Morgunblaðið - 27.07.1955, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 27 júlí 1955
MORGUNBLAÐIÐ
7 1
Dr. Benjamín Eiriksson:
A
Skrif Jóns Arnasonar
JÓN ÁRNASON, fyrrverandi
bankastjóri Landsbankans, er
kominn á efri ár og á að baki sér
á ýmsan hátt merkan starfsdag.
Hann er einn af Jþeim mönnum
sem hafa unnið að .því að færa út-
flutningsverzlunina á íslenzkar
hendur. Hefir hann unnið það
þarfa starf — að vísu á annarra
vegum — að sélja landbúnaðar-
afurðir erlendis. Fyrir þetta starf
sitt í þágu landbúnaðarins á Jón
mikla viðurkenningu skilið, enda
hlotið hana. En það er að sjá af
nýlegum skriíum hans að honum
finnist mikið vanta á að störf
hans séu metin að verðleikum.
Það er einkum hlutverk hans
í peningamálunum, sem honum
finnst vanmetið. Af skrifum hans
er ljóst, að hann vili gjarna láta
líta svo út að í þeim málum hafi
hann einnig gegnt miklu og far-
sælu hlutverki. En í því máli er
hægt að gefa Jórii orðið um Jón.
Lögin um Landsbanka íslands
voru sett fyrir rúmum aldarfjórð
ungi. Með þeim var stigið það ó-
heillaspor að endiureisa íslands
bankafyrirkomulagið í Lands-
bankanum. Jón Árnason var for
maður bankaráðsins nema fyrsta
árið, þangað til hann varð banka-
stjóri 1946, en hann lét af því
starfi á síðastliðnu ári. Ýmsar
tillögur um breytta skipan pen-
ingamálanna liafa komið fram
þetta timabil, enda gerir 1. gr.
Landsbankalaganna ráð fyrir að
horfið yrði síðar að fullum að-
skilnaði sparisjóðsdeildar og
seðlabankans. Jón Árnason hef-
ir á umliðnum árum aldrei mátt
heyra nefnt að neitt væri athuga
vert, eða við neinu væri hróflað.
Þrátt fyrir útlánaflóð og dýr-
tíð, höftin á atvinnulífinu, geng
islækkanir og stórfelldar verð-
lagsbreytingar hefir Jón ekki vilj
að taka í mól umbætur á skipan
peningamálanna.
Rétt áður en Jón lét af störf-
um sem bankastjóri brá svo und-
arlega við, að hann birti grein í
Vísi um nauðsyn breytinga á
meðferð peningamálanna (hinn
23. október 1953).
í grein sinni í Vísi sagði Jón
m. a.: „Verði ekki einhver meiri-
háttar breyting á meðferð pen-
ingamálanna, er hætt við að þess
verði ekki langt að bíða, að var-
anleg lækkun peninga komi til
fríunkvæmda". Hann segir að
peningamál þjóðarinnar séu í
„bráðri hættu“. Kunnuga hlýtur
að hafa rekið í rogastanz þegar
þeir lásu þessa kröfu Jóns um
að meðferð peningamálanna
verði breytt. Þó segist hann ekki
ætla að gera tilraur, til að benda
á leiðir, „sem leitt gætu til um-
bóta á öngþveiti peningamál-
anna“.
Enginn gerðist til að taka opin-
berlega undir þessi skrif — eða
skriftir — Jóns. Honum var ekki
anzað. En eftir þessi skrif datt
víst engum í hug að Jón færi að
skrifa í kvörtunartón um vari-
mat hlutverks síns í peningamál
unum. Það var með þessa grein
í hug, að ég las grein hans í Morg
unblaðinu hinn 17. maí s.l. Þar
vék hann enn að peningamálun-
um. Ég gerði síðan athugasemd-
ir við sagnaritun Jóns, sem hefðu
getað orðið inngangur að frek- I
ari skrifum um peningamálin. —
Jón hefir síðan svarað í Tímanum !
hinn 8. þ.m., en þótt leitt sé frá
að segja, þá forðast hann mál- '
efnalegar umræður eins og heit
an eldinn. Óhjákvæmilegt er
samt að ég leiðrétti nokkrar mis-
sagnir og rangfærslur, sem eru í
greininni og virðast helzt staía af
vanstillingu höfundarins.
MÁL í AFGREIÐSLD
Jón segir í skrifum sínum að
Magnús Sigurðsson hafi lítt hald-
ið starfi sínu á lofti (erlendar
lántökur) án þess þó að taka
Magnús heitinn sér til fyrirmynd
ar. Sannleikurinn er sá, að starí
Fyrri hluli
ið er þannig vaxið, áð það er úti
lokað að hægt sé „áð halda því
á lofti“. Jón segist í greininrri ekk
ert hafa séð um lántöKumál ríkis-
stjórnarinnar nú i blöðunum, né
tekizt að afla sér áreiðaniegra
frétta annars staðar. Flest eru
þessi mál að xneira eða rninna
leyti trúnaðarmál ríkisstjórnar-
innar. Þetta veit Jón ósköp vei.
