Morgunblaðið - 16.10.1955, Blaðsíða 8

6
MORGVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 16. okt. 1955
Útg.: H.l. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlanda.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Ilu ára yifturík barátta
Nýtt samkomulag um
þjónustu radíóstöðva
eykur öryggi á sjónum
ÞEGAR Islendmgsfi- í Vestur-
heimi fyrir rúmum 15 árum
hófu að rita sögu sína, þá hina
miklu, sem nú er komin út í 5
bindum, varði rithöfundurinn
Þorsteinn Þ. Þorsteinsson um 150
bls. af 1. bindi til þess að rekja
harðinda annál þjóðarinnar frá
öndverðu og fram á síðasta
fjórðung 19. aldar. Svo mikils
þótti honum við þurfa til þess
að grafast fyrir rætur vestur-
ferðanna og landnáms Islendinga
í Vesturheimi. Þetta mæltist
misjafnlega fyrir, en þó er auð-
velt að skilja hug Þorsteins bæði
um söguleg sannindi og hver
nauðsyn það er nútímamönnum,
mest þeim yngri, að vita skil á
því hvernig þjóð okkar var löng-
um „bjargarlaus við beztu fiski-
miðin“, eins og Einar kvað, og úr-
ræðalítil um lífsbjörg, vegna ó-
blíðra náttúruskilyrða, og er-
lendrar áþjánar.
’■*»
Hin miklu umskipti
En nú er svo um breytt að
æska landsins skilur þetta ekki
lengur, og hefur í raun og veru
enga aðstöðu til að skilja það.
Þetta á rót sína að rekja
til þess hve mikil og gifturík
umskipti hafa orðið á högum
þjóðarinnar síðustu 50 árin.
Hungurvofan sem um aldir
var alltaf á næsta leiti og oft
kvaddi dyra hjá forfeðrum
okkar og jafnvel feðrum okk-
ar og mæðrum, er afmáð úr
vitund þeirrar kynslóðar, sem
nú ræður landi og lífi.
Þegar aðalforstjóri FAO —
matvæla- og landbúnaðarstofn-
unar Sameinuðu þjóðanna, Norr-
is Dodd, kom heim til Róma-
borgar eftir ferð um Afríku,
Asíu, Ameríku og Evrópu 1952,
lét hann svo um mælt í ferða-
sögu fyrirlestri, að enga þjóð
hefði hann heimsótt, sem byggi
við jafngott mataræði eins og
íslendingar.
Fyrir 10 árum voru enn á lífi
hér á landi ótrúlega margir
menn og konur, sem alizt höfðu
upp við skort, sem barnabörn
þeirra hafa ekki hugmynd um.
Þá hafði þjóðin líka nýlokið þátt-
töku sinni í orrustunni um At-
lantshafið — orrustunni um mat-
inn handa Englendingum og
bandamönnum þeirra í heims-
styrjöidinni.
Baráttan við hungrið
Það var því eðlilegt að við
Islendingar gerðumst þegar í
upphafi aðilar að FAO stofnun-
inni, er hún var sett á lagg-
irnar í Quibec 16. okt. 1945. For-
ystumenn þjóðarinnar höfðu
fulla aðstöðu til þess að skilja
Roosevelt forseta og þá menn
aðra, er sáu nauðsyn þess að
efna til voldugra heimssamtaka,
til þess að heyja baráttu við
hungrið í heiminum, að lokinni
baráttunni við einræðið og mann
réttindakúgunina, sem menn
vonuðu þá að væri að velli lagt,
en sem því miður skaut fljótt
upp höfði í annarri mynd, stjórn-
að frá annarri miðstöð en hinum
sjúka heila Hitlers.
í dag er FAO 10 ára. Það er
ekki langur starfstími, en mikið
hefir áunnizt og mörgum vand-
r^eðum verið afstýrt á þessum
vettvangi, eins og á öðrum svið-
um, sem starfsemi Sameinuðu
þjóðanna nær til, þótt margur
vandi sé enn óleystur. Við erum
ekki átakamiklir í þessum sam-
tökum, en við létum eigi okkar
hlut eftir liggja. Við göngum til
samstarfs við hinar stærri þjóð-
ir á grundveili þess jafnræðis,
sem gefur vonir um sigur rétt-
lætisins í heiminum.
Verði brauð
Kjörorð FAO er Fiat Panis —
Verði brauð. Það er sama bænin
eins og „gef oss í dag vort dag-
iegt brauð“. Þeirrar bænar biðja
tugir milljóna manna dag hvern,
hvað sem trúarbrögðum líður, án
þess að verða bænheyrðir, og á
engu ríður meira í heiminum í
dag en að auka sem mest öll
úrræði til þess, að sem fæstir
biðji um brauð án bænheyrslu.
