Morgunblaðið - 18.11.1955, Síða 2

r
2
MORGZJNBL AÐIÐ
Föstudagur 18. nóv. 1955
- M bæjarsljórnarfundmum
FTamh. at bla. 1 i
Jiinn mesti misskilningur að
halda að með hinum 200 minni
íbúðum, værl verið að stofna til
nýrrar Höfðaborgar.
Þessar íbúðir yrðu úr var-
anlegu efni og af traustri
1 gerð. Einnar hæðar raðhús
' væru talin hafa ýmsa kosti.
Byggingarhraði gæti verið
meiri við þessá,. gerð en stór
hús og þau væru ódýrari. —
Hægt værri að undirbúa og
vinna byggingarnar að nokkru
á verkstæðum, en slíkt væri
mjög tíðkað erlendis. í áætl-
uninni væri gert ráð fyrir, að
bygging 100 íbúða af þessari
gerð tæki 10—11 mánuði, en
110 íbúðir í fjölbýlishúsum
væri áætlað að yrðu 21 mánuð
í byggingu.
J. H. tók fram, að þó nú væri
gert ráð fyrir þessari gerð húsa
væri opin leið til breytinga, ef í
tæka tíð kæmu fram rökstuddar
íillögur um betra og ódýrara
fown.
VANHUGSAÐ YFIRBOÐ
J. H. vék þá máli sínu að
yfirboðstillögum þeirra Guð-
rnundar og Alfreðs. Vísaði hann
tUfíramsöguræðu sinnar um rök
fyrir því, að íbúðir þær, sem
áætlunin gerði ráð fyrir, væru'
Jivorki of fáar né of smáar. Ef
þessi áætlun tækist þá væri það
rægilegt átak til útrýmingar
herskálaíbúða og til að greiða
fyrir öðrum, sem búa í slæmum
húsakynnum. Það yrði að hafa í
huga, að byggingarframkvæmdir
einstaklinga væru mú mjög mikl-
ar og yrðu það á næstu árum.
XJr þessu framtaki mætti ekki
draga, en það hlyti óhjákvæmi-
lega að verða, ef bærinn réðist í
þær breytingar, sem tillaga Guð-
jnundar og Alfreðs fæli í sér.
TiIIaga Sjál fstæðismanna væri
hyggð á raunsæjum grundvelli
að athugaðri húsnæðisþörfinni
og fjárhagsmöguleikum til að
koma húsunum upp.
J. H. kvað meginstefnu til-
lagnanna vera þá, að íbúarnir
gætu eignazt húsin sjálfir, en þó
mundi reynast óhjákvæmilegt,
að bæjarféiagið ætti nokkuð af
íbúðum og leigði þær út.
FORGANGA
SJÁLFSTÆÐISMANNA
J. H. taldi það koma úr hörð-
Ustu átt þegar bftr. Framsóknar
væri-að þakka þeim flokki það
sem vel hefði verið gert í bygg-
ingarmálum Reykjavíkur á síð-
tistu árum, því þessi flokkur
hefði lengstum vafizt fyrir þeim
málum á Alþingi og ríkisstjórn.
,,Tíminn“ hefði talið það þjóð-
hættulegt að auka byggingar í
Æeykjavík, því þær mundu verða
'„mylnusteinn um háls þjóðfélags-
lns“. Framsóknarmenn hefðu á
r.ínum tíma látið loka veðdeild-
tnni.
i Þegar núverandi ríkisstjórn
hefði verið mynduð, hefðu
Sjálfstæðismenn gert að skil-
yrði, að rýmkað yrði um
frelsi manna til bygginga og
greitt úr lánsfjárvandanum.
Á þeim grundvelli væri hin
nýja löggjöf um byggingar-
lán byggð, en þær áætlanir,
sem hér væru lagðar fram,
styddust aftur að nokkru við
þá löggjöf.
í apríl 1954 hefðu Sjálfstæðis-
menn lagt fram í bæjarstjórn
tillögur í byggingarmáiunum,
eem minnihlutaflokkarnir hefðu
ekki einu sinni rætt, þegar þær
voru lagðar fram, en síðar, þeg-
ar þeir áttuðu sig, komu þeir
fram með yfirboð, svipað og nú.
