Morgunblaðið - 24.08.1955, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 24. ágúst 1955
MORGUNBLAÐIB
V
Dr. Adenaiier
ÖV
ekkiháð ”kalt
uministuai einn á háti
Fulltrúi Argentínu á ráðstefnu Alþjóðaskáksambandsins tilkynnir
M. Najdorf (t. h.), að landi hans Bolbochan (í baksýn) fái ekki
að taka þátt í skákmótinu.
Harðvítu? baráfta á ská
mótinu í Gautai
HÉR BIRTIST annað bréf frá
Freysteini Þorbergssyni skák-
manni, sein skrifar fyrir Mbl. um
alþjóða-svæðakeppnina í skák, er
fram fer í Gautaborg um þessar
mundir og margir af beztu skák-
mönnum heims taka þátt í. Mun
Freysteinn senda blaðinu af og
til fréttir af mótinu.
Gautaborg, 19. ágúst 1955.
Alþjóðasvæðakeppnin í skák1
var sett að viðstöddu fjölmenni
sunnudaginn 14. þ. m. Eftir hjart-
anlegar móttökuræður af hálfu
borgarstjórnarinnar, fluttar úr
tolómum skrýddum ræðustól inn-
an um líkneski og ljósmyndara,!
var dregið um keppnisnúmer;
þátttakenda. Öskjum með keppn-
ísnúmerum hafði verið komið
fyrir í fimm hrúgum á borði við
Jilið ræðustólsins. Keppendur
voru kallaðir upp og bent að
draga úr einhverjum ákveðnum
haug, því að ákveðið hafði verið ^
að keppendur hverrar þjóðar j
hafi mætzt eigi síðar en í 10.!
umf. Þetta atriði mun væntan-
lega eiga að auka spenning móts- j
íns og koma í veg fyrir hugsan- '
lega samvinnu keppenda. Sér-
staka hyllingu með lófataki á-
horfenda fengu hinn nýkrýndi
heimsmeistari unglinga, Bóris
Spaaskij, og hinn svipmikli, arg-
entínski stórmeistari, M. Naj-
dorf, sem dró sitt heillanúmer
13! Með þessu númeri hefur Naj-
dorf sigrað í stórum alþjóða-
skákmótum.
Sjálft skákmótið hófst daginn
eftir að viðstöddu slíku fjöl-
menni, að hin virðulegu húsa-
kynni reyndust í knappasta lagi
og andrúmsloft og hitastig líkt-
ust hinu sama og í finnskri bað-
stofu, er á leið kvöldið, þrátt
fyrir opnar dyr og glugga. Suð
kvikmynda- og sjónvarps-upp-
tökuvélanna blandaðist saman
við lágvært hvísl áhorfenda og
staka smelli ljósmyndaranna.
Þeir áhorfenda sem náð höfðu
sæti, urðu að sitja sem fastast
allt kvöldið, svo þétt var mann-
þyrpingin að baki þeim. Veik-
indaforföll sænska stórmeistar-
ans, Gideon Stáhlbergs, í fyrstu
tveimur umferðunum munu hafa
átt sinn þátt í „betra andrúms-
lofti“ annan dag keppninnar.
I. UMFERÐ
Fyrstur til að hefja bardagann
var hinn þéttvaxni, ungi Rússi,
E. Geller, sá sem efstur varð á
Rússlandsþinginu í ár. Þetta var
ein af fjörugustu skákum kvölds-
ins. Rússinn hóf hættulega kóngs.
sókn, en Pólverjinn Sliwa varð-
ist með ágætum, þar til skákin
var sett í bið. Seinna vann Gell-
DR. ADENAUER hefir nú ákveð
ið að taka boði Ráðstjórnar-
innar um að koma í opinbera
heimsókn til Moskvu í lok ágúst-
mánaðar eða byrjun september,
en það liggur ekki alveg ljóst fyr
ir, hvað Ráðstjórnin muni nú
bera úr býtum með boði sínu. —
Líkurnar til nokkurs samkomu-
lags hafa einnig minnkað að mun
frá sjónarmiði Vestur-Þjóðverja.
Það liggur i augum uppi, að
slík heimsókn er mun þýðingar-
minni nú vegna þess árangurs, er
náðist á Genfar-ráðstefnunni —
Hins vegar kynni það að hafa orð
ið Rússum mikil stoð í viðleitni
þeirra til að „koma vestrænum
þjóðum betur fyrir sjónir“, hefði
Adenauer verið boðið til Moskvu
j fyrir fjórveldafundinn. En fund-
ur æðstu manna varð til þess að
draga úr milliríkjadeilum án
| þess, að Ráðstjórnin léti sig á
nokkurn hátt í Þýzkalandsmálun-
um. Afstaða Rússa til sameining-
ar Þýzkalands er nú vissulega ó-
bilgjarnari en áður, og samt er
engum blöðum um það að fletta,
að sambúð Rússa og Bandaríkja-
manna hefir farið heldur batn-
andi.
