Morgunblaðið - 19.08.1955, Blaðsíða 9

Föstudagur 19. ágúst 1955
MORGUNBLAÐIÐ
9
Forystn Sjálístæðismanna um aakninga Hifaveitunnar
Merkilegt starf sérfrœðinganefndar
sem starfað hefur undanfarið
ALLT FRÁ því að hitaveita Reykjavíkur tók til starfa hafa!
Sjálfstæðismenn í bæjarstjórn unnið markvisst að því, að
íleiri og fleiri bæjarbúar yrðu hennar aðnjótandi. f samræmi við
það fluttu bæjarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins eftirfarandi tillögu
i bæjarstjórn 19. ágúst árið 1954 og var hún samþykkt með sam-
hljóða atkvæðum.
TILLAGA
SJÁLFSTÆÐISMANNA
Bæjarstjórn Reykjavíkur gerir
eftirfarandi ályktanir um fyrir-
ætlanir og framkvæmdir varð-
andi Hitaveitu Reykjavíkur:
J, Hraðað verði þeirri vísinda-
legu rannsókn og leit að heitu
>’ vatni í bæjarlandinu, ná-
! grenni þess og nærsveitum,
r sem sérfræðingum hefir ver-
r ið falin.
t Undirbúa skal kaup á nýj-
' um jarðbor, stórvirkari en
þeim, sem fyrir eru. |
(f. Gerð sé svo fljótt sem verða
má heildaráætlun um fjar-1
hitun húsa í Reykjavík. f því
sambandi verði sérstaklega
gerð áætlun um notkun Eim-'
túrbínustöðvarinnar í þágu
Hitaveitunnar og um stað-
setningu, stærð og fjölda
smærri kyndistöðva í bænum.
Ennfremur verði rannsakað á
hvern hátt annan mætti nota
raforku í sambandi við fjar-
hitun.
Heildaráætlun þessari skal
vera lokið vorið 1955, en ein-
! stakar framkvæmdir hafnar
eftir því sem áætlanir liggja
fyrir.
3. Gerðar verði tilraunir með
bætta einangrun götu- ' og
heimæða og núverandi bæjar-
I kerfi endurskoðað.
Rannsakað sé á hvem hátt
væri hægt með upplýsingum,
leiðbeiningum og aðstoð við
notendur, að minnka hitaþörf
húsa og bæta nýtingu heita
vatnsins.
Gerðar séu tillögur um nýt-
ingu frárennslisvatnsins.
Bæjarstjórn kýs nefnd 5 verk-
fræðinga til þess að sjá um
þær rannsóknir og áætlanir,
I sem greinir í 1.—3. lið. 1
! nefndinni eigi auk þess sæti
hitaveitustjóri og rafmagns-
I stjóri. Nefndinni er heimilt,
með samþykki bæjarráðs, að
í fela bæjarstofnunum eða
öðrum aðiljum rannsókn og
áætlun einstakra atriða.
5. Borgarstjóra og bæjarráði er
falið að hefja undirbúning að
öflun fjármagns til hitaveitu-
framkvæmda.
€. Bæjarstjórn Reykjavíkur skor
ar á ríkisstjórn og Alþingi að
hraða setningu löggjafar um
eftirlit með jarðborunum, i
því skyni að koma í veg fyrir,
að hitaveitum sé stefnt í
háska með borunum í grennd
við þær.
SÉRFRÆÐINGANEFND
KOSIN
Á þessum sama fundi bæjar-
stjórnar var síðan kosin 5 manna
sérfræðinganefnd í samræmi við
tillögur Sjálfstæðismanna. Var
hún skipuð þessum mönnum:
Valgeiri Björnssyni, Árna Snæv-
arr og Gunnari Böðvarssyni af
lista Sjálfstæðismanna og Sigurði
Thoroddsen og Ólafi Pálssyni af
lista minnihlutaflokkanna.
ÁLIT HITAVEITU-
NEFNDAR
Þessi sérfræðinganefnd hefur
síðan unnið ósleitilega að þeim
verkefnum, sem greinir í tillögu
þeirri frá bæjarfulltrúum Sjálf-
stæðismanna, er getið er hér að
ofan. S. 1. mánudag skilaði nefnd
in áliti sínu til borgarstjóra um
möguleika til aukningar hita-
veitu Reykjavíkur og endurbóta
á núverandi kerfi. Skrifaði hún
þá borgarstjóra eftirfarandi bréf:
Reykjavík, 15. ágúst 1955
í samræmi við óskir yðar,
herra borgarstjóri, hefur hita-
veitunefnd á fundum sínum í vet-
ur rætt ýmsa möguJeika til aukn-
ingar Hitaveitu Reykjavíkur og
endurbóta á núverandi kerfi,
auk þess sem jarðhitarannsóknir
og skipulögð leit að heitu vatni
í bæjarlándinu hefur farið fram
á vegum nefndarinnar.
