Morgunblaðið - 17.08.1955, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
MicSvíkudagur 17. ágúst 1955'
wpntMðMfr
Úlf.i H.Í. Arvakur, Rcykjavlk.
Fraunkv.stj.: Sigíús Jónsson.
Ritstjórl: Valtýr Stefánsson (ábyrgðaraa.)
Stjómmálaritatjóri: Sigurður Bjarnason frá VigSKr,
Leabók: Árni Óla, tími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristin*wm,
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðala:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áakriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlawda.
X lauaasölu 1 krtai •intakið.
Ráðherrann og Grímsárhneykslið
___3C
ÚR DAGLEGA
ALÞJÓÐ er nú orðið fullkunn-
ugt það mál, sem gengur
undir nafninu Grímsárhneykslið.
Það er einsdæmi með þjóð
vorri. Ráðherra, sem á langan
starfsferil að baki sér að trún-
aðarmálum almennings misbeitir
skyndilega valdi sínu svo herfi-
lega, að ekkert fordæmi finnst
fyrir því í íslenzkum annálum.
Um tugmilljón krónu fram-
kvæmd er að ræða, sem á eftir
að leiða framfarir og velsæld yf-
ir heilan landsfjórðung. En upp-
hæð og stærð framkvæmdanna
skiptir hér ekki máli. Það, sem
þjóðina varðar er J)að, að ráð-
herra ívilnar vinum sínum og
frændum á freklegan hátt, og
færir þeim drjúgan gróða í skaut
með ólöglegum aðferðum.
Hann hugsar ekki um það,
sem jafnan hefir verið gert
áður í sömu kringumstæðum,
né fylgir hann viðurkenndum
reglum um útboð af hálfu rík-
isins og eftirfarandi meðferð
á þeim.
★ ★
Sonur formanns Framsóknar-
flokksins býður óhagstæðasta til-
boðið. Því er sjálfsagt að leyfa
honum einum að lækka boð sitt,
falla frá mörgum skilyrðum og
veita honum hnossið að því búnu.
Það er leitt þegar góðir og
gegnir menn telja sig nauð-
beygða að gleyma því þannig,
þegar þeir sitja á ráðherrastól og
skipa eina æðstu trúnaðarstöð-
una með þjóðinni, að þeir eru
eftir sem áður íslendingar en
ekki bara framsóknarmenn.
En málið skýrist mjög, þegar
þess er gætt, að Framsóknarmað-
ur fremur þessa dáð og Fram-
sóknarmenn telja hana vítalausa
með öllu og reyndar sjálfsagða.
Ef pólitísk vinátta eða hagsmun-
ir krefjast skal hið mesta mis-
ferli og herfilegasta valdníðsla
eðlileg og réttlætanleg.
En unnið verk verður ekki aft-
ur tekið. Úr misferli Framsóknar-
manna í Grímsármálunum verð-
ur ekki bætt úr þessu.
Hinsvegar lifa þau sem
Ijóst víti í vitund þjóðarinn-
ar um það hvernig ráðherra
ber aldrei að breyta, og vænt-
anlega mun enginn, sem þeirri
stöðu gegnir nokkru sinni
framar feta fótspor Framsókn
armannsins.
★ ★
Það er Tímanum líkt að hafa
varið ráðabreytnina í Grímsár-
málinu undanfarna daga af oddi
og egg. Finnur blaðið ekkert at-
hugavert við það, að óhagstæð-
asta tilboðinu í virkjunina skyldi
tekið, og V°rklegum fram-
kvæmdum levft að breyta sínu
tilboði eftir lok frestsins.
Hér skulu taldar stuttlega
helztu röksemdir blaðsins og litið
til þess hve haldgóðar þær reyn-
ast.
Tíminn ver ráðabreytni ráð-
herrans á þessa lund.
1) Að hann hafi haft fullt leyfi
til þess að leyfa Verklegum fram-
kvæmdum að breyta tilboði sínu
eftir lok útboðsfrestsins, þar sem
verið væri með því að koma í
veg fyrir, að einokunaraðstaða
skapaðist í byggingu virkjana,
Almenna byggingarfélaginu til
handa.
Er þetta veigamesta vörn
blaðsins.
