Morgunblaðið - 28.07.1955, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 28. júlí 1955
MORGVNBLAÐIÐ
!7 1
Dr. Benjamín Eiráksson:
j*
Skrif Jéns Arnasonar
Hvergi eru tiltölulega eins margír hestar og á Islandi, segir í
Biliedblaðs-greminni.
Góð landkynning í Billedbladet
myn&ir og
g gre-in
EINS OG áður hefur verið sagt frá í fréttum, komu hingað fyrir
hálfum mánuði fréttamaður og ljósmyndari frá danska viku-
blaðinu, Billedbladet. — Það voru þeir Helge Steincke, blaðamaður,
Og Olaf Kjelstrup, ljósmyndari. — Þeir félagar komu hingað á ,
vegum Flugfélags íslands og dvöldust hér vikutíma. — Ferðuðust
þeir víða um landið, m. a. til Grímseyjar, og tóku mikinn fjölda
Ijósmynda.
GÓÐ LANDKFNNING I selt. Af auglýsingun þessari er
Árangurinn af ferðalagi þeirra mynd af íslenzkri blómarós og
er nú kominn í ijós. — í síðasta neðan við hana stendur: Sjáið og'
Billedblaði, sem út kom í gær, iesið um fsland i Billedbladet.
eru sex síður helgaðar Íslandi.
Þar eru margar myndir frá ýms-
um stöðum á landinu, s. s. Gríms-
®y, Akureyri, Þingvöllum, Rvík,
Geysi og víðar. Auk þess eru
mokkrar myndir af íslenzkum
stúlkum í blaðinu, og er sú land-
kynning ekki af verri endanum
— enda virðast þeir félagar hafa
haft mikinn áhuga á íslenzku
kvenfólki!
Myndirnar í Billedblaðinu eru
flestar ágætar, og er þarna um
að ræða góðan skerf til íslenzkr-
ar landkynningar.
ÍSLANDS-AUGLÝSING
Þess má loks geta, að íslands-
greinin er hvarvetna auglýst að-
algrein blaðsins, enda þótt for-
síðumyndin sé af „de tre dejlige
prinsesser". — Billedblaðið hefur
nefnilega látið prenta sérstaka
auglýsingu til að vekja athygli á
Islandsgreininni og er hún sett
upp, alls staðar þar sem blaðið er
Höfðu áhuga á íslenzku kven-
fólki! — Þessa mynd tók danski
ljósmyndarinn af Itúnu Brynj-
ólfsdóttur.
Ivísýnt, hvort Ingi R. kerast í úrslit
í heirasmeistaramóti unglinga
ISÍDUSTU viku hófst hcimsmeistaramót unglinga í skák í Ant-
werpen og tekur einn íslendingur þátt í mótinu, íngi K. Jó-
hannsson, sem aðeins er 18 ára. — Keppendur eru 24 og tefia í
þremur riðlum. — Þeir eru: i
A-riðill
1. Deiseach, írland
2. Jörgensen, Danm.
3. Purdy, Ástralía
4. Somers, Belgía
5. Hállström, Finnl.
6. Klages, V-Þýzkal.
7. Van Osterom Holl.
8. Spasskí, Sovétr.
B-riðill
Johannessen, Noreg.
Muller, Frakkland
Schweber, Argentína
Portisch, Ungverjal.
Donía, Saar
Ingi R. Jóh., ísland
Tringov, Búlgaría
Lloyd, Bretland
C-riffill
Philippe, Luxemburg
Van Hoorne, Belgía
Keller, Sviss
Mednis, Bandarikin
Farré, Spánn
Cirric, Júgóslavía
Kreppenhofer, Austr.
Brodén, Svíþjóð
LANDBÚNAB ARLANIN
Það, sem einkum virðist angra
Jón er það, að hann hafi ekki
engið þakkir fyrir annað land-
oúnaðarlánið, sem tekið var hjá
Alþjóðabankanum. Þar sem hér
a‘r um að ræða liðna tíð og af-
greidd mál skal ég fara nokkrum
jrðum um þessar lántökur og að-
iraganda þeirra.
