Morgunblaðið - 12.10.1955, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 12. okt. 1955
Útg.: H.í. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Finnar bætast í hópinn
PAASIKIVI, forseti Finnlands,
hefur nú lagt fyrir finnska
þingið frumvarp um að Finnar
gerist aðilar að Norðurlandaráð-
inu. Hafa leiðtogar allra flokka
þingsins lýst yfir fylgi sínu við
þá hugmynd. Má því gera ráð fyr-
ir að frumvarpið verði samþykkt
og að Finnar hefji þátttöku í
störfum Norðurlandaráðs er það
heldur næst þing sitt í Kaup-
mannahöfn í janúar n.k.
Þegar stofnun ráðsins var
undirbúin haustið 1952 áttu
Finnar fulltrúa í undirbúnings-
nefndinni. Var það Karl Ágúst
Fagerholm, núverandi forseti
finska þingsins og frambjóðandi
jafnaðarmanna í forsetakosning-
unum. Kom það þá greinilega
fram, að Finnar höfðu mikinn
áhuga fyrir stofnun þessara
nýju samtaka norrænna þjóða.
En þrátt fyrir það töldu þeir sig
ekki geta tekið þátt í þeim á
því stigi málsins. Var það greini-
lega aðstaðan til Rússa, sem þar
réði baggamuninn. Rússar voru
tortryggnir gagnvart þessum
samtökum. Töldu þeir, að í þeim
fælist viðleitni til þess að tengja
Svía Atlantshafsbandalaginu og
vinna að hernaðarlegri samvinnu
Norðurlanda.
Á þessu hefur Pravda stöðugt
klifað. Norðurlandaráðið hefur
allt fram á byrjun þessa árs ver-
ið stimplað þar sem hernaðar-
bandalag, sem Sovétríkjunum
bæri að gjalda varhug við.
Þetta hefur að sjálfsögðu
verið hin mesta firra. Norður-
landaráðið hefur aldrei fjall-
að um hernaðarmálefni. Inn-
an vébanda þess hefur engin
tilraun verið gerð til þess að
hafa áhrif á afstöðu Svía til
Atlantshafsbandalagsins. Eng-
ar illsakir hafa heldur verið
troðnar þar við Sovétríkin.
Rússar viðurkenna
yfirsjón sína
En nú er svo komið að jafn-
vel Pravda og leiðtogar Sovét-
stjórnarinnar hafa séð, að þeir
höfðu rangt fyrir sér í þessu
efni. Norðurlandaráðið hafði
engan hernaðarlegan tilgang.
Þetta hefur Sovétstjórnin nú
viðurkennt með því að láta í ljós
þá skoðun sína, að þátttaka
Finna í ráðinu verði ekki talin
Rússum óvinsamleg.
Þessi breytta afstaða Sovét-
stjórnarinnar kom greinilega í
ljós er Kekkonen, forsætisráð-
herra Finna, kom heim frá
Moskvu í síðasta mánuði. Hann
komst þá þannig að orði í sam-
tali, sem sænskt blað birti við
hann, að þær hindranir, sem til
þessa hefðu verið í vegi þátttöku
Finna í Nörðurlandaráðinu væru
nú væntanlega ekki lengur fyrir
hendi.
Um það þarf ekki að fara í
neinar grafgötur, að hindran-
irnar voru eingöngu mótbárur
Rússa. Á fundi rússneskra
leiðtoga með þeim Paasikivi
og Kekkonen hefur þetta mál
verið tekið upp og rætt. —
Sovétstjórnin hefur þar fallið
frá fyrri staðhæfingum sínum
um hernaðareðli Norðurlanda
ráðs. Þá var ekki lengur neitt
á móti þátttöku Finna í því.
Athyglisverð
skoðanaskipti
Þessi skoðanaskipti Sovét-
stjórnarinnar eru athyglisverð.
Hún hafði árum saman látið mál-
gögn sín halda því fram að Norð-
urlandaráðið væri hernaðarlegs
eðlis, jafnvel beint gegn Sovét-
ríkjunum. Nú hefur hún séð að
þetta voru helber ósannindi. Til-
gangur þessara samtaka nor-
rænna þjóða var eingöngu frið-
samlegt starf að hagsmunamálum
þessara náskyldu þjóða.
Atlantshafsbandalagið er hern-
aðarbandalag, sem eingöngu er
ætlað það hlutverk að annast
varnir hins frjálsa heims. Rúss-
ar segja hinsvegar að það sé
árásarbandalag, sem beint sé
gegn Sovétríkjunum. Á þeirri
staðhæfingu hafa málgögn komm
únista um allan heim þrástagast
allt frá stofnun þess.