Ég hefi á undanförnum árum tek-
ið þegjandi við alls konar aðkasti
í blöðunum, bæði rangfærslum á
skoðunum mínum og eins alröng-
rim frásögnum um gang mála, —
og verð að gera svo enn, Það fylg
ir því að vera embættismaður á
íslandi. Jón segir skakkt frá
ferðalögum mínum á síðastliðnu
ári, og að engin lán hafi verið
tekin, nema Alþjóðabankalánin.
£jon geiur í skyn »ð Landsbank-
inn hafi annast lántökur til 1954,
er hann lét af störfum, en Fram-
kvæmdabankinn var stofnaður í
febrúar 1953). Annars veit ég
ekki, hvort lántökur erlendis á að
túlka sem lof eða last, þegar Jón
á í hlut. Hann er yfirleitt á móti
þeim, enda svartsýnn þegar efna
hagslegar framfarir þjóðarinnar
eru annars vegar Með grein
sinni er Jón að fiska eftir blaða-
skrifum um afgreiðslu og gang
þessara mála, skrifum sem hann
veit allra manna bezt að eru úti-
lokuð. Það er furðulegt að maður
í stöðu Jóns skuli láta líta svo
út að hann sé algjörlega fáfróð-
ur um gang þessara mála, þrátt
fyrir skýrslur og aðrar upplýs-
ingar, sem honum berast.
Út af seinustu viðræðunum við
Alþjóðabankann skal ég þó bæta
því við, að að þeim loknum gaf
ég, eins cg venja er til, skýrslu
um ferðina til hæstv. fjármála-
ráðherra. Skýrslunni til hans lýk
ur með þessum orðum:
„Áður en ég fór frá Washing-
ton gekk ég á fund Jóns Árna-
sonar. Skýrði ég honum frá við-
ræðunum við bankann. Bað hann
að fá skriflegt það sem ég hefði
sagt (við hann) og lofaði ég að
senda honum afrit af væntanlegri
skýrslu um viðræðumar".
Jón var þá nýkominn til Was-
hington, sem fulltrúi Norðurland
anna í bankaráðinu Siður er að
láta fulltrúa íslands fylgjast með
því sem gerizt. En samningar
fara fram við bankastjórann og
starfsmenn hans, ekki bankaráð-
ið.
I Ég gerði svo útdrátt úr skýrsl-
I unni, þar sem sagt var frá við-
ræðunum, ag sendi Jóni. Nú geta
merin borið þettá saman víð fyrir
spurnir og skrif Jóris í Tímann.
Um þessa hegðuri Jóns eru til
mörg orð á islenzku, en fá prent-
hæf.
STARF
MAGNÚSAR SIGURÐSSONAR
Þótt ég verði að vera fáorður
um störf mín, vil ég ékki láta hjá
liða að leiðrétta rangar staðhæf-
ingar Jóns um skoðanir mínar.
Ég hefi aldrei reynt að gera
lítið úr lántökum Magnúsar heit-
ins Sigurðssonar. Ég er Jóni al-
veg sammála um það, að banka-
sambönd þau i Bretlandi, sem
Magnús heitinri Sígurðssón stofu
aði tií fyrir íslands hönd, hafa
verið mikilvæg og Íslandi hag-
kvæm, og séu svo enn. En ég hefi
margsinnis bent á hina vanræktu
þætti peningamálanna innan-
lands. Betri skipan þeirra mála
myndi auka lánstraust þjóðarinn-
ar en ekki minnka. Sú skipan,
sem nú er, er þannig, að naumast
verður við neitt ráðið beri eitt-
hvað íit af. Enda sýnir grein Jóns
í Vísi, að hann er loksins kominn
á þá skcðun, að umbóta í meðferð
peningamálanna sé þörf.
AFSTABA MÍN TIL
LANBSBANKANS
Þá er Jón með fullyrðingar um
það, að ég beri í brjósti „rótgróna
en órökstudda óvild til Lands-
bankans", og hafi „róið að því
öllum árum að fá bankann lagð-
an niður." Allt er þetta rangt-
Ég var formaður þeirrar nefnd
ar, sem samdi lögin um stofnim
Framkvæmdabankans. — Sam-
kvæmt tillögu okkar fékk I.unds-
bankinn einn mann af fimm í
bankaráð Framkvæmdabankans.