Sumarið 1950 var verzlunará-
itandið mjög slæmt, skortur á
.nörgum helztu nauðsynjum. —
Gjaldeyrisaðstaðan var erfið. En
pannig var samt ástatt, að stór-
.é vantaði til ýmissa nauðsyn-
ægra framkvæmda. Innlent fjár-
magn vantaði, innlend „financer-
ing“ myndi því dýrtíðarmynd-
andi, og útilokuð. Kom þá fram
tillaga, þó ekki frá Jóni, að leit-
að yrði til Alþjóðabankans, þar
á meðal um lán til landbúnaðar-
framkvæmda. Málið var síðan
borið undir Jón, bar sem hann
var fulltrúi íslands í yfirstjórn
bankans. En hann taldi að Al-
þjóðabankinn myndi ekki lána
nema dollara.
ísland hafði á þeim árum mik-
inn greiðsluhalla við dollarasvæð
ið, og engar likur á því að ástand
ið myndi breytast það mikið, að
treystandi væri að hægt yrði í
framtíðinni að greiða miklar
skuldir í' dollurum. Menn álitu
því að ekki væri rétt að taka
lán í dollurum, önnur en hin
mjög svo hagstæðú Marshall-lán.
Síðan var leitað til bankans,
en hann byrjaði á því að senda
hingað menn til þess að athuga
hér ástandið í efnahagsmálunum
og skoða allar aðstæður. Áður en
lankinn lánar viLI hann ganga
r skugga um það, að lántaki geri
jað sem hægt sé að ætlast til af
ionum til þess að leysa sín eigin
jfnahagsvandamál, að fram-
:væmdirnar séu skynsamlegar,
>g að hann muni geta endurgreitt
ánið. Lánið fékkst ekki fyrr en
í árinu 1951. Eysteinn Jónsson
jármálaráðherra fór til Washing
on þá um haustið til þess að
emja um og taka lánið, og vor-
im við Jón með honum. Aðdrag-
mdinn var því á annað ár.
í þessu sambandi vil ég nota
ækifærið til þess að gera nokkru
íánar grein fyrir skoðunum mín-
im varðandi þá hugmynd, að
.eita erlendis eftir lánsfé til land-
búnaðarframkvæinda. Það kom
fyrir að menn færðu í tal við
mig, að slík hugmynd væri fáráð-
lingsleg. Landsbankinn hafði
annast lántökur erlendis í þrjá-
tíu ár (eins og Jón segir), og
aldrei hefi ég heyrt þesa getið,
að Jón hafi beitt sér fyrir því að
reynt yrði að taka lán til land-
búnaðarframkvæmda í Bretlandi,
eða nokkurs staðar. Það varð því
vart nokkurs skilningsleysis og
vantrúar.
Menn, sem vilja leggja áherzlu
á framkvæmdir í landbúnaði,
íæra aðallega þrenns konar rök:
Þjóðhagsleg, menningarleg og
þjóðernisleg. Þegar á að fara að
ræða við erlenda aðila um láns-
fé til framkvæmdanna, kemur
naumast annað til greina en hin
þjóðhagslegu rök. Ég hefi lengi
haft áhuga á þessari hlið máls-
ins.
Þótt floiri sjónarmið kæmu til
greina, þá er ég samt sammála
þeim sem álíta að efnahagslegar
framfarir þjóðarinnar eigi sem
mest að beinast að bættri af-
Síðari grefn
komu, þ. e. hærra tekjustigi (ni-
veau), einkum eins og til hagar
þessi árin. Þegar riýbýli er sett
á laggirnar við hliðina á búandi
bónda, þá batna hans lifskjör
ekki. Hafi aftur á móti nýi bónd-
inn verið atvinnulaus batna kjör
hans. Þegar sett er á stofn nýtt
fyrirtæki, sem er jafn arðmikið
og þau sem fyrir eru, þá batna
lífskjör (afkoma) þjóðarinnar
ekki við það. Þjóðartekjurnar
vaxa að vísu, en aðeins í hlutfalli
við aukningu hinna vinnandi.
