Morgunblaðið - 03.12.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 3. des. 1955
ÍJtg.: H.f. Arvakur, Reykjavlk.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Steíánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vlgaw
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlanda.
I lausasölu 1 króna eintakið.
Nýtt áhugamál Vestur-
tslendinga að endur-
reisa elliheimili sitt
IVESUR-ÍSLENZKA blaðinu Heimskringlu er frá því skýrt að
á kirkjuþingi hins lúterska kirkjusafnaðar íslendinga í Vestur-
heimi, sem haldið var að Gimli í Manitoba hafi verið samþykkt
í einu hljóði að byggja nýtt hús fyrir elliheimilið Betel á Gimli.
HöShíei á QkSs-
flrði fæi haf-
Hið ínnra sjálfstæði og
afstaðn kommánista til þess
IHVERJU er innra sjálfstæði
þjóðar fólgið?
Það er fólgið i því að hún sé
efnahagslega og menningarlega
óháð, geti staðið á eigin fótum og
haldið uppi heilbrigðri þjóðfé-
lagsstarfsemi.
Það er í öðru lagi í því fólgið,
að einstaklingar þjóðarinnar njóti
persónufrelsis og mannhelgi.
Kommúnistar hafa undanfarið,
m. a. í ræðu og riti á fullveldis-
daginn, gert sér tíðrætt um af-
stöðu sína til hins innra sjálf-
stæðis íslenzku þjóðarinnar. —
Þykjast þeir eins og að líkum
lætur vera hinir einu sönnu
verndarar þess.
Það er ástæða til þess að at-
huga þetta dálitið nánar.
Stefna að efnahagslegu
hmni
Ef athuguð er afstaða komm-
únista til efnahagslegs öryggis
þjóðarinnar, kemur þetta í ljós:
Kommúnistar hafa undanfarin
ár beint allri orku sinni að því
að skapa efnahagslega upplausn
og hrun í landinu. Allur mál-
flutningur þeirra hefir miðað að
því, að telja þjóðinni trú um að
afkoma bjargræðisvega hennar
skipti engu máli fyrir hag henn-
ar.
Ef einhver skyldi vera í vafa
um, að atferli kommúnista sé rétt
lýst með þessum orðum, þarf
hann ekki annað en líta í kring-
um sig, kynna sér aðstöðu ís-
lenzkra atvinnuvega í dag. Halla-
reksturinn setur svip sinn á af-
komu aðalútflutnings framleiðsl-
unnar.
Ríkið verður að leggja á nýja
skatta og eyða stórkostlegum fjár
fúlgum til þess að styrkja sjáv-
arútveginn, sem er burðarásinn í
öllu efnahagslífi þjóðarinnar.
Hver einasti maður veit, að hin
einhliða kröfupólitík, sem komm-
únistar hafa beitt sér fyrir í
stærstu verkalýðsfélögunum, er
meginorsök þessa ástands. Fyrr-
verandi og núverandi ríkisstjóm
hafði tekizt að halda verðlagi
nokkum veginn stöðugu í land-
inu síðastliðin þrjú ár fram til
síðustu áramóta. Þá settu komm-
únistar á stað verkföll og kaup-
hækkunarskriðu, sem öllu jafn-
vægi hefur raskað og komið af
stað kapphlaupi milli kaupgjalds
og verðlags. Af því hefir síðan
leitt nýja dýrtíðarbylgju yfir
þjóðina.
Þennan skerf hafa þá komm
únistar lagt fram til eflingar
þessa þáttar híns innra sjálf-
stæðis.
Afnám mannrettinda
En hvemig fara kommúnistar
þá að því að tryggja þann þátt
hins innra sjálfstæðis, sem felst
í persónufrelsi einstaklinganna og
mannhelgi?
Þeir fara þannig að því, að þar
sem þeir ráða, afnema þeir hrein-
lega almenn mannréttindi.
í löndum kommúnista er ekk-
ert skoðanafrelsi til. Almennur
kosningaréttur og ritfrelsi er af-
numið. Aðeins kommúnistar
mega haía frambjóðendur við
þingkosningar.
