Morgunblaðið - 04.11.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 4. nóv. 1955
wgiiittMðMfe
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: SigurCur Bjarnason frá VigWb
Lesbók: Arni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni GarSar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 20.00 & mánuSi innanlanda.
I Uusasölu 1 krónu eintakið.
Nýr báfur Sil
Grindavikur
Sannleikurinn um þátt milli-
liðanna verður ú koma í ijós
GRINDAVÍK, 3. nóv. — Á mið-
vikudaginn kom hingað nýr bát-
ur frá Danmörku, og er hann
keyptur hingað af þeim Einari
Dagbjartssyni, Jóni Gíslasyni og
Sæmundi Jónssyni.
Báturinn er 55 lestir og er 6
ára gamall, byggður úr eik. Er
hann með hálfs árs Greno-vél og
búinn siglingatækjum, miðunar-
stöð og tveimur dýptarmælum.
Ganghraðinn er 9 mílur, og var
hann 6 sólarhringa frá Danmórku
til Grindavíkur. — Dönsk áhöfn
sigldi bátnum hingað.
Hér hefur verið stöðug ótíð
undanfarið.
Hvernig á ú kenna kjósend-
um að kjósa „skynsamlega“?
Tillaga um fræðslu í þjóðfélagsmálum
rædd á Alþingi
NOKKRAR umræður urðu í gær
í Sameinuðu þingi útaf tillögu
um aukna fræðslu fyrir almenn-
ing í þjóðfélags og þjóðhags-
fræðum.
Flutningsmaður tillögunnar,
Bernharð Stefánsson, kvað þekk-
ingu almennings á þjóðfélags-
málum mjög ábótavant. Fólk
vissi furðu lítið t. d. um starfið
IGREINARGERÐ fyrir þings-
ályktunartillögu, sem Sjálf-
stæðismenn hafa flutt á Alþingi
um rannsókn á milliliðagróða er
m.a. komist að orði á þessa leið:
„Það er vítavert ábyrgðar-
leysi að fjölyrða um það ár
eftir ár, að milliliðakostnaður
inn eigi ríkan þátt í halla-
r'ekstri framleiðslunnar, en
láta svo undir höfuð leggjast
að framkvæma rannsókn, sem
leiði sannleikann í ljós og
leggi grundvöll að umbótum
í þessu efni“.
Hér er vissulega komið að
kjarna málsins. Um áratuga skeið
hafa heilir stjórnmálaflokkar
haldið því fram, að svokallaðir
milliliðir hirði kúfinn af arði
þeim, sem framleiðslustéttir þjóð
félagsins skapa til lands og sjáv-
ar. Þessir flokkar hafa meira að
segja gengið svo langt, að þeir
hafa kennt Sjálfstæðisflokknum
um þetta. Hann sé „flokkur milli-
liðanna“, sem ævinlega haldi
verndarhendi sinni yfir fjárplógs
starfsemi þeirra.
Leiðtogum þessara flokka hef-
ur ekki komið til hugar að flytja
tillögur um að fá úr því skorið,
hvert væri sannleiksgildi þessara
staðhæfinga þeirra. Þeir hafa
látið við það eitt sitja að halda
uppi rakalausum svívirðingum
um Sjálfstæðisflokkinn.
Nú hefur þingflokkur Sjálf-
stæðisflokksins tekið þá ákvörð-
un, að flytja tillögu um það á
Alþingi, að sérfróðum mönnum
úr hinum ýmsu stjórnmálaflokk-
um skuli falið að framkvæma
rannsókn á þætti milliliðanna í
framleiðslukostnaði landsmanna.
Hafa sex þingmenn flokksins
flutt um það svohljóðandi tillögu:
„Alþingi ályktar að kjósa
nefnd 5 sérfróðra manna til
þess að rannsaka þátt milli-
liða i framleiðslukostnaði þjóð
arinnar, þannig að úr því fáist
skorið, hvort hann sé óhóf-
lega mikill og skal samanburð-
ur gerður á milliliðakostnaði
hér og í nálægum löndum.
Jafnframt verði athugað,
hvort og þá hvernig auðið sé
að Iækka milliliðakostnað.