★ ★ ★
Varla ætti dr. Adenauer að
er peð og braut alla mótspyrnu þurfa að fara í eigin persónu til
á bak aftur með skemmtilegri
skiptamunsfórn. Bisguier, Banda-
ríkjunum, sótti stift á hinn hættu
lega Najdorf, Argentínu, fórnaði
skiptamun fyrir sókn og flækti
stöðuna eftir megni, en Najdorf
stóð af sér öll óveður og Bisguier
gafst upp. Spaaskij háði harða
stöðubaráttu við Ungverjann
Szabo, sem lengi hafði betri
stöðu. En einmitt þegar áhorf-
endum virtist sem Szabo væri að
brjótast í gegn, kom gagnáhlaup
á „elleftu“ stundu, og Ungverjinn
sá þann kost vænstan að semja
frið. Hinn hættulegi árásarskák-
maður, Keres, átti í höggi við
Hollendinginn Donner, sem valdi
vörn, sem hann vissi, að Keres
hafði áður mistekizt að brjóta
niður. Mikil uppskipti urðu á
mönnum, en samt tókst Keres að
ná allhættulegri kóngssókn með
því að fórna peði. En einmitt í
hörðustu hríðinni kom vopnahlé
það, sem biðskákir veita nútíma-
skákmönnum. Þeir þurfa að sofa
eins og aðrir menn. Mörgum á
óvænt tókst Donner svo að sigla
kóngi sínum gegnum brim og
boða skáka og fráskáka í örugga
jafnteflishöfn. Hinum spjátr-
ungslega Medina frá Venezuela,
sem löngum situr meðal áhorf-
enda og ræðir við konu sína um
gang bardagans, tókst skjótlega
að sigra Guimard, Argentínu.
Hinn síðarnefndi, sem eftir útliti
að dæma er harla værukær, var
of seinn að fylkja mönnum sín-
um til orrustu. Harka mikil var
í skákinni Ilivitsky, Sovétríkin
— Unzicker, Vestur-Þýzkaland.
Hinn fyrrnefndi, sem nú tefldi
sína fyrstu skák á alþjóðavett-
vangi, virðist vera mjög örugg-
ur „position“-skákmaður. Þýzka-
landsmeistarinn, sem að vanda
Moskvu til að koma á auknum
samböndum milli Ráðstjórnar-
ríkjanna og Vestur-Þýzkalands í
stjórnmálum, menningarmálum
og efnahagsmálum. Kann að
vera, að Rússar álíti þetta boð —
sem þeir fyrst. báru fram í júní-
mánuði — óhjákvæmilega kurt-
eisi til að koma í veg fyrir, að
sambúð þessarra tveggja landa
fari versnandi — en tæplega næst
mikill árangur af þessari heim-
sókn né heldur verður hún til
þess að losa vestur-þýzku stjórn
ina úr þeirri pólitísku klípu, sem
hún er í.
★ ★ ★
Dr Adenauer hefði gert sig
mjög ánægðan með, að Ráðstjórn
in hefði dregizt á að sýna sam-
komulagsvilja í Þýzkalandsmál-
unum eða jafnvel aðeins gefið
vonir um slíkan ádrátt — þetta
hefði gert honum kleift að sýna
fram á réttmæti sinnar stefnu í
vígbúnaðarmálunum og í ein-
dregnu fylgi Vestur-Þjóðverja
við vestrænar þjóðir. Hann hefði
getað sætt sig við, að Genfar-ráð-
stefnan hefði ekki tekizt vel og
ekki hefði dregið úr viðsjám
„kalda stríðsins" eins og eftir
Berlinar-fundinn — hann hefir
spjarað sig vel til þessa þrátt fyr-
ir „kalda stríðið” og hefði vonazt
til að geta gert þetta áfram.
