Morgunblaðið - 23.10.1955, Page 1
16 sáður og Lesbók
42, árgangur
242. tbl. — Sunnudagur 23. október 1955
PrentsmlSja Morgunblaðsin*
Friðmi uppeldisslöðva fisksins hefir
begar hafí heillarik áhrif við Island
Js n
Áður var ungviðinu mokeð upp en núna
nær fískurinn þroska. svo að aflinn
hefir stérlega vaxið
SjónarmiÖ íslands skýrð
fyrir Evrópuráöinu
1>AÐ er enginn, efi á því að fiskmagnið í hafinu umhverfis
® ísland hefur aukizt 1953 og síðar. Það er augljóst að
hið aukna flskmagn stafar ekki af neinum sveiflum í fisk-
stofninum. Sýna rannsóknir á þýðingarmestu fiskitegund-
linum það. Eina skýringin á hinu aukna fiskmagni er frið-
unaraðgerðir íslendinga, sem hafa verndað ungviðið fyrir
ránveiði.
Mikil áherzla er lögð á þessar staðreyndir í viðbótargreinargerð,
sem íslenzka ríkistjórnin hefur lagt fyrir Evrópuráðið í sambandi
við umræður sem þar munu fara fram um landhelgisdeiluna milli
Breta og Islendinga.
Því miður er ekki víst að friðunarráðstafanir íslendinga komi
að fullu haldi á næstu árum, vegna þess hve erlendir togarar hafa
stórfelldlega aukið veiðarnar við ísland. Árið 1952 toguðu þeir
178 þús. klst. við ísland. En árið 1953 toguðu þeir 263 þús. klst.
og árið 1954 toguðu þeir 266 þús. klst. Þessi aukning ásamt með
fjölgun annarra erlendra togara er svo mikil, að fiskistofninum
er hætt þrátt fyrir friðunaraðgerðirnar. Og hefði ástandið sennilega
verið mjög slæmt, ef friðunaraðgerðirnar hefðu ekki komið til fram-
kvæmda 1950 og 1952 og öll hin gífurlega ásókn togara hefði verið
um allar hrygningarstöðvar og uppeldisstöðvar fisksins.
Segja Saaibáor
jó eða nei
i
FRIÐUN UPPELDISSTOÐVA
ÞORSKSINS FYRIR.
NORÐURLANDÍ 1950
í viðbótarskýrsiunni er getið
ýtarlega rannsókna Islendinga á
fiskistofninum. Þar segir m. a.:
Hinn aukni þorskafli 1953
er fyrst og fremst árangurinn
af friðun uppeldisstcðvanna
fyrir Norðurlandi 1959. Síð-
ustu rannsóknir hafa greini-
lega sýnt sambandið milli hins
óþroskaða fisks, sem heldur
sig við Norðurströndina og
þroskaða fisksins, sem hrygnir
fyrir Suður og Suðvestur-
landi.
Allar rannsóknir benda
eindregið í þá átt að friðun
ungviðisins hafi verið mjög
holl ráðstöfun. Þannig er það
staðreynd að fiskur á fyrsta
hrygningarári hefur verið
57% af heildarfiskmagninu ár-
in 1951—54, en var aðeins 28%
árin 1946—50. Þetta er ekki
hægt að skýra á annan hátt en
að þetta séu holl áhrif friðun-
arinnai.
ENGIN RÖK FYRIR
STOFNSVEIFLUM
Aldursskipting þorsk-stofnsins
í hafinu umhverfis ísland 1952
tij 1953 gaf ekki ástæðu til neinna
eðlilegra sveiflna. Þar er enginn
árgangur framúrskarandi, heldur
margir góðir árgangar, sem bend-
ir til almennra framfara.
Margir góðir árgangar hafa
komið í þorskstofninum á þess-
ari öld, sumir þeirra framúr-
skarandi, en þeir hafa verið
veiddir takmarkalaust á öllum
aldursstigum, þ. á. m. hefur ung-
víðinu verið mokað upp, svo að
hinir beztu árgangar gáfu ekki
eins mikið af sér eins og hinn
verndaði meðal-góði árgangur
gaf af sér 1953.
ÞÝÐING FRIÐUNARINNAR
Þannig er það tekið sem dæmi
að árgangurinn frá 1922 var 70%
af aflanum 1930, eða þegar hann
var átta ára. Árgangurinn frá
1945 var 34% af aflanum 1953.
