Morgunblaðið - 18.11.1955, Page 10

10
MORGVNBLAÐIÐ
Föstudagur 18. nóv. 1955
Ræða Jóhanns Hafsteins um húsnæðismál
Frh. af bls. 9
Samkvæmt þessu er ljóst, að
forganga bæjarins um bygg-
ingu 600 íbúða á næstu árum,
til viðbótar hinum miklu bygg
ingarframkvæmdum einstakl-
inga og byggingarfélaga, ætti
ríflega að nægja til þess, að
braggaíbúðunum verði útrýmt
og jafnframt að allverulegu
leyti verði leyst úr húsnæð-
isþörf annarra. Eftir upplýs-
ingum frá húsnæðismálastjórn
munu um 25 lánsbeiðnir liggja
fyrir frá fjölskyldum, sem búa
í herskálum og standa beinlín-
is af sjálfsdáðum í byggingar-
framkvæmdum.
GERÐ ÍBÚÐANNA HÆFI
TILGANGINUM
Við höfum lagt áherzlu á, að
gera okkur sem bezta grein fyrir
hvaða gerðir íbúða henti bezt til
að fullnægja þeim tilgangi, sem
hér er stefnt að.
Eftir athugun Gísla Halldórs-
sonar á því, hvaða íbúðastærðir
hentuðu bezt, ef eingöngu væri
miðað við fjölskyldustærðir og
aðstöðu braggabúa, voru niður-
stöður bessar:
159 tveggja herbergja íbúðir,
eða 29,4%.
160 þriggja herbergja íbúðir,
eða 29,5%.
173 fjögurra herbergja íbúðir,
eða 31,8%.
50 5 herbergja íbúðir eða 9,3%.
Þetta er samtals tala bragga-
íbúðanna, eða 542 íbúðir.
Tillögur okkar byggjast á því,
að þriggja og fjögurra herbergja
íbúðirnar séu nokkurn veginn
samsvarandi útreikningi Gísla,
þ. e. 156 þriggja herbergja íbúð-
ir í stað 160 og 170 fjögurra her-
bergja íbúðir í stað 173. Hins-
vegar er heildartala tillagna okk-
ar hærri, eða alls 600, og þá höf-
um við gert ráð fyrir 272 tveggja
herbergja íbúðum í stað 159, ef
miðað er við braggana eingöngu.
Kemur hér til athugunar, að
ekki stærri íbúðir ættu að full-
nægja vel frumbýlingum og
einnig koma í góðar þarfir til
að aðstoða þá, sem eru algerlega
húsnæðislausir, enda þótt stærri
íbúð sé þá að sjálfsögðu oft
miklu ákjósanlegri.
Bendi ég á hér til npplýsingar,
að eftir skýrslum um fjöl-
skyldustærðir í herskálum eru
232 fjölskyldur, scm þar búa
með 2 börn og færri og 68
mæður með tvö börn og færri,
eða samtals 300 fjölskyldur
eða mæður með 1 og 2 börn.
ÁBENDINGAR UM STAÐ-
SETNINGU HÚSANNA OG
THL.LÖGUUPPDRÆTTIR
AÐ TEIKNINGUM
Við gerum í áætlun okkar á-
bendingar um staðsetningu þeirra
húsa, sem ráðgert er að byggja.
Rúm er fyrir þær 170 fjögurra
herbergja’; ibúðir, sem áætlaðar
ery í tveggja hæða raðhúsum
í hverfinu við Bústaðaveg, eins
og skipulagsuppdráttur ber með
sér.
Við bendum á svæði austan
Skipasunds fyrir smáíbúðirnar í
eínnar hæðar raðhúsum, sbr. upp
drátt, er lagður hefir verið fram
með tillögum okkar.
Þarf að vísu að ná samkomulagi
við ríkisspítalann á Kleppi um
hluta landsins, ef vel á að vera
— en eðlilegast að bæjarráð at-
hugi það mál nánar. Annars er
auðvelt með frárenpslí frá þessu
svæði og það liggur vel við skól-
um, samgöngum og byggðinni að
öðru leyti á þessum síóðum, en
allt eru slíkt veigamikil atriði,
þegar ráðist er í slíkar fram-
kvæmdir.
