Morgunblaðið - 16.12.1955, Blaðsíða 8

MURGVNBLAÐIB
Föstndagur 16. sept. 1955
e
Otg.: H.f. Arvakur, Reykjavlk.
framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjón: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjómmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigaa.
Lesbók: Árni Öla, sími 3045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinason.
Ritstjom, auglysmgar og aígreiðala:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriítargjald kr. 20.00 á mánuði innantanda.
í lausasölu 1 króna eintakið.
Attlee fer — Gaitskell kemur
B R E Z KI Verkamannaflokkur-
inn hefur skipt um forystu. —
Clement Attlee hefur látið af for-
mennsku í þingflokknum. En
Hugh Gaitskell hefur verið kos-
inn til þess að taka við henni.
Clement Attlee er nú senn 73
ára gamall. Hann var fyrst kos-
inn á þing árið 1922 og hefur átt
þar sæti síðan. Hann átti sæti í
tveimur fyrstu ráðuneytunum,
sem Verkamannaflokkurinn
myndaði undir forystu McDon-
alds, sem bæði voru minnihluta-
stjómir. Lauk ferli hinnar síðari
með því, að MacDonald klauf
flokk sinn og myndaði sam-
steypustjóm með íhaldsmönnum.
Var þá svo komið, að við ríkis-
gjaldþroti lá í Bretlandi. Þjóð-
stjórn McDonalds rauf skömmu
síðar þingið og efndi til kosninga.
Beið Verkamannaflokkurinn þá
mesta ósigur, sem um getur í
sögu hans. Þingmönnum hans
fækkaði úr 287, sem hann hafði
fyrir kosningar, í 46, sem hann
fékk kosna. Clement Attlee var
þá einn af þeim fáu leiðtogum
flokksins, sem lifði kosningarnar
af. Varð hann þá varaformaður
flokksins. En skömmu síðar
sagði George Landsbury af sér
formennsku og var Attlee þá
kjörinn formaður flokksins. ■— í
kjöri á móti honum voru þá þeir
Arthur Greenwood og Herbert
Morrison.
Herbert Morrison hefur þvi
tvisvar sinnum verið í kjöri til
formennsku í Verkamannaflokkn
um, en fallið í bæði skiptin.
Clement Attlee verður á-
reiðanlega talinn í röð
fremstu stjórnmálamanna
Bretlands á þessari öld. Það
kom i hlnt þessa hógværa og
yfiriætislansa manns að taka
hinar örlagaríkustu ákvarðan-
ir um framtíð Bretaveldis. —
í heimsstyrjöldinni var hann
varaforsætisráðherra í stjórn
Churchills og hægri hönd hans
á þeim erfiðu timum. Þegar
kosningar fóru svo fram að
styrjöldinni lokinni vann
Verkamannaflokkurinn mik-
inn sigur undir forystu
Attlees.
Slakað 4
nýiendustefnunni
Ein af merkustu ákvörðunum
Attlee-stjórnarinnar, sem tók við
völdum eftir stríðið var ákvörð-
un hennar um að yfirgefa Ind-
land. Clement Attlee gerði sér
það ljóst, að nýlendustefnan var
í þann mund að renna skeið sitt
á enda. Það var fjarri öllu lagi,
að hinar 300 milljónir Indverja
gætu sætt sig við það lengur að
vera taldir nýlenduþjóð.
Fléiri af nýlendum Breta
fengu ó þessu tímabili frelsi sitt.
Undir forystu verkamanna-
flokksstjórnarinnar og Clements
Attlee var einnig mótuð stefna
Breta gagnvart varnarsamtökum
lýðræðisþjóðanna. Má yfirleitt
segja að góð samvinna ríkti um
utanríkismálin milli íhaldsmanna
og Verkamannaflokksins á þessu
tímabili.
