Morgunblaðið - 16.11.1955, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvilcudagur 16. nóv. 1955
Glæsile?' isl'. tóiilisíarliátii Vegleg gjðf t»l
Tj I, 4JÍ>5m*í ,■ •
á afinæli Tónskákfef ól;
Tónlisl eldri og yngri lénskálda hyll!
af elnleikurum, hljómsveifum og kórum
I TILEFNI af 10 ára afmæli Tón-
Skáldafélags íslands gengst það
í byrjun næsta mánaðar fyrir
tónlistarhátíð með flutningi ís-
lenzkra verka eingöngu.
Þetta er í fyrsta skipti, að
haldin er hátíð xneð íslenzkum
tónverkum, en tilefni hátíðarinn-
ar er auk þess, að á norrænu
tónlistarhátíðinni í fyrra reynd-
ist ofraun fyrir þá krafta, sem
hér voru fáanlegir að flytja ís-
lenzk tónverk auk annarra þeirra
norrænu verka, sem Norræna
.tónskáldaráðið hafaði ákveðið að
If lytja skyldi é þessari hátíð. Þótti
frónskáldafélaginu íslenzka því
tejállfsagt að láta skyldur sínar
Igagnvart gestunum sitja fyrir.
j Hátíðin hefst sunnudaginn 4.
-desember, neð því að haldinn er
framhaldsfundur Tónskálafélags-
■ins. Biskupinn yfir fslandi beit-
■ir sér auk þess fyrir því, að í
jkirkjum landsins verði lögð
|éhersla á, að flytja íslenzka tón-
jlist þennan dag.
Mánudaginn 5. dcsember eru
kirkjutónleikar í dómkirkjunni
og verða þar leikin orgelverk.
Þriðjudaginn S. desember halda
hljómleika karlakórinn „Fóst-
bræður1' og Karlafór Reykjavik-
ur undir stjórn þeirra Ragnars
Björnssonar og Sigurðar Þórð-
arsonar, en einsöngvarar verða
Guðmundur Jónsson og Jón Sig-
urbjörnsson.
Miðvikudaginn 7. desember)
eru kammermúsiktónleikar í
Austurbæjarbíói, en Tónlistarfé-
lagið gengst fyrir þeim tónleik-
um.
Fimmtudaginn 8. desember
verða hljómsveitartónleikar í
Þjóðleikhúsinu. Stjórnendur
Róbert A Ottósson og dr. Victor
Urbancic.
Föstudaginn 9. desember a að
ljúka hátíðinni með sanisæti, þar,
sem flutt verði eingöngu íslenzk
danslög.
KRABBAMEINSFÉLAGI íslands
hefur nýlega borizt vegleg gjöf,
að upphæð 10 þús. kr., frá Mar-
gréti Guðmundsdóttur, Gýgjar-
hóli í Biskupstungum til minn-
ingar um móður hennar látna,
Helgu Gísladóttur. Krabbameins-
félag íslands þakkar hjartanlega
þessa rausnarlegu gjöf.
• LUNÐUNUM, 15. nóv — Nú
eru hernaðarsérfræðingar frá
Saudi-Arabíu og Sýrlandi í Prag
til að kynna sér nýtízku vopn,
sem íramleidd eru í Tékkósló
vakíu. Eru þeir á ferðalaginu
með vopnakaup fyrir augum. Er
talið, að lönd þessi geri með sér
vopnasölusamninga, áður en
langt um líður, en eins og kunn-
ugt er selur Tékkóslóvakía gífur-
legt magn af vopnum til Egypta-
Iands um þessar mundir. — NTB.
ÁustiUTÍskui' Maðaraaður á ferð hér
SíErtR VERIÐ i 40
UNDANFARNAR vikur hefur dvalizt hér austurrískur blaða-
maður, Alfred Joachim Fischer að nafni — og kona hans Eva.
Þau komu hiiigað frá Grænlandi, en þar dvöldust þau í fjórar
vikur og skoðuðu landið eftir því sem kostur var á. Komust þan
alla leið norður til Thule — og 'má segja, að slíkt ferðalag só
engum heiglum hent.
HAFA VERIÐ I
40 LÖNDUM
Mbl. hafði tal af þeim hjón-
um í gær, en þau munu hafa
flogið áleiðis til Oslo í morgun.
Létu Fischer og frú vel af dvöl
sinni hér á landi — þrátt fyrir
að veðurlagið hafi ekki verið
sem bezt — en þau hafa dvalizt
hér um sex vikna skeið.
Þau hjónin hafa ferðazt mikið
um víða veröld á undanförnum
árum og heimsótt 40 lönd — allt
frá Persíu og Egyptalandi norður
á nyrztu slóðir. Skrifar Fischer
ferðapistla frá ferðum sínum
fyrir blöð í mörgum löndum —
en þó aðallega í Austurríki. —-
Meðal þeirr eru Neue Zúricher
Zeitung, Frankfurter Rundschau,
Montreal Daly Star — o. fl.