En eins og aðstæðurnar eru
nú, er vestur-þýzki forsætisráð-
herrann í talsverðri klípu, og það
verður stöðugt meiri erfiðleikum
bundið fyrir hann að færa sönn-
ur á, að stefna hans færi þýzku
þjóðina nær takmarki sameining
arinnar, en vitanlega getur hann
ekki haldið áfram að heyja „kalt
stríð“ gegn kommúniskum lönd-
tefldi djarft, varð að lokum að um, ef Bandaríkin róa að því öll-
láta í minni pokann. Svipminni | um árum að binda endi á „kalda
voru skákir landanna: Panno-—
Pilnik frá Argentínu, Rabar—
Puderer frá Júgóslavíu og Pach-
mann—Filip frá Tékkóslóvakíu,
sem enduðu allar með jafntefli.
Petrosjan, Sovétr. sat yfir.
II. UMFERÐ 16. ÁGÚST
Hinn kunni, rússneski stór-
meistari, Bronstein og Þjóðverj-
inn Unzicker tefldu svipmestu
skák kvöldsins. Rússinn fékk
smám saman betra tafl og eign-
aðist hættulegt frípeð. En Þjóð-
verjinn náði kóngssókn og hótaði
máti. Á meðan hafið Bronstein
stríðið".
Vestur-Þjóðverjar verða að
bæta samskipti sín við Moskvu,
ef þeir hyggjast skipa sér eftir
sem áður undir merki vestrænna
þjóða. En hvernig ætlar vestur-
þýzka stjórnin að snúa sér í mál-
inu, þegar ráðamenn í Kreml
neita að semja um Þýzkalands-
málin, og lýsa yfir því, að einasta
leiðin sem Ráðstjór-nin geti fall-
izt á að farin verði liggi um Aust-
ur-Berlín?
★ ★ ★
Raddir eru nú uppi meðal
Kristilegra demókrata um að
/ lok ágústmánaðar stendur Bonn-
stjórnin á krossgötum — bæði
i innanrikis- og utanrikismálum
krýnt nýja drottningu og hóf taka Moskvu á orðinu og leggja
sjálfur kóngssókn með fallegri J til, að hafnar verði umræður við
leikfléttu. Unzicker neyddist til j Austur-Berlín um sameiningu
að draga her sinn til þaka en Þýzkalands. Slíkar umræður
varð svo að gefast upp fyrir of- myndu leiða eitt af tvennu í liós:
Eramh. á bls. 12. Austur-Þjóðverjar yrðu berir að
Vestur-þýzka forsætisráðherran-
um er mikill vandi á höndum.
óbilgirni og með því gæti dr.
Adenauer sannað, að hann hefði
„tekið rétta hæð í pólinn“, eða
— öllum til mikillar undrunar —
Grotewohl yrði fús til að láta
undan og hefja samkomulagsum-
leitanir — og það gæti orðið mik-
il bót í máli. En til þessa hafa þær
raddir fengið litlar undirtektir.
Hvað viðvíkur þýzkum stríðs-
föngum, sem setið hafa í haldi í
Rússlandi, gaf Bulganin mar-
skálkur all ákveðið í skyn, er
hann sótti Austur-Berlín heim á
dögunum, að Rússar séu nú fúsir
til að gefa síðustu þýzku stríðs-
föngunum upp sakir og veita
þeim heimfararleyfi — en þetta
á að ná fram að ganga fyrir milli-
göngu stjórnarinnar í Austur-
Berlín, ekki Bonnstjórnarinnar,
til að Grotewohl fái heiðurinn af
því en ekki dr. Adenauer.
★ ★ ★
Dr Adenauer verður einnig að
taka innanríkismálin föstum tök-
um á næstunni. Nýlega varð
klofningur innan Flóttamanna-
flokksins, og meiri hluti hans
lýsti yfir vantrausti sinu á stefnu
samsteypustjórnarinnar. Þetta
eru fyrstu verulegu kröggurnar,
sem dr. Adenauer lendir i, síðan
hann tók við embætti sínu árið
1949. —
Hér er samt raunverulega ekki
um örlög stjórnarinnar að tefla.
Þó að stjórnin missti þau 18 at,-
kvæði, sem Flóttamannaílokkur-
inn hefir yfir að ráða, het'ir hún
enn handbæran ríflegan meiri
hluta atkvæða í þinginu — at-
kvæði Kristilega demókrata-
flokksins, Frjálsra demókrata,,
þýzka floksins og beirra níu bing-
manna Flóttamannaflokksins, er
ekki fylgdu „kloíningnum“ að
málum. En stjórnin á ekki leng-
ur vísan tvo þriðju hluta af at-
kvæðamagni þingsins — en það
er nauðsynlegt til að fá samþykkt
ar þær breytingar á stjórnar-
skránni, er gera þarf í sambandi
við herskráningu og annað er lýt-
ur að vígbúnaðinum Þetta verð-
ur til þess, að samþykktir laga-
frumvarpa varðandi vígbúnaðinn
dragast mjög á langinn.
