Morgunblaðið - 29.07.1955, Blaðsíða 11

f Föstudagur 29. júlí 1955
MORGUNBLAÐIÐ
11 '
Sr. GiaStar Oiafsson
að Kvennabrekku
SÉRA ÓLAFUR ÓLAFSSON,
fyrrverandi sóknarprestur að
Kvennabrekku í Dölum var jarð
settur við hlið foreldra sinna og
systur að Stóra-Núpi 23. júní, 63
ára að aldri. Ekki vannst tími
til að koma þessum línum á prent
fyrir jarðarförina.
Það er ekki ætlun min að rita
venjuleg eftirmæli eftir Ólaf vin
minn, heldur mun ég rifja upp
nokkrar endurminningar frá okk
ar löngu og góðu kynnum, og
mun nota þá tóntegund, sem við
höfðum tamið okkur okkar í
milli.
Kynni okkar hófust á háskóla-
árunum. Auðvitað hafði ég þekkt
Ólaf í sjón áður, því að við vor-
um samtíða í Menntaskólanum,
og ekki var hægt að dvelja í sömu
borg og sá maður, án þess að
taka eftir honum. Þannig var
hann.
Við mættumst í Lækjargötu og
Ólafur bauð mér upp til sín; hann
bjó í litlu, en vistlegu herbergi
uppi undir þaki hjá Guðmundi
Gamalíelssyni.
' „Láttu nú fara vel um þig“,
sagði Ólafur og hreiðraði mig
niður á dívan, lagði ábreiðu ofan
á mig og hagræddi sjálfur svæfli
undir höfðinu á mér. Svona hafði
enginn vikið að mér síðan ég var
barn. Einhvern veginn töfraði
Ólafur fram kaffi, tók kringlur
upp úr kofforti og bar með kaff-
inu. Þetta voru fyrstu kaffiboll-
arnir af mörgum, sem ég drakk
hjá honum síðar meir.
Við ræddum nokkuð saman og
frá þeirri stundu var Ólafur minn
fast fjötraður í hugskoti mínu á
sterkum bás, því að mikið rúm
þurfti hann hvar, sem hann kom.
Mér hafði opnast innsýn í það
vorviðri, sem ríkti í sálu Ólafs.
Þessi sálarveðrátta entist honum
til dauðadags. Að vísu skyggði
oft yfir síðustu árin, en alltaf gat
gleði hans orðið mikil og svo
björt eins og við hugsum okkur
íslenzka vorið þegar við bíðum
eftir því í dimmu vetrarins.
Ég minnist margra samveru-
Stunda vestur á prestssetrinu
hans í Dölum og austur í Geld-
ingaholti, bernskustöðvum hans,
en á báðum þessum stöðum naut
ég oft ástúðar Ólafs og framúr-
Skarandi gestrisni húsráðenda
Margar voru samverustundirnar
hér í bænum fyrr og síðar. Ég
minnist ferðalaga: Gilsfjörður,
Bjarkarlundur, Skógar í Þorska-
firði. Ferð um Haukadalsskarð og
Hrútafjörð undir töfrum bjartrar
sumarsólar. Tjaldbúskapur við
Haukadalsvötn. Ferð að Kirkju-
bæjarklaustri, þar sem forfaðir
Ólafs, séra Jón Steingrímsson,
Stöðvaði hraunflóðið. — í þeirri
ferð sýndi Ólafur, sem reyndar
oft endranær, að hann réði yfir
nokkru af ræðukrafti frænda
síns, enda þótt engin eldsumbrot
væru á ferð. Er ég nú rek sundur
þessar minningar eins og gamalt
klæði þá er það allt skrautofið
gleði frá enda til enda, og alla
leiðina er Ólafur rauði þráður-
jnn.
Ólafur var hrókur alls fagnað-
ar hvar sem hann kom, sífullur af
græskulausri glettni, venjulega
blandaðri dálítilli sjálfhæðni,
hann var óvenjulega orðfrjór
enda eru mörg tilsvör hans og
orðaleikir ógleymanleg. Lang-
minnugur var hann og kunni vel
að segja frá, enda skorti aldrei
umræðuefni þar sem hann var.
Oft dáðist ég að því er við vorum
saman hversu létt og eðlilega
hann tók hvern sem var tali.
