Morgunblaðið - 27.03.1956, Síða 10

10
MORGVNBLAÐIÐ
Þriðjuclagur 27. marz 1956
Þórarinn Onðmundsson hljómsveitarstjóri sextugur Krisfinn Gunnar Bal
ÞÓRARINN fiðluleikari er einn
af vinsælustu og kunnustu tón-
listarmönnum landsins. Hann
hefur nú í meira en 40 ár lagt
mikinn og merkan skerf til tón-
listarlífsins í landinu, bæði sem
fi81ulcil:ari, hljömsveitarstjóri,
kennari og tónskáld, eins og nán-
ar verður vikið að hér á eftir.
Þórarinn er fæddur á Akranesi
27. marz 1896. Foreldrar hans eru
Guðmundur Jakobsson, trésmíða-
meistari, og kona hans Þuríður
Þórarinsdóttir. Guðmundur var
sonur Jakcbs prests Guðmunds-
sonar að Sauðafelli og er sú ætl
alkunn. Þuríður, kona hans, var
dóttir Þórarins Árnasonar, jarð-
yrkjumanns. Árni var kvæntur
Jórunni Sæmundsdóttur hins ríka
að Eyvindarholti undir Eyjafjöll-
um, Ögmundssonar prests að
Krossi í Landeyjum, Högnason-
ar prestaföður. Er þetta Högna-
ætt. Jórunn, langamma Þórarins
fiðluleikara, og Tómas Sæmunds-
8on á Breiðabólstað voru því
systkini. Kona Þórarins Áma-
sonar jarðyrkjumanns var Ing-
unn Magnúsdóttir, alþingismanns
í Syðra-Langholti í Hrunamanna-
hreppi, sem Langholtsættin er
kennd við.
Þórarinn lærði fyrst fiðluleik
hjá frú Henrieíte Brynjólfsson,
konu Péturs Brynjólfssonar, kon-
imglegs Ijósmyndara. Kom hann
síðan fyrst fram opinberlega sem
fiðluleikari 11 ára gamall í Góð-
templarahúsinu. Síðan lærði
hann í eitt ár hjá Oscar Johan-
sen, sænskum fiðluleikara, sem
var ráðinn til að leika á „Hótel
ísland“. Oscar Johansen var góð-
ur fiðluleikari og átti mikinn
l>átt í að vekja áhuga manna hér
& hljómsveitarleik. Þótti honum
Þórarinn sýna ótvíræðar gáfur;
Þórarinn fór þá utan til Kaup-
mannahafnar 14 ára gamall til
náms og brautskráðist 17 ára
gamall úr hinum konunglega tón-
listarskóla þar í borg. Var gerð
undsntekning mcð Þórarinn við
skólann að því leyti, að sam-
kvæmt reglugerð skólans var
lágmarksaldur nemenda bundinn
við 17 ára aldur, en einmitt 17
éra gamall lauk hann fullnaðar-
próíi við skólann. Þess skal og
getið, að öll skólaárin fékk Þór-
arinn annað fríplássið af tveim,
sem veitt voru árlega efnilegum
nemendum. Kennari hans í fiðlu-
leik var próf. Anton Svendsen
og síðar Peder Möller. Árið 1923
fór Þórarinn enn utan til frek-
ari fullkomnunar í listinni og'
stundaði nám hjá fiðluleikurun-
um Schachtenbech f Leipzig og
Hammon í Hamborg.
Að loknu námi í Kaupmarma-
höfn hvarf Þórarinn hingað heim
og gerðist brátt virkur kraftur í
tónlistarlífinu. Hann hélt þá
hljómleika með Eggerti Gilfer,
bróður sínum, sem stundað hafði
píanónám í Kaupmannahöfn, en
atvinnu höfðu þeir bræður að j
öðru leyti af því að leika á veit-
ingahúsum og í kvikmyndahús-
um, og var almenn ánægja með
leik þeirra. Þegar Ríkisútvarpið.
tók til starfa árið 1930, var Þór- |
arinn ráðinn hljómsveitarstjóri
þess og hefur verið í því starfí.
síðan.