Nefndin er sammála um að
auka megi Hitaveituna verulega
og er nú unnið að því að gera
heildartillögur um aukningu
hennar, bæði með auknu laugar-
vatnsmagni og að öðrum leiðum.
Enda þótt endanlegar heildar-
tillögur liggi ekki fyrir að sinni,
er nefndin þó sammála um það,
að eftirfarandi atriði beri að
greina frá heildartillögunum, og
þykir henni hlýða að skýra yður
frá eftirfarandi varðandi fyrstu
aukningu Hitaveitunnar.
Nefndin hefur komizt að
þeirri niðurstöðu, að beinasta
og nærtækasta leiðin til þess-
arar aukningar, og einnig til
meiri nýtingar núverandi laug
arvatnsrennslis, sé að taka
upp aukna aðstoð við veituna
með eldsneytishitun að vetr-
arlagi í varastöðinni við Ell-
iðaár og auka á þann hátt árs-
notkun vatnsins. Hve langt
ber að ganga í þessum efnum
er atriði, sem ákvarða verður
út frá fjárhagslegum forsend-
um og afli varastöðvarinnar.
Á síðastliðnum vetri var tekin
upp að nýju aðstoðarhitun við
hitaveituna og má segja, að hún
hafi tekizt vel, þrátt fyrir erfitt
veðurfar og hafi gefið haldgóða
reynslu í þessum efnum.
HLÍDARHVERFIÐ
ÞÉTTBÝLAST
Þegar litið er á hin ýmsu bæj-
arhverfi, utan hitaveitusvæðisins,
verður ljóst, að Hlíðarhverfið er
þéttbýlast, hefur þéttustu varma-
notkun og hitaveita til þessa
hverfis yrði því að sinni heppi-
legasta leiðin til aukningar veit-
unnar. Um takmörk og fyrir-
komulag fyrstu viðbótar, má
segja eftirfarandi:
Hið fyrirhugaða veitukerfi get-
ur verið einfalt, eins og núver-
andi hitaveitukerfi, eða taka má
upp þá nýbreytni að leggja tvö-
falt kerfi með hringrás.
Með einföldu viðaukakerfi yrði
að minnka vatnsskammtinn til
núverandi veitusvæðis í þlutfalli
við aukninguna, en auka að-
rennslishita vatnsins að sama
skapi, þegar þess gerist þörf.
Þar sem dreifing laugarvatnsins
um núverandi veitukerfi er
nokkrum örðugleikum bundin
við hámarksálag, er minnkunin
varhugaverð, og getur rýrt nýt-
ingu vatnsins, og er vart rétt-
lætanleg, nema gerðar verði sér-
stakar ráðstafanir til þess að
jafna dreifinguna.
Með .tvöföldu viðaukakerfi er
vatnsrennsli til núverandi veitu-
svæðis hins vegar óbreytt og
varmanotkun stjórnað með
breytilegum aðrennslishita. Fyrir
neðan grunnálag, fengi viðauka-
kérfið varma með kælingu vatns-
ins til núverandi kerfis, en með
auknu álagi er snerpt á vatninu
og viðaukakerfið fær þá varma
frá varastöðinni, allt eftir þörf-
um. Með þessu fyrirkomulagi er
öll stjórn veitunnar auðveldari og
öruggari.
TVÖFÖLD VIÐAUKAKERFI
Þá má geta þess, að með tvö-
földu viðaukakerfi, eru varmatöp
heildareldsneytissparnaður
vegna viðaukaveitunnar nemur
því um 3,7 milljón kr. á ári, eða
nálega 25% af áætluðu bygging-
arverði veitunnar.
LOKIÐ 1956
Með þessari hækkun grunn-
hitans aukast möguleikar til nýt-
ingar ársrennslis laugarvatnsins
i í meðalári úr um 61% upp í um
! 66%.
Væntanlega mætti ganga
frá áætlunum og efnisútboði
vegna viðaukaveitunnar á
næstu 3 til 4 mánuðum, og
virðist kleift að hefja bygg-
ingarframkvæmdir í byrjuu
næsta árs, væntanlega í marz-
mánuði, ef veðurfar leyfir. —
Vinna yrði að því að fullgera
veituna á tímabilinu frá mara
1956 til nóvember 1956, en
vinna jafnframt að viðauka-
áætlunum.
Nefndin óskar þess að mega
leggja mál þetta fyrir yður,
herra borgarstjóri, til þess atl
bæjaryfirvöldin geti tekið af-
stöðu til framangreindra tillagna.
Virðingarfyllst,
f. h. Hitaveitunefndar
Árni Snævarr,
formaður.