Vegna hreinskilni Ólafs og ein-
lægni í tali hætti ýmsum sem
þekktu hann lítið við að álíta
hann einfaldan, og hugðust hafa
hann að skotspæni í samkvæm-
um. En engan vissi ég ríða feit-
um hesti úr slíkum förum, því
að Ólafur var hverjum manni
fljótari til svars og breytti þá
með sínu ríkulega hugmynda-
flugi og orðlíkingum á samri
Mimtingarorð
Smávegis frá
Noregi
stundu andstæðingi sínum í hvers
þess kvikindislíki, sem innblást-
urinn bauð honum. Það hefi ég
séð skjótust endaskipti, nema ef
vera skyldi eitt sinn við bað í
árhyl, er vinur Ólafs hugðist kaf-
færa hann, en var stungið á kaf
sjálfum eins og hvolpi, því að
Ólafur var rammur að afli eins
og hann hafði vöxt til, og vel
íþróttum búinn á yngri árum.
Ólafur var í senn auðmjúkt
barn og stórbokki. Á ferðalögum
gat hann verið svo ráðríkur að
nærri stappaði harðstjórn. Var
honum þá eiginlegt að stjórna og
staðsetja samferðafólkið eins og
góður taflmaður raðar peðum á
borði. En drengskapur hans og
allt látæði var þannig að engum
gat sárnað; enda tók hann því
vel þótt svarað væri í sama tón.
Mikið yndi hafði Ólafur af gam-
anvísum, og kastaði þeim oft
fram sjálfur og kvatti félagana til
slíkrar ljóðasmíði. Eftirfarandi
vísur, sem til urðu með aðstoð
hans sjálfs viff slík tækifæri bera
með sér þann anda er jafnan
ríkti á þeim ferðalögum, sem ég
hefi á minnst.
Voldugur hann var á ferð.
valið hafði málalið.
Á sér bar hann andans sverð
og eðalmannsins skjöldvið hlið.
Mikill að vexti, meiri í fasi
mestur á flesta aðra lund.
Kerskinn við konur, hændur að
glasi.
Hér skal nú látið kyrrt um stund.
Ólafur var enginn miðlungs-
né hófsmaður á neinn hátt. Veit-
ull var hann á mat og drykk svo
að af bar og hann veitti vinum
sínum hug sinn allan, og vænti
sér einnig stærri vináttu frá
þeirra hendi en algengt er. Gott
var að koma til Ólafs á glaðri
stundu, á augabragði gat hann
breytt litlum neista í stórt bál.
Og enn betra var þó að koma til
hans þreyttur og dapur. Þá var
hann bæði faðir, móðir og bezti
bróðir. Lítið þekkti ég prestinn
Ólaf Ólafsson, en ræðumaður var
hann góður, og hafi hann ekki
verið hinn fæddi sálusorgari þá
trúi ég vart að slíkir séu til. Það
var gott að tala við Ólaf á kyrr-
um stundum um ráðgátu lífsins;
hann talaði þar af mikilli hugsun
og mannviti.
Ólafur þráði fegurð og gleði.
Ilann hafði valið sér göfugt lífs-
starf og gekk út í lífið með faðm-
inn fullan góðleiks, reiðubúinn að
strá honum yfir meðbræður sína
til að fegra lífið í kringum sig.
En mannlífið er ekki mjúkur leir,
og slíkar aðgerðir eru erfiðári en
ungur bjartsæismaður hyggur.
Þessvegna urðu vonbrigðin mörg.
Og þó fundum við, sem kynnt-
umst honum bezt, að hann var
mikill gleðigjafi.
Á unga aldri mun Ólafur hafa
tekið veiki, sem lamaði athafna-
þrek hans, og skildi eftir minni-
máttarkennd, sem hann barðist
Frh. á bls. 12.
ÞAÐ ER VIÐA FROST
EN Á FRÓNI
VORIÐ VAR kalt í Noregi ekki
síður en hér. — Bóndi á Röros
segir svo frá:
„í dag er 12. júní,er ennþá mik-
ill hluti af túninu undir snjó, og
tjarnir og vötn eru ennþá ísi lögð.
Ég er rétt aðeins byrjaður að
vinna á milli snjóskaflanna. —
Sumir bændur eru farnir að
beita ánum á túnin, en hjá flest-
um standa þær ennþá inni á fullri
gjöf“.
En þess er að geta að Röros-
sveitin er í um 600 metra hæð
yfir sjó, og það hefur löngum
verið sagt um sveitina þá að þar
væri 9 mánaða vetur og auk þess
kuldatíð í 3 mánuði.