Þórarinn gerðist brátt eftir-!
sóttur fiðluleikari hér í bæn-
um. Eftir að sænski fiðluleikar-
inn Oscar Johansen var horfinn
af landinu var mikil þörf fyrir.
slíkan kennara Af nemendum
Þórarins eru margir nú orðnir.
þjóðkunnir menn, eins og Bjöm I
Ólafsson, fiðluleikari, og Þórar-!
iim Jónsson tónskáld. Það verð- 1
ur seint fullþakkað, hversu mikið
og gott starf Þórarinn vann með
kennslustarfi sínu. Þegar fram
liðu stundir gat hann haldið með
nemendum sínum „orkester“-
hljómleika, en þeir hljómleikar
eru tónlistarsögulegur viðburður.
Stofnaði Þórarinn þá fyrstur
manina hljómsveit á íslandi árið
1920. Úr þessum kjarna var síðan
„Hljbmsvéít Reýkjavíkuf“ stófn-
uð ájrið 1925, en stofnendur henn-
ar v,oru, auk Þórarins, tónskáld-
in Sigfús Einarsson og Jðn Lax-
dal. Hljómsveitin var lengi reynd
Mynd frá þeim árum, er Þórarinn var með tónlistarskóla.
ar ekki annað en vísir að full-
kominni sinfóniskri hljómsveit,
en það má rekja þróunina óslitna
frá þessum nemend ahl.j óm leik-
um Þórarins til þess dags er
draumurinn um fullkomna sin-
fóniska hljómsveit varð að veru-
leika.
Þess var getið hér að framan,
að áður fyrr var almenn ánægja
með fiðluleik Þórarins og naut
hann einróma viðurkenningar
bæjarbúa Þessi viðurkenning
byggðist á því, að hann í sann-
leika hreif þá með list sinni. En
síðan hafa árin liðið og fiðlu-
leikarar á heimsmælikvarða hafa
lagt leið sína hingað. Kröfumar
til leikni og verkefnavals hafa
vaxið um leið. En enn getur Þór-
arinn, eins og í gamla daga, hrifið
menn með fiðlu sinni, sérstaklega
þegar hann leikur ljóðræn lög.
í slíkum lögum er fiðluleikur
hans persónulegur og innilegur.
Kennari hans, próf. Anton Svend-
sen sagði líka um hann, að hann
væri „af Naturen særdels Violin-
begavet".
Það er langt síðan fyrstú söng-
lög Þórarins komu fyrir almenn-
ingssjónir. Mig minnir, að það
hafi verið lögin: „Dísa mín, góða,
Dísa mín“ og „Þér kæra sendi
kveðju". Þau urðu strax lands-
kunn. Síðan komu mörg fleiri
lög frá honum, eins og „Það vor-
ar, það vorar" og „Land míns
föður", sem hann hlaut verðlaun
fyrir á lýðveldishátíðinni. Þessi
sönglög eru látlaus og hugþekk
og eru sungin af allri þjóðinni.
* Þórarinn er kvæntur Önnu ív-
arsdóttur, ágætri konu. Börn
þeirra eru Þuríður Ingibjörg og
ívar Þór, fiðlusmiður.
Ég áma honum allra heilla á
þessum merkisdegi í ævi hans og
þykist vita, að margir verði til að
flytja honum árnaðaróskir, því
hann er vinmargur, enda drengur
góður.
Baldur Andrésson.
Minningarorð
F. 9. marz 1936. D. 19. marz 1956.
í DAG er kvaddur hinztu kveðju
ungur efnispiltur, Kristinn Gunn-
ar Baldvinsson, aðeins tvítugur
að aldri er kallið mikla kom.