Rússar ættu nú að viður-
kenna það hreinlega, að þeim
hefur skjálast í þessum dóm-
um sínum um Atlantshafs-
bandalagið, alveg eins og þeir
misskildu stofnun Norður-
landaráðsins á sínum tíma. —
Það er mannlegt að skjátlast.
En það er nauðsynlegt að
viðurkenna yfirsjónir sínar.
Það hafa Rússar gert gagn-
vart Norðurlandaráðinu.
Hinar Norðurlandaþjóðirn-
ar fagna þátttöku Finna í sam
tökum þeirra. Fulltrúa Finna
hefur alltaf verið saknað þar.
En það hefur verið gert ráð
fyrir að þeir bættust í hópinn
fyrr eða síðar.
Klakfcsvíkurdeilan
Hver á
rekaldið ?
SÁ kátlegi atburður gerðist í
Neðri deild Alþingis í gær er
kosið skyldi í heilbrigðis- og
félagsmálanefnd að tveir list-
ar komu fram með nafni
Hannibals Valdemarssonar á.
Var það í fyrsta lagi sameigin-
legur listi Framsóknar og Al-
þýðuflokksins og í öðru lagi
sérstakur listi, sem kommún-
istar báru fram. Má af þessu
marka, hve áhugi kommúnista
er ríkur fyrir að tryggja hags-
muni þessa bandamanns sins
og ólukkufugls Alþýðuflokks-
ins.
Þar sem ekki var stungið
upp á fleiri mönnum en kjósa
bar í heilbrigðis- og félags-
málanefnd úrskurðaði forseti
þá menn sjálfkjörna, sem list-
ar höfðu verið bornir fram um
að þar ættu sæti. En þing-
menn brjóta nú heilann um,
hver eigi í raun og veru rek-
ald það, sem borið var fram
á tveimur listum af þremur
flokkum!!
Fara ulan fi! þess að
fá nýjar vélar
AKRANESI, 10. okt. — Vélbát-
arnir Heimaskagi og Skipaskagi,
100 brúttólestir hvor, eign Heima
skaga h.f. á Akranesi, eru nú
staddir miðja vegu milli íslands
og Skotlands.
Lögðu þeir af stað s. 1. laugar-
dag og er ferðinni heitið til
Bremerhaven í Þýzkalandi. Á að
setja þar í bátana nýjar 420 ha.
vélar af Motag-gerð og eru þær
framleiddar í Darmstadt. Það eru
tvígengisvélar. Þetta verða
fyrstu vélarnar, sem til íslands
koma frá þessu fyrirtæki.
— Oddur.
NEFNDAKJÖR fóru fram á Alþingi í gær. Verða nefndir skip-
aðar með líku sniði og i fyrra. Nú stilltu Framsóknarmenn
og Alþýðuflokkur víða upp sameiginlegum lista. En kommúnistar
og Þjóðvarnarmenn stóðu saman. Til einnar nefndar stungu komm-
únistar upp á Hannibal Valdimarssyni. Yfirleitt var það gott
samstarf milli flokkanna, að kosning þurfti ekki úr að skera,
nema í efri deild, þar varð kosning að skera úr milli Alþýðu-
flokksmanna og kommúnista og sá fyrrnefndi hafði það að jafnaði
og naut góðs stuðnings Framsóknar.
Kjör til nefnda urðu sem hér
segir:
SAMEINAÐ ÞING
Fjárveitinganefnd: Pétur Otte-
sen, Jónas Rafnar, Magnús Jóns-
son, Jón Kjartansson, Hannibal
Valdimarsson, Hermann Jónas-
son, Halldór Ásgrímsson, Karl
Kristjánsson og Lárus Jóhannes-
son.
Utanríkismálanefnd: Jóhann Þ.
Jósefsson, Ólafur Thors, Bjarni
Benediktsson, Gylfi Þ. Gislason,
Hermann Jónasson, Jörundur
Brynjólfsson og Finnbogi R.
Valdimarsson.
Varamenn í utanríkismála-
nefnd: Björn Ólafsson, Gunnar
Thoroddsen, Jóhann Hafstein,
Haraldur Guðmundsson, Eysteinn
Jónsson, Páll Zóhóníasson og
Einar Olgeirsson.
Allsherjarnefnd: Jóhann Þ.
Jósefsson, Jón Sigurðsson, Sig-
urður Ágústsson, Emil Jónsson,
Bernharð Stefánsson, Eiríkur
Þorsteinsson, Karl Guðjónsson.
