Morgunblaðið - 04.12.1955, Blaðsíða 7

Sunnudagur 4. des. 1955
MORGVNBLAÐIÐ
r jr
Atekin úti i heimi og tryggð við lornar Irelsishugsjónir
ÞIÐ HAX.DIÐ víst að ég sé ekki
til, — það er Fjallkonan að
tala við börnin sín: Þið haldið
eg sé ekki til öðru vísi en sem j
Stef í Ijóði, skáldleg hugsýn í
hátíðabúningi líkt og á blaðinu
hans Gröndals eða áþreifanleg
þá er bezt lætur: fífilbrekka,!
gróin grund, blómlegir dalir og J
héruð, brimsorfin strönd ögrum |
skorin, hrjúfir hrauntindar helzt
undir jökulbungu og einkum.
þeir, er fanna skauta faldi há-
um yfir launhelgum eimyrju, sem
á það til að fara á stúfana. En
þar skjátlast ykkur, börnin góð.
Ég er vissulega til á allt annan
og afdrifameiri hátt en landslag,
landkostir og jafnvel seiðsöngvar
þeir er þið nefnið ættjarðarljóð
og er svo títt að svæfa við sorgir
og óleystan vanda, gefa til
kynna. Ævagömul og síung er eg
hjá ykkur alla daga og hef verið
frá því fruman rann úr skeið
sem yljað hold til forlaga, er
takmarkast miskunnarlaust af
láns- og ieigukjarasamningum
mannlegs lífs og mun verða all-
ar nætur eftir að þið hvílið úr-
kula í faðmi foldar eða á marar-
botni og raunar hvar á hnettin-
um sem er. Sem hver önnur
móðir er ég hjá ykkur eilíflega
í holdi og blóði, hverri hugrenn-
ingu, hverju augnatilliti. Eg er
hjá ykkur í bollaleggingum og
breytni, dagfari og dægrastytt-
ingu — hvort heldur mér er það
ljúft eða leitt. Sjálf get ég ekki
að því gert og þið fáið ekki við
því gert. Þeim hlutum verður
aldrei um hnikað. Vænt þætti
mér um, ef þið vilduð vera þess
minnug oftar en á hátíðum og
tyllidögum, að eg er hjá ykk-
ur frá upphafi vega og verð
þar til yfir lýkur: móðir, kona,
meyja, og meira þó: ævagömul
og síung.
— ★ —
Víst er ég til og var það raun-
ar á frumstigi löngu áður en
forfeður ykkar létu vaða á súð-
um heiman yfir höfin og ruddu
sér bólstaði hjá mér með eldi
og bitvopnum, svo sem mann-
kindinni er títt. Þá þótt^ ég fag-
urhadda enda ástmóðir fugla og
fiskar léku sér í torfum við land-
steina. Kóparnir mínir mein-
lausu undu sér ekki síður á
landi en í sjó og áttu sér naum-
ast aðra óvini ofan vatnsborðs
en fáeina hvítabirni, sem flækt-
ust hingað með ísreki örsjaldan
og hurfu á brott jafnharðan.
Veðurofsa hef ég aldrei farið
varhluta af né heldur jarðeldum
og jökulhlaupum, en fyrir
maimaminni var hér órofa friður
um daga og varla annað tíðinda
um nætur en einstaka stjörnu-
hrap. Nólægð í mannlegum
skilningi og eiginnafn áskotnað-
ist mér þá fyrst, er langhraktir
sæhafar og siðan Paparnir mínir
óáleitnu tóku upp á því að kalla
mig Eyjuna, sem naumast getur
nafn talizt og hefur það þó loðað
við mig og loðir ef til vill enn
í dag, fremur en að ég sé við
ísa kennd.
Annars voru það áar ykkar
mjögsiglandi, er mér færðu mál
og sál og meginlíf af mannleg-
um toga spunnið og er stundir
liðu fögnuðu mér með Fjallkonu-
heiti. Og ekki er þess að dylj-
ast að mér þótti snemma vænt
um' þá og ykkur, enda þótt þeir
og þið reyndust og reynist enn
sjálfum ykkur og mér misjafn-
lega, gladdist með ykkur á góðri
stund, leið önn fyrir ykkur þeg-
ar þið gleymduð ykkur og tróð-
uð glapstigu og harmaði sáran
hvað ég var löngum örbirg að
föngum og lítils umkomin á at-
hafnasviðinu. Sögur, rímur og
sálmar var oftast aðalnestið sem
ég gat lagt ykkur í langferöir
og utistöður. Þið tókuð þvi ekki
illa, það sjtal ég muna ykkur.