Skal leitast við að hraða þess-
ari rannsókn svo, að álitsgerð
liggi fyrir, er næsta reglulegt
Alþingi kemur saman."
Flutningsmenn þessarar tillögu
eru bæði fulltrúar sveita og
kaupstaða. Verður að vænta þess
að hún fái góðar móttökur hjá
þeim flokkum, sem mest hafa
fjölyrt um milliliðagróðann á
undanförnum árum.
Samanburður
við önnur lönd
í tillögunni er gert ráð fyrir
þvi, að rannsóknarnefnd sú, sem
Alþingi á að kjósa samkvæmt
henni geri jafnframt samanburð
á milliliðakostnaði hér og í ná-
lægum löndum, t. d. Norðurlönd-
unum, Þýzkalandi og Bretlandi.
Er mjög þýðingarmikið að fá
s.líkan samanburð og á sem allra
flestum sviðum athafnalífsins.
Með því að öðlast örugga vitn-
eskju um milliliðakostnað grann
þjóða okkar kemur það í fyrsta
lagi í Ijós, hvort hann er meiri
eða minni hjá þeim en okkur. I
öðru lagi gæti slíkur samanburð-
ur veitt okkur mikilsverðar leið-
beiningar um það, hvernig við
getum lagfært hugsanlegar iris-
fellur í þessum efnum hjá okkur
sjálfum.
Þessi samanburður verður því
að fást, enda á að vera tiltölu'ega
auðvelt að afla þeirra upplýsinga,
sem nauðsynlegar eru til þess að
gera hann.
Það er ætlan Sjálfstæðis-
manna, að rannsókn á milli-
liðakostnaðinum hér heima
verði eins viðtæk og frekast er
kostur. Vitneskja þarf að fást
um, hvernig honum er háttað
til lands og sjávar, hver þáttur
hans er hjá útflutningsfram-
leiðslunni, landbúnaði og í
verðlagi innlendra og erlendra
vara.
Hér er vissulega um allmikið
verk að ræða. En það verður að
vinnast. Sannleikurinn verður að
koma í ljós um hinn margrædda
milliliðagróða. í stað fullyrðinga
og sleggjadóma verður að koma
rökstudd vitneskja um sjálfan
raunveruleikann í þessum efnum.
Tillö»ur til úrbóta
Mikill meirihluti þjóðarinnar
gerir sér ljóst, að meginorsök
hallareksturs atvinnutækjanna
um þessar mundir er fyrst og
fremst sú, að of miklar kröfur
hafa verið gerðar á hendur þeim.
Þjóðin vill eyða meiru en hún
aflar.
Þetta er meginástæða þess,
hvernig komið er í íslenzku eína-
hagslífi. En milliliðakostnaður cr
einnig vafalaust meiri á einstök-
um sviðum en þörf er á. Það er
þessvegna mjög þýðingarmikið
að afla sér áreiðanlegrar vit-
neskju um, hvar það sé.
í tillögu Sjálfstæðismanna
er ekki aðeins lagt til, að þátt-
ur milliliðanna verði rann-
sakaður. Þar er gert ráð fyrir
að gerðar verði tillögur um,
hvernig hann verði lækkaður.
Yrði þá höfð hliðsjón af sam-
anburðinum við milliliða-
kostnað í nálægum löndum.
Út úr reykskýinu
Það er mjög gagnlegt að þessi
þingsályktunartillaga er komin
fram. Með henni er leitast við að
draga þýðingarmikið atriði efna-
hagsmála okkar út úr því reyk-
skýi, sem þyrlað hefur verið upp
um það. Sjálfstæðismenn leggja
á það megináherzlu að draga
sannleikann fram í dagsljósið í
þessu máli sem öðrum. Þjóðin á
heimtingu á því að vita hann.
Ef hér er um að ræða óhóf-
legan milliliðagróða og fjár-
plógsstarfsemi, sem bitnar á
framleiðslunni og öllum al-
menningi í landinu, á að skera
fyrir rætur þeirrar meinsemd-
ar. Ef fullyrðingarnar um
milliliðagróðann eru rakalaus
ar þá á það einnig að koma í
Ijós. Þjóðin verður að vita,
hvar hún er á vegi stödd í
þessum efnum sem öðrum.
Það er kjarni málsins.
