Morgunblaðið - 14.09.1955, Síða 9

Miðvikudagur 14. sept. 1955
MORGUNBLAÐIÐ
Genfarráðstefnan
stefnu
SAMNINGAUMLEITANIR milli
Vestur-Þýzkalands og- Ráð-
stjórnarríkjanna standa nú yfir
i Moskvu. Það svið, sem þær ná
yfir hefir þrengzt talsvert, síðan
dr. Adenauer var boðið í opinbera
heimsókn til Moskvu fyrir þrem
smánuðum. Þá var Genfar-ráð-
stefnan ekki afstaðin, og Rússar
voru enn ekki vissir um, hvort
takast mundi að bæta sambúð
Sovétríkjanna og vestrænna
þjóða og binda þannig enda á eða
a.m.k. draga úr kalda stríðinu
»neð beinum viðræðum við Banda
ríkjamenn, Breta og Frakka.
Rússar héldu þvi um skeið fast
við tilraunir sínar til að rjúfa
samstarf V-Þýzkalands og Vest-
orveldanna.
★ ★ ★
Eftir að Parísarsamningarnir
höfðu verið staðfestir í Bonn —
og Malenkov var fallinn í ónáð í
Moskvu — ítrekuðu Rússar reynd
ar aldrei tillögu sína um frjálsar
kosningar undir alþjóða eftirliti
um gjörvallt Þýzkaland. Tillögu
þessa höfðu ráðamenn í Kreml
feorið fram — þó ekki opinber-
lega — í janúarmánuði s.L, og til-
lagan var háð því skilyrði, að
V-Þýzkaland hafnaði Parísar-
samningunum (sem veittu V-
Þýzkalandi fullveldi og heimild
til endurvígbúnaðar).
Það var samt augljóst, að Ráð-
stjórnin vildi ekki endanlega
loka samningaleiðinni milli
Moskvu og Bonn. Austúr-Þýzka-
land fékk ekki að gerast aðilí að
Varsjársáttmálanum, sem gerður
var í maímánuði, og með þessu
gáfu ráðamenn í Kreml í skyn,
að þeir hyggðu á samninga við
Vestur-Þýzkaland — á kostnað
bæði Austur-Þýzkalands og Vest-
urveldanna. Orðsending sú, er
Sovétríkin sendu til Bonn 7. júní
til að bjóða dr. Adenauer til
Moskvu, gaf það greinilega til
kynna, að Ráðstjórnin teldi Sovét
ríkin og Vestur-Þýzkaland eiga
inörg sameiginleg hagsmunamál,
sem engan veginn snertu Vestur-
veldin.
★ ★ ★
Genfarráðstefnan breytti þessu
viðhorfi algjörlega. Rússneskum
stjórnmálamönnum I Genf tókst
að sannfæra Vesturveldin um
Sfriðarvilja þeirra, og þeir tóku
jafnframt góðar og gildar full-
yrðingar Breta, Bandaríkja-
manna og Frakka um, að Vestur-
veldin myndu aldrei hefja árásar
stríð. Friðsamleg sambúð ríkj-
anna í austri og vestri var því
nokkurn veginn tryggð, þó svo
Slla tækist til, að öryggismál
Evrópu yrðu ekki tryggð og sam-
eining Þýzkalands næði ekki
fram að ganga. Og þetta var raun
verulega allt og sumt, sem Rúss-
ar höfðu þörf fyrir í bilL
Sovétríkin hafa því ekki leng-
ur beinan áhuga á Vestur-Þýzka-
landi. Ráðamenn í Kreml vilja,
að stjórnmálasamband landanna
tveggja komist í eðlilegt horf, en
þeir hafa engan áhuga fyrir því
nú að „kaupa“ V-Þýzkaland út úr
varnarsamstarfi vestrænna þjóða,
þar sem þeir telja sér enga ógn-
un stafa af því í bilL Þeir hafa
óbeinan áhuga á bættri sambúð
við Vestur-Þýzkaland: Ráðstjórn
Sn vill ekki vekja tortryggni Vest
urveldanna á nýjan leik.
