust þess, að fyrir
einu ári í þessari sömu borg hafði
Molotov utanríkisráðherra, verið
ekið í laumi og mesta flýti eftir
götum borgarinnar á rússneska
vísu — bifreiðin var ekki aðeins
lokuð heldur var glerið í bílrúð-
unum einnig litað, svo að ekki
væri hægt að eygja, hver sat 1
bifreiðinni.
Þessi áhrifaríka breyting kom
mér ekki á óvart, þar sem ég var
áhorfandi að því sama í Belgrad,
og þegar leiðtogarnir komu aft-
ur heim frá Belgrad til Moskvu,
létu þeir gera sér opnar bifreið-
ir, og Nehru ók skömmu síðar
um götur Moskvu í opnum vagni
og veifaði til forviða mannfjöld-
ans, sem hafði aldrei séð Stalin
í eigin persónu á hans hröðu,
laumulegu ferðum um borgina.
— Af svip manna hefði mátt
ætla, að Rússar tryðu því ekki,
að stjórnmálamaður kynni að
veifa í kveðjuskyni.
SJÁLFUM SÉR TIL
GAGNS
ÞAÐ, sem meginmáli skiptir í
þessu smáatriði er þetta:
Krúsjeff og Bulganin eru að
reyna að afla sér trausts með-
al vestrænna þjóða — sjálf-
um sér til gagns — þeir hafa
hvorki velferð Vesturveld-
anna eða heimsins í heild i
huga. Vissulega vilja þeir, að
Vesturveldin sofni á verðin-
um um varnarsamtök sin. Þeir
vilja, að Bandaríkin hætti öll-
um afskiptum af málum Ev-
rópu.
Þeir ætla sér að sýnast svo
sanngjarnir, að sundrung komi
upp meðal vestrænna þjóða um,
hver sé raunverulega ætlunin
með breyttri stefnu Ráðstjórn-
arinnar. Og framar öllu vilja
þeir vinna á sitt band Asíu-ríkin,
sem mörg hver hafa til þessa
ekki tekið ákveðna afstöðu með
austri eða vestri, með því að láta
líta svo út, að vestrænar þjóðir
séu ósamvinnuþýðar — en Rúss-
ar séu hins vegar alltaf að bera
fram tiilögur um bætta sambúð;
en þeim sé bara sífellt liafnað.
THSff"-