Ungan að aldri tóku þau hjón-
in, Sigríður Benjamínsdóttir og
Baldvin Kristinsson, hann sér í
sonar stað og hann var auga-
steinninn þeirra, sem allt var
gert fyrir af ástúð og fómfýsi
umhyggjusamra foreldra. Nú, er
uppeldishlutverki þeirra var að
ljúka og hann að leggja út í
heimínn á eigin fótum með
traustan grundvöll og góða
menntun að baki, er hann kallað-
ur burt af sjónarsviði þessa
heims í einu vetfangi. Sorgin
er mikil og sár, en huggunin
meiri. Því þó hann sé liðinn, sem
ljósið, lífsins úr stríði, minning
hans lofsæl mun lifa, þótt fram
líði stundir.
Kristinn lauk prófi frá Sam-
vinnuskólanum vorið 1954 og
/iðalhindur Mæssda-
Sélags EySirSsnffa
haldinn á Ákureyri 7. marz síðasfiiðsnn
ÆNDAF'ÉLAG Eyfirðinga hélt aðalfund sinn að Hótel KEA
7. marz síðastliðinn. Sóttu fundinn rúmlega 40 manns. Auk
aðalfundarstarfa var rætt um skort á vinnuafli í sveitum landsins
og hvað fram undan er. Hafði Einar Sigfússon í Staðartungu fram-
sögu. j
SAMÞYKKT VAR EFTIRFAR- svæði séu með öllu úr sögunni,
ANDI ÁLYKTUN með fulikomnari samgöngutækni
Aðalfundur Bændafélag Eyfirð og þá sér í lagi með flugsam-
inga 1956, telur óhjékvæmilegt,1 göngum héraða milli. Það er
að ríkissjóður greiði framleið- jafnvel auðveldara nú á dögum
endum landbúnaðarins þann hlut að koma mjólk og mjólkurvör-
afurðaverðs, sem vantar á að ttm á markað í Reykjavík úr
Eyjafirði, heldui en úr Árnes- og
Rangárvallasýslum.
vörurnar séu greiddar því verði,
er vsrðlagsgrundvóliur land-
búnaðarafurða kveðui á í hvert
sinn. Að öðrum kosti telur fund-
urinn afkomu landbúnaðarins
stefnt : alvarlega hættu.
EKKI TIL HAGSBÓTA FYRIR
KARTÖFLUFRAMLEIDENDUR
Síðasta mál fundarins voru
umræður um framvarp það sem
nú liggur fyrir Alþingi um breyt
um' ingu á lögum um framleiðsluráð
um \ landbúnaðarins nr. 94 5. júni
M JÓLKURSÖLUMÁ LIN
Nokkrar umræður urðu
mjólkurcölumálin, aðallega
skiptingu landsins í mjólkur-! 1947. í því máli var samþykkt
sölusvæði og var eftirfarandi til-
laga samþykkt.
Aðalfundur Bændafélags Ey-
eftirfarandi ályktun:
Aðalfundur Bændaíél. Eýfirð-
inga skorar á Alþingi, að fella
firðinga, haldinn á Akureyri frumvarp það sem nú liggur fyr-
1956, skorar á framleiðsluráð
landbúnaðarins, að undirbúa þeg-
ar á þessu ári, breytingar á lög-
um um framleiðsluráð iandbúnað
arins, frá 1947 nr. 94, írá 5. júní,
viðkomandi V. kaíla íaganna um
sölu mjólkur og mjólkurafurða
ir Efri deild um breytingar á lög-
um um framleiðsluráð landbún-
aðarins. Fundurinn lítur svo á,
að þær breytingar sem fram
komu í þessu frumvarpi séu ekki
líklegar til hagsbota fyrir
kartöfluframleiðendur og telur
og afnumin verði þau ákvæði því fráleitt að kolivarpa því
sem fjalla um skiptingu landsins
í mjólkursölusvæði, þannig, að
skipulagi sem verið hefur á þess-
um málum um nokkurt árabil,
öll helztu mjólkursölusvæðin , eins og ákvyðið er í lögum nr. 31
Verði gerð að einu mjólkursölu-1 2.; aþríl 1943/ um verzlun með
svæði. Fundurinn lítur svo á, að kártöflur og fleira.