Samt fengu brezku togararnir
ekki eins mikinn heildarafla 1930
og 1953 og það enda þótt þeir
toguðu þá 316 þús. klst. móti 263
þús. klst. 1953 og einnig enda
Framh. á bls. 8
Saarbrúeken., 22. okt.
Reuter.
DAG á hádegi var lokað
landamærum Saarhéraðsins,
og fá engir að fara ism í hérað-
ið nema stjórnarervndrekar og
blaðamenn. Verða landamær-
in lokuð til kl. 6 á mánudags-
morgun.
Á morgun fer fram í hérað-
inu atkvæðagreiðsla um Saar-
sáttmálann, sem gerir ráð xyr-
ir því, að Saar verði seít und-
ir stjórn Evrópulandanna. I
Reutersfregn segir, að þess
megi vænta, að Saarbúar hafni
sáttmálanum.
Hinn beigiski formaður eft-
irlitsnefndarinnar, Fernand
Dehousse, flutti í dag útvarjjs-
ræðu í Saarbrúcken. Skýrði
hann nákvæmlega í hverju
sáttmálinn væri fólginn.
Hvatti hann Saarbúa til að
sýna stillingu bæði á undan og
eftir atkvæðagreiðslunni.
í gær ákvað Fathmi Ben Sliame, fyrrverandi pasha af Fez, að
verða við tilmælum ríkisstjórnarráðsins og reyna að mynda stjórn
í Marokkó. Kvaðst hann ekki mundu formlega hefja viðræður við
leiðtoga flokkanna, fyrr en ríkisstjórnarráðið hefði búið svo um
hnútana, að stjórnin „hefði frjálsar hendur“. Myndin sýnir fjögra
manna ríkisstjórnarráðið. Talið frá vinstri eru: Mohammed Bekkai,
Mohammed ben Haj Taibi, el Mokri, hinn 108 ára gamli stórvezír
og Si Tahar Ouasson.
PARÍS — Rússar og Spánverjar
hafa nú lagt fjandskapinn á hill-
una, og hafa stjórnarerindrekar
þeirra í París und^nfarið rætt
um möguleika á viðskiptum milli
þessara tveggja landa. Sagt er,
að Rússar bjóði mjög hagstæð
kjör, og ætli þeir sér þannig ekki
aðeins að ná efnahagslegri fót-
festu á Spáni — heldur hafi þeir
einnig í huga möguleika á við-
skiptasamningum við Suður-
Ameríku löndin.
173 nýjum stndentum
nfhent borgnrabréf
brðiirlandaráS snæfti f|il!a
il ein-
sfakra norrænna þjéða
Kaupmannahöfn, 22. okt. — Einkaskeyti frá Páli Jónssyni.
DAG hófst fundur forsætisráðherra Norðurlandanna og forseta
í Norðurlandaráði í „Stóru krá“ í Fredens'oorg. Boðaði danski
forsætisráðherrann H. C. Hansen til fundarins, er mun fjalla um
undirbúning að fjórða þingi Norðurlandaráðs í Kaupmannahöfn
í janúar næsta ár. Einnig verður rædd aukin norræn samvinna —•
einkum hugmyndin um sameiginlegan norrænan markað. Sigurður
Bjarnason alþingismaður situr fundinn fyrir hönd forsætisráðherra
íslands.
I
Forsætisráðherrarnir og próf. J vart nokkurrar tortryggni gagn-
! Herlitz, forseti Norðurlandaráðs, vart norrænni samvinnu, þar
fluttu ávörp í upphafi fundarins
í dag. Voru bæði danskir og er-
P
við
RÖF. Þorkell Jóhannesson rektor setti Háskólann í gær
hátíðlega athöfn. Viðstaddir voru forseti landsins, ráðherrar
og erlendir sendiherrar. Við lok athafnarinnar afhenti rektor ný-
stúdentum háskólaborgarabréf, en nýir stúdentar eru 173. I A
I
lendir olaðamenn viðstaddir, og
var upphafi fundarins bæði út-
varpað og sjónvarpað.
ÞRIR GOÐIR STARFS-
MENN LÉTUST
í upphafi máls síns minntist
rektor háskólakennara, sem lát-
izt hafa á þessu ári, en þeir eru:
Dr. Einar Arnórsson, dr. Jóhann
Sæmundsson og dr. Jón Hjaltalín
Sigurðsson. Rakti hann nokkuð
störf þessara manna í þágu há-
skólans, en bæði Einar Arnórs-
son og Jón Hj. Sigurðsson störf-
uðu við Háskólann frá stofnun
hans. Kvaðst rektor nefna nöfn
þessara manna með þakklæti og
virðingu. — Þá gat hann þess, að
í lok síðasta kennslumisseris lét
próf. Ólafur Lárusson af störfum,
en hann átti mikinn þátt í að
auka styrk og hróður Háskólans.