Þið voruð mér allajafna eftirlát
og öll með tölu voruð þið börnin
mín, það var staðreynd sem ekki
verður hrundið. Líklega mó iá
mér hvað mér reyndist örðugt
að gera upp á milli ykkar, ég
lét ykkur sjálf um systkinalagið.
Villuráf loðir við mannheima og
urðu þess vuldundi að íslending
ar hurlu frá
Hlufdeild í varnarbandalagi til jhess
að vernda sjálfstœðið
Ræða Gunnars Gunnarssonar
ská/ds í hófi Stúdentafélagsins
30. nóvember s.l.
Gunnar Gunnarsson
er víst óhjákvæmilegt þar sem þeir hvili þversum í Guðs barna
haldið er í áttina og halda verð- reiti og góðra manna hjörtum.
ur, hvernig sem veltist og viðrar. Nei, ég er ekki að sneiða að
Samt er það ekki nema í hríðar-1 neinum: hjörtu geta verið sæmi-
ofsa og hafgerðingum, að heilvita leg þótt þröng sé og eigandinn
mönnum sé skammlaust að vaða orðhákur og dæmi ómilt. Betri
áfram í villu og svima. Eigi að menn fara samt varlegar í sak-
síður hefur mér reynzt ógerlegt irnar vegna þess, að enginn máð-
að úthýsa nokkrum íslendingi úr ur á Fróni borinn eða af islenzku
hugbóli minu og hjartastað. Jafn-, blóði, h\ ar í veröldinni sem er,
vel óhappamennirnir eiga þar ör-1 verður afmáður úr ættartölu
ugga vist, stundum ekki hvað Fjallkonunnar.
sízt, stundum hvergi nema þar.
Það er hlutverk móður að hlusta
á raunir raktar, ekki síður en
— ★ —
Verið þessa minnug og fyrir-
gefið aldinni móður bersöglina,
samfagna, meta gögn fleiri og bæði i því, sem þegar var sagt
flóknari en svo að þau verði til og eins hinu. sem mig langar til
dóma færð. Samsekt foreldrís við að segja um ykkur sjálf. Þið er-
eigið afkvæmi er treginn mesti uð vænstu börn, baldin að visu
enda takmarkalaus. Systir og á stundum og eigið til að vera
bróðir geta verið þess umkomm óprúttin og illmálg. En slíkt er
að tala um afstyrmi, á vegum held ég hugsunarleysi og skortur
Fjallkonunnar er ekki armað tíl á mergjuðum manndómi, frem-
en misgefin, misheppin og mis-! ur en að til greína komi hættu-
jafnlega hamingjusöm börn. Ég ieg hugarfarsskemmd. Vonandi
hef aldrei getað gert upp við er það ekki af því einu að ég er
sjálfa mig, hvorn eða hvora mér móðir ykkar, að mér lízt vel á
þætti vænst um: Gunnlaug eða
Hrafn, Hall af Síðu eða Grettí,
Guðrúnu Ósvífursdóttur eða
j urðu, alsaklausar að láta af heiidi
' sjálfstæði, réttaröryggi, lífsham-
ingju og sem enginn sér rofa
fyrir neinni von um að bjargað
verði úr tröllahöncíum. Hvað er
herseta, sem ykkur er í sjálfs-
vald sett að una eða afbiðja>
minnkast eða menntast af: hvað
er umsamin dvöl óáleitinna
bandamanna á við slík ógnar-
kjör? Enda treysti ég því, ef
ek-ki kemur til ofurefli í einhverri
mynd og þá úr annarri átt, að
þið munið ráða fram úr þessum
vanda sem öðrum, börnin góð,
ykkur sjálfum og mér, ævagam-
fyrir. Ég veit að einnig á því
sviði eruð þið öll af vilja gerð,
þótt samkomulagið um leiðirnar
sé ekki upp á hið bezta. Það alli °8 síungri til varanlegs sóma.
