Morgunblaðið - 03.08.1955, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 3. ágúst 1955
P$>££PWl>lM>ÍÍ>
Útf.: HJ. Arvakur, Reykjavlk.
Framkv.stj.: Sigíúa Jónsson.
Ritstjórt: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá VitfMo
Lesbók: Arni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Arnl Garðar Kristinaaon.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðala:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 20.00 á mánuði innaitlanda.
í lauaasölu 1 krónu eintakið.
Úr daglega lífinu
„Allt «iálfvirht“
Störvítaverð
misbeiting valds
FYRIR liggur nú vitneskja um
það, að einn aT ráðherrum
Framsóknarflokksins hefur mis-
notað vald sitt sem ráðherra til
þess að taka dýrasta og óhentug-
asta tilboðinu í virkjun Grímsár
á Austurlandi. Þrjú tilboð munu
hafa borizt í framkvæmdirnar.
Eitt frá nýstofnuðu austfirsku
fyrirtæki, annað frá Almenna
byggingarfélaginu hér í Reykja-
vík og hið þriðja frá Verklegum
framkvæmdum, sem er nýstofnað
fyrirtæki hér í Reykjavík.
Tilboð austfirska fyrirtækisins
sem heitir Snæfell mun hafa ver-
ið lægst. Þá kom tilboð Almenna
byggingarfélagsins, sem var
nokkru hærra og loks tilboð
Verklegra framkvæmda, sem var
lang hæst.
Raforkumálastjórnin lagði til
við raforkumálaráðherra, að til-
boði Almenna byggingarfélagsins
yrði tekið. Mun hafa verið talið
að hið nýstofnaða austfirska fyr-
irtæki, sem lægsta tilboðið gerði
hefði ekki öðlast nægilega
reynslu til þess að taka að sér
slíka stórframkvæmd.
En raforkumálaráðherrann
hafði önnur sjónarmið í þessu
máli en að fylgja tillögum
raforkumálastjórnarinnar. Að
Verklegum framkvæmdum,
sem er kornungt fyrirtæki,
standa nokkrir Framsóknar-
menn og venzlamenn forystu-
manna flokksins. Þeir gerðu
langhæsta tilboðið í Grímsár-
virkjunina. Engu að síður
ákvað Framsóknarráðherrann
að því skyldi tekið.
Sérhagsmunaklíka
1 Allur almenningur fordæmir
þessa framkomu harðlega. Því
fólki, sem á að njóta þeirra fram
kvæmda, er um ræðir, er heldur
enginn greiði gerður með henni.
Við vatnsaflsvirkjanirnar eru
miklar vonir tengdar meðal þess
fólks, sem bíður eftir raforkunni
út um byggðir landsins. Það er
þessvegna illt verk og ósæmilegt
að gera þessi mannvirki að póli-
I tískum beinum, sem kastað er í
hirðgæðinga og venslamenn
Framsóknarforkólfanna.
Almenningur í landinu verð
ur að rísa upp gegn slíkum
vinnubrögðum. Engum ráð-
herra á að líðast slíkt atferli.
Framsóknarmenn verða að
vita, að þeir tímar eru liðnir,
að þeir geti beitt hverskonar
hlutdrægni og yfirgangi átölu
laust.
Það kemur vissulega úr
hörðustu átt, þegar Timamenn
reyna að telja þjóðinni trú um,
að Framsóknarflokkurinn
standi trúan vörð um hvers-
konar velsæmi í opinberum
málum. Allur almenningur sér
allt aðra mynd af honum.
Hann sér sérhagsmunaklíku,
sem aldrei svifist þess að beita
hlutdrægni og bolabrögðum,
hvenær sem tækifæri gefst til
þess.
NÝLEGA er komið inn í engil-
saxneskt mál órðið AUTO-
MATION. Ekki verður hér gerð
tilraun til þess að þýða þetta orð
á íslenzku, merking þess er eitt-
hvað í líkingu við „allt sjálf-
virkt“, en orðið felur í raun og
veru í sér heila byltingu. Hér
skal sýnt með nokkrum dæmum
hvað orðið raunverulega merk-
ir.
é*
• í Bandaríkjunum er vél,
sem reiknar út laun, skatta og
eftirlaun 200 þús. bæjarstarfs-
manna í New York. Áður höfðu
fimmtíu skrifstofumenn atvinnu
við að leysa þessa reiknings-
þraut.