Hinn vinnandi maður ber ekki
meira úr býtum en áður, en vinn-
andi mönnum fjölgar Þjóðarbúið
stækkar, en afköst miðað við fyr-
irhöfn aukast ekki. Fyrirtæki,
sem sett er á stofn til þess að
framleiða vöru á sama verði og
1 hún hefir áður verið keypt á
1 frá útlöndum, bætir því ekki af-
komuna beinlínis. Hins vegar ger
ir slíkt atvinnulífið fjölbreyttara,
og því traustara.
Það sem fyrst og fremst bætir
lífskjör þjóðarinnar eru aukin
afköst í þeim framleiðslugrein-
um, sem við þegar stundum. Sá
bati kemur sem lægra vöruverð
eða hærra kaupgjaid og tekjur.
Stór hluti tekna alls almenn-
ings — bænda 'jafnt sem annarra
— er varið til að afla matvæla,
og er meirihluti þeirra innlend
framleiðsla. Þegar til lengdar
lætur verður verkamaður í sveit
að bera svipað úr býtum og aðr-
ir verkamenn í atvinnulífinu. —
Sé mikill munur — á annan
hvorn veginn— þá verður óhjá-
kvæmilega tilflutningur fólks
milli atvinnugreina. Menn sækja
þangað sem tekjurnar eru meiri.
Verðlag landbúnaðarafurða hlýt-
ur því í höfuðatriðum að fara eft-
ir afköstum verkamannsins, sem
þær framleiðir (eins og verðiag
á öllum vörum). Athugun sú á
efnahagsmálunum, sem ég gerði
að ósk ríkisstjórnarinnar 1949,
ásamt nokkrum ferðalögum um
Jandið, sannfærðu mig um það,
að möguleikar væru á geysimik-
illi aukningu afkasta i landbún-
aðinum. Mér leizt hann í miklu
ójafnvægi, og að framleiðsluein-
ingin væri alltof Iítil miðað við
hinar náttúrlegu og tæknilegu
aðstæður. Mér var einnig ljóst að
til þess að framkvæma umbæt-
urnar þyrfti mikið fjármagn, og
að fjármagn þannig varið myndi
gefa þjóðinni allri öruggan arð
um alla fyrirsjáanlega framtíð,
og batnandi lífskjör meðan af-
köstin væru að vaxa.
Mönnum kann. að þykja þetta
einföld ályktun, en það er nú
svo. Margir vilja nota fé það, sem
þjóðin hefir til ráðstöfunar á
hverjum tíma, í ýmislegt annað.
Sem dæmi má nefna stóriðjuna.
En fé sem fer til þess að reisa
þannig mannvirki verður ekki á
sama tíma notað til þess að
standa undir framkvæmdum á
búum búandi bænda.
Þegar einu sinni hafði tekizt
að fá Alþjóðabankann til þess
að lána til landbúnaðarfram-
kvæmda á íslandi, var að sjálf-
sögðu auðveldara að ræða við
hann um frekari lán í sama skvni,
því framkvæmdirnar halda á-
fram. í grein Jóns kemur það al-
veg skýrt fram, að fyrra landbún
LAUK MEB JAFNTEFLI |
í A-riðli eru Spasskí og Purdy
kunnastir, en Klages virðist einn
ig mjög góður, að minnsta kosti
vann hann Spaaskí, sem almennt j
mun talinn sigurvænlegastur. —I
Hættulegustu keppinautar Inga j
í B-riðli munu vera Schweber,!
Tringov og Portisch.
Skák Inga við Schweber
varð all viðburðarík, Ingi
sneri á andstæðinginn í byrj-
uninni, lagði síðan út i peðs-
fórn, sem gafst ekki vel,!
Schweber virtist vera að ná
yfirhöndinni, en þá náði Ingi
sókn á Icóngsarmi, var líklega
kominn í vinningsstöðu, en
fann ekki beztu leiðina, svo
að skákimii lauk með jafntefii.
í C-riðli eru sennilega
Júgóslafinn, Bandaríkjamað-
urimi og Svissleudingurinn
skæðastir. Mednis er talinn 20.
í röðinni bandarískra tafl-
meistara í afrekaskrá Chess
Review.
Frámh. á bla 12
Seámomyndir
— Sími 5572 —
Heimamyndir annast allar myndátökur í heimahúsum,
barnamyndir, fjölskyldumyndir, afmæli.smyndii’, hóp-
myndir. — Hringið i síma 5572 og pantið yður tíma.
