Morgunblaðið - 06.11.1955, Blaðsíða 9

Sunnudagur 6. nóv. 1955
MORGUNBLAÐIÐ
Reykjavíkurbréf:
Laugardagur 5. nóvember
Ffskifsing að störfum — Vörðui' s vexti — Fietra f!okk$bundiö Sjáifstæðisfóiit
í Steykjavik en nokkru sinrsi fyrr — Skriður keanst á byggingu sementsverksmiðj-
tfnrear — Ahrif verkfailanna á raforkuframkvæmdirnar — MilEiiiðirnir og þjóðin —
S-annKeikurinn verðtij að koma í Bjós — Draumur um „himnabrauð*

Fiskiþing að störfum
FISKIÞING hóf störf sín hér í
Reykjavík s. 1. mánudag. Sitja
jþað 23 fulltrúar frá hinum ýmsu
fjórðungs samböndum um land
allt. Skiptast þeir þannig, að
einn er frá fjórðungs samband-
inu við Breiðafjörð, 4 frá Vest-
fjörðum, 4 frá Norðurlandi, 4
frá Austfjörðum, 4 úr Sunnlend-
sngafjórðungi, 4 frá Reykjavíkur-
deild og 2 frá Vestmannaeyjum.
Gert er ráð fyrir að þingið muni
sitja að störfum fram í miðjan
þennan mánuð.
Þegar hafa verið lögð fyrir
þingið um 40 mál, en sennilega
mun það taka eitthvað fleiri mál
til meðferðar. Aðalmál þess er
afkoma sjávarútvegsins, land-
helgismálið, hlutatryggingarsjóð-
ur, fiskirannsóknir, fiskileit og
ýmis tæknileg atriði, sem varða
sjávarútveginn og rekstur hans.
íslenzkur sjávarútvegur á nú
við mikla erfiðleika að etja. —
Fiskiþingið og önnur samtök út-
vegsmanna og sjómanna standa
því frammi fyrir miklum vanda.
Vörður í vexti
Á AÐALFUNDI Landsmálafé-
lagsins Varðar, sem haldinn var
s. 1. þriðjudag, skýrði fráfarandi
formaður félagsins, Birgir Kjar-
an hagfræðingur frá því, að fé-
lagsmenn væru nú orðnir nokk-
uð á 4. þúsund. Hefði þeim f jölg-
að um rúmlega 300 á starfsárinu.
Þessi mikli fjöldi félagsmanna
í Verði sýnir, hversu öruggt
fylgi Sj álf stæðisflokksins er í
höfuðborginni. Innan þessa fé-
lags er fólk úr öllum stéttum
bæjarfélagsins. Þar starfa iðn-
aðarmenn, verkamenn, verzlun-
armenn, sjómenn, menntamenn
og atvinnurekendur hlið víð hlið.
Milli þessa fólks ríkir góð sam-
vinna, samúð og skilningur.
í öðrum félögum Sjálfstæðis-
manna í Reykjavík, Heimdalli
fél. ungra Sjálfstæðismanna,
Sjálfstæðiskvennafélaginu Hvöt
og Óðni fél. Sjálfstæðisverka-
manna og sjómanna, eru einnig
þúsundir félaga. Er óhætt að full-
yrða að félagsbundið fólk innan
vébanda Sjálfstæðisflokksins I
Reykjavík hafi aldrei verið
fleira en nú. Gefur það nokkra
hugmynd um fylgi flokksins í
bænum um þessar mundir.
Á 17- þúsund atkvæði
í ÞESSU sambandi má geta þess
að við síðustu bæjarstjórnar-
kosningar fékk Sjálfstæðisflokk-
urinn töluvert á 17. þúsund at-
kvæða í Reykjavik. Er það hærri
atkvæðatala en hann hefur
nokkru sinni áður fengið í bæn-
um. Þrátt fyrir all verulega
fjölgun kjósenda, sem þátt tóku
í þeim kosningum, fækkaði þó
atkvæðum andstöðuflokkanna,
kommúnista, Framsóknarmanna
og Alþýðuflokksins, verulega við
þær kosningar.
