Morgunblaðið - 31.12.1955, Qupperneq 3

Laugardagur 31. áes. 1956
MORGVNBLAÐIÐ
19
UTANRIKISVIÐSKIPTIN 1955
Tafla 2
ÍJTFLUTNINGUR EFTIR LÖNDUM
i E.P.U.-lönd
Danmörk .............
Noregur .............
Svíþjóð .............
Bretland ............
Frakkland ...........
Grikkland ...........
Holland .............
Italía ..............
Portúgal ............
V.-Þýzkaland ........
Nýlendur í Afríku ..
Önnur E.P.U.-lönd ..
E.P.U.-lönd samtals
1 Dollaralönd .......
Vöruskiptalönd
Finnland ............
Pólland .............
Sovétríkin ........
Spánn ...............
Tékkóslóvakía .......
A-Þýzkaland .........
Brasilía ............
ísrael ..............
Önnur vöruskiptalönd
Vöruskiptalönd samt.
Samtals ..........
Skipting útflutninesverðmætis
ins hlutfallslega milli þessara
lands-svæða frá ársbyrjun til
Jan.—nóv. 1954
Millj. kr.
30.0
35.9
15.7
75.4
11.6
9.6
32.2
55.4
22.5
51.8
16.7
18.3
Jan.—nóv. 1955
Millj. kr.
18.6
28.8
37.6
65.3
15.2
10.8
17.9
62.9
32.8
32.6
12.7
13.9
375.1
147.3
19.3
17.2
106.2
.11.7
45.3
9.1
26.9
3.8
2.1
251.6
774.0
349.1
102.1
44.0
17.1
144.0
28.9
33.4
16.6
38.8
4.4
1.1
328.3
779.5
nóvemberloka í ár og í fyrra er
þessi:
Hlutfallsskipting útflutningsins
Jan.—nóv. 1954 Jan.—nóv. 1955
% %
E.P.U.-lönd ..
Dollaralönd
Vöruskiptalönd
48.5
19.0
32.5
44.8
13.1
42.1
100.0
100.0
Tafla 3
INNFLUTNINGUR EFTIR LÖNDUM
E.P.U.-lönd Jan.—nóv. 1954 Millj. kr. Jan.—nóv. 1 Millj. kr.
Danmörk 44.4 58.5
Noregur 12.5 14.5
Svíþjóð 51.0 42.1
Belgía 23.0 17.3
Bretland 117.4 123.0
Frakkland 14.0 12.4
Holland 30.5 44.7
ítalía 20.4 17.8
V.-Þýzkaland 81.2 112.7
Holl. V.-Indíur 18.5 13.8
Önnur E.P.U.-lönd .. 14.5 13.1
E.P.U.-lönd samtals 427.4 469.9
Dollaralönd 214.2 261.7
Vöruskintalönd
Finnland 70.6 38.7
Pólland 17.0 24.5
Sovétríkin 112.1 151.4
Spánn 44.9 31.4
Tékkóslóvakía 27.9 41.3
A-Þýzkaland 20.6 23.4
Brasilía 24.9 25.6
ísrael 11.6 11.5
Önnur vöruskiptalðnd 1.7 1.9
Vöruskiptalönd samt. 331.3 349.7
Samtals 972.9 1081.3
mitt sú, að hlutdeild vöruskipta- | hlutdeild E.P.U.- og dollara-
landanna hækkar litið eitt, en landanna lækkar að sama skapi.
Tafla 4
GJALDEYRISSALA EFTIR LANDSSVÆÐUM
Jan.—nóv. 1954
Jan.—nóv. 1955
E.P.U.-lönd ...
Dollaralönd . .
Vöruskiptalönd
Millj. kr. % Millj. kr. %
403.1 43.5 447.3 42.7
202.0 21.8 213.0 20.4
321.5 34.7 386.1 36.9
926.6 100.0 1046.4 100.0
Með aukinni vöruskiptaverzlun' verður oftast að borga það með
Hlutfallsskipting innflutningsins
Jan.—nóv. 1954 Jan.—nóv,
% %
rr-'i E.P.U.-lönd -.. ..... 43.9 43.5
rr Dollaralönd 22.0 24.2
r. Vöruskiptalönd 34.1 32.3
100.0 100.0
fjarlægjumst við það mark, sem
við höfum sett okkur og bund-
izt samtökum við aðrar þjóðir
um að stefna að, að gera við-
skiptin landa á milli sem frjáls-
ust. Efnahagsvandamál innan-
lands, einkum erfiðleikar út-
flutningsatvinnuveganna, hafa
knúð okkur inn á braut aukinna
vöruskipta. í mörgum tilfellum
fæst hærra verð fyrir útflutnings
afurðirnar í vöruskiptum, en þá
Hvað innflutninginn snertir
isýnir tafla 3 minnkaða hlutdeild
vöruskipta-landanna og E.P.U.-
laiidanna í innflutningnum til
iandsins, en aukna hlutdeild doll-
ara-landanna. Þetta á vafalaust
eftir að breytast til samræmis
við hlutföll útflutningsins. Ef lit-
ið er á gjaldevrissöluna á sama
tímabili verður niðurstaðan ein-
hærra verðl á innfluttum vörum.