Sú rannsókn sem Þórður
Ejörnsson hefði lagt til, væri
jþegar framkvæmd og tillagan
Pví óþörf.
Jóhann Hafstein sagði að lok-
um að það, sem nú vekti fyrir
fíjálfstæðismönnum væri, að tak-
ast mætti að inna af höndum
raunhæfar framkvæmdir, sem
nái þeim tilgangi að útrýma her-
ukálunum á 4—5 árum og að
oðru leyti að b®la úr fyrir öðr-
um, sem illa eru settir í hús-
næðismálum.
VEL ATHUGAÐ MÁL
Borgarstjóri tók síðan til máls.
Þakkaði hann Jóhanni Hafstein,
en hann hefði, ásamt Gísla Hall-
dórssyni, arkitekt, lagt ntjög
mikla vinnu í að undirbúa þetta
mál. Kvaðst hann að mestu geta
vísað til framsöguræðu J. H.
Borgarstjóri rakti ýtarlega
reynsluna af samkeppni um
húsateikningar. Kvað hann þær
stundum hafa gefizt vel, en
stundum miður. Færi það mjög
eftir því hvernig þátttakan væri.
Það gæti verið rétt a'ð efna til
samkeppni um teikningar nú, ef
tryggt væri að nægileg þátttaka
fengist.
Við rannsókn hefði komið í
ljós, að ódýrara væri að byggja
tveggja og þriggja herbergja
íbúðir í 4. hæða húsum en 3.
hæða og því væru þessar tillögur
miðaðar við 4. hæða hús.
Borgarstjóri kvaðst vilja
endurtaka, að þau einnar
hæða hús, sem hér væri gert
ráð fyrir yrðu varanleg og vel
byggð hús. Þetta mál hefði
allt Verið rannsakað, en það
væri á valdi bæjarráðs að
breyta til í þessu efni, ef það
þætti hyggilegt.
Borgarstjóri lauk iofsorði á þá
undirbúningsvinnu, sem Gísli
Halldórsson arkitekt hefði þegar
framkvæmt og væri mikið ör-
yggi í því að fá hann fyrir fram-
kvæmdastjóra bygginganna.
Eftir nokkrar umræður
komu tillögur Sjálfstæðis-
manna til atkvæða. Voru þær
bornar upp í mörgum liðum
og sátu minnihlutamenn hjá
við atkvæðagreiðslu við suma
liðina, en voru andvígir sum-
um. Allar breytingartillögur
voru felldar og tillögur Sjálf-
stæðismanna í heild síðan
samþykktar með samhljóða
atkvæðum.
N
SALA hinna nýju skattfrjálsu
bankavaxtabréfa Veðdeildar
Landsbankans, sem hófst s. 1.
mánudag, hefur gengið ágætiega.
Bréfin hafa selzt jafnt og þétt,
bæði hér í bænum og úti á landi,
einkum í hinum stærri kaupstöð-
um og kauptúnum.
★
Horfur eru taldar á því, að
það sem fyrir iá af visitölubréf-
unum, þegar sala hófst, verði
upp gengin nú um heigina, en
það voru um 6 millj. kr.
★
Eitthvað meira verður gefið
út af vísitölubréfum á næstunni
og geta menn skrifað sig fyrir
þeim bréfum, gegn greiðslu.
Sala er einnig all-sæmileg í
íbú« jt rlánab^éfunum, en flestir
kaupendur leggja áherzlu á það
skattfrelsi og mikilverðu fríðindi
sem hinum nýju. bamkavaxta-
bréfum fylgir. j
KARLAKORINN Fóstbræður
hefur ákveðið að halda tvær
skemmtikvöldvökur til ágóða
fyrir kórinn, fyrir áramót. —
Verður sú fyrri í Sjálfstæðishús-
inu í kvöld og hefst kl. 9. Verð-
ur þar ýmislegt til skemmtunar,
m. a. flytur Karl Guðmundsson
gamanieikari spánýjan skemmti-
þátt.
