Morgunblaðið - 31.12.1955, Side 9

Laugardagur 31. des. 1955
MORGVNBLAÐIÐ
25
Hagnýting aflans á þorskveiðum.
Bátafiskur Togarafiskur Heildarafli
1954 1955 1954 1955 1954 1955
% % % % % %
Fiskur, isvarinn 0.0 6.6 5.4 3.2 2.5
— tíl írystingar 54.6 46.4 51.2 50.1 52.9 48.1
— til herzlu 10.8 16.8 20.9 17.2 15.7 17.0
— til söltunar 3).9 34.6 18.5 25.1 25.4 30.2
Annað 2.7 2.2 2.8 2.2 2.8 2.2
vertíðinni og verðlag hærra en
árið áður á helztu mörkuðunum.
Varð þetta mörgum framleiðanda
hvatníng til þess að auka þessa
framleiðslu. Svipað var að segja
um skreið'ma enda þótt þar væri
útlitið óvíssara en að því er
snertir saltfiskinn. Enda kom það
í ljós. að verðlag á skreið féll er
leið á árið.
Framleiðsla hinna helztu af-
urða úr fiskbelnum hafa orðið á
tímabilinu jan./nóv. 1955 sem hér
segir:
jan./nóv.
1954 1955
þús. þús.
smál. smál.
ísvarinn fiskur 10.8 8.6
Freðfiskur 52.0 52.6
Skreið 9.6 10.4
Saltfiskur
(fullstaðinn) 36.1 45.5
Síldveiðarnar
Sumarsfidveiðamar á þessu árivanda. Á þessari síðustu vertíð
voru ekM frábrugðnar síldveið-voru allmargir bátar með slík
um undanfarinna ára hvað það tæki um borð og enda þótt menn
snertí, að síldarmagn var lítið íhefðu enn litla æfingu í því að
sjónum. Aflinn var þvi lítill aðnotfæra sér þau má þó óefað telja,
vöxtum. Mins vegar var síldinað nokkrum skipstjórum hafi tek-
venju fremur góð til söltunar og izt að auka nokkuð aflafeng sinn
varð því verðmætari fyrir það með notkun tækja þessara. Má
en árið áðar þegar mestur hluti telja fullar líkur fyrir því, að
aflans fór til bræðslu.
Hinar föstu rannsóknir vísinda-
manna frá íslandi, Danmörku og
Noregí fyrir síldarvertíðina virt-
ust ekki leiða í ljós neinar stór-
vægilegar breytingar á ástandi
sjávarins né göngum síldarinnar
upp að Norður- og Austurlandi.
Ekki var því unnt að segja, að
freistandi væri að fara til sUd-
veiða einnig með tillití til þess
hversu aflabrögð höfðu verið
með eindæmum slæm vertíðnia
næst á undan.
Tala skipa, sem fóra tjl herpi-
Iiótaveiða var 132 en hafði verið
189 árið áður.
Talið var að stirt tíðarfar hafi
ráðið mestu um, hversu lélegur
aflinn varð á vertíðinni 1954.
Tíðarfarið á vertiðinni í ár var
að vísu hvergi nærri gott en
þrátt fyrir það tókst að forða
veiðiflotanum frá stórtjóni af
aflabresti.
Undanfarin ár hefir mönnum
orðið það æ ljósara, að möguleik-
ar gætu verið á því að veiða síld-
ina á djúpmiðum fyrir norðan
og austan land en sá hængur
hefir þó verið á, að yfirleitt veður
síldin dræmt eða alls ekki á þeim
slóðum. Varð því að nota mæli-
tæki til að finna síldartorfurnar.
Með tilkomu „asdic“ tækja í fiski-
bátana sjálfa var leyst úr þeim
verðmæti síldaraflans hefir orðið
miklum mun meira á þessu ári
en árið áður, þar sem saltsíldar-
magnið var nær þrisvar sinnum
meira og það, sem fór til bræðslu
aðeins um einn fimmti hluti þess,
sem var á fyrra ári.
Leiddi af þessu hvoru
tveggja, að afkoma bátaflotans
varð betri en ella og einnig, að
söltunarstöðvarnar, sem höfðu
ot'ðið fyrir þungum áföllum árið
áður, höfðu nú sæmilega afkomu
víðast hvar, Hins vegar var áfram-
haldandi mikill taprekstur hjá
síldarverksmiðjunum, þar sem
hráefnismagnið, sem þær fengu
til vinnslu var minna en nokkru
sinni fyrr.
is við Suðurlandið, en hins vegar
var mikið síldarmagn í Miðnes-
sjó og hélzt venju fremur lengi.