VORUSKIPTAHALLINN
EFTIR LANDSSVÆÐUM
Af töflum 2 og 3 má sjá, að
vöruskiptahallinn hefur aukizt
út 198.9 millj. kr. frá ársbyrjun
til nóvemberloka 1954 í 301.8
millj. kr. á sama tima í ár. Vöru-
skiptahallinn skiptist þannig á
landssvæði:
Jan.—nóv. 1954 Jan.—nóv.:
Millj. kr. Millj. kr.
E.P.U.-lönd 52.3 120.8
Dollaralönd 66.9 159.6
Vöruskiptalönd .... 79.7 21.4
198.9 301.8
Þessar tölur gefa skýrt til
kynna hina versnandi gjaldeyr-
isafkomu. Undanfarin ár hefur,
þrátt fyrir halla á vöru-viðskipt-
unum við dollara-svæðið, orðið
ríflegur gjaldeyrisafgangur, aðal-
lega vegna tekna af varnarliðs-
framkvæmdum, og hefur hann að
verulegu leyti verið notaður til
greiðslu á halla við E.P.U.-lönd-
in. f ár verður þessi afgangur
óverulegur og hallinn eykst
meira við E.P.U.-löndin en ofan-
greindar tölur gefa til kynna,
vegna aukningar á duldum gjöld-
um, sem að langmestu leyti
heyra E.P.U.-svæðinu til.
Innflutningur eftir voruflokkum
Nú er fróðlegt að athuga, i
hvaða vöruflokkum hinn aukni
innflutningur kemur helzt fram.
f því skyni hefur innflutnings-
verðmætinu verið skipt eftir til-
ætlaðri notkun varanna í eftir-
farandi þrjá flokka:
Jan.—nóv. 1954
Jan.—nóv. 1955
Neyzluvörur og hrá- efni til neyzluvöru- Millj. kr. % Millj. kr. %
framleiðslu 323.3 33.2 330.9 30.6
Rekstrarvörur .... 281.0 28.9 317.0 29.3
Kapítalvörur 368.6 37.9 433.4 40.1
972.9 100.0 1081.3 100.0
Skipting sem þessi getur aldrei
verið nákvæm, en gefur þó
glögga mynd af þeim megin-
breytingum, sem orðið hafa á inn-
flutningnum.
Sáralítil aukning hefur orðið á
innflutningi neyzluvara og hrá-
efna til neyzluvöruframleiðsiu.
og hlutdeild þessara vara í inn-
flutningsverðmætinu hefur lækk-
að all-verulega. Hins vegar hef-
ur orðið aukning á innflutningi
rekstrarvara og kapítalvara bæði
að v krónutölu og hlutfallslega,
°inkum kapítalvaranna.
Nevzluvörur, sem innflutning-
ur evkst á, eru aðallega ávextir
og grænmeti, tóbak og dvra- og
iurtaolíur, alls um 11 millj. kr.,
m hinsvegar lækkar innflutning-
ur á fatnaði og skófatnaði um 8
millj. kr.
Helzta hækkunin i rekstrar-
■■'öruflokknum er hækkun á inn-
"lutninei hráolíu um 15 millj. kr.
og kolum um 9 millj. kr. Inn-
"lutningur á fóðurvörum eykst
'im rúmlega 9 millj. kr., en
minnkar um 11 millj. kr. á til-
'■>únum áburði.
Lane-veivamesta hækkunin í
Vanítalvöruflokkum er aukning
bílainnflutningsins úr 25.2 í 95 0
millj. kr.. eða um 69 8 millj. kr.
á umræddu t’'mabjli Innflutning-
ur á vélum hækkar um rúmlega
12 milli. kr., en skinainnflutnine-
ur minnkar um nálega 19 millj.
kr. —
Vöruflokkun Innflutningsskrif-
stofunnar er að mestu leyti mið-
uð við notkun varanna. Til frek-
ari glöggvunar er því hér birt
yfirlit yfir gjaldeyrissöluna til
nóvemberloka 1954 og 1955, og er
óþarft að skýra það nánar. — Hin
mikla lækkun á gjaldeyrissölu
fyrir vefnaðarvörur og skófatnað
stafar að verulegu leyti af því, að
selt hefur verið af birgðum.
falli tækist að knýja fram veru-
legar kauphækkanir, sem slðar
mundu ná til svo til allra stétta
þjóðfélagsins. Frá byrjun til
loka ársins hefur kauphækkunin
yfirleitt verið um 20%, og á vísi-
töluhækkunin þar sinn þátt. —
Peningatekjur landsmanna hafa
aukizt enn meira vegna aukinn-
ar vinnu. Hækkunin átti sér eink-
um stað síðari hluta ársins og á
hún því að verulegu leyti eftir
að koma fram sem aukin eftír-
spurn eftir hvers konar erlendri
vöru og þjónustu.