KHÖFN, 17. nóv. — Dönsku
konungshjónin eru væntanleg í
heimsókn til íslands í fyrrihluta
aprílmánaðar næstkomandi. —-
Drottningin mun koma flugleiðis
bingað, en ennþá hefur ekki ver-
ið endanlega ákveðið hvort kon-
ungurinn komi loft- eða lagar-
leiðina. — Páll.
Auglýsing Þingvallupreslakulls
ón jarðréitinda getnr ekki
ótt sér stað
UT AF fyrirspurnum, sem birtar eru í Morgunblaðinu 6. þ. m.
um það, hvers vegna Þingvallaprestakall hafi ekki verið aug-
lýst laust til umsóknar í aldarfjórðung, hefur biskupsskrifstofan
beðið blaðið að taka þetta fram:
ÞINGVALLANEFND TALDI
SIG HAFA RÁÐ
PRESTSSETURSINS
Vorið 1928, er séra Guðmund-
ur Einarsson fór frá Þingvöll-
um, var prestssetrið ásamt hús-
um og mannvirkjum tekið út í
hendur prófasts, svo sem venja
er til um prestslaus prestssetur.
Eftir það er prestakallið eigi
auglýst til umsóknar fyrr en árið
1934, sem mun hafa stafað af
tregðu Þingvallanefndar, er taldi
sig hafa ráð prestssetursins. Aug-
lýsing prestakallsins 1934 sýnir
ljóslega það samkomulag, er þá
hefur orðið á milli stjórnarinnar,
Þingvallanefndar og biskups. í
auglýsingunni segir svo:
— — „Presturinn hefur
íbúöarhúsið á prestssetrinu til
notkunar og í umsjá sinni
eftir sömu reglum, sem prest-
ar hafa prestsseturshúsin. Þó
skal hann láta núverandi um-
sjónarmanni, meðan Þing-
vallanefnd vill hafa hann á
Þingvöllum, eða öðrum um-
sjónarmanni, ef nefndin óskar,
í té þrjú herbergi og eldhús
ókeypis, og ennfremur skulu
laus herbergi í húsinu fyrir
sumargesti, eftir því sem
Þingvallanefnd og ráðuneytið
koma sér saman um.
Prestssetrinu fylgir, auk túns-
ins og svonefndra Efrivalla, allt
land innan girðinga, er slegið
verður, réttur til stórgripabeitar
(allt að 10 nautgripa) til eigin
nota í hrauninu og notkunarrétt-
ur lands utan girðinga, eins og
verið hefur, og svo eins veiði-
réttur í Þingvallavatni. Umferð
fólks má ekki banna eftir slátt,
nema um túnið sjálft. Skógurinn
er friðaður samkvæmt lögum nr.
59 frá 1928, og um sauðfé og
geitur verður að hlíta fyrirmæl-
(um Þingvallanefndar.
Óski nefndin þess, er prestin-
um skylt að hafa á hendi umsjón
' á staðnum eftir því, sem nefnd
. og ráðuneytinu kemur saman
um.“-------
Af þeim skilyrðum, sem presti
eru hér sett, að verða að ljá
íbúð sína sumargestum, þegar
ráðuneytið og Þingvallanefnd
vilja, að þurfa að lána umsjónar-
manni endurgjaldslaust þrjú her-
bergi og eldhús, hver sem hann
verður og hversu stóra fjöl-
skyldu, sem hann kann að hafa,
og vera í þriðja lagi skuldbund-
inn til að taka að sér umsjón
staðarins, þegar þess er óskað,
án þess að minnzt sé á endur-
gjald, má öllum vera ljóst, að
við slík kjör getur enginn prestur
sætt sig.
Sótti og enginn um brauðið,
og er ekki að sjá, að það hafi
verið auglýst síðan. Eins og sakir
standa, sér núverandi biskup, því
miður, sér heldur eigi fært að
auglýsa prestakallið, fyrr en
náðst hafa viðunandi samningar
við Þingvallanefnd um rétt prests
á staðnum, eða hann hefur verið
tryggður á annan hátt.