Allir aðrir stjómmálaflokkar
eru bannaðir. Aðeins kommúnist-
ar mega gefa út blöð. Önnur blöð
fær alménningur ekki að sjá. Og
listamenn mega ekki yrkja kvæði,
semja tónverk eða mála málverk,
nema þau séu í hinum „rétta
anda“ kommúnismans.
Hvað finnst islenzku þjóðinni
um það innra sjálfstæði, sem
byggist á slíkri stefnu?
Nei, hjal kommúnista um
hollustu sína við hið innra
sjálfstæði íslenzku þjóðarinn-
ar, byggist á hræsni einni og
fláttskap. Kommúnistar hata
innra sjálfstæði íslenzku þjóð-
arinnar eins og pestina. Þeir
bíða eftir fyrsta tækifæri til
þess að ræna því.
Endurskoðun
sfjórnarskrárinnar
ÓLAFUR THORS forsætisráð-
herra skýrði frá því á Alþingi
í fyrirspurnatima s.l. miðviku-
dag, að síðan fulltrúar Sjálfstæð-
ismanna í stjórnarskrárnefnd
hefðu lagt fram tillögur sínar,
hinn 18. nóv. 1952, hefði ekkert
nýtt gerzt í nefndinni. Engar
nýjar tillögur hefðu komið fram
frá fulltrúum hinna flokkanna.
Á það er rétt að minna, að þeg-
ar fulltrúar Sjálfstæðismanna
lögðu fram sínar breytingartil-
lögur fyrir rúmum 3 árum, ósk-
uðu þeir þess, að meðnefndar-
menn þeirra, fulltrúar Fram-
sóknarflokksins, Alþýðuflokksins
og kommúnista, kynntu sér tillög ]
urnar og kæmu með breytingar- |
tillögur, ef þeir gætu ekki fallizt
á tillögur Sjálfstæðismanna ó-
breyttar.
En frá fulltrúum þessara
flokka í stjórnarskrárnefnd
hefir ekkert heyrzt, utan það,
að annar fulltrúi Framsóknar-
manna hefir lagt til að sér-
stakt stjórnlagaþing verði lát-
ið'setja nýja stjórnarskrá, I
l [
Aðeins Sjálfstæðismenn
hafa Iagt fram tillögur
Sú staðreynd liggur því fyrir,
að fulltrúar Sjálfstæðisflokksins
í stjórnarskrárnefnd, en það eru
þeir Bjarni Benediktsson, Gunnar
Thoroddsen og Jóhann Hafstein,
eru einu mennimir, sem þar hafa
lagt fram tillögur um það efni,
sem nefndinni var ætlað að
fjalla um.
Þegar á þetta er litið, verður i
það að teljast furðulegt, að mál- !
gagn pínulítla flokksins skuli í
fyrradag telja sig þess umkomið
að deila harðlega á aðra vegna
aðgerðarleysis þeirra í stjórnar-
skrármálinu. Sj ál'fstæðisflokkur-
inn getur a. m. k. alls ekki tekið
þá áminningu til sín.
Ef málgagn pínulitla flokksins
hefir skyndilega fengið áhuga
á endurskoðun stjórnarskrár-
innar, ætti það að ýta við full-
trúa hans í stjórnarskrárnefnd.
Hann virðist sofa þar værum
svefni.
Hér hefir því farið sem
stundum áður, að Alþýðublað- ,
ið taiar digurbarkalega af fá-!
vizku shtni, en ómakar sig ekki
til þess að afla sér vitneskju
um raunverulegan gang mál-
anna. 1
KOSTAR 130 ÞÚS DALI
I) Áætlaður kostnaður við nýja
— byggingu, sem í eru 50 eins-
I manns-herbergi, er 130 þúsund
dollarar. Þar af hefur fylkis-
[ stjórnin í Manitoba lofað fjár-
j hagslegri hjálp að upphæð 42,500
dollurum. En Betel á nú um 37
þúsund dollara í svonefndum
brautryðjenda-sjóði, og er það
éini varasjóðurinn, sem stofnun-
in á yfir að ráða.
ÚR SÉR GENGIN
BYGGING
Gamla elliheimilisbyggingin
hefur verið mjög úr sér gengin,
orðin bæði gömul og lítil. Dval-
arstaður vistfólks í kjallara húss-
ins er nú lagður niður og 3. hæð
hússins er talin óhæf til notkun-
ar fyrir vistfólk öryggis vegna.