Þingfararkaupsnefnd: Jón
Pálmason, Jónas Rafnar, Andrés
Eyjólfsson, Eiríkur Þorsteinsson
og Gunnar Jóhannsson.
NEÐRI DEILD
Fjárhagsnefnd: Jón Pálmason,
Jóhann Haftein, Skúli Guðmunds
\Jelvalu
^eívahandi áhrifar:
Tungan auðugri
NÚ er þriðja hefti af Nýyrðum
orðabókarnefndar komið út,
og er áreiðanlegt, að margir
fagna þessari bók, enda hefir
safnið hlotið almennar vinsældir.
ÞEGAR herskip og lögregla er Má sjá það af því, að fyrsta heft-
send á móti nágrönnum okkar í jg er uppselt og samt var það í
Færeyjum, getur varla hjá því’allstóru upplagi. — íslendingar
farið, að samúð margra Islend-J
ina beinist þangað. í þessu sam-
bandi er þess þó að geta, að það j . .
er landsstjórn Færeyja, sem hef-' I
ur óskað danskrar lögregluað-
stoðar til þess að halda uppi
lögum og rétti í Klakksvík, þar.
sem óneitanlega hafa gerst lög-}
lausir atburðir. Skal sú langa og
annarlega deila, sem bar hefur
risið um Halvorsen lækni ekki
rakin hér.
Þjóðveldisflokkurinn færeyski
til
kunna að meta þessa viðleitni
nefndarinnar til að kynna mönn-
• um ný orð sem nothæf eru í tung
í____: I__*_______• '
hefur beint þeim tilmælum
ríkisstjórna íslands, Noregs og
Bretlands, að þær hlutist til um
að danska herskipið og lögreglan
verði kvödd burtu frá Klakks-
vík. Rikisstjórn íslands lýsti því
þegar yfir að hún teldi sig ekki
hafa aðstöðu til slíkra afskipta.
Norska stjórnin _ svaraði því „nni Það er engin ástæða til að
einnig til, að liti á þessa deilu, Vera að burðast með einhver orð-
sem danskt innanríkismál. skrípi, þegar prýðileg orð eru til,
og ég get ekki séð, að færari
Um það verður naumast deilt, menn geti fjallað um nýyrðin en
hvar sem samúð manna liggur þeir sem til þess hafa valizt. —
í þessu máli, að ríkisstjómir Enda er það mála sannast, að
íslands, Noregs og Bretlands, þótt finna megi að einstökum
orðum, hefir starf nefndarinnar
tvímælalaust orðið til heilla:
tungan hefir orðið auðugri að
góðum og nothæfum orðum og
áhugi almennings á hreinu máli
hefir glæðzt.
hafa enga aðstöðu til afskipta
af lögregluaðgerðum , sem
framkvæmdar eru í Færeyjum
í sambandi við óskir fær-
eyskra ráðamanna. Svör ís-
lensku og norsku ríkisstjórn-
arinnar eru því í samræmi við
eðli málsins.
Það er hinsvegar ósk íslend-
inga að deilumálin í Klakksvík
Hófleg gagnrýni
-ÓTT í íslenzkunni séu senni-
lega færri tökuorð en í
leysist sem fyrst og að lausn nokkru öðru germönsku máli,
þeirra kosti sem minnstan sárs megum við ekki brenna okkur á
auka fyrir það fólk, sem við því, að dæma öll erlend tökuorð
þau eru riðin. til dauða. í tungunni eru ágæt
tökuorð sem fest hafa rætur og
gegnt hafa hlutverki sínu með
sóma. Þetta er nefndinni Ijóst,
enda hefir hún tekið upp í Ný-
yrði nokkur tökuorð sem eru ekki
verri en ýmis önnur nýyrði. En
hún veit einnig, að við þurfum
að gjalda varhug við erlendum
áhrifum.
Gott verk
ÞAÐ gefur auga leið, að starf
orðabókarnefndar er aðal-
lega leiðbeiningarstarf. Það er
undir almenningi komið, hvort
tillögur hennar hitta í mark. Ef
orðin lifa ekki á vörum þjóðar-
innar, eru þau dauðadæmd, og
án efa verður það hlutskipti
margra nýyrðanna. En Velvak-
andi er samt þeirrar skoðunar,
að þarna sé verið að vinna merki-
legt og þarft verk og hann vill
þakka aðstandendum Nýyrða
ágætt starf.
M
Þröngur stigi
AÐUR nokkur sem nýlega
var í Trípólíbíói og fékk
sæti uppá svölunum þar hefir
skrifað okkur bréf, þar sem
hann gagnrýnir tréstigann sem
liggur uppá loftið. Segir hann, að
stiginn sé mjög þröngur og kæmi
að litlum notum, ef svo óheppi-
lega vildi til, að það kviknaði i
bíóinu, á meðan á sýningu stæði.