Þ“S";u er því til að svara í
fyrsía iagi. að það er ekki í
verkahring né embættisskylda
ráðherra að gæta þess, hvort
eitt félag fær flestar fram-
kvæmdir í hendur, eða hvort
fleiri eru um hituna. Hann á
aðeins að gæta hagsmuna rík-
isins, þannig að hagstæðasta,
lægsta og bezta tilboðinu sé
tekið.
Hér við bætist svo, að „einok-
unarröksemd" Tímans heldur
ekki vatni, þar sem aldrei hefir
verið um einokun Almenna bygg
ingarfélagsins að ræða. Það félag
hefir nú starfað í heilan áratug,
en aðeins byggt tvær virkjanir á
starfsferli sínum.
Er því gjörsamlega úr lausu
lofti gripið, að koma hafi þurft
í veg fyrir, að það yrði alrátt á
útboðsmarkaðnum, með því að
taka óhagstæðasta tilboðinu!
Ef Tíminn heldur, að það sé
takmark og tilgangur frjálsrar
samkeppni að taka jafnan ó-
hagstæðustu tilboðunum og
beita við það sérréttindum og
pólitískum ívilnunum, ætti
ritstjóri hans sannarlega að
setjast í annað sinn á skóla-
bekkinn.
★ ★
2) Tíminn segir á sunnudag-
inn að tilboðin hafi verið jöfn.
Þetta eru helber ósannindi. í
skýrslum rafmagnsveitustjórnar-
innar er skýra útreikninga að
finna, sem herma, að á tilboðun-
um hafi’verið nær 10.000 króna
munur. Sá munur er nægur til
þess, að hver samvizkusamur ráð
herra hefði talið sér skylt að taka
lægra tilboðinu og spara ríkinu
með því útgjöld. Að vísu er mun-
urinn ekki mikill, en það er ekki
krónuupphæðin, sem máli skiptir
heldur sú sjálfsagða regla að
taka jafnan því boði, sem lægra
er.
Þá reglu braut framsóknarráð-
herrann eftirminnilega.
3) Um þriðja atriði málsins, og
það stærsta þegir Tíminn vand-
lega.
Það er hið dæmalausa fram-
ferði Framsóknarmanna að leyfa
Verklegum framkvæmdum að
lækka tilboð sitt og falla frá skil-
yrðunum, en gefa hvorugum
hinna félaganna kost á hinu sama.
Fyrir þetta atferli, sem er
einsdæmi á íslandi, munu
Framsóknarmenn hljóta
þyngsta áfellisdóminn. Undan
því munu þeir aldrei komast.
Þessvegna þegir Tíminn.
En af Grímsármálinu getur
þrátt fyrir allt ýmislegt gott
leitt. Mönnum er nú orðið ljósari
’ en áður hver er starfsháttur
Framsóknarmanna, er þeir vínna
\ að opinberum málum. Hann er
sá, eins og Grímsármálið sýnir,
j að hugsa jafnframt fyrst um eig-
in vasa, frændur, vini og flokks-
hagsmuni.
j Ríkissjóður er blygðunarlaust
notaður til að hygla þessum hags-
munum ef færi gefst, — og það
jafnvel í alþjóðarásýnd.
★ ★
Slíkum mönnum er þjóðinni
vart að treysta, því víða leynast
tengdasynirnir.
En eitt getur þjóðin gert:
Veitt Framsóknarþíngmönnum
í náð leyfi frá störfum að mál-
um þjóðarinnar svo þeir kom-
izt aldrei í þá óþægilegu að-
stöðu að þurfa að velja milli
sín og hennar. Réynslan hefir
sýnt að þeir velja jafnan fyrri
kostinn.
airvsexvií
ÞAÐ hefir sýnt sig undanfarið,
að fjölkvæni getur orðið
stjórnmálamönnum Austurlanda
fjötur um fót. Það hefir veikt
| mjög aðstöðu Soekarnos, forseta
j Indónesíu, í valdabaráttunni. að
[ hann tók sér aðra konu gegn vilja
þjóðarinnar, og stjórnarbreyting-
ar þær, sem nýlega urðu í Pak-
istan, eiga ekki sízt rætur sínar
að rekja til þess, að fyrrverandi
forsætisráðherra, Mohammed Ali,
tók sér aðra konu í apríl s.l.