Auglýsing Þingvallaprestakalls
án nokkurra minnstu jarðarrétt-
inda getur auðvitað ekki átt sér
stað.
Sextugur i dag:
Ari GuHmundsson Bu
„VEGAMÁLASTJÓRI“ Borgar-
fjarðarhéraðs norðan Skarðs-
heiðar, Ari Guðmundsson frá
Skálpastöðum, er sextugur í dag,
— já, sextugur — ekki eldri og
þó svo gamall. „Ekki eldri?“
spyrja þeir, sem fylgzt hafa nieð
þrórm samgöngumála hér í hér-
aðinu 8.1. 30—40 ár, en allt þetta
skeið hefur Ari Guðmundsson
verið framkvæmdastjóri hins
rnikla átaks, að gera draumsjón
borgfirzkra bænda og búaliðs um
greiðfaran akveg í hverja sveit,
að veruieika. — „Svo gamall?“
mun hins vegar þeim verða að
orði, sem mæta Ara á förnum
vegi, því að i útiiti og framkomu
ber hann öll einkenni hins bezta
aldurskeiðs.
Ari Guðmundsson er af fjöl-
mennum og rótföstum borgfirzk-!
um ættum kominn. Segja má, að
einkenni ætta geti verið með j
tvennum hætti. Annars vegar er ;
fólk, sem ^úrðist rótlítið og reik-
ar sífellt frá einum landshlula til [
annars, en hins vegar er fólkið,
sem er tengt ættarbyggð sinni
traustum og föstum rótum, kyn-
slóð eftir kynsióð. Milli þessara
síðar nefndu ættstofna og um-
hverfisins er safnræmi. Þeir bera
svipmót héraðs sins og halda við
erfðavenjunum. Þeir eru sú þjóð,
sem á þetta land, hvar í tíma eða
rúmi, sem leitað er.
Af slíkum ættstofni er Ari
Guðmundsson, og slíkur er hann !
sjálfur, borgfizkur í bezta lagi. !
Hann er þróttmikill og traustur ;
á velli, fastur í lund og varfær- |
inn, hrjúfur og raungóður, glað-!
ur, en gætir hófs, hvikar aldrei
og flanar ekki, hann missir aldrei ’
sjónir af markmiðum sínum. íj
armi og barmi Ara er traust, og
sama traust er að finna í armi og
barmi Borgarfjarðarhérðs. a
Ungur fór Ari Guðmundsson
til náms að bændaskólanum á ;
Hvanneyri. Þá voru þar að starfi
saman þrír mikilhæfir menn og j
kennarar, þeir Halldór Vilhjálms j
son og nafnar tveir, þeir Páll ,
Zóphóníasson og Páll Jónsson í
Einarsnesi. Þá voru færri skólar
í landinu en nú, og voru bænda-
skólarnir þá helztu alþýðuskól-
arnir. Hvanneyri sendi frá sér á
þessum árum hvern atorkumann-
inn á fætur öðrum. Ekki lögðu
þeir allir búskap fyrir sig, heldur
getum við í dag séð í mörgum
og ólíkum starfsgreinum gamla
Hvanneyrringa, sem gerðust braut
ryðjendur og mikiihæfir atorku-
menn, ýmist í búskap, útvegi,
iðnaði eða uppeldismálum. Það
var ekki fyrst og fremst bóklest-
ur og lærdómur, sem gerði
Hvanneyri á þessu tímabili að
orkustöð atvinnulífsins í land-
inu, heldur skólaandinn, lífið,
fjörið, kjarkurinn og trúin, sem
þessir merku uppeldisfrömuðir
efldu hjá nemendum sínum.
Hugur Ara stóð til búskapar
að loknu búfræðinámi, og hann
bjó nokkur ár að Skálpastöðum
með föður sínum, en samgöngu-
mái héraðsins þörfnuðust dugn-
aðar hans og verkstjórnarhæfi-
leika, því meir, sem árin liðu og
framkvæmdirnar urðu stórfelld-
ari. Svo gerðist hitt samtímis
heima á Skálpastöðum, að yngri
bróðirinn, Þorsteinn, óx og efld-
ist að sama skapi og verkefni
Ara uxu og efldust utan föður-
garðs og heimilis.
