Morgunblaðið - 27.10.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 27. okt. 1955
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Fraxnkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigu*.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 6 mánuði innanlandi.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Landsbenki íellst á al mk
Framleiðni — sjálfvirkni
lán til frysfihiisa á
eyri og Hafnarfirði
Þýðingarmikíð fyrir atvinnulif sfaðanna.
ANDSBANKINN hefur nú fallizt á að lána nokkurt fé
1 til frystihúsbygginga á Akureyri og Hafnarfirði. En smíði þeirra
er mikið hagsmunamál þessara kaupstaða og þess að vænta að
lánveitingin geti orðið til að efla atvinnulíf á báðum stöðunum.
L
ÞAÐ er alkunna að í Bandaríkj-
unum er stöðug og hörð sam-
keppni milli verksmiðja þeirra er
framleiða almenningsbifreiðarn-
ar Ford og Chevrolet. Hefur Ford
yfirleitt verið skrefi framar að
vinsældum.
En nú fyrir nokkrum árum
gerðist það að Chevrolet-verk-
smiðjurnar höfðu betur. Þá gaf
einn af framkvæmdastjórum
Ford-verksmiðjanna frá sér yfir-
lýsingu sem kunn er orðin og
hefur valdið mikilli byltingu í
bifreiðaframleiðsunni hin síðustu
ár. Hann sagði: — Það sem okkur
vantar er fleiri sjálfvirkar vélar.
Nú hefur Ford komið sér
upp í Detroit sjálfvirkari verk
smiðju en áður hefur þekkzt.
Þar fara t. d. 100 bílhreyflar á
einni klst. í gegnum 637 mis-
munandi vélar, sem steypa,
bora, fræsa, skrúfa og prófa
styrkleikann, allt án þess að
mannleg hönd komi nærri,
nema við stjórnborð með raf-
magnshnöppum.
Slík sjálfvirk fjöldaframleiðsla
ryður sér nú æ meir til rúms í
bandarískum iðnaði, ekki aðeins
í bifreiðasmíði, heldur hvarvetna,
þar sem hægt er.
Annað dæmi skulum við taka.
í bönkum í Bandaríkjunum, þar
sem afgreiðsla hefur þótt heldur
seinvirk er nú óðum verið að
taka í notkun elektrón-vélar, sem
geyma í vélheilum allt bókhald
bankanna. Slík vél getur t. d.
afgreitt 2000 viðskiptamenn
sparisjóðs á einni mínútu, afgreitt
600 ávísanir á mínútu, raðað þeim
eftir því hvort innstæða er til
fyrir þeim eða ekki o. s. frv.
Enn ein tegund sjálfvirkra véla
sem jafnvel er farin að þekkjast
hér á landi, eru þær sem geta
orðið fyrir ytri áhrifum hita,
ljóss, tíma o. s. frv. og sem setja
þá mikið verk í gang er vinnur
sitt starf sjálfkrafa. Þetta þekkist
hér t. d. í hitastillum í samkomu-
húsum, en er nú orðið algengt
við öll möguleg tilefni í Ameríku,
þar sem tæknin er meiri.
Fyrir um 120 árum var gufu-
vélin að hefja innreið sina í iðn-
að heimsins. Þá hófust upp raddir
sem börðust gegn þessum
ófreskjuvélum, sem myndu taka
vinnuna og brauðið frá verka-
mönnum. En ekki leið á löngu
þar til í ljós kom að gufuvélarn-
ar urðu eitt stærsta sporið, sem
mannkynið hefur stigið til bættra
lífskjara. Og nú eru þær og arf-
takar þeirra undirstaða allrar
menningar nútímans, tækni og
framþróunar.
Sama skammsýna andstaðan
hefur oft látið á sér bæra síðan,
þegar nýjar leiðir í framleiðni
hafa verið teknar upp og enn
heyrist sami söngurinn þegar
sjálfvirk tæki eru í stöðugt aukn-
um mæli tekin til notkunar í
verksmiðjunum.
★
Það má e.t.v. segja að slíkur
ótti sé mannlegur, þegar ýmis
atvik eru skoðuð. Áður fram-
leiddi Ford einn bifreiðahrevfil á
9 klst. í dag tekur það 15 mínút-
ur og það þótt starfsliði við smíð-
ina hafi verið fækkað verulega.
Eða það dæmi, að örfáir verk-
fræðingar stjórna risastórri olíu-
hreinsunarstöð í Bandaríkjunum
frá einu mælitækjaherbergi. Það
er e.tv. ekki nema mannlegt að
sumum detti í hug við fyrstu sýn,
að það sé með þessu verið að taka
vinnu frá fjölda verkamanna.