Á hinn bóginn hafa skilyrði til
gjaldeyrisöflunar versnað stór-
lega. Hækkun á framleiðslukostn-
aði og erfiðleikar á að fá vana
menn á fiskiflotann og til verk-
unar á aflanum hefur rýrt aí-
komu útflutningsatvinnuveganna
að miklum mun. Hin versnandi
aðstaða að því er þessa atvinnu-
vegi snertir, hefur í raun og veru
sömu áhrif á afkomu þeirra og ef
gengi íslenzkrar krónu hefði ver-
ið hækkað gagnvart erlendri
mynt.
Fjárfestingin á árinu hefur far-
ið langt fram yfir raunverulega
sparifjármyndun og ýtt mjög
undir þensluna á öllum sviðum.
Þátt bankanna í þenslunni má
nokkuð marka af því, að útláa
þeirra jukust um 400 millj. kr.
frá ársbyrjun til nóvemberloka I
ár, en á sama tíma jukust spari-
fjárinnlög aðeins um 50 millj.
kr. Eins og kunnugt er, hala
bankarnir nú snúið við blaðinu 1
þessum efnum.
Nærtækasta og áhrifamesta að-
gerðin í þvl skyni að draga úr
þenslunni og bæta gjaldeyris-
ástandið er að draga úr fjárfest-
ingunni. Hin opinbera fjármála-
stjórn getur lagt fram drjúgan
skerf í þessu efni. Undir vissum
kringumstæðum nægir greiðslu-
hallalaus ríkisrekstur ekki til
þess að koma á jafnvægi 5 efna-
hagslífinu, heldur verður að
miða að greiðsluafgangi, sem
ekki er notaður til verklegra
framkvæmda, en er lagður fyrir
eða notaður til greiðslu á lausa-
skuldum við bankana.
Það er óhjákvæmilegt að gera
aðrar ráðstafanir jafnhliða, ráð-
stafanir, sem miða að þvi að bæta
starfsskilyrði útflutningsatvinnu-
veganna og draga úr eftirspum
eftir erlendum gjaldeyri. Ýmsar
leiðir koma hér til greina, en út
í bað skal ekki farið frekar.
Þó skal á það bent, að innflutn-
ingshöft leysa engan veginn þenn
an vanda. Vitanlega bæta þau
ekki aðstöðu útflutningsatvinnu-
veganna, nema síður sé, geta
orðið til að stvðja tiltölu-
lega dýra innlenda fram-
leiðslu, sem dregur vinnuafl frá
öðrum avinnugreinum og er fall-
Tafla 5
GJALDEYRISSALA F.FTIR VÖRUFLOKKUM
Millj. kr.
Jan.—nóv. Jan.—nóv •
1954 1955 Brcyting
Matvörur 91.0 1.8
Vefnaðarvörur og skófatnaður 113.6 95.7 -=- 17 9
Búsáhöld og járnvörur 19.3 21.6 2.3
Vörur til iðnaðarframleiðslu .. 41.6 42.8 1.2
Eldsneyti og smurningsolíur . . 115.6 138.3 22.7
Vörur til útgerðar 80.6 86.1 5.5
Byggingarvörur 145.8 166.6 20.8
Landbúnaðarvélar og áhöld .. 23.9 34.2 10.3
Aðrar vélar og flutningatæki .. * 132.5 195.5 63.0
GREIDSLUHALLINN —
OFSAKTR — AFLETDTNGAR
Af því sem sagt hefur ver-
ið hér að framan, ætti að vera
Ijóst, að innflutningsaukninein á
árinu stendur í nánu sambandi
við hina stórkostlegu fjárfest-
ingu, sem ótt hefur sér stað. —
Snemma á árinu var 'þegar orð-
inn skortur á vinnuafli vegna
aukinnar fjárféstingar og varn-
arliðsvinnu. Það var því ekki við
öðru að búast, en að með verk-
fvölt, er erlend samkeppni fær að
njóta S'n. Þegar til lengdar læt-
ur, leiða innflutningshöft af sér
vöruskort, biðraðir, svartan
markað, skriffinskubákn og önn-
ur óþægileg fvrirbrigði, sem
menn kannast vel við.
Af innflutn in gshöf tum hlýzt
stórkostleg afkastarýrnun, begar
borið er saman við ráðstafanir,
sem bæta aðstöðu til öflunar á
Framh. á bls. 31.