Þess vegna er starf FAO svo
mikilsvert, og þess vegna
leggjum við íslendingar með
gleði fram okkar skerf til
þess að það megi vel takast,
minnugir þess hvernig þjóð
okkar hefir hafizt frá skorti
og hungri, til þeirrar ham-
ingju að hafa svo ríkulega til
hnífs og skeiðar að hin unga
kynslóð er nú höfði hærri en
afar hennar og ömmur.
Stéit ríkra
iðjuleysingja
Á FERÐUM vestrænna manna til
Rússlands, sem nokkuð hafa auk-
izt að undanförnu, hafa þeir
kynnzt því, að svo virðist sem
í höfuðborginni, Moskvu, sé
fjöldi fólks, sem er iðjulaust, en
hefur þó næga peninga til að sóa
í hinn og þennan munað.
Hér er um annað vandamál að
ræða, heldur en hitt sem allir
hafa vitað, að óvíða í heiminum
er mismunur hæstu og lægstu
launa jafn mikill og í Rússlandi.
En háum launum fylgir það oft-
ast að hlutaðeigandi hefur orðið
að brjótast til valda með mikilli
fyrirhöfn.
En í þessu dæmi eru hinir auð-
ugu ungu menn í veitingasölum
Moskvu margir hinir verstu iðju-
leysingjar. Hafa lýsingar heyrzt
af samkvæmum, er þeir halda,
sem í engu gefa eftir hinum al-
ræmdustu óhófsdrykkjum keis-
aratímabilsins.
Og svo undarlega bregður við,
að þótt valdhafar Rússlands
þykist framkvæma sósíalisma
hefur þetta mein þjóðfélagsins
h'tið verið gagnrýnt í gagnrýni-
dálkum rússneskra blaða. Það er
eins og einhver máttur þar vilji
frekar þagga þetta niður.
Útlendum ferðamönnum í
Moskvu skilst að ástæðan sé, að
þessir ungu menn eru synir vold-
ugra manna í kommúnistaflokkn
um. Gegnum áhrif feðra sinna,
njóta þeir ýmissa hagsbóta, eiga
auðvelt að afla sér varnings, sem
almennur skortur er á og selja
hann svo aftur á svörtum mark-
aði. Enn aðrir eru erfingjar mik-
illa auðæfa og sóa þeim þá gegnd
arlaust í félagsskap dámlíkra.
Svo mikið er víst að það virð-
ist vera orðið alvarlegt vanda-
mál í háríki sósíalismans, að stór
stétt ríkra iðjuleysingja hefur
komið upp. Þetta er þó aðeins
einn lítill þáttur í miklu víð-
tækari stéttaórétti í þessu svo-
kallaða ríki sósíalismans. Það
fellur og saman við þá undar-
legu en óhrekandi staðreynd, að
austur þar er láglaunafólki ó-
mögulegt að heimta fram launa-
jafnrétti með verkföllum, því að
verkföll eru stranglega bönnuð.
RADÍÓSÉRFRÆÐINGAR frá
löndum, sem liggja að Eystrasalti
og Norðursjónum, sátu fundi í
Gautaborg í s. 1. mánuði til að
ræða radíótalstöðvaþjónustu
skipa.
Mikilvægi skipatalþjónustunn-
ar hefur vaxið allverulega síð-
ustu árin og er nú svo komið, að
talsvert fleiri skip eru búin tal-
stöðvum en loftskeytastöðvum.
Hinn öri vöxtur skipatalstöðva
og hinn takmarkaði fjöldi radió-
tíðna, sem henni er ætlað, hefur
orðið til þess, að innbyrðis trufl-
anir milli skipa hefur hamlað
talþjónustú landanna. Alvarleg-
ustu truflanir eru þær, sem
hindra að neyðarköll heyrast.
Fyrri alþjóðasamningur um
radíóþjónustu hafa flestir fjallað
um reglur fyrir loftskeytavið-
skipti, sem hafa nú reynzt ófull-
nægjandi fyrir talstöðvaþjón-
ustuna. Sænska símastjórnin
bauð því til ráðstefnu um þessi
mál í Gautaborg með það fyrir
augum að færa núgildandi regl-
ur til samræmis við þarfir tal-
stöðvaþjónustunnar.
j Árangur ráðstefnunnar varð
samkomulag, sem felur í sér auk-
ið öryggi á sjónum með tiltölu-
lega litlum tilkostnaði íyrir skip-
in svo jafnvel smæstu fiskiskip-
in geta orðið liðir í öryggiskerf-
inu.