ÞÝZKA LANIÐ
Forsaga þessa máls er sú, að
Gísli Sigurbjörnsson forstjóri
Elliheimilisins bauðst til þess að
En sá ótti er þó ekki á rökum
reistur, ef skyggnzt er betur nið-
ur í samhengi þessara hluta.
Þetta sést strax af því, að með
notkun hinna sjálfvirku tækja, . TT „
tókst Ford-verksmiðjunum aftur utvega Akureynngum og Hafn-
að ná yfirhöndinni í samkeppn- ^ðmgum hvorum um sig 6 millj.
inni við Chevrolet. Því að sjálf- kr’ la" fra. Þyzkalandihl 7 ara
virku tækin gerðu honum fært með 6T“ vofum og °,% þoknun
ýmist að lækka verð bifreiða fl1 verkfræðinga og til umsjonar
sinna eða bæta þær og gera á
með verkinu. Skyldi lánið greið-
allan hátt betur úr garði án þess ast í hörðum gjaldeyri þ. e. vest-
að hækka verðið að sama skapi.
Þetta er sá grundvöllur sem auk-
in velgengni Fordverksmiðjanna
og vinsældir fram yfir Chevrolet
byggjast nú á. Og allir sjá, að
hér er samtímis um bætt lífs-
kjör almennings að ræða.
Þess er að gæta, að við aukna
sjálfvirkni í verksmiðjunum hef-
ur-þýzkum mörkum, sem eins og
kunnugt er hafa nú mikinn kaup-
mátt.
HEFÐI SPILLT FYRIR
ÖÐRUM LÁNUM
Þegar þetta kom til athugunar
hjá Landsbankanum, þótti hon-
ur sprottið uPP ný‘iðn eða'tækni uln lánskjöjrin ekki nógu góð og
grein í Bandaríkjunum, en það T hann hafa tahð, að ef ísland
er framleiðsla sjálfvirkra véla og fæn að taka lan með þessum
svonefndra elektron heila. — Á
tveimur—þremur árum hafa ver-
ið stofnuð þar um 1000 félög sem
vinna að framleiðslu þeirra. —
Þarna hefur skapazt vettvangur
nýrra starfa. Það tekur að vísu
ekki við nema litlum hluta af
vinnukraftinum, sem skapast, en
hitt er þá um leið staðreynd, að
hin almennu bættu kjör, sem af
sjálfvirkninni stafa, þýða aukna
eftirspurn eftir flestu því sem
mannlegt hjarta girnist af þessa
heims gæðum og skapast við það
kjörum erlendis, myndi það
spilla fyrir því að unnt yrði að
fá önnur lán erlendis til lengri
tíma og með hóflegri vöxtum.
TILBOÐ
LANDSBANKANS
Þess vegna hefur Landsbank-
inn þess í stað gengizt inn á að
lána útgerðarfélagi Akureyrar og
Hafnarfjarðarbæ allmikla fjár-
upphæð til frystihúsbyggingar,
en að sjálfsögðu gegn því að
þessir aðilar leggi sjálfir fram á
móti nokkurt innlent fjármagn.
Hafnarfjarðarblaðið Hamar
skýrir m. a. frá þessu í siðasta
tbl. og segir þar að Landsbank-
inn hafi boðizt til að lána Hafn-
firðingum 3M; millj. kr. Fagnar
hann þessu og telur tilboð þetta
mjög þýðingarmikið fyrir at-
vinnuiíf Hafnarfjarðar. i
BELGRAD — Tító marskálkur
er ekki sami „hreystiskrokkur-
inn“ og á yngri árum, að því er
hann sjálfur segir. Hann ætlar í
heimsókn til Parísar á næsta ári
og mun hann þar ráðgast við
franska sérfræðinga. Gigtin hefir
hrjáð hann mikið undanfarið
VeU andi slrij^ar:
Merkilegt bréf
fEL V AKANDI hefir
| Þið sem drekkið. Þið eruð vís-
fengið vitandi að myrða foreldra ykkar.
br.éf frá ofdrykkjumanni og ' Hættið að drekka strax í dag.