FYRIRLESTRAR HINNA
FRÓÐUSTU MANNA
Próf. Þorkell kom fram með
uppástungu um það, að þegar
Háskólaprófessorar hefðu náð
hámarksaldri opinberra starfs-
manna, þá yrðu þeir áfram fastir
kennarar, flyttu fyrirlestra um
tiltekin efni, sem þeir veldu sér.
Þetta væru þeir menn, sem
byggju yfir djúptækasta fróðleik
í sinni sérgrein og því væri mikils
vert fyrir Háskólann að njóta
starfskrafta þeirra enn um sinn,
þótt þeir gegndu ekki fullum
kennarastörfum.
BYGGINGAMÁL
Próf. Þorkell Jóhannesson vék
að ýmsum málefnum skólans. —
Nú eru innritaðir í Háskól-
ann 774 stúdentar. Þeir skipt-
ast þannig milli deilda: í guð-
fræðideild 43, læknadeild 240, |
lagadeild 100, viðskiptadeild!
96, heimspekideild 256 og
verkfræðideild 41.
EINSTAKLINGURINN
SKIPTIR MESTU MÁLI
Rektor bauð hina nýju stúdenta
velkomna, en þeir eru 173. Hann
ræddi um þann árekstur, sem
getur orðið milli sérfræðiþekk-
ingar og almennrar þekkingar.
Minnti hann á orð skáldsins
William Faulkners um að mað-
urinn sem einstaklingur skipti
mestu máli. Þetta má ekki gleym-
ast þótt nútíminn krefjist sér-
menntunar.
VERKEFNI NORÐUR-
LANDARÁDS OG NOR-
RÆNNAR SAMVINNU
í ávarpi sínu drap Sigurður
Bjarnason á þau bönd, er tengja
íslendinga öðrum Norðurlanda-
þjóðum — þó að ísland hefði
nokkra sérstöðu vegna þess, hve
fjarlægt það væri. Skýrði hann
nokkuð, hvert væri verkefni
Norðurlandaráðs og norrænnar
samvinnu frá sjónarhóli Islend-
inga.
Væri það í stuttu máli sagt:
1. Að færa norrænar þjóðir
nær hvor annarri. auka þekk-
ingu þeirra og skilning á hög-
um hver annarrar og stuðla
að sameiginlegu menningar-
start'i. 2. Að beita sér fyrir
áframhaldandi aðgerðum til
sköpnnar félagslegs öryggis
og gagnkvæmra réttinda allra
norrænna manna livar, sem
þeir d vcljast á Norðurlöndum.
3. Að auka efnahagsleg við-
s,ripti þjóðanna. 4. Að stuðla
sem enn hefir ekki tekizt að
ieysa einstok ágreiningsmál okk-
ar við sumar norrænar frænd-
þjóðir okkar.
Við emm þess að vísu full-
vissir, að viðunandi lausn fyr-
ir báða aðila mun finnast með
tímanum, en í bili valda þau
þátttöku okkar í norrænu sam
starfi nokkrum erfiðleikum.
Þetta breytir hinsvegar ekki
þeirri staðreynd, að íslendingar
lita fyrst og fremst á sig sem
norræna þjóð og vilja ekki fjar-
lægjast uppruna sinn, þó að ger-
brevttar aðstæður hafi óhjá-
kvæmilega leitt til stóraukinnar
þátttöku þeirra í alþjóðlegri
samvinnu.
Persónleg skoðun mín er, að
Norðurlandaráðið megi gjarna
gera meira af því en til þessa
að taka til meðferðar mál, sem
ailir eru ekki sammála um —
ágreiningsefni, sem norrænu
þjóðirnar þurfa að jafna sín á
milli. Það þarf ekki að spilla
vináttunni, þótt við séum ekki
alltaf sammála.
Að lokum flutti Sigurður
að lausn ágreiningsmála ein- kveðjur frá forsætisráðherra ís-
stakra Norðurlandaþjóða.
Hér er ekki tóm til að ræða
hvert einstakt þessara atriða,
sagði Sigurður. En þess má geta,
að meðal íslendinga hefir orðið landaráðinu.-
lands, sem ekki gat sótt fundinn
vegna anna. Lét hann einnig í
ljósi gieði íslendinga yfir vænt-
anlegri aðild Finna að Norður-