Saar
Arni Snævarr, verkfræðingur,
formaður Hitaveitunefndar.
Framh. af bls. 1
árlega úr jörðu yfir 10 millj.
tonna af kolum og 3 millj. tonna
af járngrýti. Er landið því mjög
mikilvægt og hefir verið þrætu
epli Frakka og Þjóðverja um
langt skeið.
frá dreifikerfi og með afrennsl
isvatni minni, en með einföldu FRÖNSK ÍHLUTUN
veitukerfi og er hér um að ræða J _ Hvað um sögu þess eftir
allverulegan mun. Hið tvöfalda styrjöldina?
kerfi hefur einnig betri ending-1 _ Saar lenti á hernámssvæði
armöguleika og gildir það að Frakka eftir styrjöldina og hafa
sjálfsögðu einnig um innanhús- þeir kappkostað að treysta áhrif
kerfin,
kerfið.
sem tengd verða við
sín í landinu og gera það háð
efnahagslífi Frakklands. Hafa
Hins vegar er byggingarkostn- | þeir fengið stuðning í landinu
aður tvöfalds kerfis talsvert sjálfu, t. d. var í síðustu kosn-!
hærri en einfalds og verður að ^ ingum á stefnuskrá aðalflokks-1
vega þennan lið á móti kostun- | ins, Kristilega flokksins, sem lýt-
um, og hafa jafnframt í huga j
heildarmöguleika hitaveitunnar
til aukningar laugarvatnsrennsl-
isins. Miðað við heildaraðstæður
í dag, virðist eðlilegt að gera
ráð fyrir því, að svo lengi, sem
laugarvatnsmagn er óbreytt, fari
aukning veitunnar fram með
lögn tvöfaldra kerfa um þéttari
hverfi bæjarins, fram að þeim
mörkum, sem vatnsmagn, þétt-
leiki og afl kyndistöðvar leyfa,
en einföld viðaukakerfi verði
síðan lögð um hin strjálli hverfi,
þegar tekizt hefur að auka laug-
arvatnsmagnið.
Þéttleikamörkin, sem ákvarði
notkun einfalds eða tvöfalds
kerfis, eru á þessu stigi málsins
ekki fyllilega ákvörðuð, og er
einmitt mjög heppilegt að geta
við seinni áætlanir byggt á
reynslu við lögn tvöfalds kerfis
um þann hluta bæjarins, sem ó-
tvirætt kemur fyrst til greina
við lögn slíks kerfis.
Nefndin hefur því komizt að j - - - , i
þeirri niðurstöðu, að heppilegast tengslum Vlð Frakka, enda þott:
Petra Michaely
ur forystu Jóhannesar Hoff-
manns, forsætisráðherra, að
skyldi vera í nánum
landið
sé að hefja aukninguna með lögn
tvöfalds veitukerfis um hluta
Hlíðarhverfis, sem nánar verður
ákveðin í áætlun um veituna.
12—14 MILLJ. KRÓNA
KOSTNAÐUR
Gera má ráð fyrir, að kostn-
aður við þessar framkvæmdir
við tölum öll þýzku, höfum til-
einkað okkur þýzka menningu —
já, séum Þjóðverjar í húð og
hár.
Undanfarin ár hefir frönsk
öryggislögregla og franskir em-
bættismenn haft nánar gætur á
öllum þeim, sem barizt hafa fyr-
ir sameiningu Saars við Þýzka-
land, bréf hafa verið ritskoðuð
verði alls um 12—14 millj. kr., j og hlustað hefir verið á símtöl
ef gert er ráð fyrir, að að- j manna. Af þessu má sjá, að al-
stoðarhitun fáist fyrst um' menningur hefir ekki verið gin-
keptur fyrir því, að flíka skoð-
un sinni.
Nú hefir ástandið breytzt til
batnaðar og hefir verið ákveðið,
að kosningar fari fram í októ-
ber n. k.
sinn frá varastöðinni við Ell-
iðaár.
Þá skal þess einnig getið, að
hámarksálag umræddrar byggð-
ar er, samkvæmt spjaldskrá hita-
j veitunnar, um 16% að hámarks-
álagi núverandi veitusvæðis, og
| má því gera ráð fyrir því, að
eldsneytissparnaður 1 húsum,
vegna umræddrar veitu, verði
iiðlega 5.000 lestir af olíu á ári,
en verðmæti þ,essa magns er um
4,5 millj. kr.