★ ★ ★
Að vissu leyti hefir þetta gert
dr. Adenauer auðveldara fyrir í
Moskvu. Nú fellur hann ekki í
freistni, játar ekki því, sem hann
er á móti í hjarta sínu og mörg-
um flokksbræðrum hans finnst
e.t.v. gott og gilt. En að hinu leyt-
inu veldur þetta honum einnig
erfiðleikum. Því að Genfarráð-
stefnan kom í veg fyrir, að Sovét-
leiðtogarnir þurftu að fórna vin-
um sinum og bandamönnum í
Austur-Þýzkalandi. Og þeir hafa
nú gert mönnum ljóst, að þeir
muni ekki ræða sameiningu
Þýzkalands án þátttökn austur-
þýzku stjórnarinnar. Þeir muni
ekki fórna Þýzkalandsstefnu
sinni fyrir eðlQegt samband milli
ássa í Þýz
aium
ar
prófastsd
.1
Rússar hafa ekki lengur áhuga
á oð kaupa V-Þýzkaland út úr
varnarsamtökum vestrænna ]b/oða
AKUREYRI, 8. sept.
HÉRAÐSFUNDUR Eyjafjarðarprófastsdæmis var haldinn síðast-
liðinn sunnudag að Möðruvöllum í Hörgárdal. Hófst hann
með guðsþjónustu í kirkjunni. Sr. Ragnar Fjalar Lárusson, sókn-
arprestur á Siglufirði, prédikaði. Sr. Stefán Snævarr flutti bæn.
úr kórdyrum, en sr. Pétur Sigurgeirsson og sr. Kristján Róberts-
son, önnuðust altarisþjónustu. Voru þarna mættir tíu prestvígðir
menn. — Á orgelið lék Jóhann Haraldsson, tónskáld, en kirkju-
kór Möðruvallasóknar söng.
Á sínum tíma kom Molotov til Berlínar til að gera vináttusamning
við Hitler í byrjun heimsstyrjaldarinnar síðari. Nú er annað upp
á teningunum — dr. Adenauer er nú í Moskvu og ræðir þar við
Eulganin marskálk. Samningaumleitanirnar hafa gengið heldur
treglega til þessa — þær gengu mun beíur hjá Molotov og Hitler.
— En nú er samkomulag hefir náðst er vonandi, að þeir
samningar verði endingarbetri en vináttusáttmáli Hitlers og
Molotovs.
Sovétríkjanna og Vestur-Þýzka-
lands, jafnvel þótt þeim finnist
nauðsynlegt að bæta sambúð ríkj
anna. |
Dr. Adenauer er því á erfiðum
krossgötum. Ef hann stendur í
vegi fyrir eðlilegu stjórnmáia-
sambandi ríkjanna á hann á
hættu að missa af verzlunarvið- (
skiptum sem Þjóðverjum eru
nauðsynleg, auk þess sem hann
mundi glata tækifærinu til að
frelsa þýzka stríðsfanga úr rúss-
neskum þrælabúðum. Og kannski
yrðu lyktirnar þær, að hann lenti
í svipuðum aðstæðum og Sing-
man Rhee.
★ ★ ★
Ef hann tæki aftur á móti við
boði Rússa um eðlileg samskipti
landanna yrði staða og styrkleiki
Vestur-Þýzkalands svipuð á al-
þjóðavettvangi og Austur-Þýzka
lands og yrðu menn þá að kingja
því, að tvö þýzk ríki væru hlið
við hlið, bæði jafn rétthá. Þá yrði
sameining alls Þýzkalands í eitt
ríki aðeins smám saman og ekki
á annan hátt en með viðræðum
austur- og vestur-þýzku stjórn-
anna. Vestur-Þjóðverjar eru síð-
ur en svo ginkeyptir fyrir því.
★ ★ ★
Dr. Adenauer gerir sér þetta
allt mjög vel ljóst. En óvíst er
auðvitað, hvernig hann bregzt
við vandanum í Moskvu. Eitt er
þó sennilega víst, að stjórnmála-
samband verður varla tekið upp
milli Vestur-Þýzkalands og Ráð-
stjórnarríkjanna sem „liður í sam
einingu alls Þýzkalands og lausn
fangavandamálsins“.