Þegar hjónin voru innt eftir
því — hvernig þeim hafi líkað
dvölin á íslandi — sögðust þau
vera sammála um það, að ferðiu
hefði tekizt mjög vel, og þafí
hefði verið skemmtilegt að fá
tækifæri til þess að heimsækjg
lsland.
Þau hafa ferðazt töluvert um
landið, m. a. verið á Akureyri,
við Gullfoss og Geysi — og ferð-
Frh. á bls. 12L
ifl 80 ára Eva Hjálmarsdóffir
IsSenzk kona vekur afhygli á
sviði kirkjulegra skreyíinga
] (Útdráttur úr grein í sænska
blaðinu Pá Fritiden um próf-
lausnir frú Sigrúnar Jónsdótt-
ur, sem þessa dagana heldur
sýningu á listiðnaði sinum í
bogasal þjóðminjasafnsins).
DAG nokkurn í ma, s.l. barst
feiknamikill pakki, vátryggður
fyrir rúmlega 12 þús. ísl. krónum,
til þeirrar deildar NKI-skólans
(Nordisk Konst Institutet), sem
helguð er teikningu, málaralist og
hagnýtri myndlist. Pakki þessi, —
,.ern kom frá ísl. konu, búsettri
í Gautaborg, — hafði að geyma
fjölda frumdrátta, sýnishorna og
' fullgerðra muna, sem voru próf-
lausnir í frjálsum listsaumi við
NKI.
Vegna fjölda sýningargripanna
sem sumir voru einnig mjög stór-
Ir, t. d. voru þarna höklar í fullri
i stærð varð að setja munina upp
í fundarsal skólans. Kennarinn í
frjálsum listsaumi og dómnefnci-
in, sem átti að úrskurða um beztu
lausnina, voru mjög hrifin. Frú
Sigrún hlaut mjög háa einkunn
og vinnubrögð hennar voru met-
in sem bezta framlag nemenda
skólans á s.l. vori. Auk þess var
ákveðið, að gefa h.f. Libraria,
sem er stærsta fyrirtæki á Norð-
urlöndum á sviði kirkjulistar,
kost á því að kynnast vinnu-
brögðum frú Sigrúnar. Það, sem
forstöðukona þessa fyrirtækis,
frú Odelquist-Ekström, sagði um
vinnubrögð hennar, er hið mesta
lof, sem nokkur nemandi getur
látið sig dreyma um.
Eftir að frú Odelquist-Ekström
hafði staðið alllengi þögul
frammi fyrir tillöguuppdráttum
og útsaumi höklanna, sagði hún,
að lausnirnar á verkefnunum
bæru vott um sérstaklega þrosk-
aða samræmiskennd.
„Allt þetta verður að meta með
hliðsjón af kirkjunni og búnaðí
hennar“ bætti hún við. „Útsaum-
uðu gripirnir eru fíngerðir og
.samræmir í litbrigðum sínum, og
betri en tiliöguuppdrættirnir. En
framar öllu er ásaumstækni
(applikations-tækni) hennar
framúrskarandi góð. Þetta mynzt
ur hér hefir hún t. d. prentað á
dúkinn. Þetta er ævaforn aðferð,
;,cm á síðustu tímum hefir nftur
verið tekin upp í kirkjulistinni.
Einnig hinum hefðbundnu við-
langsefnum eru hér gerð mjög
góð skil“. Sem dæmi benti frú
Odelquist-Ekström á hökul með
myndum af postulunum. „Tækni
(Gallertækni) sú, sem frú Sigrún
hér notar, er sjaldséð í Svíþjóð.
Hvítu höklarnir með (applik-
ation) eru verulega fersk vinna.
Meðfæddir hæfileikar (en natur-
begávning) frú Sigrúnar eru
sennilegasta skýringin“.
Manni dettur í hug fornnorræn
höfðingjadóttir þegar frú Sigrún
hekur til NKI-skólans með þrjá
stóra pakka af úrlausnum og lýk-
ur þar með námi sínu í textillist.
„Hvíhlík afköst. Hvernig hafið
þér komið öllu þessu í fram-
kvæmd? Hvílíkur sköpunarmátt-
ur í formi og listum, og hvílík
smekkvísi í vali efnis“, varð frú
Maud Gramström, umboðsmanni
myndlistardeildar NKI að ovði,
er hún hafði athugað vinnubrögð
frú Sigrúnar Jónsdóttur.