• Fordverksmiðjan í Cleve-
land, Ohio, hefir eignazt raf-
eindaheila og sjálfvirkar vélar,
sem gætt er af 250 mönnum og
sem vinna verk, sem áður var
unnið af 2500 mönnum.
• Vélar reiknuðu út á þessu
ári tekjuskattsstiga í Bretlandi,
og voru það samtals yfir 750
þús. reikningsdæmi. Vélarnar
gerðu þetta á tíu klukkustund-
um, en áður voru lærðir reikn-
ingsmenn margar vikur að ljúka
þessu verki.
• Fjórtán vélar framleiða 90
hundraðshluta af rafmagnsper-
um í Bandaríkjunum — með af-
Malsolm Mc- Corquodale, verður
sennilega formaður brezka íhalds
flokksins, tekur við af Woolton
lávarði. Corquodale hefir verið
fluttur í lávarðadeildina eftir 21
árs setu í neðri málstofunni.
köstum allt af 1800 perum á
mínútu.
• Cylindrar í Fordbíla eru
framleiddir, án þess að manns-1
hönd komi þar nálægt. Nokkriri
'Ueli/ahandi áhrijar:
Alvarleg misbeiting
valds
Hér er um svo alvarlega mis-
beitingu valds að ræða, að ekki
verður hjá því komist að gagn-
rýna þessa ráðstöfun harðlega. '
Til hvers er yfirleitt verið að
leita tilboða í verklegar fram-
kvæmdir? j
Að sjálfsögðu til þess að gefa
hinum ýmsu aðiljum tækifæri til
að bjóða í þær og komast að sem
hagkvæmustum skilmálum fyrir
þá, sem í þær ráðast.
Það liggur í augum uppi, hvaða
áhrif það muni hafa, þegar hið
opinbera tekur að sniðganga
lægstu tilboðin í framkvæmdir
sínar og fela þeim þær, sem
hæst tilboðin gera. Auðvitað leið-
ir slík ráðabreytni til þess, að
menn hætta að gera tilboð, sam-
keppnin um framkvæmdirnar,
hverfa úr sögunni. j
En það verður ekki hinu
opinbera til hagsbóta og held-
ur ekki almenningi í landinu.
Brask, hlutdrægni og hrossa-
kaup kemur í staðinn fyrir
heilbrigða samkeppni. Stjórn-
arvöld geta þá í rólegheitum
úthlutað opinberum fram-
kvæmdum til gæðinga sinna
fyrir þá þóknun, sem þeim
býður við að horfa. (
Það er að þessu, sem Fram-
sóknarmenn stefna. Spilling,
hlutdræani og brask, það er!
fenið, sem út í er stýrt með j
þeírri ráðcföfun raforkumála- j
rá<yher„„ „sv taka hæsta til- j
boð’”" ; r:*-ímsárvirkjunina. ■
Verkin sýna merkin
SVO ruglaður er Tíminn nú orð-
inn í ríminu s.l. sunnudag, að
hann heldur því fram, að ef ný-
sköpunarstjórnin hefði ekki sóað
öllum gjaldeyrisinnstæðum ís-
lendinga eftir síðustu styrjöld til
einskis þá hefðum við alls ekki
þurft að taka þátt í efnahagssam-
vinnu hinna vestrænu þjóða.
Ekki er þetta mjög skynsam-
leg niðurstaða, enda forsenda
hennar smáskrítin. f fyrsta lagi
var gjaldeyrissjóðunum, sem til
voru í stríðslokin ekki sóað til
einskis heldur var íslenzkt at-
vinnulíf byggt upp fyrir þá, bæði
til sjávar og sveita. Eysteinn Jóns
son hélt því að vísu einu sinni
fram, að nýsköpunartogararnir
væru „gums“, gersamlega einskis
nýtt. En hann er nú kominn á
aðra skoðun. Nú lætur hann Tím-
ann halda því fram að atvinnu-
þörf kaupstaða og sjávarþorpa
verði ekki fullnægt nema að þau
fái togara.