Þá ráðgerum við f jögurra hæða
fjölþýlishúsin í jaðri Hálogalands
hverfis og samræmist það skipu-
lagsuppdrætti af því svæði. Rann
sókp hefir leitt í Ijós, að hag-
kva^mara sé að byggja fjög-
urrá hæða fjölbýlishús en
þriggja hæða. Hinsvegar eru uppi
hugmyndir um byggingu 10 hæða
húsa í Hálogalandshverfinu og
gæti það orðið rannsóknarefni
bæjarráðs, hvort e.t.v. ætti að
gera tilraun með þá húsagerð hér.
Við höfum iagt fram hér í bæj-
arstjórninni tillöguuppdrætti að
teikningum húsanna. Að sjálf-
sögðu ætlumst við ekki til, að um
það atriði taki bæjarstjórnin
ákvörðun nú, en bæjarráði falið
að taka endanlegar ákvarðanir
um gerð og staðsetningu hús-
anna.
|
MINNSTU ÍBÚÐIRNAR
| Stærð minnstu íbúðanna höf-
um við bundið við 50 ferm., — 2
herbergi, bað og geymslu. Er hér
bæði stuðzt við fengna reynslu
annarra þjóða, einkum Norðm.,
um lágmarksstærð, og einnig
okkar eigin reynzlu, sérstaklega
af íbúðunum í Höfðaborg. Hafa
þær íbúðir, sem eru eins og
tveggja herbergja, komið í mjög
góðar þarfir í erfiðleikum
margra. Stærð tveggja herbergja
íbúðanna þar er rétt innan við
50 ferm. og eins herbergja innan
við 40 ferm., en í þessum íbúðum
er ekki bað. Viðhaldskostnaður
[ vill hins vegar verða mikill — en
Höfðaborgarhúsinu eru byggð úr
j timbri og timburgólf. Við leggj-
' um til nú, að húsin séu öll
; steypt og á steyptum grunni.
Bæði skapar það betri aðbúnað
| fólksins og betri endingu.
HEILD ARKOSTN AÐ UR
| RÚMAR 100 MILLJ. KRÓNUR
l Ég kem þá að því að ræða nán-
ar um kostnaðaráætlun fyrir-
hugaðra byggingarframkvæmda
og fjáröflun til þeirra.
I Bæjarfulltrúar hafa fengið í
hendur kostnaðaráætlun þessara
framkvæmda. Má af henni sjá
áætlaðan kostnað á rúmmetra í
hinum mismunandi gerðum
íbúða.
I Miðað við að íbúðirnar séu full
gerðar eru niðurstöður þessar
varðandi áætlaðan kostnað á
rúmmetra:
1. í einnar hæðar sambyggðum
smáhúsum kr. 700.00.
2. í tveggja hæða raðhúsunum
milli 733.00 og 766.00 kr.
3. í fjölbýiishúsunum, 4 hæða,
j kr. 800,00.
Þegar raðhúsin við Bústaða-
veg voru boðin út í iyrra, var
miðað við, að hver íbúð kost-
aði fokheld 85 þús. kr. Við það
þarf nú að bæta ailt að 20%
vegna kauphækkana og ann-
arra afleiðinga verkfallanna í
vetur. Utanhússmálning var
þá ekki með talin í kostnaðin-
um, eins og samkv. tillögunum
nú, og er því að öllu með-
töldu talið rétt að miða áætl-
aðan kostnað á íbúð kr. 120
þús.
Sá háttur hefir verið á hafður
við byggingu raðhúsanna við Bú-
staðaveg, það sem af er, að bjóða
verkið við að gera húsin fokheld
út og ráðgert að selja íbúðirnar
þannig. Fer því nokkuð eftir at-
vikum hjá þeim einstaklingum,
sem íbúðirnar fá, hver heildar-
kostnaður verður. En eins og
fram kemur af tillögum Sjálf-
stæðismanna, er ráðgert að selja
húsin fokheld, með tvöföldu
gleri í gluggum, útihurðum og
hitalögn og húsin máluð að utan.