En þarna þrífst þó búskapur.
Margir bændur stunda námugröft
I með búskapnum, en all-margir
1 búa búum sínum án þess að styðj
ast við aðra atvinnu.
JARNNAMAN TIRPITZ
J Allir kannast við þýzka orr-
ustuskipið Tirpitz sem í stríðinu
loks bar „beinin“ í Tromseyjar-
sundi í Norður-Noregi.
| Síðustu 7 árin hefur verið unn-
ið að því að rífa skipið. Að stað-
j aldri hafa um 40 menn unnið að
því og enn er talið að það muni
] vera árs starf fyrir þá að ná öllu
t sem nýtilegt er úr flakinu.
Alls er búið að hirða þarna um
40.000 smálestir af stáli, járni,
vélahlutum og öðru verðmæti.
Fyrsti Skerpiplógurinn var
smíðaður úr stáli úr Tirpitz.
KVERNELANDS-ÝTAN
Kvernelands-verksmiðjan hef-
ur 2—3 undanfarin ár sent á
markaðinn nýja gerð af traktor-
ýtum sem eru þannig gerðar, að
auk þess sem heyinu er ýtt sam-
an með ýtunni er einnig hægt
l að aka því í garð á henni, án þess
‘ að nota vagn, eða ökutæki, ann-
að en traktorinn. Tæki þessi
hafa náð afarmiklum vinsældum
í Noregi, og verksmiðjan selur
þau einnig til Sviþjóðar, Dan-
merkur, Hollands og jafnvel til
i Nýja-Sjálands. Er eftirspurnin
eftir Kvernelands-ýtunni langt-
um meiri heldur en verksmiðjan
getur fullnægt.
Fyrsta Kvernelands-ýtan, sem
kom hingað til lands, var keypt
að Sámsstöðum 1953. Hún hefur
því verið reynd í 2 sumur. — í
fyrra var breytt um tinda á ýt-
j unni, og enn er ekki hægt að
segja greinilega um hve víðtækt
nothæfni hennar er hér á landi.
í sumar verða reyndar hér 9—10
■ ýtur af nýjustu gerð og fæst þá
• vafalaust úr því skorið hvort þær
■ koma að fullum notum hér eins
og í Noregi, eða hvort þess ger-
ist þörf að útbúa þær á sérstakan
hátt til nota hér á landi. Það er
vel tilvinnandi, því að eigi fæ ég
betur séð en að tækni sú sem hér
er um að ræða, við að flytja hey
í garð, eigi mjög vel við vora
staðhætti og aðstöðu hjá fjölda
bænda, þar sem ekki er löng leið
af velli og heim í garð. Ýtan get-
ur þá sparað annan vélakost, en
er einföld og ódýr að gerð.
NYR KILPLOGUR
Bóndi í Norður-Noregi hefur
fundið upp nýja gerð af kílplógi,
sem ég tel mjög athyglisverða.
Enn er ekki farið að smíða plóg
þennan nema til reynslu, í Nor-
egi, en mikil nauðsyn er að hann
verði líka reyndur hér á landi,
eins fljótt og auðið er
Framræsla með lokuðum ræs-
um er svo mikið vandamál við
alla nýrækt á mýrlendi, að vér
megum einskis láta ófreistað til
þess að nýta ný vinnubrögð á því
sviði. — Á. G. E.
g. BEZT AB AVGLtSA ±
I HORGVNBLAÐINV
Pétur Hoffmann Salomonsson með hluta af „fjársjóðum“ þeim, er
hann hefur fundið á öskuhaugunum í Reykjavík undanfarin 7 ár.
Munirnir verða til sýnis í Listamannaskálanum í næstu viku.
(Ljósm. H. Teitsson).
„Það krefst þrekmikilla karl-
menna oð leita í öskukaugunum"
segir Pétur Hoffmann. Hann heldur sýningu á fundn-
um munum í Listamannaskálanum í næstu viku
PÉTUR Hoffman Salómonsson
fór með ljósmyndara blaðsins
, niður í geymsluhólfaherbergi
J Búnaðarbankans í gærmorgun.
Þar lauk hann upp tveimur
geymsluhólfum, tók út úr þeim
tvo úttroðna pappakassa og hellti
úr þeim á skrifborð í herberginu
og var það fjársjóður: gafflar,
skeiðar, hnífar, teskeiðar, köku-
gafflar, kökuspaðar, armbönd,
brjóstnælur, manséttuhnappar,
þurrkuhringar o.m.fl. allt úr skín
andi silfri.
