Morgunblaðið - 15.09.1955, Blaðsíða 11
Fimmtudagur 15. sept. 1955
MORGVNBLAÐIÐ
27
K.ommúnisminn í
orði on verki
SAMEININ G ARSTEFN AN er
jafn gömul mannkyninu. Við
finnum hana á meðal frumstæðra
manna, og við rekumst á hana
með kristnu fólki. Þrátt fyrir þess
ar staðreyndir er það venja að
telja kommúnismann upprunninn
í Þýzkalandi, þar sem heimsveld-
isstefna eins og þeirra Bismarcks
og Hitlers svífur yfir vötnum og
þar sem andans menn virðast
hafa óvenjulega þörf fyrir að
setja hugsanir sínar fram á dul-
rænan, oft óljósan hátt, sveipa
um sig þoku og rómantík, sem síð
an er brotizt úr af skapofsa eða
hroka. Ég nefni hugsuði eins og
Hegel, Schopenhauer og Nietz-
che sem dæmi. Sjálfur er Marx
lærisveinn Hegels, og bera verk
hans þess greinilegar menjar.
Tökum síðan hinn prússneska stór
veldisdraum. Á hvaða hátt setur
hann svip á kenningar þeirra
Marx og Engels — í hinni barna-
legu trú þeirra á sameiningu
allra öreiga veraldarinnar án til-
lits til þjóðerniseinkenna, siða og
trúarbragða, án skírskotunar til
mismunandi innanlandsástands
sérhvers lands? Hvað er þetta
annað en draumur um stórveldi,
hugarórar, er ekki styðjast við
raunveruleikann, þrá að fá að
móta mennina eftir sinni vild?
Og af hvaða toga spunnið mun
ofstæki þeirra Marx, Engels og
Leníns í garð trúarbragða? Ekki
var það verk Jesú Krists að gera
sinn yndislega boðskap að ópíum
fyrir fólkið- Ætli það sé fjarri
sanni að álykta þessi viðbrögð
hinna þýzkmenntuðu þjóðfélags-
fræðinga sprottin af minnimáttar
kennd þeirra, er ekki vilja viður-
kenna mannlega fullkomnunar-
þrá? Svo talaði ég um óljósa
hugsun sem þýzkan arf. Er ekki
nóg af henni hjá Marx, öll þessi
hagfræðilangloka, sú tilhneiging
að vilja orða sömu hugsunina að
minnsta kosti tíu sinnum og oft-
ast á óskiljanlegan hátt? Annars
er það ekki ætlun mín að gera
verkum Marx og Engels fullkom-
in skil, heldur að rekja kjarnann
í kenningum þeirra og bera þær
síðan saman við skoðanir og verk
þeirra heiðursmanna, er nú
fylkja sér undir þeirra merki.
Hér kemur það yfirlit:
Eftir Hilmar Jónsson
!
demókrötum, kölluðu þá sósíal-
fasista og beittu í þeirri baráttu
nákvæmlega sömu aðferðum og
nazistar, hatri, mannvonzku og
stórlygum. , j
j Dæmi: Var sósíalfasismi rétt-
neíni á krötum?
j N'ei.
Hinir heimsvaldasinnuðu þýzku
jafnaðarmenn bönnuðu ekki
stjórnarandstöðuna eins og naz- ;
istar gerðu i Þýzkalandi, fasist-
: ar á Ítalíu og kommúnistar í
Rússlandi. Þess vegna er rangt
1 að rugla þeim saman við stór-
glæpamenn.
i Þessa baráttu gegn umbótaöfl- j
, um kórónuðu kommúnistar með
því að gera griðasáttmála við
Hitler, erkióvin verkalýðsins. —
Hvenær hefur það heyrzt að
heiðarlegir menn semji við brjál-
æðing um velferðarmál mann-
1 kynsins?
En við þuríum ekki að sækja
svo langt til fanga. Á íslandi hafa
bæði verið til afturhalds- og um-
bótaflokkar, og gagnvart þeim
hafa kommúnistar tekið sína
skýru afstöðu. Árið 1934 skrifar
Brynjólfur Bjarnason í Rétt:
„Sumir félagar héldu því fram,
að Alþýðuflokkurinn væri ekki
höfuðstoð burgeisastéttarinnar í
þjóðfélaginu. 11. þing kommún-
istaflokksins sýndi fram á, að
þessi skoðun væri afneitun á for-
ystuhlutverki verkalýðsstéttar-
innar og kommúnistaflokksins;
að hér væri um hættulega tæki-
færisstefnu að ræða, sem þyrfti
miskunnarlaust að berjast á móti,
og slíkar skoðanir yrði að upp-
ræta úr flokknum". Þessi skil-
greining hins skólaða marxista,
að Alþýðuflokkurinn hafi verið
höfuðstoð auðvaldsins á íslandi,
er gefin, þegar verkamannabú-
staðir hafa verið reistir fyrir at-
beina Alþýðuflokksins og hans
menn hafa gengizt fyrir alþýðu-
tryggingum og komið á fót at-
vinnumóral gegn vinnusvikum
innan verkalýðsfélaga. Maður
gæti freistazt til að hugsa: „Mikið
vont auðvald, sem hefur svo inn-
rættan lepp“.