Á þessu stigi ætti að vera fram
kominn rúmur helmingur bygg-
ingarkostnaðar. Rétt þykir, að
bæjarráð taki ákvörðun um,
hvort eitthvað af þessurn íbúðum
verði seldar fullgerðar.
Annars er áætlun okkar að
öðru leyti miðuð við að fullgera
húsin.
Heildarkostnaffur viff aff
fulgera öll húsin — nema
tveggja hæða raffhúsin fok-
held, eins og áffur segir —
er áætlaffur 95 millj. kr. Þeg-
ar áætlaffur kostnaður við að
fullgera raffhúsin bætist viff
— er líklegt aff heildarkostn-
affur þessara byggingafram-
kvæmda verffi um 112 millj.
kr. —
FJÁRÖFLUN TIL
FRAMKVÆMDANNA
I Samkvæmt tillögum okkar
1 Sjálfstæðismanna er ráðgert, að
fjáröflun verði með eftirfarandi
hætti:
1. Frá bæjarsjóði á 5 árum 25
millj. kr.
2. Frá ríkissjóði, sbr. II.
kafla I. nr. 55/1955 ....
3. Lánsfé úr hinu almenna
veðlánakerfi — kr. 70
þús. að meðalt. á íbúð
4. Eigin framlög einstakl.
12,5
42
32,5
Alls 112
Ég skal gera nokkra greín fyr-
ir hverjum þessara fjögurra liða.
Ráðgert er, að framiög bæjar- ,
sjóðs og ríkissjóðs, sbr. lið 1. og j
2., komi til viðbótar almennu
lánsfé, með þeim kjörum, sem
síðar verði ákveðið að nánar at-
, huguðu máli.
| Varðandi framlög úr bæjar-
, sjóði koma m. a. eftirfarandi
i atriði til álita:
j Viðhaldskostnaður á bröggun-
j um hefir að mestu verið greídd-
; ur úr bæjarsjóði og fer hann
sívaxandi. Því fé er að verulegu
; leyti á glæ kastað — en með út-
: rýmingu bragganna er hægt að
j verja því, sem ella færi í vafa-
. samt viðhald, í varanlegar íbúð-
ir. Sennilega nemur viðhalds-
kostnaður bragganna nú um 1
millj. kr. á ári.
Vegna hinna miklu húsnæðis-
vandræða hefir farið mjög í
vöxt, að fólki sé lánað fé úr
bæjarsjóði til þess að afla sér
húsnæðis og hafa þær lánveit-
ingar farið um hendur fram-
faerslunefndar.
Það, sem af er þessu ári, er
! búið að lána þannig úr bæjar-
sjóði tæpar 5 millj. kr. og á síð-
ast liðnu ári voru veitt sams kon-
ar lán að upphæð 4,4 millj. kr.
Samkvæmt upplýsingum skrif-
stofustjóra framfærslumála, Ól-
I afs Sveinbjörnssonar, hafa lán-
, veitingar úr bæjarsjóði frá 1/1.
j 1952 þar til 1/11. 1955 verið
I þessar:
j Alls hafa fengið lán á þessu
! tímabili 764 fjölskyldur. Heildar-
upphæð lánanna er kr. 11.340.162,
I 28. Þar af eru endurgreiddar kr.
2.136.544,69. Núverandi skuld
þessara viðskiptamanna er því
kr. 9.203.607,59. Þar af hafa kr.
1.131.642,35 verið færðar á fram-
færslugjaldið, þar sem vafasamt
er talið um endurgreiðslu.
Sýnist eðlilegt, þegar bæjar-
stjórn ræðst í jafn víðtækar
þyggingarframkvæmdir til úr-
bóta húsnæðisvandræðum og hér
liggur fyrir — að veita mætti
verulegum hluta þessa fjár-
magns í þann farveg.
Annars verður að tryggja
framlag bæjarsjóðs, þegar geng-
ið er frá fjárhagsáætlun bæjar-
ins, og verður að skoða sam-
þykkt þessara tiljagna skuld-
bindingar um það,
Samkvæmt II. kafla 1. nr.
