Morgunblaðið - 29.12.1955, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 29. des. 1955
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritetjiri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjómmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Ámi Óla, sími 3045.
Augiýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 króna eintakið.
Kjarnorkuver i Evrópu
FYRIR nokkru skilaði sérstök
kjamorkunefnd Efnahagssam-
vinnustofnunar Evrópu áliti um
orkuþörf Evrópu-ríkjanna og
hvernig hún yrði bezt leyst með
byggingu kjamorkuvera. Er sér-
staklega athyglisvert að lesa
skýrslu þessa af því að nefndar-
menn em allir sammála um það,
að kjarnorkuöld er hafin. Orku-
þörf Norðurálfu, sem hefur vaxið
svo gífurlega hinn síðasta áratug
verður ekki leyst með öðm móti
en kjamorku og menn em einnig
sammála um það, að kjamorkan
er komin rétt tímanlega til að
leysa þessi miklu vandamál.
Og í hverju felast vandamálin
einkum? Um það mætti að sjálf-
sögðu visa til fróðlegrar greinar,
sem Magnús Magnússon eðlis-
fræðingur ritaði fyrir nokkm í
Morgunblaðið, en f stuttum
dráttum er vandamálið þetta:
Orkuþörf Evrópu fer stór-
vaxandi um þessar mundir.
Víðast er búið að fullvirkja
vatnsafl. Aukning orkunnar
hefur þvi orðið fyrst og fremst
með aukinni vinnslu á kolum
og olíu. Enn er að vísu til
mikið magn af kolum í jörðu,
en hin auðunnn kol em að
verða þrotin. Koianámumar
dýpka stöðugt og nú er jafn-
vel tekið að nýta þynnri kola-
lög. Við þetta hækkar verð
þeirra svo, að kjamorkan
verður þegar samkeppnishæf
við koiakyntu raforkuverin.
Þannig kemur það nú fram í
skýrslu kjamorkunefndar OEEC,
að raforkuvinnsla með kjarn-
orku er sérstaklega þýðingar-
mikil í þeim löndum, sem hafa
lítið vatnsafl, en hafa orðið að
starfrækja kolakynt raforkuver.
Samkvæmt þessu ályktar nefnd-
in að það sé sérstaklega aðkall-
andi fyrir m. a. Belgíu, Holland,
Bretland og Þýzkaland að koma
sér upp kjamorkuverum. Þessi
ríki verða öll að treysta mjög á
kolaorkuna, sem búast má við
að komist í þrot á næstu ámm
sakir hækkandi verðs.
Hins vegar líða enn nokkur ár,
þar til lönd eins og Frakkland,
Ítalía, Svissland og Portugal hafa
fullnýtt vatnsorku sína. Fyrir
þau er þess vegna ekki mjög að-
kallandi að reisa kjarnorkuver.
í enn öðram ríkjum, svo
sem Noregi og þá sennilega
íslandi, þó það sé ekki tekið
með í skýrsluna er ekki þörf
um langt skeið að hefja raf-
magnsvinnslu með kjamorku.
Þessi Iönd búa yfir miklu
vatusafli, sem er tiltölulega
anðvirkjanlegt. Vatnsaflsvirkj
anir þar sem skilyrði eru góð
eru og verða sennilega ætíð
ódýrari en rafmagnsvinnsla í
kjamorknverum.
Þetta stafar m. a. af því að
vélakostur kjarnorkuveranna er
mjög kostnaðarsamur. Honum til-
heyrir fullkomin gufutúrbína,
hitarakerfi og gufukatlar. Þá er
kjamorkuhlaðinn, sem oft er
risavaxin smíði og mjög dýr.
Reksturskostnaður mun verða
meiri en við nokkra vatnsafls-
virkjun, sakir þess að viðhalda
verður stöðugum öryggisráðstöf-
Únuin gegn geislahættu og þarf
sífellda endurnýjun á vélarhlut-
um í kjarnorkuhlaðana.
Þess vegná telur nefndin
alveg auðsætt, að þær þjóðir,
sem hyggja á vatnsvirkjanir,
haldi þeím ótrauðar áfram,
því að þæv gefa hina ódýrustu
orku, sem hægt er að fá i dag.
Nefnd Efnahagssamvinnustofn
unarinnar leggur áherzlu á það
að kjarnorkuvirkjanir Evrópu-
þjóðanna séu samræmdar. — Er
nauðsynlegt að samræma og
skipuleggja aígerðir hinna ein-
stöku ríkja í þessa átt. T. d. þarf
Belgía tafarlaust að leysa elds-
neytisvandræði sín með kjam-
orkuvinnslu. Nágrannaríki henn-
ar, Frakkland, á enn nokkuð
ónytjað vatnsafl, einkum suður
í Alpafjöllum, en telja má, að
það verði fullnýtt eftir 10—15
ár. En þá munu Frakkar og hefja
kjarnorkuvinnslu af fullkominni
nauðsyn.