verður aldrei ásetningssynd, það, ® þeim orðum lýk ég máli
verður áreiðanlega fremur hand- mlnu a® sinni, og bið ykkur þó
vömm en hermdarvilji sem veld- j a<i minnast með mér heiþla-
ur, ef illa fer. Vera má að það dagsins mikla í skammdeginu,
sé aldareynsla í staðínn fyrir : ÞeSar a111 1 einu óvænt roðaði
áratuga, sem gerir það að verk- frelsissól, sém í sex aldir og
um, að mér sýnist aðalgalli ykk- laelur hafði verið horfin
ar vera sá, hvað þið eruð skamm-. mel) < llu’ °S sem 1 fyihngu tím-
sýn og þó um leið skjótráð. Ég ■ ans lærði landi og þjóð sjálfræði,
get varla álasað ykkur og alls sem ykkur, börnin mín (því
ekki reiðst ykkur fyrir það. Það meSÍf Þið ekki gleyma, hvað sera
hefur verið.þann veg að þjóð og a hjátar), hvílir meiri vandi á
landi búið um aldaraðir, að ég herðum að verja og viðhalda með
lái engum manni né konu fljót- vlti °° framsýni en nokkurri
færni í að reyna að kippa því hynslóð á undan ykkur eða eftir.
í lag: rækta ólendið og gera úr Gunnar Gunnarsson.
gagnjarðir, græða garða og skóga,
hyggja og búa um sina og sig —
helzt í hallarkynnum. Að vísu
minnist ég blessaðra gömlu
Þurstabæjanna, umluktum einka-
sólskini sóleyja og fífla miðnættis
á vori. Það er eins og hver önnur
þjóðsaga og söknuðurinn bland-
inn ánægju yfir því, hvað flest
ykkar búa þegar við meiri birtu
og yl í húsum inni, betri þæg-
indi og rýmri kjör í hvívetna
en jafnvel sjálf ykkur nokkru
sinni mun hafa órað fyrir.
— ★ —
Sambúðin, systkinalagið, stend-
ur hins vegar til bóta. Það hefur
uhdrað aldna fóstru, að einmitt
þið, sem hvað efnahag og allt
ytra borð áhrærir nutuð góðs
eins af geigvænlegri styrjöld og
bæði af því tilefni og eins hinu,
hve vel hóglátari kynslóðir höfðu
búið í hendurnar á ykkur, feng-
uð fullveldi í eigin landi viður-
kennt: það hefur vakið furðu
mína og stundum felmtran, hvern
veg þið hafið snúizt við þessu
auðfengna sjálfstæði og sjálf-
ræði, einmitt í þeim greinum,
sem mestu varða og helzt eru
til þess fallnar, að styrkja það
og trvggja. Hvern dóm arfar
ykkar eða, ef illa fer, arfheimtu-
menn óskyldir leggja á framferði
ykkar, sem orð míp heyrið, mun
velta að verulegu leyti á því,
hvort augu ykkar opnast í tæka
tíð fyrir réttum rökum, hvort
ykkur auðnast að átta ykkur til
fulls á aðstæðum líðandi stund-
ar og taka aðsteðjandi vanda
föstum tökum hvort ykkur lán-
ast að beita hemlum dómgreind-
ar, þegar dirfzkan eða ofdirfzk-
an býr sig til að hlaupa með
ykkur i gönur.