55/1955 er ákveðið, að ef sveitar-
félag leggur fram fé til íbúða-
bygginga í því skyni að útrýma
heilsuspillandi íbúðum, annað
hvort sem óafturkræft framlag
eða lán, skuli ríkissjóður leggja
fram jafn háa fjárhæð á móti,
allt að 3 millj. kr. á ári næstu
5 árin. Með hliðsjón af aðstæð-
um Reykjavíkur og annarra
sveitarfélaga hefir ekki þótt
óeðlilegt að áætla, að í hlut
Reykjavíkur gætu komið um
12,5 millj. kr. þessa ríkisfram-
lags. Annars tel ég þetta fram-
lag ríkissjóðs of lágt og ber að
vinna að því að fá það hækk-
að. Mundu þá tilsyarandi minnka
þær kröfur, sem gera þarf til
þeirra fjölskyldna, sem verða
hinna nýju íbúða aðnjótandi.
En vitað er að efnahagur og geta
margra þeirra er með minnsta
móti.
í 12. gr. hinna nýju laga um
veðlán o. fl. er svo ákveðið:
„íbúðir, sem byggðar eru í
því skyni að útrýma heilsu-
spillandi íbúðum, skulu njóta
lána samkvæmt I. kafla þess-
ara laga“.
í samræmi við þetta er áætlað,
að á næstu 5 árum ætti að vera
hægt að tryggja að meðaltali 70
þús. kr. lán út á 120 íbúðir að
jafnaði árlega, sem Reykjavík-
urbær byggði til að útrýma
bröggum og öðru lélegu hús-
næði. Það væru um 8,4 millj.
kr. að jafnaði árlega eða 42
millj. kr. á 5 árum.
Við ráðgerum að svo stöddu
eigið framlag einstakiinganna um
32,5 millj. kr. Við teljum það
hins vegar, miðað við aðstæður,
of hátt og beri því, eins og áður
er getið, að fá framlög ríkissjóðs
hækkuð. Ennfremur er hámark
veðlánanna eftir nýju lögunum
100 þús. kr., eins og reiknað var
með hér að framan að meðaltali.
Vaxi veðlánakerfinu fiskur um
hrygg á næstu árum, en það er
nú í reifunum, mundi aukin
lánsfjárgeta stórum auðvelda
framkvæmdirnar.
FRAMKVÆMD
VERKSINS
Bæjarfulltrúar hafa fengið 5
hendur tímaáætlun yfir hinar
verklegu framkvæmdir. í henni
felst, hvernig við teljum ráð-
legast að haga framkvæmdum að
hinu setta marki. Sézt af henni
áætlaður tími við að gera íbúð-
irnar fokheldar og eins að full-
gera þær.
Viff leggjum til, aff bæjar-
stjórn feli borgarstjóra og
bæjarráffi framkvæmd þeirra
tillagna, sem hér um ræðir.
En aff jafnframt sé ákveffið
aff ráffa Gísla Halldórsson,
húsameistara, framkvæmda-
stjóra þessara byggingarfram-
kvæmda, og að fela honum
allt nauffsynlegt eftirlit og
umsjón, sem nánar verður
ákveffiff af bæjarráffi. Gísli
hefir haft meff höndum um-
sjón þeirra verka, sem unnin
hafa veriff viff raffhúsin viff
Bústaffaveg. Meff hliffsjón af
því, hvaff húsameistari bæjar-
ins og affrir starfsmenn hans,
sem vinna aff byggingarmál-
um og skyldum verkefnum,
eru önnum kafnir, þykir hag-
kvæmt, aff framkvæmdastjórn
þessara byggingaframkvæmda
sé affskilin frá öffrum verk-
legum framkvætndum bæjar-
ins.
Sjálfsagt virðist að reyna að
ná sem hagstæðustum kjörum við
byggingaframkvæmdirnar með
almennum útboffum, eins og gert
hefir verið við byrjunarfram-
kvæmdirnar við Bústaðaveg.
FORGANGSFRAMKVÆMDIR
Að lokum vil ég víkja að því,
að mörgum virðist fjárfesting í
íbúðabyggingum þegar mikil hér
í höfuðstaðnum.