HEIMAMYNDIR
aðarlánið var tekið án hans frum
kvæðis eða málafylgju. Síðara
lánið tók Framkvæmdabankinn,
Fyrir þessu síðara landbúnaðar-
láni segist Jón hafa fengið „vil-
yrði“.
Það er erfitt að gera sér grein
fyrir því í hverju hið persónu-
lega framlag Jóns hafi verið. —
Ríkisstjórnin hefir tekið ákvarð-
anir um forgöngu (piroritet)
landbúnaðarins að lánsfénu. Fjár
málaráðherrann ákveður hvert
skref, sem tekið er, þegar ríkið
tekur lán. Og þegar seinna lánið
var tekið, þá var hann formaður
bankaráðs F’ramkvæmdabankans.
Þá hefir Alþjóðabankinrt einnig
sent hingað hóp af sérfræðingum
af ýmsu tagi. Fjöldi íslenzkra
manna hefir og unnið að mál-
unum.
Samningarnir hafa alls ekki
verið í höndum Jóns. Ég hefi áð-
ur minnst á það, hvaða atriða Al-
þjóðabankinn muni taka mest
tillit til, en það er hin þjóðhags-
lega hlið málsins. En er það ef
til vill svo, að Alþjóðabankinn.
treysti því sérstaklega að Jón
muni sjá um endurgreiðsluna?
Jón er kominn undir sjötugt og
hefir látið af bankastjórn. Lánin
eru til 22 ára.
Þá er það eftir, hvort banka-
stjóri Alþjóðabankans gefi Jóni.
„vilyrði“ (eða segi eitthvað við
hann á ehsku, sem Jón telur sig
geta túlkað sem „vilyrði" löngu
seinna í skammargrein úti á ís-
landi), sem eins konar persónu-
legan greiða við sig. (Yfirleitt
reynir Jón að láta líta svo út, að
eriendar iántökur fyrir ríkið
séu eitthvert einkafyrirtæki trún
aðarmanna ríkisstjórnarinnar,
sem er barnaleg hugmynd). í
Alþjóðabankanum eru um 50
riki. Maðurinn, sem gegnir því
ábyrgðarmikia trúnaðarstarfi að
stjórna þessari stofnun, hann
ætti þá að láta stjórnast af per-
sónulegum dutlungum, t. d. ó-
mótstæðilegri hriíningu af töfr-
um Jóns. Ég tel þetta Iráleita
hugmynd.
Öfsarok í He!ga-
íellsnsit
STYKKISHÓLMI. 25 iúlí —
Eins og áður hefir verið sagt frá
í fréttum hefir verið hér sam-
felld óþurrkatíð og oft sunnan
hvassviðri og þvi erfitt um sjó-
sókn og heyskap. S.l. fimmtudags
nótt var hér um slóðir. sunnan
ofviðri og í Helgafellssveit var
afspyrnurok. Vegavinnuflokkur
Björns Hildimundarsonar var að
vinnu hjá Svegsá í Helgafells-
sveit og gat ekki hafst við í tjöld-
um, en átti fullt í fangi með að
bjarga þeim. Eldunarhús var rétt
fokið og urðu þeir að festa því
við jarðýtu sem þar var, annars
hefði engin leið verið að bjarga
því. Er þetta með sterkustu rok-
um, sem koma hér um slóðir
— Á. H.
Fcrðafélk með Es|u
:v.
STYKKISHÓLMI, 25. júlí — M.s.
Esja kom hér á hádegi á laugar-
dag með skemmtiíerðafólk úr
Reykjavík og viðar. Veður var
mjög óhagstætt, rigning allan
tímann, sem hún stóð hér við, en
hún for aftur á hádegi á sunnu-
dag. Gat því ferðafólkið ekki
notið ferðaiinnar sem skyldi. Þó
for hópur inn um eyjar, inn í
Klakkeyjar. Dansleikur var í
samkomuhúsinu í Stykkishólmi
laugardagskvöldið og var hanr*
fjölsóttur ofi’ fór hann hið bezta
fram. — Á.Jii.