Reykjavík er því nú eins og
fyrr höfuðvígi Sjálfstæðis-
stefnunnar í landinu. Og það
er engin tilviljun að einmitt
á þessum staff hafa framfarir
og umbætur veriff örastar á
undanförnum árum. Hér hef-
ur verið unnið aff því af
mestu raunsæi og framsýni að
bæta lifskjör fólksins.
Það er vegna þess að almenn-
ingur í höfuðborginni gerir sér
þetta ljóst sem fylgi Sjálfstæð-
ismanna er svo traust víð hverj-
ar kosningar, sem fram fara. Al-
menningur trúir ekki hinum
gullnu loforðum minnihluta-
flokkanna um að aðstaða hans
verði bætt með því, að fela mörg-
um sundudeitum stjómmála-
flokkum forystu mála sinna. —
FULLTRÚAR Á FISKIÞINGI. — Fremsta röð frá vinstri: Davíð Ólafsson fiskimálastjóri, Svein-
björn Jóhannsson, Dalvík, Einar Guðfinnsson, Bolungarvík, Ólafur Björnsson, Akranesi, fundarstjóri
Fiskiþingsins, Valtýr Þorsteinsson, Akureyri, Árni Vilhjálmsson, Seyðisfirði. Næsta röð: Sturla Jóns-
son, Súgandafirði, Helgi Benónýsson, Vestmannaeyjum, Sveinbjörn Einarsson, Reykjavík, Níels
Ingvarsson, Norðfirði, Friðgeir Þorsteinsson, Stöð varfirði, Ólafur Jónsson, Stykkishólmi, Magnús
Gamalíelsson, Ólafsfirði, Magnús Magnússon, Eyrarbakka. Þriðja röð: Arngrímur Fr. Bjarnason,
ísafirði, Þorvarður Björnsson, Reykjavík, Ilaraldur Thorlacíus, Rvík, Hólmsteinn Helgason, Raufar-
höfn, Árni Stefánsson, Fáskrúðsfirði, og Ásberg Sigurðsson, ísafirði, ritari þingsins. Aftasta röð: Már
Elíasson, Rvík, varaskrifari, Sigurður Guðmundsson, Ytri-Njarðvík, Ingvar E. Einarsson, Rvík, Mar-
geir Jónsson, Keflavík. — Á myndina vantar Pál Þorbjörnsson, Vestmannaeyjum, og Matthías Matt-
hiesen, Hafnarfirði, skrifara þingsins, sem voru fjarverandi. — Ljósm. Mbl.: Ól. K. M.
Reykvíkingar telja þvert á móti
að með því að fela Sjálfstæðis-
flokknum einum forustuna skapi
þeir bæjarfélagi sínu stárfhæfa
og framkvæmdasama stjórn.
Merkilegt starf
VARÐARFÉLAGIÐ hefur unnið
merkilegt starf í bæjarfélaginu.
Þar hafa mörg stærstu hags-
munamál Reykvíkinga verið
fyrst rædd og reifuð. Þar hafa
margir ágætir menn starfað af
áhuga og dugnaði og þar hefur
fólkið innan stærsta Sjálfstæðis-
félagsins í bænum fengið tæki-
færi til þess að hittast og kynn-
ast sjónarmiðum hvers annars,
auk þess sem það hefur tengst
persónulegum vináttuböndum.
Davíð Ólafsson fiskimálastjóri
tekur nú við af Birgi Kjaran
sem formaður Varðar. Hinn frá-
farandi formaður vann þar mik-
ið og gott starf. Þau 3 ár, sem
Birgir Kjaran var formaður, var
Vörður í stöðugum vexti og starf-
semi hans fjölbreytt og þrótt-
mikil.
En óhætt er aff fullyrða, aff
Davíð Ólafsson muni einnig
reynast fær um aff stýra þessu
fjölmenna stjórnmálafélagi
vel og farsællega. Hann hef-
ur með störfum sínum í þágu
sjávarútvegsins á undanförn-
um árum sýnt að hann er
mikilhæfur og dugandi fram-
kvæmdamaður, sem nýtur
trausts og vinsælda meðal
utvegsmanna og sjómanna um
land allt. Er ástæffa til þess
að óska Varðarfélaginu og
Sjálfstæðisflokknum í Reykja
vík til hamingju meff for-
mennsku hans.