Biðlisti umsækjenda til dvalar á
heimilinu fer stöðugt vaxandi.
Margir umsækjendur eiga ekkert
athvarf á ævikvöldi sínu, aðeins
von um að fá vist á Betel.
FJÁRSÖFNUN HAFIN
Þess vegna hefur verið ákveðið
að hefja fjársöfnun. Hefur dr.
P. H. T. Thorlaksson, sem sæti á
í stjórn Betel, tekið að sér fram-
kvæmdastjórn söfnunarinnar, en
frá Ágústa Tallman mun ferðast
um byggðir íslendinga í Vestur-
heimi og hvetja þá til að styrkja
elliheimilið.
Eins og af þessum fréttum má
sjá, er hér mikið stórvirki Vest-
ur-íslendinga á ferðinni, e. t. v.
eitt hinna stærstu og er þar um
að ræða gott framhald á slíkri
starfsemi, sem stofnun kennara-
stóls í íslenzkum fræðum við
Manitoba-háskóla, sem Vestur-
íslendingar söfnuðu fé til.
TEHERAN -— Búast má við því,
að shahinn af Persíu, Rheza
Pahlevi, muni á næstunni gera
bróður smn að erfðaprinsi. Hann
mun samt aðeins vera erfðaprins
á meðan Soraya keisaraynja
eignast ekki son.
ÓLAFSFIREI, 1. des. — Nýlega
skeði sá atburður hér í Ólafs-
firði að Dettifoss lagðist hér að
bryggju, en allt til þessa hafa
hin. stærri hafskip ekki verið fá-
anleg til þess að leggjast að
bryggjunni. í fyrra var • sem
kunnugt er unnið að dýpkun
hafnarinnar og vann dýpkunar-
skipið Grettir það verk. Að und-
anförnu hefur alltaf af og til
verið unnið að endurbótum og
lagfæringu á höfninni hér og er
það mikil hagsbót og ánægjuefni
Ölafsfirðingum að nú skuli svo
komið að hin stærri skip ís-
lenzka fiotans skuli geta lagzt hér
að bryggju. — Jakob.
H. Pilnik og Friðrik Ólafsson:
Þríðja einvígisskákin
Þriðja einvigisskáiin.
Rússneski leikurinn.
HVÍTT: H. Pilnik.
SVART: Friðrik Ólafsson.
1. e4 e5
2. Rf3 Rf6
3. Rxe5 d6
4. Rf3 Rxe4
5. d4 d5
6. Bd3 Be7
7. 0—0 0—0
8. Hel Rd6
9. Rc3 c6
10. Bf4 Bg4
11. h3 Bh5
12. Bh2
Betra virðist De2 strax.
12...... f5
13. Re2 g5
14. Rg3 Bg6
15. Re5 Rd7
16. RxB pxR
17. De2
Nú virðist þessi leikur svörtum
i hag.
VeU andi óhrifar:
Húsmæðurnar og
skattalöggjöfin.
ISFIRZK húsmóðir“ er ekki
alveg sátt við skattalöggjöf-
ina. Segir hún svo frá, að hús-
mæður á ísafirði leggi drýgstan ,
skerf til vinnuaflsins í Hraðfrysti1
húsinu á ísafirði við pökkun á
fiski. Það kæmi sér því hreint
ekki vel, að húsmæðurnar hættu
að láta til sín taka við fiskvinnsl- ,
'-^tFTíNC;
( SK!'^ÍVABuP?
. ^ ; a.1ItáA.'.'.&w,L. i. -
„Hins vegar jaðrar við, að það
borgi sig ekki fyrir okkur að
vinna, þar sem skattalöggjöfin
heimilar giftum konum ekki að
telja tekjur sínar sér fram til
skatts. Tekjuskattur hjónanna í
heild verður því gífurlega hár og
þykir okkur þetta mikið rangiæti.