Fór of sfeyst í
þjjóðnýtinguna
En fyrsta ríkisstjórn Attiees
fór og geyst í framkvæmd hinn-
ar sósíalísku stefpu. — Brezka
þjóðin aðhylltist ekki hinar
miklu þjóðnýtingarframkvæmdir
stjórnarinhar. Þess vegna fór
svo, að Verkamannaflokkurinn
tapaði meirihluta sínum ó þingi
og hefur við tvennar síðustu
kosningar beðið verulegan ósig-
ur. .—
Það kemur nú í hlut hins nýja
foringja Verkamannaflokksins að
vinna hann upp. Er ekki ólíklegt
að honum takist það. Gaitskell,
sem er tæplega fimmtugur mað-
ur, er í senn góðum gáfum gædd-
ur og dugandi baráttumaður. —
Hann tilheyrir hægri armi flokks-
ins og er einhver eindregnasti
andstæðingur „Bevanismans".
Hann hefur ekki hikað vlð
að húðskamma Bevan fyrir
fastheldni hans við rykfallnar
fræðikenningar sósíalismans
og dekur hans við kommún-
ista, sem að vísu eru gersam-
lega fylgislausir í Bretlandi.
Brezki Verkamannaflokknr-
inn var undir forystu Attlees
öflugur málsvari lýðræðis og
mannréttinda. Og hann mun
áreiðanlega verða það áfram
undir forystu hins nýja for-
manns.
Framlenging lofl-
ferðasamningsins
við Svía
RÍKISSTJÓRNIR íslands og Sví-
þjóðar tilkynntu fyrir skömmu
að ákvæði loftferðasamningsins
frá 1952 milli landanna verði
framlengd til loka septembermán
aðar næsta árs, að því er varðar
flugsamgöngur milli Svíþjóðar
og íslands.
Eins og kunnugt er sögðu Sví-
ar samningnum upp um síðustu
áramót og átti hann því að falla
úr gildi 31. des. n.k., ef samkomu-
lag hefði ekki tekizt um fram-
lengingu hans eða um nýjan
samning.
Samningaumleitanir hafa stað-
ið yfir milli ríkisstjórnanna meg-
inhluta þessa árs. Hafa fundir
verið haldnir um málið bæði hér
í Reykjavík og í Stokkhólmi. En
endanlegt samkomulag hefur
ekki náðst.
Það er mjög vel farið, að
ákvæði samningsins’ hafa nú ver-
ið framlengd fyrir meginhluta
næsta árs. Uppsögn Svía á samn-
ingnum hefur vakið mikið um-
tal og deilur, ekki aðeins hér á
íslandi heldur einnig á hinum
Norðurlöndunum. — Sérstaklega
hefur það vakið tortryggni hér,
að SAS hefur verið talið standa
á bak við uppsögnina, sem miðaði
sérstaklega að því að þröngva
kosti annars íslenzka flugfélags-
ins. —
Óhætt er að fullyrða, að góður
vilji sé fyrir hendi hjá sænsku
stjórninni til þess að leysa þetta
deilumál. Væri það og mjög illa
BANDARÍKJAMAÐURINN, 9 i
sem ætlar að kaupa sér nýj-
an fólksbíl á þessu ári, mun eiga í
meiri erfiðleikum með valið en
nokkru sinni fyrr. Samkeppnin
milli bílaframleiðendanna hefur
nú náð því marki — að vart virð-
ist vera hægt að komast miklu
lengra. Sjaldan hafa sézt svo
margar glæsilegar bílategundir
og nú í bílaborg'inni Detroit.
Það sem nú virðist keppikefli
framleiðendanna er að hafa bila
sína sem kraftmesta — og hest-
aflafjöldinn er nú veigamikið
atriði á bílamarkaðinum. Ef tek-
ið er meðaltal af öllum brfreiða-
tegundum, sem framleiddar eru
í Bandaríkjunum, þá er hestafla-
aukningin frá því í fyrra að
meðaltali 18% á hverja bífreiða-
tegund.

ÖnjCftCji
Packard hefur tilkynnt mestú
aukninguna — eða frá. 275 hö.
upp í 310 hö. — Chevrolet, Ford
og Plymouth eru allir með um
það bil 200 hö.
\JelvaLandi sbrijar:
Jólakötturinn
og jólarefurinn
verOa tæpiega
ÞEIR veróa tæplega margir,
sem „fara í jólaköttinn" eða
„klæða jóiaköttinn", eins og það
var kallað hér áður fyrr, svo
mikið er verzlað þessa dagana,
og er það vissulega ágætt, að sem
flestir fái nýja flík að fara í á
aðfangadagskvöld. Sagan um
jólaköttinn mun sérstaklega hafa
verið notuð sem keyri á börn,
sem vorU löt að læra eðá Ijúka
vinnu sinni fyrir jólin.