Fyrir slíku fyrirkomulagi er ekk
ert fordæmi á íslandi, og getur
þetta varla talizt vottur um
„rótgróna óvild“. Ég hefi aldrei
lagt til að Landsbankinn yrði
lagður niður, heldur að Seðla-
bankinn verðj gerður að sérstök-
um þjóðbanlra og að yfirvaldi
peningamáianna. Jón er ærið
drjúgur yfir því að þetta muni
ekki ná fram að ganga (þrátt fyr-
ir Vísisgreinina). En hvað sem
því líður, þó er það víst að vanda
málin eru og verða áleitin.
Mjólkurfaú Hóamanna minnist 25
ára afmælis síns mei veyleeju faofi
Um 3 faúsund geslír sótfu samk@nr::na
Seljatungu, 25. júlí.
SÍÐASTL. laugardag minntust félagsmenn Mjólkurbús Flóa-
manna 25 ára starfsafmælis Mjólkurbúsins, með útisamkomw
á eignarlóð sinni við Mjóíkurbúið á Selfossi. Hafði mikill og veg-
legur undirbúniögur farið fram fyrir hátíðahöldín. Var hátíða-
svæðið allt fánum prýtt og skreyting öll smekklega gerð.
IIM 3 ÞÚS. MANNS SAMAN-
KGMEN Á HÁTÍÐINNI
Upp úr hádegi á laúgardaginn
tók fólk að streyma að samkoimi-
staðnum og um kl. 2, er hátíðin
skyldi hefjast, var geysilegur
mannfjöldi þarna samankominn.
Voru það fyrst og fremst bændur
á félagssvæðinu pg fjölskyldur
þeirra, starfsfólk Mjólkurbúsins
og íjöldinn allur af ibúum Sel-
fossþorps. Er gizkað á, að þama
hafi verið um 3 þúsundir gesta
samankomnir er flest var.
FJÖLBREYTT DÁGSKRÁ
Sigurgrímur Jónsson, bóndi að
Holti í Stokkseyrarhreppi, setti
mótið með stuttri ræðu og bauð
gesti velkomna. Að þvi búnu lék
Lúðrasveit Reykjavíkur lag. Þá
flutti Egill Thorarensen, formað-
Ur Mjólkurbússtjórnar ávarp. —
Minntist hann þar upphafs og
undirbúnings stofnunar Mjólkur-
bús Flóamanna, þróun þess gegn
um árin og viðhorf þess í dag,
Þá söng Guðmundur Jónsson,
óperusöngvari, með aðstoð Fritz
Weisshappels. Síðan flutti Stein-
grimur Steinþórsson, landbúnað-
arráðherra, ræðu, Þessu næst
söng blandaður kór undir stjórn
Sigurðar Ágústssonar í Birtinga-
holti, en síðan flutti séra Svein-
björn Högnason á Breiðabólsstað
ræðu. Þá söng Karlakór Biskups-
tungna úfndir stjórn Þorsteins
Sigurðssonar á Vatnsleysu.
LANGT AÐ KOMINN GESTUR
Að þessu loknu flutti ávarp
fyrsti mjólkurbússtjóri Flóabús-
ins, en það var Jörgensen, og
hafði honum verið boðið á há-
tíðina frá Danmörku, þar sem
hann nú er búsettur. Síðastur
Iræðumanna var núverandi mjólk
urbússtjóri, Gretar Simonarson.
: Skýi'ði hann í stuttu máli frá
gangi hinna risuvoxnu bygginga-
framkvæmda er nú standa yfir
hjá Mjólkurbúinu.
R YGGING AFRAM K VÆMDIR
SKODABAR
| Þá var sýrid íslenzk glíma und-
ír stjórn Sigurðar Greipssonar en
að því loknu fór fram reipch'átt-
ur milli bænda og starfsmanna
Mjólkurbúsins. Sigruðu bændur
eftir stutt en hörð átök. Er hér
var komið, var dagskrá á enda,
utan þess að dans átti að hefjast
kl. 8 um kvöldið. Var nú sam-
komugestum öllum boðið að
þiggja veitingar er framreiddar
voru í einni af nýbyggingu bús-
ins, svo og að skoða bygginga-
framkvæmdir. Veitt vár af mik-
illi rausn og höfðingsskap.
ÖLLUM ABILUM TIL SÓMA
Um kvöldið hófst dansinn á
geysistórum palli á hátíðasvæð-
inu. En brátt varð fólk að yfir-
gefa danspallinn vegna rigning-
ar sem ágerðist með kvöldinu.
Var eftir það dansað í nýbvgg-
ingu hússins af miklu fjöri fram
til kl. 2 e. m.
Lauk svo þessari glæsilegu af-
mælishátíð, er var ölium er að
henni stóðu til mikils sóma, með
því að ailir viðstaddir sungu ís-
land ögrum skorið.