Á sama tíma reyndi ráðstefn-
an að finna reglur til að bæta
radíóviðskipti milli skipa inn-
byrðis og milli skipa og lands.
j Ráðstefnan gerði tillögur um
tæki og hlustvörzlu í skipum og
ákvað m. a. um notkun sjálf-
vekjara-tækja fyrir nýtt vekj-
aramerki handa radíótalstöðva-
þjónustunni. Hingað til hafa
einungis verið í notkun sjálf-
vekjaratæki fyrir loftskeyta-
merki.
Ákvarðanir ráðstefnunnar
marka tímamót í talstöðvaþjón-
ustunni og má líta svo á að nýr
þáttur hefjist nú næstu mánuði
þegar tillögur ráðstefnunnar
koma til framkvæmda.
Skip hlusti þegar því verður
við komið á kall- og neyðar-
tíðninni og gjallarhorni eða sér-
stöku viðtæki fyrir þá tíðni verði
fyrir komið í stýrishúsi skipa.
Skipastöðvar verði búnar
sendibúnaði fyrir sjálfvekjara-
merkið fyrir talstöðvar.
Fyrirmæli um hvernig skuli
haga neyðarviðskiptum. Lögð
drög að samningu dulmáls handa
skipum í neyðarviðskiptum þann
ig að sérhvert skip á að geta
gert sig skiljanlegt við erlend
skip, ef það þarfnast aðstoðar.
Einnig var samþykkt að
skerpa eftirlit með notkun radíó-
tíðna og að radíuviðskipti skipa
fari fram eftir settum reglum.
Að aflokinni radíó-ráðstefn-
unni hófst sérstakur fundur um
samvinnu radíóstöðva í björgun
á sjó. Samkomulag varð um sér-
stakar reglur, sem strandar-
stöðvarnar eiga að fara eftir
þegar slys á sjó ber að höndum.
Fundarsamþykktin verður gefin
út af Alþjóða-fjarskiptasamband-
inu í Genf, en í henni verða birt-
ar upplýsingar um hvernig slysa-
varnamálum á sjó er fyrir komið
í þeim löndum, sem þátt tóku í
nefndum fundi.
S K Á K
CARO-KANNSVÖRN
Hvítt: H. Pilnik
Svart: Guðmundur Ágústsson
1. e4 c6
2. d4 d5
3. Rc3 ----
Venjulegra er 3. pxp, pxp; 4. c4,
en Pilnik teflir yfirleitt rólega
byrjunina og treystir meira á
getu sína í endatafli.
3.
4.
5.
6.
7.
pxp
Bf5
Bg6
h6
BxB
Rf6
logsra
ISAFIRÐI, 14. okt.: — I morgun
kom upp eldur í káetu brezka
togarans Kinston Pearl frá Hull,
sem var á veiðum út af Vest-
fjörðum.
Um kl. 11 hafði hann samband
við Ísafjarðarradíó og bað um að-
stoð slökkviliðsins á ísafirði. Var
vélbáturinn Ásólfur þegar sendur
til móts við togarann með slökkvi
dælur, en þegar hann mætti hon-
um hafði skipverjum tekizt að
hefta útbreiðslu eldsins. Fylgdi
Ásólfur togaranum hér inn á
höfn, þar sem eldurinn var
slökktur.
Allmiklar skemmdir urðu á
ibúðum skipverja. — J.P.
Rxp
Rg3
h4
Bd3
8. DxdB
Eðlilegra var Dc7.
9. Bf4 e6
10. 0—0—0 Rbd7
11. Kbl Be7
12. Rf3 Rd5
13. Bd2 Bc7
14. c4 Rf6
15. Dc2 0—0—0
Sennilega til þess að fá hróka-
kóngsmegin í þessari stöðu þó
það gefi kóngnum venjulega
tryggara skjól. Hvítt á frjálsara
tafl en ekki öllu meira en eðli-
legt er í byrjun skákar.
16. Da4 Kb8
17. Ba5 b6
18. Bc3 Bd6
19. Hhel BxR
20. pxB Kb7
21. Re5 RxR
Senniíeega til þess að fá hróka-
skipti.
22. pxR HxHt
23. DxH Hd8
24. Df3 Re8
111 nauðsyn. Riddarinn er mjög
illa settur og erfitt að frelsa
hann, en þessi leikur er bein af-
leiðing af 21. leik svarts.
25. Hfl Hd7
I 26. Dh5 -----
Pilnik heldur andstæðing sínum
í járngreipum.
26.
27.
28.
29.
30.
a3
Ka2
Hf4
De2
a5
Kh6
c5
He7
Hd7
U'
iL
/. / fí
eivahandi áhnfar:
Um Leikhús Heimdallar
VELVAKANDI góður.