Frá þessu ber að draga aukna
eldsneytisnotkun í varastöð. Gera
verður ráð fyrir, að núverandi
hitaveita þurfi í meðalári aðstoð
er svari eldsneytisnotkun í vara-
stöð, um 1.200 lestir af ketilolíu á
ári. Með framangreindri við-
aukaveitu um Hlíðarhverfið þarf
að hækka grunnhitann um 2° C,
og heildareldsneytisnotkun verð-
ur þá um 2.800 lestir af ketil-
olíu á ári. Aukin notkun vegna
viðaukaveitunnar er því um 1.600
lestir á ári, en verðmæti þessa
HEFIR GENGIÐ Á ÝMSU
— Um hvað verður þá kosið
— og hver hefir stjórnmálaþró-
unin verið í landinu frá stríðs-
lokum?
— Eftir fyrri heimstyrjöldina
var Saar sjálfstætt riki undir
stjórn Þjóðabandalagsins og
hélzt það til 1935. Þá fór fram
þjóðaratkvæðagreiðsla í landinu
um framtið þess og vildi 91.5%
landsmanna lúta þýzkri stjórn.
Eftir því var farið og var Saar
þýzkt land þar til 1945, er land-
ið fékk sjálfstæði. 1947 fóru fram
kosningar í landinu og báru þeir
flokkar sigur úr býtum, sem
vildu náin efnahagstengsl við
Frakkland. Það voru flokkur
Hoffmanns og sósíalista og fengu
magns er um 0.8 milljón kr. og þeir 80% gildra atkvæða. —
Kommúnistar vildu aftur á móti
samstarf við Þjóðverja, en þeir
hlutu aðeins 10% atkvæða, enda
hefir stefna þeirra í Saar aldrei
verið fugl né fiskur.
Aðrir flokkar voru bannaðist
í landinu og fengu ekki að bjóða
fram, t. d. þeir flokkar, sem
börðust fyrir þýzkri stefnu í
Saar. Hoffmann myndaði svo
stjórn, eins og eðlilegt var, þar
sem stefna hans hafði orðið ofan
á og 1950 gerði hann samning
við Frakka þess efnis, að þeir
fengju yfirumsjón yfir kolanám-
unum í landinu næstu 50 ár.
Vestur-Þjóðverjar mótmæltu
þessu harðlega, en án árangurs.
Stefna Hoffmanns hefir samt
ekki notið vinsælda í Saar. Kom
það strax í ljós í kosningunum
1947, því að 25% kjósenda neytti
ekki atkvæðaréttar síns. Hoff-
man hefir því breytt stefnu sinni
smám saman og nú er það efst
á baugi í kosningaáróðri hans,
að Saar verði — fyrsta Evrópu-
ríkið, ef svo mætti að orði kom-
ast — þ. e. a. s. að landið verði
fyrsta ríkið í Evrópubandalagi
framtíðarinnar.
í TENGSLUM VIÐ FRAKKA
— EÐA EKKI
— Verður þá kosið um það?
— Já. Adenauer og Mendes-
France gerðu með sér samning
í París, þar sem ákveðið var, að
Saarbúar skyldu kjósa um það,
hvort þeir vildu stofna sér-
stakt Evrópuríki í efnahags-
tengslum við Frakka — eða
ekki. Við höfum því ekki
um annað að velja þessa stund-
ina. Ef Saarbúar vilja ekki vera
sérstakt riki í efnahagstengslum
við Frakka, kemur aftur til kasta
stjórnmálamanna álfunnar. Við
verðum þá að kjósa aftur um
framtíðarstöðu landsins.
ÞRÍR NÝIR FLOKKAR
— Hver haldið þér, að verði
úrslit kosninganna?
— Veit það ekki. Það er raun-
ar ómögulegt að segja, því að
það er svo margt sem hefir
breytzt frá síðustu kosningum.
T. d. hefir þýzku flokkunum nú
verið leyft að taka þátt í kosn-
ingunum, svo að 3 nýir flokkar
bætast við: — flokkur dr. Aden-
auers, jafnaðarmannaflokkur
Ollenhauers og flokkur þýzkra
demókrata.
— Hver haldið þér, að sé af-
staða þýzku flokkanna?
— Adenauer hefir verið hljóð-
ur, enda er hann í erfiðri að-
stöðu. Þó er áreiðanlegt, að
flokksmenn hans vilja, að Saar-
búar stofni ekki ríki, sem er efna-
hagslega háð Frökkum. — Þjóð-
verjar eru mjög á móti Hoffman
og stefnu hans og er því ekki
að efa, að þýzku flokkarnir leggi
áherzlu á, að sigra hann. —
Skiptir þá engu, þótt hann hafi
brosað svolítið blíðara til þeirra
upp á síðkastið.
— Fá þýzkir stjórnmálamenn
Ievfi til að taka þátt í kosninga-
áróðrinum?
— Nei. Leiðtogar þýzku flokk-
anna í Saar eru allir Saarbúar.
— Hver sér um undirbúning
kosninganna í október?
Framh. á bls. 12