Þó segir þjóðsagan, að hægt
hafi verið að hafa jólaköttinn
góðan með þvi að gefa honum
jólarefinn sínn, en það var mat-
arskammtur hvers Og eins til jól-
anna — og nærri má geta, að
enginn kærði sig um að sjá af
hangikjötinu, bjugunum og öðru
slíku góðgæti.
Fyrir nokkrum dögum tók ég
I litla vinkonu mína á hné mér, og
spurði hana, hvort hún hefði
nokkuð orðið vör við hann Gilja-
gaur á dögunum. Hún leit á mig
stórum augum og spurði: „Hver
er það?“ Ég sá, að hér mátti ekki
við sitja, og tók að fræða hana
um Giljagaur og bræður hans
tólf, syni Grýlu og Leppalúða, um
leið og ég hugsaði til þess með
skelfingu, að það ætti fyrir þess-
um sérstæðu persónum íslenzkr-
ar þjóðtrúar að liggja að hverfa
E1
Hátíð minninganna
'NGIN hátið vekur. jafn marg-
ar minningar hjá mönnum
og þessi mesta hátíð ársins, og
margir taka undir með Guð-
mundi Böðvarssyni:
Við munum og geymum með
miklum yl
þær menjar, án nokkurs skugga,
um lítinn torfbæ með lágreist þil
og ljós úti í hverjum glugga,
um baðstofuhlýjunnar blíðuseíð,
sem bræddi af rúðunni klakann,
um dýrðlega kvöldið, sem kom —
og leið,
um kerti, sem brann o’n í
stjakann.
En kertistýran lýsti skammt
út í skammdegismyrkrið þar, sem
hjátrúin bjó og þaðan, 'sem allar
þær verur kornu, er menn þurftu
að gæta sín fyrir á jólanótt. — í
þjóðsögunni segir, að húsfreyjan
hafi sett Ijós í hvern krók og
kima, er hún hafði sópað bæinn
— og alla nóttina varð að hakia
ljósunum lifandi. Víðast hvar er
þessum sið enn haldið, og er þetta
falleg venja, sem ekki má týnast.
í. huga margra hvevfa gallax
gamla tímans í skuggann fyrir
töfrum blaktandi kertaljósa —
fjarlægðin gerir fjöllin blá og
mennina mikla.
Birta rafmagnsperanna er svo
sterk, að enginn sér lengur álfa
farið, ef ágreiningur milli stjórna eða aðrar slíkar yfirnáttúrlegar
landanna ylli því, að flugsam-
göngur torvelduðust milli þessara
tveggja norrænu landa.
íslendingar fagna því, að
ákvæði samningsins hafa ver-
ið framlengd. Það er von okk-
ar áð samkomulag hafi tekizt
um nýjan samning fyrtr lok
septémber næsta árs, og að sú
della, sem risið hefur milli ís-
Iendinga og Bvia verði þá ieyst
á þann veg, að -báðir aðiiar
megi vel við una.
verur, sem vom hvað mest á ferli
um jól og nýár, og má með sanni.
segja:
Nú er hún gamla Grýla dauð;
gafst hún upp á rólunum.
Eru íslenzku
jölasvéinarnir áð" Wverfti1
úr sögunni? • r>ígn»
!Ji|Ó'þýkir ðkkur i aðra VÖridina*
V miður, að þjóðsðgnaperáón-
urnar hverfa óðfluga. - ís-
úr sögunni, og ef til vill ættu ís-
lenzk börn einhvern tíma í fram-
tíðinni eftir að tala um Sankti
Kláus hinn enska en þekkja ekki
Kertasníki.