★ ★ ★
Mohammed Ali hefir verið
stjórnarforseti undanfarna tíu
mánuði. Hann er glæsilegur mað-
ur, dáir Englendinga og leikur
cricket að staðaldri Raunveru-
lega stóð hann mjög höllum fæti
í stjórnmálabaráttunni þegar á
s.l. hausti. Þá var hann á ferð
um Bandaríkin, en varð að fara
í skyndi heim til Karachi. Land-
stjórinn Ghulam Mohammed
tjáði honum, að þing hefði verið
rofið, og hann ætti um tvennt að
velja: Beygja sig fyrir stað-
reyndunum eða sjá alla fylgis-
menn sína handtekna.
Hann tók fyrri kostinn og hélt
embætti forsætisráðherra, en
keppinautar hans í stjórnmálum
Fjölkvæni — liætkiept
stjórnmálamönnum
og persónulegir óvinir komust í
stjórn, og það var í raun og veru
aðeins tímaspursmál, hvenær
Mohammed Ali — /jölkvœmið varS
honum aS falli
ULt andl áhripar:
A' HUGAMAÐUR um knatt-
spyrnu skrifar mér á þessa
leið:
Kæri Velvakandi!
Innan skamms er ætlunin að
íslendingar leiki landsleik í
knattspyrnu við U. S. A. Eg hefi
heyrt það sagt að stjórn K. S. I.
hugsi sér að bjóða upp á íslenzk-
an dómara í leik þessum. — Ef
þetta er rétt, þá vil ég, í nafni
þeirra, er völlinn sækja, mót-
mæla að notaður sé íslenzkur
dómari þegar um landskeppni er
að ræða í knattspyrnuleik Það
er ávallt notaður hlutlaus dóm-
( /*'SV y
ari í slíkum leikjum og cf stjórn
Knattspyrnusambandsins ætlar
sér af sparnaðarráðstöfunum að
1 nota íslenzkan dómara, þá hefur
! K. S. í. heldur ekki efni á að
j vera að hugsa um að stofna til
\ landsleikja.
j Eg bið þig hér með, Velvak-
i andi góður, að vekja þá góðu
S menn, er þessum málum ráða,
j áður en það verður um seinan,
til umhugsunar um þetta atriði,
svo að við verðum okkur ekki til
skammar, að stilla niður 12 ís-
I lendingum gegn 11 Ameríkönum.
I Og við, sem völlinn sækjum, við
erum orðin leið á „landsleikjum"
sem slíkt er viðhaft í. ,
ÍÁhugasamur um knattspyrnu.
Því er við þetta bréf að bæta,
að Rnattspyrnusambandið mun
hafa fengið sérstakt samþykki
Bandaríkjamanna fyrir því að
eini knattspyrnudómari okkar
með alþjóðaréttindum, Guðjón
Einarsson, dæmdi þennan leik.
Við þekkjum öll þennan nestor
íslenzkra knattspyrnudómara. —
Hann á alþjóðarvinsældir. — En
það er nokkuð til í því sem „á-
hugamaður“ segir, að varhuga-
vert getur verið að íslendingur
dæmi slíkan landsleik. Það er
einkum, ef svo skyldi fara, að við
ynnum landsleikinn. Þá er sama,
hversu vel dómarinn vinnur sitt
starf, — að ætíð situr þá cftir
einhver broddur grunsemda og
tortryggni hjá hinu erlenda liði,
sem verður að þola ósigur. Slíkt
ættum við að forðast í sönnum
iþróttaanda.
„Bár“ minnist á
umferðarvandamál
Kæri Velvakandi:
MÁ ég vekja athygli þína á því
að umferðarljósin í Banka-
strætinu og við enda Skólavörðu
stígs eru mjög óheppilega stillt.
Þegar bílar koma niður Skóla-
vörðustíg og grænt ljós hleypir
þeim niður á efsta hluta Banka-
j strætis, mætir þeim jafnan og þeg
ar í stað rautt ljós við Ingólfs-
stræti. Hafi verið löng biðröð
bíla á Skólavörðustígnum, kom-
ast aðeins þrír þeirra niður á
Bankastrætið.