Enginn lausastigi mun heldur
vera á svölunum, svo að fólk sem
þar er væri í bráðri hættu, ef illa
færi.
Bréfritari hefir beðið Velvak-
anda að benda forráðamönnum
kvikmyndahússins á þetta, því að
það er ofseint að byrgja brunn-
inn, þegar barnið er dottið ofaní.
MerkiU,
sem
klæfflr
'andl*
Gíslason og Karl
son, Gylfi Þ.
Guðjónsson.
Samgöngumálanefnd: Sigurður
Bjarnason, Magnús Jónsson, Ás-
geir Bjarnason, Eiríkur Þorsteins
son og Karl Guðjónsson.
Landbúnaðarnefnd: Jón Sig-
urðsson, Jón Pálmason, Ásgeir
Bjarnason, Gísli Guðmundsson og
Sigurður Guðnason.
Sjávarútvegsnefnd: Pétur Otte
sen, Sigurður Ágústsson, Gísli
Guðmundsson, Eiríkur Þorsteins-
son og Lúðvík Jósefsson.
Iðnaðarmálanefnd: Gunnar
Thoroddsen, Einar Ingimundar-
son, Skúli Guðmundsson, Krist-
inn Gunnarsson og Bergur Sig-
urbjörnsson.
Heilbr. og félagsmálanefnd:
Jónas Rafnar, Kjartan J. Jóhanns
son, Helgi Jónasson, Páll Þor-
steinsson og Hannibal Valdimars-
son.
Við þessa kosningu var bað
sérkennilegt, að Hannibal Valdi-
marsson var borinn fram bæði af
lista kommúnista og Alþýðu-
flokksins.
Menntamálanefnd: Gunnar
Thoroddsen, Kjartan J. Jóhanns-
son, Páll Þorsteinsson, Halldór
Ásgrímsson og Gils Guðmunds-
son.
Allsherjarnefnd: Björn Ólafs-
son, Einar Ingimundarson, Jör-
undur Brynjólfsson, Ásgeir
Bjarnason og Gunnar Jóhanns-
son.
EFRI DEILD
Fjárhagsnefnd: Gísli Jónsson,
Lárus Jóhannesson, Bernharð
Sefánsson, Karl Krisjánsson og
Haraldur Guðmundsson. Komm-
únisinn Brynjólfur Bjarnason
náði ekki kjöri.
Samgöngumálanefnd: Sigurður
ÓI. Ólafsson, Jón Kjaransson,
Vilhjálmur Hjálmarsson, Andrés
Eyjólfsson og Guðmundur I Guð-
mundsson. Kommúnistinn Brynj-
ólfur Bjarnason nóði ekki kjöri.
Landbúnaðarnefnd: Sigurður
Ól. Ólafsson, Jón Kjartansson,
Páll Zóphoníasson, Andrés Eyj-
ólfsson og Finnbogi R. Valdi-
marsson.
Sjávarútvegsnefnd: Jóhann Þ.
Jósefsson, Ingólfur Flygenring,
Vilhjálmur Hjálmarsson, Bern-
harð Stefánsson og Guðmundur
I. Guðmundsson. Kommúnistinn
Brynjólfur Bjarnason náði ekki
kjöri.
Iðnaðarnefnd: Gísli Jónsson,
Jóhann Þ. Jósefsson, Hermann
Jónasson, Páll Zóphoníasson og
Guðmundur I. Guðmundsson.
Kommúnistinn Brynjólfur
Bjarnason náði ekki kjöri.
Heilbr. og félagsmálanefnd:
Gisli Jónsson, Ingólfur Flygen-
ring, Vilhjálmur Hjálmarsson,
Karl Kristjánsson og Haraldur
Guðmundsson. Kommúnistinn
Finnbogi R. Valdimarsson náði
ekki kjöri.
Menntamálanefnd: Ingólfur
Flygenring, Sigurður Ól. Ólafs-
son Bernharð Stefánsson, Andrés
Eyjólfsson og Haraldur Guð-
mundsson. Kommúnistinn Brynj-
ólfur Bjarnason náði ekki kjöri.
Allsherjarnefnd: Lárus Jó-
hannesson, Sigurður Ól. Ólafsson,
Páll Zóphoníasson, Hermann
Jónasson, Guðmundur I. Guð-
mundsson. Kommúnistinn Brynj
ólfúr Bjarnason náði ekki kjöri.