Hversvegna hefur ráðherrum
Framsóknar snúist hugur í þess-
um efnum? Ástæða þess er ein-
faldlega sú, að hver einasti mað-
ur á öllu íslandi veit, að nýsköp
unartogararnir hafa bjargað at-
vinnu og afkomu almennings við
í heilum landshlutum. Eysteinn
Jónsson er þessvegna hættur að
kalla þessi skip „gums“ og Skúli
Guðmundsson, afturhaldssamasti
þingmaður landsins er líka hætt-
ur að skopast að þeim og tala um
„spítur í kross“.
Verkin sýna merkin. ís-
lenzkt atvinnulíf mun um
mörg ókomin ár bera merki
framsýni Sjálfstæðismanna,
sem forystuna höfðu um upp-
byggingu þess.
Rættist úr veðrinu.
ÞAÐ rættist furðanlega úr
veðrinu yfir verzlunarmanna
helgina. Helzt virðist, sem Reykja
vík og Faxaflóinn hafi verið eina
svæðið á öllu landinu, þar sem
ekki sá til sólar. Fólk, sem lagði
leið sína út úr bænum — austur
á Þórsmörk eða upp í Borgar-
fjörð kom himinlifandi, sólbrennt
og hraustlegt til baka, ánægt og
endurnært eftir útiveruna — sól
og hita. — Fyrirbæri, sem Reyk-
víkingar og Sunnlendingar yfir-
leitt, hafa heldur lítið haft af að
segja á þessu sólarlausa sumri.
í bezta trausti.
UM bílaumferðina og útvarpið
yfir helgina skrifar Tófi mér
á þessa leið:
„Velvakandi góður!
Þessi verzlunarmannahelgi var
öðrum fyrri lík hvað snerti ferða-
lög úr bænum og umferð á þjóð-
vegunum. Fólk, sem yfirleitt held
ur sig rólegt heima við tekur sig
upp og heldur af stað eitt eða ann
að út í buskann til að nota sér
sem bezt hið óvenjulega langa
frí! — Og jafnvel þótt ekki liti
sérlega vel út með veðrið í ár,
dreif það sig samt í bezta trausti
til skaparans, að hann hastaði nú
ofurlítið á rigninguna, þótt ekki
væri nema rétt yfir helgina — og
reyndar hélt hún sér bærilega í
skefjum.
Gekk út í öfgar.
OG umferðin á vegunum var
mikil eins og jafnan yfir
þessa daga og ástæðan því meiri
fyrir bifreiðastjóra að gæta var-
færni og lipurðar í akstrinum.
Það var því ekki nema góðra
gjalda vert — og sjálfsagt að
Slysavarnafélagið og útvarpið
skyldu brýna fyrir ökumönnum á
vegum úti að fara varlega í hví-
vetna, en samt mun flestum hafa
þótt þar of langt gengið. Orðsend
ingar þær og brýningar, sem
rigndi án afláts yfir útvarpshlust
endur — öskumenn og aðra urðu
að leiðinda stagli og má raunar
kalla slíkt athæfi af viðkomandi
aðilum fullkomna smekkleysu og
dónaskap gagnvart hlustendum,
enda sennilegast að aðvaranir
þessar geti beinlínis hafa haft
gagnstæðar verkanir við hinn
góða tilgang, jafn stöðugt og,
vægðarlaust sem þær voru upp
tuggðar.
Óþarflega naumt.
UTVARPIÐ hefði átt að setja
dálítinn hemil á þessa óhæfi-
legu runu. Við það hefði einskis
verið misst. — Eins fannst mér
það óþarflega naumt á léttu tón-
listina seinni hluta mánudagsins
og á mánudagskvöldið. — Það er
ekki svo oft, sem hlustendum er
gerður dagamunur að Útvarpið
hefði ekki vel getað staðizt við
að sýna af sér dálitla rausn í
þessa tvo — þrjá daga. — Tófi.“
„Iðnó“ fær nýjan
búning.
ÆRI Velvakandi!
Margir hafa veitt því eftir-
tekt, hve mörg hús hér í bænum,
gömul og ný hafa tekið skemmti-
iegum stakkaskiptum upp á síð-
K;
]
kastið, er þau hafa verið máluð í
skærum og hressilegum litum. —
Og nú er byrjað á gamla Iðnó.
Það á að fá nýjan og fallegan
grænan búning í stað móskulitar-
ins, sem það bar áður. Og ég sé
ekki betur en að eitthvað sé ver-
ið að hafast að þar innan húss
einnig. Það er vel. Okkur þykir
öllum vænt um þetta gamla hús
og viljum að því sé verðugur
sómi sýndur. — Reykvíkingur“.