Jæja, þá opnast loks fyrir bíla
röð þessari við Ingólfsstræti og
skyldi maður þá ætla að Ijósin
væru þannig stillt að eins mikið
af umferðinni og hægt er af Skóla
vörðustígnum fengi að komast
niður. En, ónei, jafn skjótt og
opnast við Ingólfsstræti, lokast
fyrir umferðina niður Skóla-
vörðustíginn með því að umferð
in niður Laugaveginn fær grænt
ljós. Þarna nýtist tíminn greini-
lega illa og mætti lagfæra þetta
með svolitlu misvíxli á Ijósunum
við Ingólfsstræti og Skólavörðu-
stíg. Þetta myndu lögreglumenn
fljótlega sjá, þegar þeim væri
bent á þetta, en þarf e. t. v. ör-
lítið að stugga við þeim.
Bár“
Þetta getur vel verið rétt hjá
þér, Bár minn. Lýsingin hjá þér
er aðeins svo tæknileg og flókin,
að ég botna lítið í henni. Hins
vegar birti’ ég þetta, af því að ég
vona, að réttir aðiljar geti skilið
kvabb þitt, ef þeir skoða það með
nokkrum góðvilja.
Merkið,
sem
klæðir
'andlð.
hann væri búinn að vera sem
forsætisráðherra. Og nú er hann
búinn að vera. Samsteypustjórn
hefir verið komið á laggirnar
undir forsæti Hussein Suhra-
wady.
★ ★ ★
Og það voru ekki sízt einka-
mál Mohammeds Ali, sem ollu
ósigri hans. Þegar Mohammed
Ali, sem er 46 ára að aldri, tók-
sér sem hjákonu hina þrítugu
Aliyah, sem er mjög fögur og
einkaritari hans, brugðust Mú-
hameðstrúarmenn í Pakistan hin-
ir verstu við. Og ekki aðeins
heima fyrir heldur einnig í fjöl-
mörgum Öðrum löndum létu
kyenréttindakonurnár til sín
heyra, og heimtuðu, að hann
sýndi fyrstu; konu sinni, Hamida,
sem er fertug, fullan sóma.
Konur í Pakistan eyðilögðu
þær framtíðarfyrirætlanir, sem
Mohammed Ali og nýja konan
hans höfðu gert. Að síðustu varð
hann að tilkynna opinberlega, að
hann myndi gera báðum konum
sínum jafn hátt undir höfði —
Fyrri kona hans, hvatti kvenrétt-
indafélögin til að hætta herferð-
inni gegn manninum. Og lýsti
jafnframt yfir því, að hún ætlaði
sér að setjast að í London.
j ★ ★ ★
En konurnar héldu upptekn-
I um hætti, og nú á Mohammed
Ali tvær konur, en er embættis-
| laus. Gera má ráð fyrir, að hon-
, nm verði boðin sendiherrastaða
einhvers staðar. En af þessu og
þeim erfiðleikum, er Soekarno
glímir nú við, má sjá, að stjórn-
málamenn ■— jafnvel í löndum
Múhameðstrúarmanna — þar sem
fjölkvæni er lagalega heimilað,
verða að velja milli embættisins
og ástarinnar.
Kýir dæprlaga-
; iíl sín hsyra
j NÆSTKOMANDI föstudagskv.
1 far fram hljómleikar í Austur-
bæjarbíói, þar sem kynntir verða
ellefu dægurlagasöngvarar. Það
er Ráðningarskrifstofa skemmti-
krafta, sem gengst fyrir hljóm-
leikum þessum. Var fyrir nokkru
Hafdís Jóelsdóttir
a la Rosemary Clooney?
auglýst eftir söngvaraefnum og
gáfu rúmlega þrjátíu sig fram,
hins vegar verður ekki hægt að
kynna á hljómleikunum fleiri en
eiiefu, þar sem mikill undirbún-
ingur liggur í að æfa söngvarana,
því hér er um nýliða að ræða.
Nöfn þeirra er koma fram eru:
Helga Ólafsdóttir, Klemenz
Erlingsson, Magnús Magnússon,
Þorbergur Jósefsson, Birna Ól-
afsdóttir, Ragnar Lárusson, Haf-
dís Jóelsdóttir, Gunnar Snorra-
son, Valgerður Bára, Anna ívars-
dóttir og Sigrún Bjarnadóttir. —
Tvær pær sð-^sttöldu syngja
i .................. á bls. 12.