Nefnd OEEC leggur því til að
gerð verði ýtarleg áætlun um
orkuþörf allra meðlimaríkjanna
og útfj-á þeirri áætlun verði gerð
allsherjaráætlun um smíði kjarn-
orkuvera. Sérstaklega verður að
íhuga það að byggingar og
reksturskostnaður kjamorkuvera
verður hlutfallslega minni, eftir
því sem þau eru stærri. Er því
sjálfsagt, að ríkjasvæði hafi sam-
ráð um byggingu þeirra og stað-
setningu, þannig að rafmagns-
leiðslur verðí ekki óþarflega
langar. 1
Þannig hefur kjamorkuöld
innreið sina í Evrópu. Enginn
hluti heimsins hefur meiri
þörf fyrir þessa miklu orku
20. aldarínnar en einmitt
Evrópa. Sá heimshluti, sem
með hinni fullkomnustu tækni
hefur verið nýttur mest allra
til að fæða hinn mesta fjölda
manna með beztu lifskjörum.1
Nu var tekið að syrta í
álinn. Farið var að ganga á
auðlegð Norðurálfu, málmar
ýmsir og kol voru að ganga
til þurrðar. En innreið kjarn-
orkunnar í friðsamlegri notk-
un skapar Norðurálfu öragg-
ari framtíð með fyrirheitum
um enn bætt lifskjör.
Gsmekkleg
ÚR DAGLEGA LÍFINU
„Siýitdur me & LomiL
irk★ DANSKA blaðið Dagens
Nyheder flytur vikulega þátt, er
blaðið nefnir: „Ugens Port.ræt",
þáttur sem í íslenzku blaði
myndi kannski heita: „Maður
vikunnar“. Þarna eru kynntir , . . , , , , , _
. . ... , , um a handarbak ser, ber það að
fyrir donskum lesendum ýmsxr
nefmu og sygur kroftuglega og
' athöfninni lýkur með kröftug-
u
þekktir menn, stjórnmálamenn,
listamenn o. fl. Eigi alls fyrir
löngu var þar grein um Sigurð
Nordal, sendiráðherra íslendinga
í Danmörku og virðist greinin
hafa verið skrifuð í tilefni af því
ir hinum hressandi tóbakskorn- um víð Háskóla íslands, að hann
hóf það starf, sem átti eftir að
gera nafn hans frægt meðal mál-
fræðinga víða um heim. Fyrir
hans verknað beindist rannsókn
islenzkra fræða í nýja átt. Frá
sögu- og fornfræðilegum vett-
vangi beinir hann þróuninni inn
á svið fagurfræðinnar, og mikill
er sá árangur sem hann og hans
nemendur, sem víða eru dreifðir,
hafa náð.
legum hnerra, svo að það er engu
líkara en stjörnuhrap hafi orðið
meðal hinna tignarlegu heiðurs-
merkja á brjósti hans. i
_,, ,, , , Oslo, Gautaborg, Leeds, Aber-
★★★ „Eftir fáa daga, er fyrr- ^ ^
verandi sendihei-ra Isiands og
En vísindamaðurinn Sig-
að sendiherrann var hækkaður '★★★ Og svo haldið sé áfram,
í tign og hlaut „ambassadors-1 þá er Sigurður Nordal einasti
nafnbót". Greinin nefndist: Sig- maðurinn í Corps diplomatique,
urður með hornið og var á þessa sem er heiðursdoktor við hvórki
leið: Imeira né minna en 5 háskóla:
urður Nordal hefur aldrei verið
rígbundinn við bókvitslærdóm
hinn nýskipaði sendiráðherra ís- ★★★ Ef maður fellir saman i einan. Sjálfur er hann ritgerða-
lands í Danmörku hefur afhent eitt þessar tvær lýsingar á hin- og skáldsagnahöfundur, sem tek-
hans hátign konunginum em- um nýskipaða sendiráðherra, ið hefur virkan þátt í bókmennta
bættisskilríki sín, þá hefur bætzt verður útkóman sú, að hann er legri og stjómmálalegri baráttu
þjóðar sinnar, sett sinn svip
i hóp erlendra sendiráðherra í _ jafn lifandi sem lærður herra.
Danmörku sérstæður maður.