Kvikmyndafélagið Filmía
að hefja vetrarstarfsemi
Sýnir „Maria Candelaria" bráðlega
FILMÍA, hið vinsæla kvikmyndafélag, er nú að taka til starfa.
Verður þetta þriðja starfsár félagsins. Að þessu sinni hefjast
kvikmyndasýningarnar seinna en ráð var gert fyrir, og stafar
það af því, að Det Danske Filmimuseum, í Kaupmannahöfn, hefur
ekki getað afgreitt myndirnar, vegna þess að það hefur verið að
skipta um húsnæði þessa dagana.
MEXIKÖNSK ÚRVALSMYND
Fyrsta kvikmyndin sem Film-
ía sýnir á þessum vetri verður
„Maria Candelaria“, sem er
mexikönsk stórmynd, sem hlotið
hefur heimsfrægð. Sýnt verður
í Tjarnarbíói eins og undanfarna
vetur.
AFHENDING
SKÍRTEINA
Afhending félagsskírteina mun
fara fram einhvern næstu daga
og verður nánar skýrt frá því
síðar og fyrirkomulagi sýninga.
Síðastliðinn vetur voru meðlimir
félagsins 800. Formaður Filmíu
er Jón Júlíusson menntaskóla-
kennari.
Siglufjarðarfogar-
arnir hafa aflað vel
SIGLUFIRÐI, 2. nóv. — Togar-
arnir hér hafa aflað mjög vel
upp á síðkastið og hefur mikil
vinna verið við nýtingu aflans
síðustu daga. —Fréttaritari.
VeU andi óbripar:
Umferðar erfiðleikar.
EFTIR þeim fregnum að dæma,
sem borizt hafa af góðakst-
urskeppni þeirri er fór hér fram
fyrir nokkru, virðist mega ráða
að nokkuð sé hér ábótavant um
allt er varðar gætni og góða
hegðun ökumanna. Þar er þá
líka að finna veigamestu ástæð-
una fyrir hinum tíðu slysum og
margháttuðu tjónum, sem nú fara
dag vaxandi og er orðin öllum
hið mesta áhyggjuefni.
Og hver er svo ástæðan fvrir
því að svo miklir ágallar koma
fram í ökuhæfni íslendinga? Er
kennsla í meðferð og akstfi bif-
reiða ábótavant? Gera þeir menn,
sem slíka kennslu hafa á hendi
sér far um að kenna fólki slíka
háttvísi og heiðarleik í samskipt-
um við aðra vegfarendur, sem
góðaksturskeppnin gerir ráð fyr-
ir? Gerir lögreglan sitt til að
leiðbeina fólki, vanda um og
sækja til saka hvern þan» er
brýtur umferðarreglur, eða á
annan hátt sýnir kæruleysi í um-
ferð? Gera tryggingafélögin sitt
til þess að torvelda tryggingar
bifreiða þeirra er oft valda tjóni?
Það er við ramman reip að
draga í þessum efnum, en hér
dugar ekkert minna en það, að
taka þessi mál föstum tökum ekki
eina viku á ári heldur allar vik-
ur ársins.
Þau sorglegu sannindi eru öll-
um augljós, að umferðin hér á
landi einkennist mjög af gapa-
skap og tillitsleysi við aðra veg-
farendur og á það engu síður við
um gangandi og hjólandi fólk.
Þetta er því hættulegra, sem all-
ar götur í bæjum óg vegir lands-
ins eru mjög mjóir og á allan
hátt varhugaverðir.
Götur Reykjavíkur eru nú eins
og kunnugt er yfirfullar af bif-
reiðum, svo að hvorki gangandi
né akandi fólk kemst óhindrað
leiðar sinnar. Við allflest hús í
bænum er gert ráð fyrir lóð und-
ir bílskúr. All mikið af þessum
lóðum standa nú auðar og ónot-
aðar. Nokkru veldur þar um að
ekki fékkst í nokkur ár leyfi fyrir
byggingu bílskúra, en nú er það
breytt og hafa nú margir hafizt
handa um byggingu þeirra. En
þá skeður það undarlega að þess-
ir nýju skúrar og margir hinna
eldri eru notaðir til allt annara
hluta. Ýmist fyrir verzlun, iðnað
og margt fleira.