★ ★ ★
Klofningur Flóttamannaflokks
ins boðar einnig umfangsmeiri
hættu, er kann að ná til þess
grundvallar, sem dr. Adenauer
byggir stefnu sína í innanríkis-
málum á. Hægri flokkarnir eru
að byrja að sýna samsteypustjórn
inni nokkra andstöðu. Orðatil-
tæki dr. Adenauers hefir löng-
um verið: „Engir óvinir hægra
megin“ -— honum hefir til þessa
tekizt að halda innan vébanda
sinna áhrifa hægri öflunum í
landinu og smáflokkum þjóðern-
issinna. Gerðust |)essir flokkar
sjálfstæðir og snerust gegn dr.
Adenauer, er sennilegt, að þeir
næðu á nýjan leik miklum áhrif-
um, og það kynni að hafa örlaga-
rík áhrif á stjórnmál Vestur-
Þjóðverja.
Það er því talsvert óhagræði
og jafnframt all áhættusarpt að
láta það* viðgangast, að Flótta-
mannaflokkurinn regi sig úr
stjórnarsamvinnunni. En það
mundi einnig verða all kostnaðar
samt að halda stjórnarsamvinnu
við flokkinn — það hlyti að leiða
til þess að fórna yrði þeim tveim
ráðherrum Flóttamannaflokks-
ins. er reynzt hafa samsteypu-
stjórninni dyggir og hafa nú ver-
ið reknir úr flokki sínum. Það
er heldur ekki áhættulaust fyrir
stjórnina að setja það fordæmi
að verðlauna „uppreisnarmenn“,
er neita að beygja sig undir
flokksagann — einkum frá því
sjónarmiði, að mikil ókyrrð ríkir
nú meðal hinna stjórnarflokk-
anna. —
★ ★ ★
Báðir ráðherrarnir hafa sent
dr. Adenauer lausnarbeiðni sína,
en hann hefir látið þeim ósvarað,
og nú gefa sumarleyfin nokkurn
grið — og vonandi lægja þau
skapofsa stjórnmálamanna. En ó-
hjákvæmilegt verður að taka á-
kvarðanir bæði um innanríkismál
og utanríkismál — þegar sumar-
leyfin eru á enda í lok ágústmán-
aðar, stendur Bonnstjórnin á
krossgötum.
(Observer — öll réttindi áskilin).
Vei heppnir dægur-
lagahjómleikar
SÍÐASTLIÐIÐ föstudagskvöld
kynnti Ráðningarskrifstofa
Skemmtikrafta 11 nýja dægur-
lagasöngvara. Skemm*un þessi
fór fram í Austurbæjarbíói fyrir
fullu húsi áheyrenda, sem tók
hinum mörgu söngvaraefnum
mjög vel.
Má búast við að nokkrir þeirra
er þarna komu fram, eigi eftir
að láta til sín heyra víða á
skemmtunum í framtíðinni. Má
þar m. a. nefna Hafdísi Jöels-
dóttur og Ragnar Lárusson, sem
bæði gerðu lögum sínum hin
beztu skil. Enn fremur stóð Magn
ús Magnússon sig vol söngur
hans var líflegur, röddin beint
ekki hefluð, en öll framkoma
Magnúsar hin fjörlegasta, má
mikið vera, ef hér er ekki á ferð-
inni nýr gamanvísna og eftir-
hermusöngvari.
Hinar kornungu stúlkur, Anna
ívarsdóttir, og Sigrún Bjarna-
dóttir, unnu hjörtu allra með
söng sínum. Þær eru aðcins 12 og
13 ára, en sungu einkar hreint
og fallega. Þá kom og íram önn-
ur þrettán ára stúlka, Dúa Þórð-
ardóttir. Kom hún fram sem
óvænt atriði, var söngur hennar
einnig góður og sviðframkoma
hjá svo ungri söngkonu óaðfinn-
anleg.
Aðrir söngvarar, er þarna
komu fram, stóðu sig og með
prýði, að sjálfsögðu komu fyrir
ýmis smá-mistök svo sem við
er að búast af algjörum nýliðum
að vera, en í heild tókst skemmt-
un þessi vel.
Hljómsveit Árna ísleifs ann-
aðist undirleik fyrir alla söngv-
arana, og stóð vel í því vanda-
sama hlutverki. Þá kom og fram
á hljómleikunum tríp Ronnie
Keen ásamt söngkonunni Marion
Davis, sem um þessar mundir
skemmta að Röðli. Náði hópur
Framh. á bls. 10