★★★ Til að byrja með er Nor-
dal sendiráðherra án efa einasti
maðurinn í hópi sendiráðherra í
þessu landi, sem tekur í nefið —
hana og hann var andlegur
„ambassador“ íslands við Har-
vard í Bandaríkjunum áður en
hofn, þar sem hann bæði varð var skipaður til embættis
!★★★ Sinn fyrsta háskólalær-
dóm hlaut hann í Kaupmanna-
magister og doktor
nefnda fyrir fræga
hið síðar-
könnun
síns í Kaupmannahöfn. Til em-
bættisins hér í Kaupmannahöfn
r , ’ , ;z , . " ~ “ “ Dættisins her 1 Kaupmannahom
þegar hann er i goðu skapi, dreg- „Olafs sogu hins helga“. En það va]dist því maður með víðþekkt
ur hann upp úr kjólvasa sínum var ekki fyrr en 1918, er hann
gamalt íslenzkt tóbakshorn, hell- varð prófessor í íslenzkum fræð-
VeLl andi ihrijar:
auglýsing
HJA því getur varla farið að
mörgum hafi fundizt auglýsing
sú, sem Skipaútgerð ríkisins birti
fyrir jólin í blöðunum fremur
ósmekkleg. Þar var því haldið
blákalt fram, að yfir veturinn
væru skip hennar oft „einu sam-
göngutækin, sem fólk getur
treyst til að skila farþegum og
farmi heilum og óskemmdum í
höfn. Þess á milli eru fjölþættir
möguleikar til flutninga, sem þó
fela ekki í sér neitt varanlegt ör-
yggi um samgöngur, og er það því
hagsmunamál landsbúa sjálfra
að beina sem mest viðskiptum til
vor“.
Víst hefur Skipaútgerðin góð
skip, sem stjómað er af dugandi
sjómönnum. En engum dylst hví-
líkt oflæti felst í þeirri fullyrð-
ingu, að þau séu oft „einu sam-
göngutækin, sem fólk getur
treyst til að skila farþegum og
farmi heilum og óskemmdum í
höfn“. Bæði önnur skipafélög og
flugfélögin stunda flutninga á
fólki og varningi með engu
minna öryggi en Skipaútgerðin.
Það verðisr að segjast, að
slíkir auglýsingahættir era
mjög óviðurkvæmiiegir og
raunar óvenjuiegir hér á landi.
Ætti það sizt að henda ríkis-
fyrirtæki að grípa til slíkra
auglýsinga á starfsemi sinni.
ÞAÐ hefur verið fagurt að sjá
nú um jólin, hvemig fólk
hér í bænum hefur minnzt lát-
inna ættingja sinna með því að
prýða leiðin suður í Fossvogs-
kirkjugarði. Nú var séð um það,
að rafleiðslur væri lagðar um
garðinn, svo að auðvelt var fyrir
fólk að koma fyrir fögmm og
allavega litum ljósum á leiðun-
um. Þeir sem fram hjá óku sáu
þar heilt haf af jólaljósum. —
Kirkjugarðurinn var eins og svo-
litil borg framliðinna, upplýst í
vetrarmyrkrinu, þar sem gamlar
minningar lifa.
Sterkustu minningarnar
ÞVÍ að á engum öðrum tíma á
fólk eins sælar endurminn-
ingar um þá ástvini, sem héðan
eru horfnir, en á jólunum. Jólin
eru svo innileg hátíð fjölskyldu,
og samkoma vina, að mynd hins
látna geymist sterkust frá því
setið var við uppljómað jólatré,
frá því jólasálmamir voru sungn-
ir, eða frá því gómsætasta mál-
tíð ársins var etin. Þess vegna er
engin furða, þótt það hafi orðið
almanna venja að fara með lítil
jólatré eða gremgreinar suður í
Fossvog og jafnvel að reyna að
kveikja þeim, sem horfinn er,
sín jólaljós.
Þær eru hugljúfar og fagrar
jólasögur enska skáldsins Charles
Dickens. Þar hefur hann fundið
eins og svo margir aðrir, hvemig
raddir hins liðna tala inni í
skuggunum bak við kertaljósin.
Alveg sömu kennd fá menn þeg-
ar þeir sjá hin mislitu ljós í
kirkjugarðinum í Fossvogi.
Kyrrðin rofin
EN svo víkjum við að öðru. Þv;
að kyrrðin þar suðurfrá var
skyndilega rofin. Þeir undarlegu
atburðir gerðust í kirkjugarðin-
um yfir jólin, að fjöldi rafmagns-
pera, sem áttu að bera ljós yfir
þennan helga stað, hurfu. Það er
ekki víst, hvað margar perur
voru teknar, en talið er að þær'
hafi verið allt að hundrað. Peru-
stykkin standa auð. Ljósin skrúf-
uð úr af mannlegum höndum. Og
menn spyrja: Hver getur hafa
verið þarna að verki. Því hér er
miklu alvarlegra á ferðum held-
ur en glataðir fjármunir, hér er
um að ræða svo óþolandi siðleysi
og virðingarleysi fyrir helgidómi
minninganna, að allir fordæma
slíkan verknað. Sömuleiðis verða
allir, sem nokkra vitneskju hafa
um þetta atferli að sameinast um1
að upplýsa það, svo að slíkt geti
ekki komið fyrir aftur.