AVARP HINS NYJA
PRÓFASTS
Að guðsþjónustu lokinni steig
hinn nýi prófastur, sr. Sigurður
Stefánsson, í stólinn og flutti
ýtarlegt erindi og ávarp til
héraðsfundarins og kirkjugesta.
M. a. ávarpaði hann vígslubiskup,
sr. Friðrik Rafnar, sérstaklega,
sem mættur var á fundinum og
reis kirkjufólk úr sætum í virð-
ingarskyni við þau hjónin. All-
margar prestskonur voru einnig
viðstaddar, í boði prófastshjón-
anna.
FRUMVARP UM KIRKJUÞING
Fundarstjórn önnuðust prófast-
ur og sr. Benjamín Kristjánsson.
Valdimar Snævarr, fyrrv. skóla-
stjóri, flutti nokkur frumsamin
og þýdd Ijóð. Var þá gefið fund-
arhlé, en að því loknu voru
venjuleg fundarstörf hafin. Var
þar m. a. rætt um hið nýja frum-
varp um kirkjuþing þjóðkirkj-
unnar og skorað á Alþingi að
setja kirkjuþing á stofn hið
fyrsta.
SALMABÆKUR TIL AFNOTA
í KIRKJUM
Þá var rætt um rafmagnshitun.
kirkna og lýst megnri óánægju
yfir hinum fyrirhugaða kostnaði
hins opinbera við hitunina. Virð-
ist flestum að sveitakirkjum væri
nær ókleift að fá rafhitun með
þeim kjörum er hið opinbera býð
ur. Þá var einnig rætt um kirkju
sönginn og upplýstist á fundin-
um, að í haust munu fáanlegax*
mjög ódýrar sálmabækur til af-
nota fyrir almenning í kirkjum.
Voru fulltrúar hvattir til að gefa
því máli gaum.
RAUSNARLEGAR
VEITINGAR
Þá var rætt um kirkjudag fvrir
Eyjafjarðarprófastsdæmi og heim
sóknir presta og kirkjukóra til
nágrannasafnaða. Prófastshjónin
tóku á móti fundargestum a£
mikilli rausn og myndarskap og
var þeim þakkað í nafni fund-
arins og þeim óskað alls hins
bezta á komandi árum. Sátu fund
armenn lengi fram eftir kvöldi í
boði prófastshjónanna heima á
Möðruvöllum. —H. Vald.
Dng ísJenzk konn veknr athygli
í Stokkhólmi fyrir kirkjnlega list
Afhyglisverð uppfinn-
ing á rafgeymaklemmu
Með klemmunni er hægt að rjúfa
samband v/ð geyminn á augabragói
IGÆR var fréttamönnum, ásamt fulltrúum bifreiðaeftirlitsins
og tryggingafélaganna í Reykjavík, boðið að skoða nýja upp-
finningu þeirra Jóhannesar Pálssonar í Keflavík og Kjartans
Jónssonar í Reykjavík, sem er svokölluð rafgeymaklemma. Er
þetta tengiklemma á rafgeyma, sem notuð er til að tengja raf-
magnseir við póla rafgeymisins.
FRÚ Sigrún Jónsdóttir hefur
stundað nám og lokið prófi við
nokkra af beztu skólum Svíþjóð-
ar í vefnaðarlist, svo sem Nor-
diska Kurs Institutet í Stokk-
hólmi, Sljöd Föreningen í Gauta-
borg o. fl„ en Svíar eru, eins og
kunnugt er, þjóða fremstir á
þessu sviði. Nám þetta, sem eink-
HÆGT AD RJÚFA SAMBAND-
IÐ MF.Ð EINU HANDTAKI
Klemma þessi er þannig gerð,
að hægt er að rjúfa sambandið
við geyminn með einu handtaki
með tiltækilegu áhaldi, svo sem
skrúfjárni Er það mikill kostur,
til dæmis í því tilfelli -ið um eld
út frá rafgeymi sé að ræða.
FRÁBRUGÐIN ELDRI
GERDIM
Sú eina gerð slíkra klemma,
sem í notkun er nú, eru í einu!
lagi, úr sínkuðum eiri, og er skrúf
bolti með ró notaður til að herðaj
klemmuna saman utan um pól
rafgeymisins. Er talsverðum erf-
iðleikum bundið, að losa klemm-
ur, og verður að nota til þess
skiptilykil og jafnvel hamar, sem
tekur oít langan tíma.