— Og allt þetta hef ég fundið
á öskuhaugunum, sagði Pétur.
Þetta kemur í Ijós í haugunum
þegar hafrót er, þá glampar á
það og athafnasamir menn hirða
þetta til handargagns. Annars er
þetta starf ekki heiglum hent, að
ösla þarna í 12 vindstiga norðan-
garði, 14 stiga frosti, brimi og
ágjöf eftir því. Tvo vesalinga sá
ég leggja á flótta undan veðrinu
í vetur og voru til að sjá eins og
lafhræddar hænur! Nei þetta er
erfið vinna og krefst þrekmikilla
karlmenna. Þar er lítið að fá cf
ekki gerir hafrót.
— Hér á borðinu liggur aðeins
hluti af öllu því, sem ég hef hirt
s.l. 7 ár á haugunum, hélt hann
áfram. Svo hef ég safnað og hirt
fleiri hundruð lestir af járni, blýi,
kopar og þessháttar. En ég fann í
haust, að ég má ekki ofbjóða mér
svona öllu lengur. Lét því járnið
eiga sig. Sótti um einkaleyfi á
haugunum til bæjarstjórnar, en
fékk synjun. Ég skil ekki hvers-
vegna þeir vilja ekki veita mér
það, — harðduglegum athafna-
manni.
Svo tók Pétur Hoffmann sam-
an silfrið og setti í kassana aftur.
Þegar hann kvaddi mig sagði
hann:
— Þú getur ef þú villt farið
uppá Laugaveg á verkstæðið
hans Guðlaugs heitins þar sem
þeir eru að fægja silfrið mitt, og
þar geturðu fengið að taka mynd-
! ir af nokkrum „hrúgum“ til við-
bótar og það af fögrum silfur-
' munum, lagsmaður.
IMorrænir prestar ætla
að fjölmenna í Skálhoit
Ræff um það á sænskum prestafundi
í SVENSKA DAGBLADET á
þriðjudaginn var sagt frá því að
þessa dagana stæði yfir íundur
sænskra presta í Sigtúnaskólan-
um. Hófst hann um síðustu helgi.
Segir frá því að biskupinn Thor-
stein Ysander hafi sett fund
þennan, er hafi það verkefni m.
a. að undirbúa almenna norræna
kirkjuhátíð er halda skal að
Skálholti á sumri komanda. Þessi
almenni undirbúningsfundur er
haldinn í Lindköbing og á að
1 standa yfir til fimmtudags. Er
búizt við að 18 fulltrúar frá Sví-
þjóð komi til Skálholtshátíðar-
innar næsta ár, en fulltrúi ís-
lands á fundinum í Lindköbing er
sr. Jakob lónsson.
í fyrstu ræðu sinni talaði
Ysander biskup m. a um almenna
stöðu presta innan þjóðfélagsins,
en aðaltillaga hans í kirkjunnar
málefnum var sú að norrænar
þjóðir kærr.u á innbyrðis presta-
skiptum til þess að aukin kynn-
ingarstarfsemi þeirra í skóla- og
menningarmálum geti orðið þeim
að haldi í prestsþjónustunni.
( Hið sænska blað gerir í stuttu
máli grein fyrir tildrögum að því
að norrænir prestar efni til fund-
ar hér á landi einmitt árið 1956,
því að á því ári séu einmitt liðin.
900 ár frá því biskupsstóll var
stofnaður í Skálholti.
Búizt er við, að svo margir
norrænir prestar komi á presta-
stefnuna í Skálholti, að fundar-
menn telji sér nauðsynlegt að
útvega sérstakt skip til að flytja
ferðamennina hingað Sr. Jakob
Jónsson hefur rætt við fundar-
menn um málefni hinnar íslenzku
kirkju og hvernig högum henn-
ar er háttað, en meðal þeirra
ræðuefna, sem borið hafa á góma
er aístaða almennings á Norður-
löndum t.il kvenpresta Þeir sem
telja óviðfeldið að konur gegni
prestsembættum vilja þó að þær
beiti sér í félagsmálum innan.
kírkjunnar.
r i/Jf r
m
s pairekst!
PATREKSFIRÐI, 28. júlí: — í
gær birti lítilsháttar til í lofti hér.
Hefur stöðugt hvassviðri og rign
ing haldist hér i mánuð. — KarL