Við húsmæðurnar, sem viljum
leggja það á okkur að vinna úti
jafnhliða heimilisstörfunum, vild
um gjarna sjá það ná fram að
ganga sem fyrst, að okkur væri
gert jafn hátt undir höfði sem
öðrum þjóðfélagsþegnum og gift
um karlmönnum.“
Stopp
AKUREYRINGAR hafa nýlega
fengið sinn fyrsta strætisvagn
•— börnunum til mikillar áKiegju
— en öllu gamni fylgir nokkur
alvara, og fullorðna fólkið er nú
farið að velta fyrir sér ýmsum
þeim vandamálum, sem fylgja
þeirri framför að fá strætisvagn.
„Einn á stoppinu“ skrifar:
„Enn vantar bagalega nafn á
þá staði, sem strætisvagnarnir
nema staðar á hér og þar um bæ-
inn. Danska orðið „stoppested“
loðir við, og virðist ætla að ganga
erfiðlega að útrýma því svo hvim
leítt sem það er. Ég tel það ekki
nokkrum vafa ■ bundið, að orðið
stopp er heppilegast til að útrýma
dönskuslettunni. Það hljómar
áþékkt og danska orðið, og er því
líklegast til að bola því burtu.
Það fellur ágætlega inn í íslenzkt
mál — og ætti þá að bevgjast
alveg eins og hopp. Sögnin að
stoppa hefir þegar öðlazt þegn-
fétt í málinu í merkingunni að
nema staðar og hljómar sízt verr
en sögnin að stanza.
— fyrir „stoppested“
NAFNORÐIÐ stopp og sögnin
að stoppa eru hentug til hvers
dagslegra nota í ræðu og riti í
óhátíðlegu máli um stað, sem
menn hafa skamma viðdvöl á
undir berum himni eða í smáskýli
til að bíða eftir farartæki og um
að nema snöggvast staðar á
göngu.
Þetta orð fer líka vel í munni.
Orðið biðstöð, sem stungið hefir
verið upp á, er reyndar ágætt
orð, og má gjarna nota þessi tvö
orð jafnhliða. En stöð minnir
frekar á stað, sem búinn er bygg
ingum og mannvirkjum — t. d.
járnbrautarstöð."
Merkl*,
■em
klsetlr
17.... Hf7
18. Rfl Re4
19. f3 Rd6
Riddarinn hefir lokið erindinu.
Hann hefir framkallað svonefnda
V peðastöðu.
20. c 3 Rf8
21. Dc2 Re8
22. He2 Bd6
23. g3
Véikir peðastöðuna enn meir.
Þessi leikur og ýmsir leikir, sem
áður eru komnir sýna ljóslega að
baráttukjarkur Pilniks er minni
en áður.
23.... Rg7
24. Hael Df6
25. Kg2 Rge6
26. Bgl IId8
27. Hdl Hh7
28. c4
Úr þessum efnivið skapar Frið-
rik listaverk.
ABCDEFGH
'i »«*•**«
^jjÍ á | i 'ff
iiil
t;
rm
j§ m X - á W á
í«s
Étt ” Jɧ ^ .* Ö"
ABCDEFGH
28 .......... g4!
29. fxg
Venja er að drepa inn á borðið,
en Pilnik hefir ekki litist á að
opna h-línuna.
29 ........ Bxg3!
30. RxB Hxh3!!
31. gxf
Ýmsir aðrir leikir koma til
greína en allt virðist bera að
sama brunni.
31.......... Rf4f
32. Kf3 Dh4
33. Bf2 Rh7!
34. Hgl Rg5t
35. Ke3 He8t
36. Kd2 Rf3t
37. Kc3 Rxe2t
38. RxR Dxf2
39. Hxg6t Kh8
40. Dcl He3
Hótar til dæmis HxBt og ef
KxH, þá Reltt og mát i næsta
ieik. Öll er sóknarlotan afbrigða-
rík og því mjög erfitt að reikna
hana út yfir borðinu, en
fæst eru afbrigðin þó þyngri
en það að góðum lesanda
er fremur ónægja en ofraun að
leysa þau upp þegar hann má
leika með mennina eftir vild og
getur leiðrétt sjálfan sig. Þess
vegna er þeim að mestu sleppj.
41. Rf3
I þessari stöðu gerði Friðrik
blindleik Hel, hótar HxDt og
Dxd4-t. Við þessum hótunum er
ekkert fullnægjandi svar svo
Pilnik gefst upp.
Skyldi ekki fara um Larsen
þegar hann sér þessa skák?