Kommúnisfar vinni gegn þeim
er lýstu vönkuðum hálfvitum
eins og kommúnistar hafa sagt
um Dostójevskí.
Nei, ástæðan fyrir því, að rúss- j
neskar bókmenntir og listir
standa nú svo lágt, er einfaldlega
sú, að sovétlistamenn hafa ekkert
að segja. Og hvers vegna hafa
þeir ekkert að segja? Af því að
þeir eru á mála hjá ríkinu, —
stofnun, sem hefur hag af því, að i
verk þeirra séu sem auðvirðileg-
ust. Og hvers vegna verða þau
að vera auðvirðileg?
Vegna þess, að ef annað yrði
uppi á teningnum, gætu rit-1
höfundarnir náð tökum á fólk-
inu, dregið hugi þess frá hin- j
um síjórnskipaða lygaáróðri, •
rofið hina margumtöluðu ein-1
ingu. í landi, þar sem allt er
rekið á auðvaldsmáta eins og
í Ráðstjórnarríkjunum, gæti
slíkt haft mjög alvarlegar af-!
leiðingar í för með sér.
Að allt sé rekið á auðvaldsmáta
í Ráðstjórnarríkjunum það eiga
Alþýða allra landa sameinist gegn heimsvaldastefnu og hern-
aðarbandalögum með þeim rökum, að í stríði er það fátækling-
urinn, — sá, sem skapar arðinn, er fyrstur læíur lífið. Þetta
er ein af grundvallarkenningum Marx.
Kommúnistar, flokkur hinna vinnandi stétta, vinni að fram-
förum og aukinni hamingju fólks. Með það fyrir augum taki
þeir höndum saman við aðra umbótaílokka.
Kommúnistar berjist gegn auðvaldi og arðráni verkalýðsins.
Verkalýðurinn taki framleiðslutækin í sínar hendur.
Kommúnistar fordæmi nýlendupólitík.
^ Kommúnistar haldi í heiðri frelsi og manngildi.
Kommúnistar efli menningu.
Kommúnistar vinni gegn auðvaldshugsunarhætti, — þeim hugs-
unarhætti, sem metur öll verk og verðmæti eftir peningum.
Kommúnisminn sé alþjóðastefna, sem eifrf það eitt markmið
að vinna fyrir hinn fátæka og smáa í þjóðfélaginu.
Auðvaldsskipulagið sé afsprengi óeðlilegrar iðnþróunar, bar-
áttu um völd og auðlindir. Öreigabylting sé þar í aðsigi.
Nú skulum við athuga vort mál.
Alþýða allra landa sameinist
gegn hernaðarbandalögum.
Hvaða skilning skyldu núverandi
lærisveinar Marx leggja í þau
orð? Það stendur ekki á svari.
Um daginn var verið að stofna
hernaðarbandalag Austur-
Evrópu, sniðnu eftir Atlantshafs-
bandalaginu. Nú á dögum þykir
það marxískt að haga gerðum sín
um eftir kapitalísku fordæmi.
Að kommúnistar taki höndum
saman við aðra umbótaflokka og
að þeir berjist gegn auðvaldi. —
hvernig skyldi sú kennisetning
Kommúnistaávarpsins vera í
framkvæmd?
Eitthvert ægilegasta auðvalds-
fyrirbrigði, er upp hefur risið í
heiminum, var nazisminn i Þýzka
landi. Hvernig höguðu kommún-
istar baráttu sinni gegn honum?
í Þýzkalandi á dögum Weimar-
lýðveldisins börðust kommúnist-
ar fyrst og fremst gegn sósíal-
hugsunarhæfti að meta verk og
%'erðmæíi eftlr peniugum.
! Halldór Kiljan Láxness heitir
einn mesti rithöfundur kommún-
ismans í Evrópu. Hann hefur oft
i farið til Ráðstjórnarríkjanna og
1 þvi átt þess góðan kost að kynna
sér kjör manna þar austur frá.