mikill og vaxandi fjöldi nýrra %nns*\ bonum það þarla merki-1
staría | legt. A það erindi til margra og | Utskúfaður
Því er eftirtektarvert, að for-,vonandi, að það geti ýtt við T^ETTA var bréf ofdrykkju-
ingi iðnverkamanna í Bandaríkj . sumum og forðað þeim frá villu ( Jr mannsins og ég er viss um,
unum, Walter Reuter, hefur stað- síns vegar. Bréfinu er á ýmsan að það fer fyrir ykkur einsog
fest þá skoðun að hin aukna sjálf hátt ábótavant, en samt finnst mér, að þið hugleiðið málið og
virkni muni þýða bætt lífskjör. j rett að birta það óbreytt (að sjáið, að maðurinn hefir lög að
Hún þýðir að verkamenn losna öðru leyti en því að stafsetning mæia. í þessu litla bréfi er ör-
frá færibandinu alræmda, með er löguð). Bréfið er svohljóð- j væntingaróp hins útskúfaða,
hinni síendurteknu hreyfingu, andi: ^ | mannieysunnar sem allir halda
sem Chaplin túlkaði svo vel í
kvikmyndinni „Nútímanum“ og
Ég bið þig gjöra svo vel að ag sé tilfinningalaus, forhertur
birta þetta. Vona ég, að einhverj- '
hún þýðir að almenningur geturjir hafi gott af að hugleiða eftir-
veitt sér fleiri gæði en áður.
Þetta er skoðun hins banda-
ríska verkalýðsleiðtoga. Vekur
því furðu grein sem kommúnista-
blaðið birti í gær um „fram-
leiðni", sem því miður er svo full
af firrum og fjarstæðum, að undr
um sætir. Má geta þess sem
dæmis, að þar er klykkt út með
staðhæfingu um að kjör verka-
manna í Bandaríkjunum hafi
versnað frá því fyrir stríð. Þetta
vita allir að er svo mikil fjar-
stæða, að höfundur greinarinnar
er meira en lítið blindur.
Hér er ekki ástæða til að
rekja allar firrurnar. En á
það skal bent, að kenningar
kommúnista verða því miður
oft fjarri raunveruleikanum,
vegna þess að þeir gleyma
þeirri meginreglu, að kjör
hverrar þjóðar byggjast á. T , _
framleiðslu hennar. Vegna' ffrencll'„Allt er tt- AV1 mlður’
þess að slíkt var ekki tekið
með í reikninginn hefur komm
únistaverkfallið s.l. vetur bak-
að launþegunum sjálfum hið
mesta tjón. Vegna hins sama
misskilnings kommúnista
ganga þeir stöðugt með þær
Guð forði öðrum frá slíku. Ég er
einn af þeim ógæfusömu mönn-
um sem vínið náði tökum á. Til
að byrja með hélt ég, að það væri
fínt að drekka, hafði heyrt talað
um drykkjuveizlur hjá háttsett-
um embættismönnum, og vildi
grillur, að ekki sé annað fyrir vera fínn maður. Ég átti góða
hvern og einn þjóðfélagsborg-
ara, en að koma sér upp svo-
lítilli prentvél fyrir peninga-
seðla, þá geti þeir allir lifað
eins og furstar án þess að
vinna handtak.
foreldra sem ég eyðilagði gjör-
samlega. Þau gjörðu allt fyrir mig
og reyndu með öllu móti að leiða
mig frá ógæfunni, en ég formælti
þeim og barði föður minn svo
stórsá á honum. Mamma dó
Nei, eina von þjóðarinnar um skyndilega eftir eitt meiri háttar
bætt lífskjör er að hyggja fylliríið. Það var hjartabilun, ég
að grundvelli þjóðlífsins — fram- er viss um, að drykkjuskapur
leiðslunni. Slikt er hyggilegra en minn lagði hana í gröfina löngu
að láta glepjast af verkfallsöskri fyrir aldur fram.
kommúnistanna. Ungu menn og ungu stúlkur.
róni; örvæntingaróp mannsins
sem ætlaði að verða einsog hinir
„háttsettu“, en varð lægstur allra;
örvæntingaróp drykkjumannsins
sem kemur að gröf foreldra sinna,
hneigir höfuðið, biðst afsökunar
— og biður fyrir öðrum.
Dapurleg örlög
ÞETTA eru dapurleg örlög. Það
er ekki hægt að flissa útí
loftið einsog angurgapi og hrópa:
þetta er aumingi. Það gat ekki
farið öðruvísi fyrir honum. Svona
getur ekki farið fyrir mér. I
Þetta hafa allir ofdrykkju-
menn sagt einhvern tíma. Þeir
hafa haldið ræður um mátt sinn
og megin, en síðasta orðið hefir
oftast verið: „Ég er einn af þeim
ógæfusömu mönnum sem vínið
náði tökum á“.
Bláa bandið
NÝLEGA var sett hér á stofn
hæli fyrir drykkjusjúklinga.
Það nefnist Bláa bandið og eru
þeir áreiðanlega margir sem
fagna starfsemi þessarar stofnun-
ar. Hér í Reykjavík eru allmargir
drykkjusjúklingar sem þurfa á
hjúkrun að halda, en eiga hvergi
griðastað, ráfa um einsog úti-
gangshross allan ársins hring.