Héldu nokkrir bátar áfram veið-
um allt fram um 20. des. og var
þá enn ekkert lát á veiðinni. Var
algengt, að dagsafli á bát færi
upp í 250—400 tn. uppmældar og
er slíkt óvenjulegt.
Einníg var síldin venju fremur
feit og jöfn að stærð þannig, að
minna gekk úr við söltun, en oft-
ast er með síld veidda við Suð-
vesturland.
Mun þessi reknetjavertíð mega
teljast með þeim hagstæðari, sem
komið hafa nú um hríð.
Þrátt fyrir það varð ekki kom-
izt hjá því, að greiða úr ríkis-
með þessu sé skapaðir mögu-
leikar til aukinnar sóknar til
síldveiðanna, sem gæti leitt til
þess hvorttveggja, að veiðar yrðu
stundaðar yfir lengra tímabil og
á víðáttumeira svæði en áður.
Þá var á þessari vertíð haldið
uppi víðtækari síldarleit en áður.
Auk flugvélanna, sem voru tvær
eins og áður, var varðskipið fflg-
ir, sem hefir „asdic“ tæki um
borð, í síldarleit alla vertíðina og
gerði auk þess veiðitilraunir með
herpinót við þær aðstæður þegar
nota varð „asdic“ tæki til að finna
síldina.. Var það samdóma álit
síldveiðimanna, að síldarleit
skipsins hafi haft mikla þýðingu
fyrir veiðiflotann og aukið að
mun veiðimöguleikana.
Heildaraflinn á síldveiðunum
fvrir Norður- og Austurlandi var
28.895 smál. og fór meginhluti
þess til söltunar, eins og áður seg-
ir.
Var hagnýtíngu aflans svo
háttað:
Skipting aflans á snmar-
síldveiðunum.
1954 1955
Til söltunar, tn 61.672 177.474
— frystingar, tn. 14.546 14.402
— bræðslu mál 124.723 25.895
Af þessu verður ljóst, að afla-
Staflað í frýstiklefa.
Reknetjaveiðarnar við Suðvest- [ sjóði allverulegar uppbætur á
urlandið gengu allvel að þessu síld þá, sem veiddist og söltuð
sinni. Hófu bátar þær veiðar var eða fryst. Hafði það verið
þegar í ágúst, en margir bættust gert árið áður, að því er salt-
við að loknum sumarsíldveiðun- j síldina snerti, en nú varð að
um. Munu um 200 bátar hafa i hækka þær greiðslur verulega og
stundað þessar veiðar á vertíð-| nú kom einnig frysta síldin til.
inni en allmargir þó aðeins j Kom þetta til af því tvennu, að
stuttan tíma. Aflabrögð voru oft
allgóð á vertíðinni en hins vegar
olli háhyrningur miklu tjóni á
reknetjunum. Voru gerðar til-
raunir til að granda hvalnum
með sprengjum úr flugvél-
um, er varnarliðið á Kefla-
víkurflugvelli lagði til og gaf það
góða raun.
Síldín var ekki á eins stóru
svæði að þessu sinni og oft áður.
Virtist vera minna af síld, bæði
í norðanverðum Faxaflóa og um-
hverfis Snæféllsnes og sömuleið-
verð á síldinni til bátanna vav
hækkað úr kr. 1.00 í kr. 1.20 pv
kg., en það hafði verið óbreytí
allt frá árinu 1950. Þá komu til
þær hækkanir á vinnulaunum.
sem áður getur.
Aflamagnið á reknetjaveiðun
um var í heild 22580 smál. seirs
skiptist þannig:
Skipting aflans á reknetja-
veiðimum suðvestanlands
1954 1955
Til söltunar, tn. 78.358 93.61P
— frvstingar, tn. 58.495 90.174
— bræðslu, mál 30.824 6.876
Hinn góði afli og það hversu
síldin var góð að þessu sinni gerðl
það að verkum að unnt reyndisi
að uppfylla þá samninga unt
fyrirframsölu á síld, sem gerðii
höfðu verið.
HVALVEIÐARNAR
Hvalveiðarnar gengu vel af$
þessu sinni og betur en árið áður.
Hófust þær undir lok maímánað-
ar og stóðu til 21. september.