T. d. hefur hann borið lof á Sovét
stjórnina fyrir afstöðu gagnvart
, listamönnum, — í Rússlandi fái
I andans menn rífleg laun fyrir
I s!na vinnu. gngnstætt því sem
j tíðkast í auðvaldsheiminum.
I Hverjir eru þessir andans
, menn, og í hverju eru þeirra and-
legu þrekvirki fólgin? Á það
minnist ekki Ilalldór Kiljan Lax-
^ ness. Þessi ímyndaði málssvari
; fátækra og smárra minnist ekki á,
að rússneskar bókmenntir og list
ir standa nú á mun lægra stigi en ;
á keisaratímabilinu. Ekki getur _
það verið sósíalísk friðarpólitík
að styrkja ónytjunga, — menn,
sem ekki taka fram rithöfundum,
eftirfarandi uppiýsingar að sanna
í Ráðstjórnarríkjunum er kaup-
gjald verkamanna mjög lágt, allt
niður í 700 rúblur á mánuði, á
meðan sumir höfuðpaurarnir fá
yfir 15.000 rúblur. Að knýja fram
kjarabætur er verkamönnum
bannað, þar eð alþýðan hefur ver-
ið svipt verkfallsrétti í Rússlandi.
Það ætti því ekki að koma okkur
á óvárt, þótt fæðuskortur sé í
sumum héruðum Rússaveldis,
eins og skýrt hefur verið frá í
hinu áreiðanlega fréttablaði New
Statesman and Nation. Það er af-
leiðing lítillar kaupgetu almenn-
ings, mikillar óreiðu í landbún-
aðarmálum og gríðarlegrar her-
væðingar. Megnið af þjóðartekj-
um Rússa er sem sé varið til
hernaðarundirbúnings og efling-
ar þungaiðnaðar. Valdaafsal
Malenkoffs ætti að geta sannfært
okkur Um það. Hann vildi auka
neyzluvöruframleiðsluna, Þessi
þróun kom þó enn betur í ljós í
Ungverjalandi nú fyrir skemmstu
þar sem Nagy forsætisráðherra
var vikið frá, gefið að sök að efla
framleiðslu neyzluvarnings. En
hvergi hefur þó hið alvarlega
ástand í rússneskum landbúnaði
komið betur í ljós en í grein, sem
Páll Zóphóníasson búnaðarmála-
stjóri skrifaði um landbúnaðar-
sýninguna í Sovét 1954. Þar segir:
„Nú virðist vera lögð mest
áherzla á að fjölga nautgripum,
enda er mjólk af skornum
skammti, og er hún allt öðruvísi
og miklu minni liður í fæðu
manna en á Norðurlöndum. Á
henni er dágverð frá 3—-5 rúblur
fyrir lítrann, eftir því hve mikið
kemur á markaðinn en um það
eru engin samtök né neitt skipu-
lag. Ástæða gæti verið að skýra
sérstaklega frá fyrirkomulagi og
rekstri samj’rkjubúanna, en
skrifa þyrfti um það langt mál,
og verður það ekki gert hér að
sinni. Þó skal þess getið, að grunn
ur sá, er samyrkjubændur lögðu
að rekstrinum 1935, hefur nokk-
uð breytzt, og í ýmsu hefur verið
slegið nokkuð af hinu uppruna-
lega fyrirkomulagi. Hver sam-
yrkjubóndi á nú nokkrar skepnur
utan við búin og rekur þar með
sjálfur lítið bú á eigin reikning,
og er það þessi mjólk, sem kem-
ur á markaðinn og er seld með
dagverði.“
Við skulum punkta niður kjarn
ann í þessari grein:
I. Mjólk er ekki algeng fæðu-
tegund í Rússlandi.
II. Mjólk er seld á dagverði.
III. Hana selja bændur á eigin
reikning.
IV. Hver samyrkjubóndi rekur
sjálfur lítið bú, og er það mjólk
frá þeim, sem seld er á dagverði.
Síðan brjótum við þessa
punkta til mergjar:
I. Að mjólk sé ekki algeng fæðu
tegund í Rússlandi. Hvers vegna?
Er hún kannski ekki sósíalísk
fæða? Er neyzla hennar ef til vill
andstæð kenningum Marx og
Engels?
Nei, svo virðist ekki. Að öðrum
«*•
kosti legðu Rússar ekki áherzlu á
fjölgun nautgripa. En nautgripir
eru nú færri í Rússlandi en 1928.
Það hefur Krúsjeff orðið að við-
urkenna.