Hliði að bílastæðinu
lokað
AADFANGADAG, þegar fjöldi
fólks streymdi héðan úr
borginni suður að Kirkiusrarðin-
um olli það miklum erfiðleikum,
að engin bifreiðastæði voru þar
opin. Bifreiðaeigendurnir urðu
að leggja farartækjum sínum sitt
hvorum megin við Hafnarfjarð-
arveginn, sem eins og kunnugt
er, er fjölfarnasti vegur á land-
inu. Um tíma voru þama hundr-
uð bíla og komst allt á hina
mestu ringulreið, svo að umferð-1
in til Hafnarfjarðar stöðvaðist,
stórir strætisvagnar og minni
bílar þeyttu lúðra sína óspart,
en einn lögregluþjónn var þar
á stjái. j
Það fyrsta sem hann ætlaði að
gera, er hann kom þangað var
að opna hliðið að hinum stóru
og ágætu bílastæðum, sem eru
umhverfis kapelluna í Fossvogi. j
Það hefði leyst öll vandamál um- j
ferðarinnar. En viti menn. Hin
öflugu stálgrindarhlið kirkju-.
garðslóðarinnar voru rammlæst.
Var það almannarómur, að þetta
fyrirkomulag væri ófært. Kirkju-
garðsstjómin hlyti að vita, að
aldrei er eins fjölsótt að kirkju-
garðinum eins og á aðfangadag,
hundruð, ef ekki þúsund bifreiða
koma þar. Eln á þeim eina degi,
gerir hún svo vel og harðlæsir
hliðum að bílastæðunum um-
hverfis kapelluna.
Það þýðir að vísu ekki að sak-
ast um orðinn hlut. En ef hægt
væri að muna ábendingu í nær
360 daga, ætti þetta að verða með
öðrum hætti næstu jól.
Merkið,
sem
klæðir
landið. *
nafn. Betur gat hið unga lýðveldi
ekki valið. Af árvekni og ein-
beittni hefur hann skipað landi
sínu (þar sem það á við) sem
sjálfstæðu og jafnoka ríki lönd-
um þeim er skipa hið norræna
bræðraband.
★ ★★ Bodil Begtmp í Reykjavik
og Nordal í Kaupmannahöfn hafa
unnið ágætt starf á erfiðum tím-
um í sambandi landanna tveggja
og þeir erfiðu tímar hafa orðið
langtum betri en menn þorðu að
vona — fyrst og fremst þeirra
vegna.
★★★ Nú hefur Sigurður Nordal
bætt sendiráðherratitli við langa
röð viðurkenninga og heiðurs er
hann hefur unnið til. Hinum nýja
titli mun hann áreiðanlega taka
með heimspekingsins ró. Og svo
fær hann sér í nefið úr horninu,
sem frægt er orðið meðal utan-
ríkisþjónustufólks og heldur
áfram göngu sinni á þeirri brú
er tengir íslands og Danmörku.
Jólablað Hamars í
Hafnarfirði
HAFNARFIRÐI. — Jólablað
Hamars er að þessu sinni 20 síð-
ur og hið myndarlegasta að öll-
um frágangi og f jölbreytt að efni.
Séra Jónas Gíslason skrifar um
Jólabarnið. Lýsing er á Hafnar-
firði um 1890 eftir Sigurjón
Gunnarsson, en hann hefur oft
skrifað um ýmislegt í Firðinum,
eins og umhorfs var þar í gamla
daga. Greininni fylgir mynd frá
Hafnarfirði, sem tekin var um
aldamótin. Sigurður Þorsteins-
son skrifar um dómkirkjuna J
Lundi. „Ég hefði ekki flutzt. úr
sveitinni, ef ég hefði fengið jarð-
næði,“ nefnist næsta grein, sem
er um Magnús Sigurðsson f
Skuld, en hann varð níræður 27.
okt. s.l. Slysavarnadeildin Hraun-
prýði 25 ára — Gamlir Flens-
borgarar segja frá. — St. Morg-
unstjarnan 70 ára. Grein er eftir
Sigurð Guðnason, sem heitir:
Ætluðum að vera fljótir, en urð-
um 3 vikur. — Taflfélag Hafn-
arfjarðar 30 ára. Friðrik Biarna-
son tónskáld segir frá ferðalngi,
sem hann fór í árið 1909. — Ým-
islegt fleira er í Hamri, svo sem
margar myndir frá því í gamla
daga, t. d. af Lúðrasveit Hafnar-
fjarðar 1907—8, og vinnuflokkj
við nýju hafskipabryggjuna árií>
1930. — Hamar er seldur í bóka-
búðum í Hafnarfirði. — G. E.