Þegar blaðið innti frú Sigrúnu
eftir framtíðaróformum hennar,
svaraði hún m. a. á þessa leið:
„Ég hefi alla tíð haft mikinn
óhuga á að skapa eitthvað nýtt,
sérstaklega á sviði handavinn-
unnar. Fyrst lagði ég stund á
handavinnunám í Reykjavík með
handavinnukennslu fyrir augum.
Lauk ég sérkennaraprófi í handa-
vinnu kvenna vorið 1947. Þó fór
ég námsför til Danmerkur. Síðan
stundaði ég um skeið vefnaðar-
nám við vefnaðarkennaraskólann
í Naas í Svíþjóð. En fyrst eftir að
ég gerðist nemandi við NKL-
skólann leystist sköpunarþró mín
að fullu úr læðíngi og þar hefi ég
fengið ríkuleg tækifæri til að gera
það, sem mig hafði svo lengi
dreymt um.
Aðalóhugamál mín eru að fá
aðstöðu til.að vinna sem mest og
sem bezt á sviði kirkjulegrar list-
ar og að Batik-myndgerð.
Heima á íslandi vildi ég helzt
mega vinna. Fegurð lands míns
mcð fjölbreytni þess og andstæð-
um í formi og litum heillar mig
svo mjög.
Mig langar svo mjög til að fá
að vera þátttakandi í sköpun r.ýs,
þjóðlegs stíls íslenzkrar skreyt-
ingarlistar."
í DAG, 17 nóvember, er alheims-
félag Guðspekinema 80 ára. Fé-
lagið var stofnað í New York
17. nóvember 1875. Forgöngu-
menn stofnunarinnar voru:
Helena Petrona Blavatsky og
Henry Olcott ofursti. Frú Blav-
atsky var miklum dulrænum
hæfileikum gædd og hin mikil-
hæfasta kona. Eftir hana liggja
mörg rit og merkileg. Mun Olcott
ofursti einnig hafa verið mjög
mikilhæfur maður. Var hann
fyrsti forseti félagsins og gegndi
því starfi til dauðadags. Að hon-
um látnum tók dr. Annie Besant
við forsetastörfum. Samstarfs-
maður hennar var um langt skeið
C. W. Leadbeater biskup. Urðu
þau heimskunn fyrir störf sín.
Eftir þeirra dag tóku aðrir mikil-
hæfir menn við störfum og stjórn
félagsins. Hefur félagið náð út-
breiðslu um allan hinn menntaða
heim og hefur nú deildir sínar
í 44 þjóðlöndum.
í greinargerð, sem prentuð er
innan á kápu tímaritsins Gang-
lera, segir meðal annars: Til-
gangur félagsins er þrefaldur: í
fyrsta lagi: að móta kjarna úr
allsherjarbræðralagi mannkyns-
ins, án tillits til kynstofna, trú-
arskoðana, kynferðis, stétta eða
holdslitar. í öðru lagi: að hvetja
menn til að leggja stund á sam-
anburð trúarhragða, heimspeki
og náttúruvísinda. í þriðja lagi:
að rannsaka óskilin náttúrulög-
mál og öfl þau, er leynast með
mönnum. Enginn er spurður um
trúarskoðanir, er hann gengur í
félagið og engum er úthýst þótt
hann trúi ekki kenningum Guð-
spekinnar. En bræðralagshug-
sjónina verða allir að aðhyllast.
Guðspekifélagið er flokkur
manna, sem teljast til allra trúar-
bragða eða engra. Bandið, sem
tengir saman er hin sameiginlega
leit að sannleikanum. Kjörorðið
er: Engin trúarbrögð eru sann-
leikanum æðri.
í guðspekilegum fræðurft eru
gerðar miklar og gáfulegar til-
raunir til að skýra ráðgátur til-
verunnar og vandamál iífsins. Og
þeir, sem kafað hafa djúp mann-
legrar reynslu, leitað þar orsaka
og afleiðinga í Ijósi hins æðra
skilnings á lífinu, hafa margt
til málanna að leggja.
Guðspekineminn veit af blund-
andi öflum í sál sinni, og ef hann
er áhugasamur, kostar hann
kapps um að vekja þau og kalla
þau til þjónustu. Hann veit, að
markmið mannlífsins er full-
komnun, fullkomnun mannlegs
þroska. Hann veit líka, að það
takmark bíður allra, hversu ó-
líklegt, sem það kann að virðast.
Nokkru eftir aldamótin síðustu
barst Guðspekistefnan hingað til
lands. Árið 1912 var fyrsta Guð-
spekistúkan stofnuð hér í Reykja
yík. Hlaut hún nafnið Reykja-
víkurstúkan. Var hún skipuð
ýmsum ágætum mönnum. Hafa
kenningar þessarar stefnu vakið
athygli margra hugsandi manna
meðal þjóðarinnar, enda hefur
mál þetta átt góða fylgismenn.