SAMA STÆRÐ
Stærð hinnar nýju rafgeyma-
klemmu, er hin sama og á hinum
eldri, og kváðu þeir félagar að
um hliðstætt verð yrði að ræða.
Rafgeymaklemmur þessar eru
ekki komnar í verzlanir ennþá,
og hafa þeir Jóhannes og Kjart-
an í hyggju, að láta steypa þær
í Danmörku eða Englandi, ef við-
urkenning á öryggi þeirra fæst
hér á landi.
Slálrun í Hornafirði
hefstnæslu yiku
HÖFN í Hornafirði, 13. sept.: —
Heyskapur er ennþá í fullum
gangi hér eystra. Er það útengi
aðallega sem um er að ræða.
Þurrkur er ágætur og hefur ver-
ið undanfarið.
Slátrun sauðfjár á að hefjast
hér upp úr næstu helgi og er
áætlað að slátrað verði um 8—10
þús. fjár. — Gunnar.
Meðal þeirra var frú Anna-Lisa
Odelqvist Ekström, forstöðukona
h. f. Libraria, stærsta fyrirtækis
á Norðurlöndum í kirkjulegri
list. Hún lofaði mjög hæfileika
frú Sigrúnar og lét meðal annars
þau orð falla, að hér væri um
mikla meðfædda hæfileika
(naturbegávning) að ræða. Frú
Sigrún hefur nú fengið mjög at-
hyglisvert atvinnutilboð frá h. f.
Libraria Félagið vantar umboðs
mann fyrir Vestur-Svíþjóð til
þess að ferðast um milli kirkna og
teikna og sjá um saum á prests-
höklum o. fl. Frú Sigrún, sem
enn hefur ekki tekið þessu til-
boði, er væntanleg til íslands um
miðjan september. Verið getur,
að hún haldi sýningu á verkum
sínum í Reykjavík á næstunni.
Frú Sigrún er gift Ragnari
Emilssyni frá Hafnarfirði.
Frú Sigrún Jónsdóttir
um beinist að því að kenna nem-
andanum að skapa og teikna
munstur frá upphafi fyrir ýms-
ar handavinnugreinar, svo sem
listsaum, batik, vefnað, ýmiskrn-
ar vefnaðarprentun o. fl„ tekur
fjögur ár. Sé tekin sérgrein að
auki, lengist námið um eitt ár.
Frú Sigrún valdi sem sérgrein
kirkjulega list.
í septemberhefti tímaritsins
„Pá Fritid“ birtist eftirfarandi:
„Verðlaun fyrir beztu próflausn
maí-mánaðar hlaut frú Sigrún
Jónsdóttir, Gautaborg. Grein með
myndum um hina framúrskar-
andi frammistöðu hennar er
væntanleg í komandi hefti“.
Verk frú Sigrúnar hlaut ekki
einungis lof prófdómenda — þeir
efndu til sýningar á verkum
hennar og buðu sérfræðingum.
KAUPLAGSNEFND hefur reikn-
að út vísitölu framfærslukostnað-
ar í Bsykjavík hinn 1. september
s.l. og reyndist hún vera 165 stig,
eða óbreytt frá fyrra mánuði.
Hisjdn afli hjá
Hafnarfjarðaitálum
HAFNARFIRÐI — Afli reknetja
bátanna var afarmisjafn í gær.
, Nokkrir bátar fengu ágætis afla,
i en aðrir nokkrar tunnur og sumir
i ekkerf. Fiskaklettur var með á
j þriðja hundrað tunnur, Hafbjörg-
með um 180 og Brimnes (frá
; Stykkishólmi) á annað hundrað.
Surprise á að selja í Þýzkalandi
upp úr næstu helgi.
Um ’7 þúsund tonna norskt
skip hefir legið hér frá því fyrir
helgi, en það var með olíu til
Olíustöðvarinnar h.f. í gærkvöld.
var hið stóra skip dregið til
Reykjavikur vegna vélarbilunar
j í því, og verður gert þar við
það. —G.E