í dag er von á Pottasleiki til
byggða, og má því búast yið, að
siíófirnar hverfi úr pottum hús-
mæðranna með dularíullum
hætti. Er hann sá fimmti í röð
þeirra bræðra. Á undan honum
erU komnit: Stekkjarstaur, Gilja-
gaur, Stúfur, Þvörusleikir, og á
eftir honum koma Askasleikir,
Faldafeykir, Skyrgámur, Bjúgna-
krækir, Gluggagægir, Gáttaþefur,
Ketkrókur og Kertasníkir. — Sá
fyrsti kemur 13 dögúm fyrir jólr
og sá síðasti á aðfangadag jóla,
síðan hverfa þeir á brott einn af
öðrum, og fer sá siðasti á þrett
ándanum.
'UMS staðar nyrðra yar það
Jólasveinarmr
og veðrið -
trú manna, að jólasveinamir
kæmu að landi af sjómeðnorðan-
átt á jólaföstu. en færu aftur með
sunnanátt um þrettándann. Er
•þettá bersýnilega eins konar
forspá um veðurfar, að það geri
norðanátt með jóíaföstu, en sunn- \
ariáft eða hláku með-þrettándan-
um.
íslenzkar þjóðsagnir mega ekki
aðeins geymast í þjóðsagnasöfn-
um, þær eiga að lifa með þjóð-
Það ér margt, sem veldur hin-
um aukna héstaflafjölda. Þrýstis-
lagið í strokknum hefUr verið
aukið, „karburatorinn" hefur
Verið útbúinn með sjáífvirku
innsogskerfi og vélin verið
minnkuð niður í fjóra „syl-
indra“.
------
En hvers vegna vilja Banda-
ríkjamenn sífellt auka afl bíla
sinna? Jú, þeir halda því fram,
að með auknum hraða verði um-
ferðaslysum fækkað. Þettá
hljómar ef til vill nokkuð und-
arlega í eyrum —- en þannig er
það nú þegar öllu er á botninn
hvolft. Með áflaukningu vélar-
innar koma mörg örýggistæki og
betri öryggisútbúnaður — og það
er ef til vill það, sem vex þeim
í augum.
Þrátt fyrir að bílastæðin séu
vandamál bílaeigenda í Banda-
ríkjunum í dag, eru nýju bíl-
amir vfirleitt lengri og breið-
ari en þeir eldri. Nýju bílarnir
eru ei.nnig allir lægri en fyrra
árs framleiðsla.
Nú, þegar ekki verður hægt
að fullkomna byggingu bílanna
miklu meira, eru framleiðendur
farnir að berjast með alls konar
vopnum, sem hingað til hafa
skift frekar litlu máli. Litirnir
éru L d. órðið veigamikið a,triði
og það er einnig talinn mikill
kostur að bílarnir séu með
öryggisbelti. Margar fleiri'' nýj-
ungar hafa kómið fram með '56
gerðunum, enda hafa verksmiðj-
umar atdrei sent frá sér svo
margar tegundir.
Dægurlagaböfundar
fagna kynningu á
verknm sínum
HINS og skýrt hefur verið frá: í
fréttum, þá hefur verið stofnað
hér i Reykjavík Féfeg íslenzkra
dægurlagahöfunda. Voru stofn7
endur þess milli 2 og 31) — fíéstir
búsetiir í Reykjavík.
Um leið og stjórn félagsins
hefur hafið úndirbúning að starí-
semi þess, hefur hun sent frá séir
eftirfarandi samþykktir:
Stjórn hins nýstofnaða Félags
íslenzkra dægurlagahöfuhda læt-
ur 1 Ijósi' gleði sína yfir því, að
Tónskáldafélag íslands skuli á
næstunni efna til al-íslenzkrar
tónlistarhátíðár hér í'Reykjavík;
ög óskar þess, að hún megi takast
sem allra bezt. 1
Stjórh hins nýstofnaða Félags
íslenzkra dægurlagahöfunda vill
hér með færa Ríkisútvarpinu
þakkir fjTir að taka upp kynn-
ingu íslenzkra danslaga og höf-
unda þeirra, í danslagatímutium
á laugardags- og. sunnudags-
kvöldum.
Stjóm Féjags'íslenakra dægur- f
lagahöfunda skipa • þelr:» Fíey- i
móður Jóhannssort.i; Jónatan Ól- 1
afsson; Þórður ’ G. HáHdóresonj tu'
Sigfús-iHalídórsson iog. Karf: Jón-'-’tí
.atanssortt v,3?... »31-''» í»t»vv ívtf oc'