Ríkulegan ávöxt
VIÐ skulum vona, að Bláa
bandið bæti hag drykkju-
sjúkiinganna; að þeir geti endur-
heimt þar aftur manndóm sinn,
sjálfstraust og síðast en ekki sízt
— virðinguna fyrir lífinu. Eiga
forráðamenn Bláa bandsins sann-
arlega þakkir skildar fyrir fram-
takið og megi starf þeirra bera
ríkulegan ávöxt.
GfanleifispreMall
sameinaS KJaSer-
nesspréfaslstemi
S.L. SUNNUDAG var héraðs-
fundur Kjalarnessprófastsdæmis
haldinn í Hafnarfirði. Hófst fund
urinn með .guðsþjónustu í Hafn-
arfjarðarkirkju. Séra Kristján
Bjarnason prestur á Reynivöllum
prédikaði, en séra Björn Jónsson
prestur í Keflavík þjónaði fyrir
altari.
Prófastsdæminu hefir nú bætzt
fjölmenn sókn, þar sem Ofanleit-
isprestakall í Vestmannaeyjum
var með lögum sameinað Kjaiar-
nessprófastsdæmi um s.l. áramót.
Áhugi og einhugur einkenndu
fundínn, þar sem mörg mál voru
rædd og ályktanir gerðar.
Þessar tillögur komu fram og
voru samþykktar:
„1. Héraðsfundur Kjalarness-
prófastsdæmis haldinn i Hafnar-
firði sunnudaginn 23. okt. 1955
lýsir yfir þeirri skoðun sinni, að
óhjákvæmilegt sé, að 2 prestar
þjóni í Vestmannaeyjum, m. a.
vegna einangrunar eyjanna og
samgönguerfiðleika. Skorar fund
urinn á hið háa alþingi, sem nú
situr, að samþykkja frumvarp
er fari í sömu átt og það, er Jó-
hann Þ. Jósefsson flutti á s.L
þingi.
Þá iítur fundurinn svo á, að
brýna nauðsyn beri til að heimila
biskupi að ráða prest til að þjóna
um stundarsakir í þeim presta-
köllum, þar sem prestur er veik-
ur eða kallið er prestslaust af
öðrum ástæðum. Mundi ráðning
slíks prests að sjálfsögðu ekki
ieysa vanda Vestmannaeyja sér-
staklega, vegna legu þeirra.
2. Héraðsfundur Kjalarness-
prófastsdæmis lítur svo á, a3
stofnun kirkjuþings mundi verða
veigamikill stuðningur fyrir
kirkju og kristnihald í landinu.
Telur fundurinn, að slíks þings
bíði mörg og margvísleg verkefni,
sem ekki verði afgreidd á öðrum
vettvangi. Má í því sambandi
benda á, að flestar helztu stéttir
þjóðfélagsins telja sér nauðsyn
ráðgefandi þings málefnum sín-
um til eflingar, og hefir ríkisvald
ið löngu viðurkennt þetta sjónar-
mið. Er bað skoðun héraðsfund-
arins, að frumvarp það um kirkju
þing, sem Magnús Jónsson pró-
fessor flutti á sínum tíma, fari
mjög í rétta átt.
Loks lýsir fundurinn fyllsta
stuðningi sínum við frumvarp
það til laga, sem flutt var á
síðasta þingi um kirkjuítök og
sölu þeirra.“
Að loknum héraðsfundinum
sáu prestar og safnaðarfulltrúar
prófastsdæmisins boð prófasts-
hjónanna, séra Garðars Þorsteina
sonar og l:onu hans.
Bílaeftirlitsmemi
ræða umferðar-
og öryggismál
A.ÐALFUITDUR Félags ísienzkra
bifreiðaeftiriitsmanna var nýlega
haldinn. Var á fundinum mikið
1 rætt um öryggis- og umferðarmál
og voru þessar ályktanir gerðar:
Til menntamálaráðherra, urn
að nú þegar verði umferðar-
kennsla gerð að skyldunámsgrein
í öllum yngstu bekkjum barna-
skólanna.
Til vegamálastjóra voru endur-
nýjaðar fyrri áskoranir um fjölg-
un umferöar- og hættumerkja og
að hættumerkin verði öll í sömu
hæð og lit og sem líkust umferð-
, armerkjum hinna Norðurland-
anna.
Þá er og beint þeirri áskorun
til bifreiðavarahlutainnflytj enda,
að þeir leggi áherzlu á að til
iandsins verði fluttir nauðsyn-
legir varahlutir í öryggistækl
bifreiða, en ekki eins og nú sést
á mörgum bifreiðum, alls konar
óþarfa hlutir, sem eiga að vera
til skrauts, en geta verið stór-
Frh. á bls. 12.