Það fylgdi sá böggull skamm-
rifi, þá er loks sjálfstæðið fékkst,
að átökin úti í heimi og tryggð
við fornar frelsishugsjónir urðu
þess valdandi, að þið, vopnlaus,
sáuð ykkur tilneydd að falla frá
ykkur. Ég veit ykkur langar til
að klæða mig: auka græna litinn, fyrri yfiriýsingu um ævarandi
og þið eruð manna vísust til að hlutleysi (minna málti ekki gagn
Hallgerði langbrók, Jón í Odda gera það svo um munar áður gera 1. desember 1918) og ganga
eða Snorra goða, Hrafn á Eyri varii’. Þá er ykkur og annt um í varnarbandalag, sem ekki varð
eða Þorvald Vatnsfirðing, Jón sæmd mína, einkum út á við, og hjá komizt að Ijá aðsetur innan
Arason eða Daða bónda, amt- enda þótt þar gæti fordildar og of landsteina, með öilum þeim ann-
manninn á Möðruvöllum eða mats einkisverðra hluta, ef mörkum er af Jangdvöl erlends
sveitarómagann frá Bólu. Þannig stundargljái fylgir, og sum ykkar herliðs leiða. Öllum landslýð
mætti lengi telja, en ég þykist flaks: á broslegu stórmennsku- hlýtur að vera það hryggðarefni,1
heyra útundan mér að þið hugs- bröiti og virðist hafa gleymt með að ill nauðsyn skyldi á þann Iiátt
ið eitthvað á þá leið, að andstæð- öllu honum Bolla mínum Bolla- yfirskyggja gleðina yfir fengnu
urnar og nafnavalið bendi til að syni og fyrir hvað hann varð frelsi. En frelsi sift og fullveldi
gömlu konunni sé tekin að fat- frægur með þjóðinni, er um- hefur mörg þjóð á undan ykkur
ast rökvísi eða hreinlyndi, nema hyggja fyrir aldinni móður og orðið að vernda með öðrum ráð-
hvort tveggja sé, að nefna hvergi síungri á alþjóðavettvangi að urn en æskileg þykja og flestar
í slíkri upptalningu skrattakoll- sjálfsögðu lofsverð og ber því lagt meira í sölurnar og þó
inn hann Mörð eða fúlmenmð yitni, að viljinn sé góður þótt stundum ekki hrokkið til. Mestu
mesta, Þorbjörn öngul. Æjá. elsk- verkunum kunni að vera ábóta- skiptir í því efni að sjálfræðið
urnar mínar. Ég skil svo sem vant. Hitt er þó meira um vert er við lýði og hiutdeild ykkar í
hvað þið eigið við og játa breizk- og mun reynast haldbetra til varnarbandalaginu til þess ger
leik minn. En þai' vegur á móti, frarnbúðar, að lofa hillingum að að vernda það og tryggja, að ekki
að engin hætta er á að þið gleym- eiga sig og snúa sér heldur að fari um aldna fóstru og ykkur
ið meivillingunum eða mælið því, sem nær er og mætti tryggja sjálf sem suma aðra lítilmagna,
þeim bót. En það er svo marg- ykkur varanlega samfylgd og svo sem t. d. hinar óhamingju- ★
ur Jón hrak. Mér finnst nóg að samfélag, sem sé aðbúðinni heima sömu þjóðir við Eystrasalt, sem T
íaktð efíir Stiít ódýrt
Snorrahraul 36, kjaliuri.
Ullarkjólaefni, köflótt, i-önd-
ótt, einlit og með bekk.
Breidd 130 cm. kr. 5ö,00 mtr.
Nælonclni, 4 litir. Breidd
115 cm., kr. 49,00 mtr.
Kinlit rayonefni. Breidd 95
cm., kr. 25,00 m.
Munstruð silkiefni í telpu-
kjóla. Breidd 95 cm., kr.
25,00.
Oblcyjað Iakaléreft. Breidd
140 cm, kr. 19,00.
Barnasokkar, uppháir, kr.
10,00. —
Kven-sokkar, bómull og ÍS-
garn, kr. 15,00.
Kven-nælon-sokkar, svartir,
kr. 25,00.
Kvensilkisokkar kr. 12,50.
Barna-hosur, röndóttar, —
kr. 8,00.
Herra-nælon-sokkar kr. 28.
Herrah álstreflar með frönsk-
um bekk, tvöfaldir, kr. 56.
Plastborðsilúkar kr. 20,00.
Sælgæli: Suðusúkkuiaði í
200 gr. pökkum, kr. 12,00
l>k. — Mjólkiirsúkkulaði.
kr. 9,00. — SmúsúkkuIaSi
st. kr. 2,50 og 3,00. —-
Brjóstsykur í pokum, —
margar teg., kr. 4 pokinn.
Keikföng: — Kaffistell, te-
stell, margar gerðir, kík-
irar, baðboltar, barnatösk-
ur o. m. fl.
Skófatnaður: Kvenskófatn-
aður í fjölbreyttu úrvaJi,
frá kr. 20—93,00 parið.
Barnaflauelisskór, stærð-
ir 9—1, kr. 25 og 28. —
1 ppreimaðir strigaskór.
Kvenbomsur, svartar, með
kvarthæl kr. 25,00. —
Atlt selt ódýrt. —
Snorrahraut 36, kjallari.
Jólatrésfætur
Luilvig Storr & Co.
I
/ MOliGllPiBLAÐlNU