En á þaff er aff líta, aff þaff,
sem hér er lagt til aff fram-
kvæma, felur í sér brýnustu
nauðsynina á sviði íbúffamál-
anna hér í Reykjavík nú —
aff byggt verffi í staff herskál-
anna — sem þegar hafa staðiff
alltof lengi. Af því hafa skap-
azt hin alvarlegustu vanda-
mál frá heilsufarslegu, upp-
eldislegu og þjóðfélagslegu
sjónarmiffi almennt.
Vænti ég, aff bæjarbúar al-
mennt viffurkenni þaff sjónar-
miff okkar Sjálfstæffismanna
hér í bæjarstjórn, aff af mörgu
nauffsynlegu séu þær fram-
kvæmdir, sem viff leggjum til
að nú verffi hafnar, einna
nauffsynlegastar.
- RæHð Olafs Thors
Framh. af bia. >
að halda áfram. Menn héldu
kannske, að það væri meinlaust,
að aðhyllast kauphækkanir,
leggja síðan skatta á alla þá, sem
kauphækkanir fá, og endur-
greiða þá síðan framieiðslunni
svo hún gæti borgað sig. En á
þessu væri þó m. a. tveir stórir
i annmarkar:
Sá aff meff þessu móti væri
hægt aff spana til misskilnings,
úlfúðar og öfundar í garð
þeirra, sem framleiffsluna
stunda og
hinn að síhækkandi kaup-
gjald leiddi óhjákvæmiiega
til vaxandi dýrtíðar og þar af
leiðandi til rénandi verffgildis
peninganna. Afleiðing þess
væri svo aftur á móti sú, að
fólk missti trú á peningunum,
en þaff drægi að sjálfsögffu úr
viffleitni til sparifjársöfnunar.
Engri þjóð væri þó meiri
nauffsyn á auknu sparifé en Is-
lendingum, þar sem jafnmikill
fjárskortur ríkti og jafn mörg
verkefni væru óleyst. Slík
þróun myndi aff iokum leiða
til stöffvunar á viffhaldi og
aukningn atvinnutækjanna, en
þá mundi atvinnuieysi sigla í
kjölfariff.
í>á nefndi forsætisráðherra
mörg dæmi frá nágrannalöndun-
ufn um gjörólík viðhorf verkalýðs
Riðtoganna til kaupgjaldsmála,
og kvaðst hann harma að jafn
vit.iborin þjóð sem íslendingar
eru, hefði hvergi nærri nægan !
skilning á lögmálum efnahags-
storfseminnar. Því að vissulega
stafaði þjóðinni mikil hætta af
þessu.
STILLA VERÐUR
KRÖFUNUM í HÓF
Ráðherrann vék síðan að því,
að sjávarútvegurinn ætti afkomu
sína undir aflabrögðum annars
vegar, en verðlagi aflans í út-
löndum hins vegar, En hvorugu
þessu réðu íslendingar að öðru
leyti en því að taka í sína þjón-
ustu hina fullkomnustu tækni.
Það hefðu íslendingar gert, eins
og líka útvegsmenn og sjómenn
hefðu í hvívetna gert sína skyldu.
Eðli málsins væri að ef menn
ekki ætluðu sér að eyðileggja
verðgildi peninganna, yrðu menn
að stilla kröfunum í hóf, eftir
því, sem aflabrögð og verðlag er-
lendis heimilaði.
ÚTGERÐIN Á KRÖFU
Á HEILBRIGÐUM
STARFSGRUNDVELLI
I lok ræffu sinnar kvaff ráff-
herrann ríkisstjórninni vera
ljóst, aff vandasöm verkefni biffu
nú stjórnarvaldanna. Hann sagff-
ist viffurkenna, aff þessi þýðing-
armikli atvinnurekstur ætti
kröfu á heilbrigðum starfsgrund-
velli. Hann brýndi fyrir útgerff-
armönnum aff gefa stjórnarvöld-
unum sem sannastar og réttastar
skýrslur um allt sem máli skipti
og gera ekkj kröfur umfram
ítrustu nauffsyn og vera þess
minnugir, aff hver er sinnar
gæfu smiffur.
Lauk ráðherrann máli sínu
meff því aff biffja blessunar s’ó-
mönnum og útgerffarmönnum.
mmonDoo
uvnfran? ant