Skriður kemst á bygg-
ingu sementsverk-
smiðjunnar
UNDANFARIÐ hefur verið unn-
ið að undirbúningsframkvæmd-
um við hina nýju sementsverk-
smiðju á Akranesi. Mun þegar
hafa vqrið unnið þar fyrir nokkr-
ar milljónir króna. En fullur
kraftur hefur til þessa ekki verið
settur á þessa framkvæmd sök-
um þess, að ekki hefur enn tek-
izt að tryggja erlent lán til verk-
smiðjunnar. Vonir standa nú
hins vegar til þess að það takist
á næstunni. Er líklegt að 38 millj.
kr. lán til vélakaupa verksmiðj-
unnar fáist í Danmörku.
Gert er ráð fyrir að hin
nýja sementsverksmiðja muni
geta framleitt um 70 þúsund
Davíð Ólafsson, fiskimálastjóri,^
tekur við formennsku í Verði,
fjölmennasta
landsins.
stjórnmálafélagi
tonn af sementi á ári. Venju-
ieg árleg notkun okkar af
þessu byggingarefni undan-
farin ár hefur hins vegar verið
50—60 þús. tonn. Hin nýja
verksmiðja á þannig að geta
fullnægt allri sementsþörf
þjóðarinnar og vel það, a. m.
k. fyrst í stað. Rætt hefur ver-
ið um að byggingu verksmiðj-
unnar yrði lokið á árinu 1957.
Með byggingu sementsverk-
smiðju í landinu sjálfu er stórt
skref stigið í viðleitninni til þess
að hefja hér stóriðju. M«ð þvi
að fullnægja þörf sinni fyrir j
þetta byggingarefni spara íslend-
ingar sér einnig mikið fé í er-
lendum gjaldeyri á ári hverju.
Sementsverksmiðjan og áburð-
arverksmiðjan eru hliðstæðar
framkvæmdir. Bæði þessi iðn-
fyrirtæki bæta aðstöðu þjóðar-
innar mjög í starfi hennar og
gera hana færari um að standa
á eigin fótum. Þessi stóru iðn-
fyrirtæki skapa einnig stóraukna
atvinnu. Þau eru boðberar hins
nýja tíma í atvinnu- og efna-
hagsmálum þjóðarinnar.
Aukið f jármagn til
raforkufram-
kvæmdanna
EINS og kunnugt er hefur nú-
verandi ríkisstjórn beitt sér fyr-
ir því að gerð hefur verið 10 ára
framkvæmdaáætlun í raforku-
málum landsmanna. Hefur verið
áætlað að til raforkufram-
kvæmda yrði á þessu tímabili
varið 25 millj. kr. á ári, eða sam-
tals 250 millj. kr. Mun ríkis-
stjórnin að mestu hafa tryggt það
fjármagn, í senn til nýrra raf-
orkuvera á Austurlandi og Vest-
fjörðum og til rafleiðslna um
sveitir landsins frá hinum nýju
orkuverum, sem fyrir eru í land-
inu.
En í þennan reikning hefur nú
verið gert stórt strik. Með verk-
föllunum á s. 1. vetri og kaup-
hækkunum þeim, sem runnu í
kjölfar þeirra hefur kostnaður-
inn við hinar fyrirhuguðu raf-
orkuframkvæmdir stórhækkað.
Er það ekki orðum aukið að
reikna megi með að hann verði
ekki undir 320—350 millj. kr. á
fyrr greindu tímabili miðað við
núgildandi verðlag og kaupgjald
í landinu.
Viðbótarfjármagns til raforku-
framkvæmdanna hefur enn ekki
verið aflað. En auðvitað mun
ríkisstjórnin leggja kapp á að
afla þess, þannig að þessar þýð-
ingarmiklu framkvæmdir tefjist
ekki, heldur geti haldið áfram
samkvæmt þeirri áætlun, sem
gerð hefur verið.