II. Að mjólk sé seld á dagverði
á 3—5 rúblur lítrinn. Hvaða upp-
lýsingar gefur það um hið
sovézka þjóðskipulág? Að við-
gangist í Ráðstjórnarríkjunum
eitthvert versta fyrirkomulag,
sem auðvaldsþjóðskipulag getur
skapað, — hvaða máli talar það?
Þegar laun verkamanna nema
ekki meira en 700—1300 rúblum
á mánuði og smjörkílóið kostar
23 rúblur. 'kjöt og sykur 10, rúg-
brauð og kartöflur eina rúblu,
þá fer maður nær um, hversu
margir verkamenn muni geta
veitt sér þann munað að kaupa
mjólk að staðaldri.
III. Að mjólkina selji bændur
á eigin reikning. Getur það verið,
að í Rússlandi sé leyfður einka-
rekstur í eiginhagsmunaskyni?
Ekki er það í samræmi við skrif
kommúnista, — því að síðustu
leifar rússneskra stórbænda voru
upprættir fyrir 1939 að þeirra
dómi. Að maður ekki minni á orð
eins og að í Ráðstjórnarríkjunum
varði það við lög að prédika auð-
valdssiðfræði, hvað þá að sú sið-
fræði sé framkvæmd í verki af
viðkomandi yfirvöldum.
Ætli það sé ekki einhver góð-
gerðastarfsemi hjá stjórninni? Ei
það góðgerðastarfsemi að leyfa
brask og okur?
Annað hefur mér heyrzt á
kommúnistum, þegar talað er um
fjármál á íslandi.
IV. Hver er þá orsökin fyrir
þessari óreiðu?
Til þess að skilja hana verðum
við að bregða okkur dálítið aftur
í tímann, kynna okkur landbún-
aðarmál Rússa frá þeim dögum,
er keisararnir sátu að völdum:
í Rússlandi var sveitaalþýðan
leiguliðar stórbændanna og ríki-
dæmi „hinna stóru“ reiknað eftir
því, hversu margar sálir (þ.e.a.s.
leiguliða) þeir áttu. Sá háttur var
á hafður, að leiguliðinn hafði
smábú sjálfum sér til framdrátt-
ar, en megnið af vinnutíma sínum
eyddi hann á óðalssetrinu við
störf, sem hann fékk ekkert fyrir.
Með afnámi bændaánauðarinn-
ar var þessu þrælahaldi hnekkt,
þótt eignamismunurinn héldist ó-
breyttur. Þetta fyrirkomulag með
þrælahald á bændum hefur eng-
um breytingum tekið í Rússlandi
undir ráðstjórnarskipulaginu. f
stað óðalsbænda hafa komið
ríkis- og samyrkjubú, þar sem
allur rekstur er í hinu versta
ásigkomulagi, og á þeim vinnur
alþýðan. En til þess að flyta fram
lífinu verða bændur að hafa sín
eigin bú og selja yfirstéttinni af-
urðir sínar á okurverði. Er það
þetta skipulag, sem íslenzkir
verkamenn óska eftir?
Ég hef hér talað um verðlag
og kaup í Ráðstjórnarríkjunum.
Þær upplýsingar hef ég úr bók
Bukharin (skotinn 1938).
eftir kommúnistahagfræðinginn
Harald Jóhannsson. En hann hef-
ur tekið þær eftir brezkum sendi
neíndum, er fóru til Ráðstjórnar-
ríkjanna 1951 og ’52. Enn nýrri
heimild er ræða, sem Sigfús Sig-
urhjartarson alþingismaður flutti
nýkominn frá Sovét, og nefnir
hann þar svipaðar tölur, þ.e.a.s.
að meðallaun verkamanna séu
um 1000 rúblur.
Árið 1953 varð verðlækkun á
matvælum í Rússlandi að sögn.
Haralds. Sú verðlækkun virðist
þó ekki hafa náð til allra mat-
væla, því að mjólk er metin á
2,2 rúblur af brezku sendinefnd-
inni 1952, en á 3—5 rúblur hjá
Páli Zóphóníassyni 1954.
En þar sem ég tel lærdómsríkt
fýrir íslenzka verkamenn að
kynnast ástandinu í fyrirheitna
landinu, tek ég hér dæmi um
fjögurra manna íslenzka alþýðu-
fjölskyldu. Hún mundi sam-
kvæmt áður nefndum verðlista
fara með um 30—50 rúblur á dag
í Rússlandi, en það eru 900—1500
rúblur á mánuði, — sem sagt
töluvert hærra en meðallaunin,
og eru þá ógreidd föt og húsa-
leiga. Við skulum þyí vona, að
Framhald á bls. 28