Árið 1920 voru Guðspekistúkurn-
ar orðnar svo margar, að henta
þótti að stofna sérstaka deild,
er yfirstjórn hefði í þessum mál-
um á landi hér. Fyrsti forseti
deildarinnar var sr. Jakob Krist-
insson, síðar frú Kristín Thor-
oddsen og nú síðast Grétar Fells,
rithöfundur, sem hefur haft það
starf á hendi um 20 ára skeið.
Eru nú starfandi 10 Guðspeki-
stúkur á landinu. Fjórar þeirra
eru i Reykjavík, aðrar fjórar hér
sunnanlands, utan Reykjavíkur,
og tvær á Norðurlandi. Önnur
þeirra er á Akureyri, en hin í
Miðfirði í Húnavatnssýslu.
Kristján Sig. Kristjánsson.
„Islande-France
kofflil ú!
TÍMARIT Alliance Francaise í
Reykjavík, „Islande-France“, er
nýkomið út.
Hefst það á minningarorðum
um Pétur Þ.J. Gunnarsson, hinn
nýlátna forseta félagsins, eftir
sendiherra Frakka í Reykjavík,
Monsieur Henri Voillery. Enn-
fremur skrifar Magnús Jochums-
son, póstmeistari, um hann minn-
ingargrein.
Annað efni ritsins er löng og
fróðleg gfein eftir Helga Sigurðs-
son, hitaveitustjóra, um Hitaveit-
una í Reykjavík, framkvæmd
hennar og reynd. Mun sú grein
girnileg til fróðleiks um þetta
efni fyrir útlendinga. Þá er grein
um afhjúpun minnisvarða um
franska sjómenn, sem farizt hafa
við íslandsstfendur og athöfn
sem fór fram í því tilefni í gamla
kirkjugarðinum hér í Reykjavík
hinn 14. júlí 1954. — Franski
blaðamaðurinn Mario A. Costa
skrifar greinina Kvöld á Chaillot-
hæð. — Þá er grein eftir Rémy
Roure, Alþjóðlegt hæli fyrir mun
aðarlaus börn frá stríðsárunum,
í grennd við París. — Önnur
grein eftir Daniel-Rops fjallar
um fornleifafræði og þátt Frakka
í fornleifarannsóknum og loks
skrifar ferðagarpurinn og íslands
vinurinn Robert Andrault grein
um ísland og ferðalög sín hér. —
Þá er í ritinu skýrsla um starf-
semi félagsins undanfarin tvö ár
og efnahag þess.
Ritmál allt er á frönsku Ritið
er skreytt allmörgum myndum
og sérstaklega vandað og fallegt
að öllum frágangi.
EVA Hjálmarsdóttir er fædd i
Stakkahlíð í Loðmundarfirði 16.
nóvember 1905 og er því fimm-
tíu ára í dag. Foreldrar hennar
voru hjónin Hjálmar Guðjónsson
og Elísabet Baldvinsdóttir. Ekki
verða þær ættir hér raktar, en
skammt er þar að telja til góðra
hagyrðinga og jafnvel þjóðskálda,
Eva var óvenjulega bráð-
þroska barn, bæði andlega og
líkamlega. Langt innan við ferm-
ingaraldur var hún tekin að
yrkja bæði ævintýri og ljóð.
Tíu vetra gömul tók hún að
kenna þeirrar vanheilsu, sem eigx
hefur reynzt unnt að ráða bót á
síðan. Mestan hluta ævinnar hef-
ur hún dvalizt á heilsuhælum og
sjúkrahúsum og er svo enn.
Milli tíu og tuttugu síðustu árin
hefur hún ekki getað valdið
penna.
Ég tel það mikið undur, að
þessi heilsulausa kona skuli á
síðustu tíu árum hafa gefið þjóð
sinni ekki færri en fjórar bækur,
og á hinni fimmtu mun bráðlega
von. Hitt vekur þó enn meiri
furðu, að þetta fjötraða þjáninga-
barn bregður sjaldan fyrir sig
víli og voli, heldur miklu frem-
ur hressilegum blæ, og jafnvel
glettni og gáska. í bókum henn-
ar er að finna lofsverða bjart-
sýni á lífið og mennina, ríka
samúð með öllu, sem þjáist og
líður illa, og næmleika fyrir því,
sem fagurt er og gott.
Bækur Evu Hjálmarsdóttur
eru: Hvítir vængir, Paradís
bernsku minnar, Það er gaman að
lifa og Margt er smátt í vettling
manns.
Ég efast ekki um, að á fimm-
tugsafmælinu muni margir hugsa
hlýtt til heilsulausu skáldkon-
unnar í Víðihlíð, sem þrátt fyrir
þungan fjötur um fót á „hvíta
vængi" andans til þess að svífa
á inn í bjartari heima ævintýra,
drauma og ljóða.
S. V.