Þessi kostnaðarauki við raf-
orkuframkvæmdirnar vegna
verkfallanna og kauphækkan-
anna á s. 1. vetri sýnir greini-
lega, hversu rík og óheilla-
vænleg áhrif hinna pólitísku
hernaðaraðgerða kommúnista
gagnvart efnahagslífinu hafa
orðið. Nauðsynlegum fram-
kvæmdum og umbótum er
stefnt í hættu. Fjármágn
skortir til þess að framkvæma
áætlanir, sem gerðar hafa ver-
ið og miðaðar við fjárhagsgetu
þjóðarinnar.
Svipuðu máli gegnir með hús-
næðisumbæturnar. Af verkföll-
unum hefur leitt Stóraukinn
byggingarkostnað. Einstakling-
arnir eiga stöðugt örðugra um
vik með að láta það fé hrökkva
fyrir framkvæmdum sínum, sem
þeir höfðu ætlað til þeirra. Það
fjármagn, sem hið opinbera legg-
ur fram til hins nýja veðlána-
kerfis hrekkur einnig skemmra
en ráð var fyrir gert.
Af öllu þessu verður al-
menningur i landinu að súpa
seyðið. En kommúnistar fagna
þeim árangri sem náðst hefur
með hinum lánlausu tiltekt-
um þeirra á s. 1. vetri.
Milliliðirnir og þjóðin
ÁR EFTIR ÁR hafa vinstri
flokkarnir haldið því fram, að
allt það, sem aflaga fer í ís-
lenzku efnahagslífi sé hinum svo
kölluðu milliliðum að kenna.
Jafnframt hafa þeir þrástagast á
því, að Sjálfstæðisflokkurinn
væri „flokkur milliliðanna“. —
Hann héldi verndarhendi yfir
hvers konar milliliðastarfsemi,
sem mergsygi framleiðslu lands-
manna, hækkaði vöruverðið og
hefði í för með sér margskonar
brask og spillingu.
Nú er það auðvitað svo, eins
og Bjarni Benediktsson dóms-
málaráðherra benti á í ágætri
ræðu, sem hann hélt nýlega, að
milliliðalaust þjóðfélag er ekki
til nú á tímum. Þjóðirnar skipta
með sér verkum og starfaskipt-
ingin meðal þeirra verður stöð-
ugt fjölbreytilegri. Og flest eru
þessi störf nauðsynleg og miða að
því að fullnægja þörfum þjóð-
anna með einum eða öðrum
hætti.
En að sjálfsögðu geta einstak-
ir aðilar innan hvers þjóðfélags
misnotað aðstöðu sína. Það er
hægt að gera það með því að
taka of mikið gjald fyrir ákveðna
þjónustu, vörudreifingu, flutn-
inga, viðgerðir, byggingarstarf-
semi o. s. frv. Þetta er sérstak-
lega auðvelt í þjóðfélögum þar
sem ríkja höft og ófrelsi. Þar
sem frjáls samkeppni mótar
efnahagslífið er það hins vegar
miklu óhægra. Þar á almenning-
ur yfirleitt kost á því að velja
, og hafna þegar um er að ræða
viðskipti, kaup og sölu á vörum
eða þjónustu.
Tillaga Sjálfstæðis-
manna á Alþingi
SJÁLFSTÆÐISMENN á Alþingi
hafa nú í vikunni lagt fram til-
lögu um rannsókn á milliliða-
gróða. Leggja þeir til að sérfróð-
um mönnum verði falið að rann-
saka þátt milliliða í framleiðslu-
kostnaði þjóðarinnar, þannig að
úr því fáist skorið, hvort hann sé
) óhóflega mikill og skal jafn-
framt gerður samanburður á
milliliðakostnaði hér og í nálæg-
um löndum. Ennfremur skal at-
hugað, hvort og þá hvernig sé
' auðið að lækka milliliðakostnað.
^ Leggja tillögumenn til að þess-
ari rannsókn verði hraðað svö
að álitsgerð geti legið fyrir er
næsta reglulegt Alþingi kemur
saman.
i Frh. á bls. 12.