Mun eigi ofmælt að þetta sé
með myndarlegri hófum, sem
efnt hefur verið til austan fjalls
og ekki önnur farið betur fram.
Mótaðisí samkoman öll af ein-
lægum samhug féJagsmanna.
■— Gunnar.
Thomas Mann
Landssamband blandaðra
kóra efnir fil verðlaunasam-
keppni um sengiöi
LANDSSAMBAND blandaðra færustu menn á þessu sviði hér
kóra hefur ákveðið að efna til á landi.
samkeppni um frumsamin lög sem
gerð séu og raddsett fyrir biand-
aða kóra. Verða veitt þrenn verð-
laun.
Á síðasta ársþingi Landssam-
bands blandaðra kóra var sam-
þykkt að efna til verðlaunasam-
keppni um frumsamin lög, sem
gerð séu fyrir blandaða kóra. 1
reglum fyrir keppni þessa segir
að höfundar réði sjálfir gerð
sönglaganna og geti valið sér
texta að vild.
Lögin mega ekki hafa birzt á
prenti áður né flutt opinberlega.
LRK áskilur sér fyrsta útgáfu-
rétt af þeim söngverkum, sem
verðlaun hlióta. Sönwverkunum
skal skila til ritara LBK, Stein-
dórs Björnssonar, Sölfhólsvötu
10, Rvík, fyrir 1. jan. 1956. Ekki
hefur enn verið skipað I dóm-
nefnd en dómarar munu verða
777er£'t# tS&n
Framh. af bls, Z
HUGLEIKIB VD9FANGSEFNI
Af smásögum Manns mun
Tonió Kröger (1903) vera þekkt-
ust, og er sú saga til í íslenzkri
þýðingu. Þar tekur höfundurinn
á viðfangsefni, sem honum er
mjög hugleikið, stöðu listamanns
ins í lífinu og þjóðfélaginu.
Af öðrum kunnustu verkum
Manns má nefna Der Zaukerberg,
Lotte in Weimar, Joseph und
seine Briider og Doktor Faustus.
Mann hlaut Nóbelsverðlaunin
1929.
VÍSAÐ ÍJR LANDI
Árið 1933 var Mann vísað úr
landi af stjórnmálaástæðum. -—
Áttá hann eftir það heima i Sviss
um tíma, en fluttist síðan til
Bandaríkjanna og átti þar heima,
þar til hann fluttist til Evrópu
aftur og settist að í Sviss — eins
og annar mikilhæfasti höfundur'
á þýzka tungu Hermann Hesse.
Á styrjaldarárunum hélt Mann
fyrirlestra í útvarp og varaði
Þjóðverja við nazismanum og
bar á þá allþungar sakir. Var
hann all hvassyrtur, svo að Þjóð-
verjar tóku honum heldur fálega
er hann kom fyrst til Evrópu að
stríðinu loknu. En nú hefir jafn-
ast yfir það, og er þess skemmst
að minnast er hann var kosinn
heiðursborgari i fæðingarborg
sinni í fyrra, og má segja, að hann
sé almennt viðurkenndur sem
mesti núlifandi rithöfundnr á
þýzka tungu, en þannig titlar
hann sig sjálíur.
DMASAGA sú, sem hér birtist i
»3 blaðinu, Friedemann litli, er
líks efnis og Tonió Kröger að því
levti, að hún fjallar um átök í
sálarlífi manns, sem reynir að
bæta sér bað upp í heimi listar-
innar, sem lifið neitar honum um,
en bíður ósigur.
Þýðandi framhaldssögunnar er
Sverrir Haraldsson cand. theol.
Næturferðir frá
Stykkishólmi
STYKKISHÓLMI, 25. júlí — S.l.
laugardag kom hingað í bæinn
nýr áætlunarvagn, sem Bifreiða-
stöð Stykkishólms hefir fengið
til ferða miili Revkjavíkur og
Stykkishólms. Er þetta diesel-
vagn af Mercedes-Benz gerð og
sæti fyrir 32 farþega en hægt er
að hafa sæti fyrir 39 farþega með
þvi að setja lausa stóla milli
sæta og er sérstakur útbúnaður
f>Tir það. Vagn þessi er hinn
vandaðasti í alla staði og búinn
öllum hugsanlegum tækjum, loft-
ræsting góð og allur öryggisút-
búnaður. Reyndist hann vel i
þessari fyrstu ferð" sinni. Bifreiða
stöðin hefir á þessu ári tekið upp
þann sið, að ferðir héðan á
fimmtudögum eru farnar kl. 12
á miðnætti, strax eftir komu m.b.
Baidurs frá Brjánslæk og þykir
hagræði vestanfólki, að burfa
sem minnst að stanza á leiðinni.
Mun þessi vagn annast h^ssar
íerðir. — Á.L.