Ara hafa verið falin mörg
trúnaðarstörf í héraðinu. Mjög
ungur varð hann t.d. hreppstjóri
í I.undareykjadal, og fylgir það
trúnaðarstarf ennþá Skálpastöð-
um ásamt mörgum fleirum.
Ekki er hér rúm til að rekja
ýtarlega starfsferil Ara, en varla
verður komizt hjá því að minnast ;
á afskipti hans af hestamennsku I
og hestarækt í Borgarfirði. Ari
elskar íslenzka hestinn, ekki að- ,
eins í orði, heldur hefur hann 1
sýnt hestinum svo mikla ræktar-
semi í verki, að þakkarvert er og
til fyrirmyndar. Hann gerðist á
sínum tíma einn af hvata-
mönnum að stofnun Hesta-
mannafélagsins Faxa. — Hann
hefur verið formaður félagsins
frá stofnun að mestu óslitið, og
hann hefur gefið þvi félagi líf og
afl meira en allir aðrir félags-
menn samanlagt. Hann hefur
einnig haft mikil afskipti a£
hestakynbótum í Borgarfirði. í
þeim efnum sem öðrum er hann
óhvikull og hefur föst sjónarmið.
Menn greinir á um þau, eins og
venja er og eðlilegt er um sjónar-
mið í búfjárrækt. Hinn sterki
maður með ákveðnu sjónarmiðin
verður alltaf áhrifamikifl. Mátt-
ur hinna, sem gagnrýna og eru
ósamlyndir innbyrðis og auk þess
átakalitlir eða átakalausir, verkar
sem tvíátta gjóla, sem leikur um
jarðfastan klettinn. Ari Guð-
mundsson hefur því verið og er
skapandi afl í hestarækt Borg-
forðinga.
Menn, eins og Ari Guðmunds-
son, eru alltaf í hverju héraði
hinn skapandi máttur. Oft gera
þeir eigin draumsýnir að veru-
leika, og atorka þeirra gefur
engri hugsjón frið í draumheim-
um mannanna. Tryggvi Gunnars-
son gaf vöskum drengjum glæsi-
legt fordæmi á síðustu öld, oð
við sjáum anda hans lifandi í
mörgufn atorkumanninum í hópi
jafnaldr aAra Guðmundssonar.
Betur færi á því, að ungir ís-
lendingar nú á dögum sæktu sér
fyrirmyndir í þennan hóp, frem-
ur en í flokk erlendra leikara
eða annarra, sem eru ennþá lak-
ari.
Að síðustu óska ég Ara Guð-
mundssyni, konu hans og fjöl-
skyldu til hamingju með unnin
afrek og marga sigra á fyrri
hluta þessarar fjölbreyttu og
skemmtilegu starfsæfi. Ég sam-
gleðst Ara, er hann lítur yfir far-
inn veg, og ég þakka honum fyr-
ir langt og ánægjulegt samstarf
og þann gust, sem hann ávallt
skapar um þau málefni, sem hann
fjallar um, — þessi þrekmikli og
trausti andstæðingur iognumáls-
ins og drepandi ládeyðunnar.
Gunnar Bjarnason,
Miklar ikipakomur
SIGLUFIRÐI, 17. nóv. — Bæj-
artogarinn Hafliði kom í morgun
af veiðum með 260 lestir af fiski
er fór til frystihúsanna. Detti-
foss lestaði hér í gær um 12 þús,
kössum af fiski frá frystihúsun-
um til útflutnings. M. s. Straum-
ey losaði í vikunni 54 „stand-
arda“ af tunnuefni til Tunnu-
verksmiðju ríkisins og er senni-
legt að vinna hefjist þar um
næstu mánaðamót. Von er á
meira efni í desember.
Sæmilegur afli hefur verið h.iá
línubátum hér þegar gefið hefur,
Gæftir hafa verið mjög stirðar.
Snjólaust er með öllu á lág-
lendi, en Siglufjarðarskarð er
ófært bifreiðum. •—Guðjón. x