» S'O
Merkið,
sem
klæðir
landið.
milljónaborgina
menn stjórna vélum, sem annast
framleiðsluna að öðru leyti. í
Rússlandi er starfrækt sjálfvirk
verksmiðja, þar sem níu menn
annast framleiðslu á stimpilhaus-
um fyrir allan léttivagna iðnað
sovétríkjanna.
• í Pittsburg í Bandaríkjunum
er í smíðum orkuver, sem gætt
verður af sex mönnum, en raf-
magn frá þessu orkuveri fær
borg, sem er tólffalt stærri en
Reykjavík.
■ Bell talsímafélagið í Banda-
ríkjunum starfrækir vél, sem
kölluð er hr. Nákvæmni og fram-
leiðir fíngerða rafmagnshluti svo
að ekki skeikar 20 þúsundusta úr
þumlungi.
• í Vauxhall vélaverksmiðj-
unni í Luton, Englandi, starfar
einn maður að því að stinga ó-
unnum málmstykkjum inn í vél.
Út úr vélinni koma gírkassar,
fullunnir. Sextán verk eru unn-
in í vélinni, án þess að manns-
höndin komi þarna nokkurstað-
ar nálægt.
• í Tryggingaráðuneytinu í
Newcastle on Tyne, Englandi,
starfa 2.400 manns. Til er vél-
ræn bókfærsluvél, sem komið
gæti í staðinn fyrir allt þetta
fóik, að undanskildum 70 mönn-
um.
• J. Lyons & Co., Englandi
hafa rafeindaskrifstofu, sem köll
uð er Leo. Þar eru reiknuð út
vikulaun 7000 starfsmanna á 40
mínútum. Áður tók það heilan
starfsmannahóp 225 klukkustund
ir að vinna sama verk.
Hér eru aðeins nokkur dæmi
nefnd af því, sem Bretar og
Bandaríkjamenn kalla Automa-
tion — „allt sjálfvirkt*. Dæmin
eru tekin jafnt frá Bretlandi
sem Bandaríkjunum, þótt fram-
farir í þessa átt séu stórstígari
vestan hafs heldur en í Bret-
landi.
BREZKUR flugstjóri varð ný-
iega að biðja íbúana í Lund-
únum — hinar mörgu milljónir
— afsökunar. Flugstjórinn var
árla morguns í þrýstiloftsflugvél
sinni yfir heimsborginni og þurfti
eitthvað að lagfæra flugbúning
sinn. En þessa stuttu stund, á
meðan hann greip til hálsmáls-
ins, gætti hann ekki hraðans og
flugvélin fór í gegnum hljóðmúr-
inn.
Niðri í milljónaborginni varð
uppi fótur og fit. Hundruðir
manna hlupu út á náttfötum. —
Hvað hafði skeð? Hafði fallið
loftsteinn á borgina? Hafði orð-
ið sprenging í gasstöð? Linnu-
lausar hringingar á lögreglu-
stöðvar og til blaða og útvarps —
og enginn gat gefið skýringu á
hinum mikla hvelli, sem heyrzt
hafði í borginni. Enskt stórblað
birti þversíðufyrirsögn daginn
eftir: Engin skýring á hinum
mikla hvelli- Raunar grunaði
suma að flugvél gæti átt hér hlut
að máli.
♦
Á þriðja degi birti „Daily
Mirror“ stóra forsíðumynd af
flugstjóranum með áðurnefndri
skýringu og afsökunarbeiðni.
Hvellirnir, sem heyrast á jörðu
niðri og í sumum tilfellum hafa
valdið stórtjóni með því að rúð-
ur hafa brotnað í húsum og
einkum gróðurhúsum og sem
stafa frá flugvélum, sem fara
gegnum hljóðmúrinn, hafa nú
haft í för með sér að flugmönn-
um hefir verið bannað að fara í
gegnum „múrinn“ yfir landi.
Spurningin er þá þessi, er betra
að rúður brotni í skipum á hafi
úti?
★ ★ ★
Stórt verzlunarfyrirtæki í New
York, sem hefir barnaföt og
barnaglingur að sérgrein, efndi
nýlega til stórkeppni meðal pela-
barnanna. Keppt var um það
hvert barnanna væri fyrst að
skríða eftir 15 m°tra langri
keppnisbraut.