Voru veiðibátarnir fjórir að tölts
eins og áður. Virtist hvalurinn
yfirleitt halda sig nær landi er>.
áður og því styttra að sækja bann
Hefir það mikla þýðingu í sam-
bandi við nýtingu kjötsins.
Alls veiddust 400 hvalir en fe
fyrra ári var talan 334. Einnig
voru reiðarhvalimir hlutfallslegí'
fleiri nú, eða 380 en búrhvalir að
eins 20 á móti 54 árið áður.
Hvallýsisframleiðslan var allf»
2062 smá). og af búrhvalslýsi va*
framleitt 187 smál. Var því lýsis-
framleiðslan alls nær 500 smál
meiri en á fyrra ári.
Framleiðsla hvalkjötsins vai/
alls tæplega 1900 smál. og vai
það einnig tæplega 500 smál
meira en á fyrar ári.
Þá var framleiðsla fóðurmjöltt
alls tæplega 1300 smál., og vat
það um 450 smál. meira en £>.
fyrra ári.
Auk þess var svo nokkur fram-
leiðsla af rengi og sporð og mí>.
segja, að hvalurinn sé gjörnýttur
og fer þar ekkert til spillis.
(Jtflutningur sjávarafurðff
Til loka nóvembermánaðar
höfðu verið fluttar út sjávaraf-
urðir að verðmæti 732.8 m kr.
Miðað við sama tíma á fyrra ári
var hér um að ræða lægri upp-
hæð, er nam 22.9 m.kr. Heildar-
útflutningur sjávarafurða á árinu
1954 var 820.5 m.kr. og er vart
gerandi ráð fyrir því, að útflutn-
ingurinn í ár nái því marki. Má
hins vegar gera ráð fyrir, að átt
hafi sér stað einhver aukning á
birgðum sjávarafurða.
Hins vegar varð þess vart seint
á árinu, að eftirspurnin minnkaði
á sumum mörkuðunum en ekki
er gott að átta sig á því enr>
hvaða áhrif það kann að hafa,
Helztu markaðirnir fyrir óverk
aðan saltfisk eru enn á ftalíu.
Grikklandi og Portúgal, en fyriir
verkaðan fisk á Spáni og
Brazilíu.
Skreiðarútflutningurinn hefit
aftur á móti verið minni á árinu
en áður. Var mjög mikil tregð»-
Magn og verðmæti helztu útfluttra sjávarafurða
(miðað við tímabilið jan.—nóv.)
1954 1955
Þús. smál. . Millj. kr. Þús. smál. Millj.
Saltfiskur, verk. .. 7,8 56,5 9,7 72,7
— óverk .. 30,2 99,8 33,2 122,9
Skreið .. 12,2 116,8 6,0 55,1
ísvarinn fiskur .. 8,4 10,5 8,7 9,0
vreðfiskur . . 48,5 277,9 43,6 249,3
Fiskmjöl, allsk .. 28,4 67,1 25,5 63. t
Þorskalýsi -. 9,9 39,5 9,6 37,9
Annað lýsi .. 9,7 28,8 6,0 19
Saltsíld 35,2 19,6 73.
Freðsíld :.... 1,4 • 3,0 1,0 2,
Hrogn, fryst og sölt 4,1 13,2 5,0 17, T
Hvalkjöt .. 1,2 3,0 1,9 4.9
Rækjur og humar, fryst .. 0,1 , 2,6 0,04 1,3
Niðursoðið fiskm ... 0,04 0,8 0,1 3,1
Breytingar þær, sem urðu á
hagnýtingu fiskaflans á árinu og
áður var getið endurspeglast að
nokkru í breytingum á útflutn-
ingsmagni hinna ýmsu afurða.
Þannig er útflutningur saltfisks,
bæði verkaðs og óverkaðs nokki i
meiri en á fyrra ári. Kítirspur:
eftir saltfiski á helztu mörkuðun-
um var vaxandi framan af árinu
og hélzt svo fram eftir árinu.
lengi fram eftir ári á skreiðar-
mörkuðunum og' hófst útflutning-
u.'inn 1 • en ella. V Afri: .
er enn ngsl rsti ka . ndi a5
skreið en nokkuð hefir þó tekizt
að selja til Íínlíu síðustu tvö árin.
Útflutningur freðfisks varff
nokkru ininni en á fyrra ári, e'V
mleiðs i ans var svipuð. Mi
gera raO fyrir nokkurri aukn-
Frh. á bls. 31.
I skreiðargeymslu.