Það er sannarlega mál til kom-
ið að gengið verði hreint til verks
Og þeim, sem bílskúra hafa, gert
að skyldu að nota þá fyrir bif-
reiðar og hinum, sem ekki hafa
byggt bílskúr á lóðum sem til
þess eru ætlaðar, gert að geyma
bifreiðar sínar á þeim lóðum.
D.
á löggjafarsamkomunni, hvað
þar færi yfirleitt fram. Þannig
væri þetta jafnvel þótt þetta fólk
væri vel gefið og vel að sér um
aðra hluti.
AUKIN FRÆÐSLA UM
ÞJÓÐFÉLAGSMÁL
Til bess að bæta úr þessu vill
Bernharð að skipuð væri þriggja
manna nefnd, einn eftir tilnefn-
ingu Háskólans, einn frá Alþýðu-
sambandinu og einn frá Stéttar-
sambandi bænda. Ætlast hann
til að einkum verði athugað
hvort námskeiðum fyrir almenn-
ing um þetta verði komið við á
vegum Háskóla íslands t. d.
kvöldnámskeið, einnig sé hugs-
anlegt að settir verði á stofn
sérstakir kvöldskólar og aukin
kennsla um þjóðfélagsmál í al-
mennum unglinga og gagnfræða-
skólum. k
HÁSKÓLAKENNSLA KEMUR
ALMENNINGI AÐ
LITLUM NOTUM
Gisli Jónsson taldi að hér væri
engin þörf á að skipa neina
nefnd. Honum virtist augljóst, að
ef auka ætti fræðslu um þjóð-
félagsmál, þá væri heppilegast
að gera það þannig, að það yrði
tekið upp sem skyldunám í öll-
um skólum landsins, strax í
barnaskólum. Hitt væri til lítils
að taka upp slíka kennslu í Há-
skólanum, því að mikill meiri-
hluti almennings í landinu hefði
enga aðstöðu til að sækja þang-
að fræðslu.
„SKYNSAMLEG“ BEITING
KOSNINGARÉTTAR?
í greinargerð sinni hafði
Bernharð borið fram þær forsend
ur fyrir tillögunni, að nauðsyn-
legt væri að þjóðfélagsborgar-
arnir beittu skynsamlega því
valdi sem fælist í kosningarétt-
inum.
Benti Gísli á að þessi rök væru
harla undarleg því að sjálf-
sögðu telur hver stjórnmála-
flokkanna skynsamlegast að
kjósa sig. Og hvað á þá að kenna
í þessari námsgrein. Taldi Gísli,
að íslenzkir kjósendur væru
glöggari að greiða atkvæði á
„skynsamlegan hátt“ en Bern-
harð vildi vera láta.
RÖDD ALLRA FLOKKA
HEYRIST
Jón Pálmason talaði nokkur
orð og vék að þessu sama vanda-
máli, að það væri fráleitt að
hægt yrði í slíkri fræðslu um
þjóðmál, að kenna fólki að skyn
samlegt væri að kjósa á einn
eða annan hátt.
Hann kvaðst hins vegar sam-
þykkur því að þörf væri að auk-
inni þjóðmálafræðslu. Slík
fræðsla yrði þó ekki veitt með
neinni sanngirni á annan hátt en
þann, að allir þjóðmálaflokkar
gætu túlkað skoðanir sínar og
stefnumál.
TÍMARIT UM ÞJÓÐ-
FÉLAGSMÁL
Ég vil því minna á það, þótt
milli 10 og 20 ár séu liðin síðan,
að ég flutti tillögu á þingi ásamt
Emil Jónssyni, um að hið opin-
bera skyldi gefa út tímarit um
þjóðfélagsmál og stjórnmál, sem
allir stjórnmálaflokkar skyldu
eiga tilkall til að birta greinar í.
Þá var Framsókn einn valda-
mesti flokkurinn og var hún
ekki hrifin af tillögunni. En slík
tímaritsútgáfa er öruggasta leið-
in til að gefa mönnum kost á al-
hliða fræðsluriti um þjóðfélags-
mál. Má því fagna að Fram-
sóknarmenn skuli nú koma með
tillögu sem miðar í sömu átt.