Að undanförnu hefir Heim-
dallur gengizt fyrir starfsemi,
sem hefir verið svo til óþekkt í
skemmtanalífi bæjarins áður. Á
ég hér við sumarleikhús félags-
ins. Fyrsta leikritið sem tekið var
til meðferðar var eftir öndvegis-
skáldið Bernard Shaw, þá var
Neiið, góðkunningi Reykvíkinga,
tekið til meðferðar og svo óper-
an Töframaðurinn eftir Mozart,
sem verið er að sýna um þessar
mundir.
Af þessu má sjá, að félagið hef-
ir ekki ráðizt á garðinn, þarsem
hann er lægstur. Ég vil þakka
þeim ungu mönnum, sem að þess-
um sýningum hafa staðið. Starf
þeirra er að vissu leyti brautryðj-
andastarf og sýnir, hvað hægt er
að gera, þegar hugur fylgir máli.
Ég vil loks hvetja sem flesta að
sjá Töframanninn, áður en sýn-
ingum á honum verður lokið.
Svenni.
í úvarpið.
OG hér er annað bréf um Leik-
hús Heimdallar:
Kæri Velvakandi!
Eins og flestir vita, er starfsári
Leikhúss Heimdallar að Ijúka.
Það hefur hlotið miklar vinsæld-
ir, enda hefur því tekizt ágæt-
lega með leikritaval. Nú vil ég
gera það að tillögu minni, að
Ríkisútvarpið taki þessi leikrit til
flutnings, einhverntíma í vetur.
Það hefur oft útvarpað leikritum
frá Þjóðleikhúsinu og Leikfélagi
Reykjavíkur, og finnst mér leik-
rit Heimdallar sízt verri, þar
sem þau hafa þann kost, að
standa yfir í aðeins klukkustund
hvert, en löng leikrit eru yfirleitt
þreytandi í útvarp. Auk þess eru
bæði leikritin og óperan skemmti
leg, og bæði eru leikritin bráð-
fyndin.
Guðmundur á orðið nauman tíma
og vonast að geta haldið í horfi
með því að þráleika, en þess er
sjaldan kostur meðan svona
margir menn eru á borði og jafn
hreyfanlegir og hvítu mennirnir
eru.
31. h5 ------
Nú hefur Pilnik komið auga á
litla fingurinn, sem gefur alla
höndina.
31. — Db7
32. Dc2 Dc6
33. Dh7 Hb8
34. Dg8 Dd7
35. Hf2 De7
36. g4 — —
Pilnik ætlaði að nota sér af tíma-
leysi Guðmundar en hefur í raun
inni ekkert orðið ágengt, þrátt
fyrir miklu rýmri stöðu. Þá er
ekki annað eftir en að sjá hvað
yfirburðirnir á h-línunni gefa.

S ’VTti****
Ég hefi séð öll leikritin, og
hefði viljað sjá þau aftur, og ég
mundi bókstaflega bíða með eft-
irvæntingu, ef ég ætti von á þeim
í útvarpið. Auk þess eru leikrit
þessi svo margfalt betri en margt
það sem útvarpið býður upp á.
Og ef það er, sem mér virðist,
að það sé oft í leikritahraki, þá
ætti það að grípa fegins hendi
leikrit Heimdallar til flutnings og
ekki trúi ég það standi á Heim-
dalli að leyfa flutning þeirra.
Kær kveðja,
Merklfl,
sem
klæðlr
landlf.
36. Hd7
37. &5 hxg
38. g4 Kb7
39. Bd2 Hc7
40. Dh7 Dd7
41. De4f Dc6
42. DxD KxD
43. Bxg5 Hd7
44. Bf4 Í6
45. Hd2 a4
46. b3 pxpt
47. Kxp HxH
48. BxH Pxp
49. g5 Kd6
50. Bc3! gefið.
Peðið á e5 er ekki hægt að valda
vegna leikþvingunar, en ef 50.
-----e4; þá 51. Bxg7 og h-peðið
rennur upp. — Þetta mun vera
bezta skák Pilniks á þessu móti.
♦
Meinleg stafvilla var í skák
Pilniks og Guðmundar Pálma-
sonar í fyrradag. Þar stóð 52.
-----Rg7; átti að vera Kg7.
♦
í sjöundu umferð, sem vænt-
anlega verður tefld á mánudags-
kvöld, teflir Ingi R. við Pilnik
og hefur hvítt. Má búast við að
það verði úrslitaskák um fyrsta
sætið á mótinu.
Skýringar eftir Konráð Árna-