þær ástæður sem upprunalega
voru lagðar til grundvailar við STJÓRNIN
skiptingu landsins i mjólkursöiu-1 í stjórn félagsins voru kosnir:
starfaði síðan sem bankaritari í
Landsbankanum til dauðadags.
Ef lýsa skal Kristni var hann
meðalmaður á vöxt, fríður sýn-
um, fjörmikill og drenglundaður
og hafði flesta þá eiginleika til
að bera, er til prýði mega telj-
ast ungum mönnum.
Eins og títt er um unga drengi
tók hann snemma að leika sér
að knetti með félögum sínum úr
næsta nágrenni, og af leikvöll-
unum að húsabaki, sem sjaldnast
eru stundinni lengur griðlönd
tápmikilla pilta, lá leið þeirra
félaga upp á Framvöll, þar var
unað öllum tómstundum í hópi
samhentra félaga með sömu
áhugamálin. Þar var grundvöllur
inn lagður til frama og frækni í
knattspymu og handknattleik.
Kristinn var frá unga aldri fé-
lagi í Knattspymufélaginu Fram
og svo mikill var áhugi hans og
ástundun að segja má, að Fram
hafi átt hann til jafns við for-
eldra hans, og ekki er mér grun-
laust, að foreldrunum hafi stund-
um fundizt hlutur Fx-am í hjarta
hans full stór, en þau vissu og
fundu þrátt fyrir það, að hann
var í góðum félagsskap. 18 ára
gamall hafði hann náð slíkum
tökum á íþi-óttagreinunum er
hann stundaði, að hann var send-
ur fram til keppni í meistara-
flokkum félagsins og átti félagið
miklar vonir við hann tengdar.
En er allt virtist sem glæstast og
bjaxrtast fékk hann skyndilega
mikið áfall í sumarbyrjun árið
1954. Eftir það mátti hann ekki
stunda íþróttir. en þar var hug-
urinn allur. Eftir því sem hann
Jón Guðmann bóndi að Skarði,
Eggert Davíðsson, bóndi að
Möðmvöllum, Árni Ásbjamarson,
bóndi að Kaupangi, Gunnar
Kristjánsson, bóndi að Dagverð-
areyri og Jóhannes Laxdal, bóndi
að Tungu.
Mikill einhugur ríkti á fundi
þessum um að efla félagið cem
mest; og gera þáð öflugra baráttu
tækx eyfirzkrar bændastéttax-. í
félaginu em nú nokkuð á annað
hundrað bændur. •—Jónas.
fann sig frískari og styrkari,
þess meiri var löngunin í að
byrja aftur á ný og oft mun hann
hafa spurt lækna sína, hvenær
hann mætti byrja.
En á meðan hann fengi efckí
sjálfur að vera meö vildi hann
leggja fx'am krafta sma sem dóm-
ari. Hann var byrjaður að undir-
búa sig og með regiurnar í hönd-
unum lagðist hann ut af og sofn-
aði.
Andlát Kxistins bar brátt að
og kom okkur félögum hans á
óvart, enda þóit ijóst væri að
til beggja vona gat jafnan brugð-
ið. Þetta vissi hann sjálfur og
bar af karlmennsku og skilningi.
Hann ræddi eihíðarmálin við
foreldra sína og í þeim efnxxm
hafði hann ákveðnar skoðanir og
óskir, ef svo færi, að hann yrði
kallaður burt úr þessu lífi á und-
an þeim.
Og svo er nú komið, að I dag
er hann kvaddur, tregaður a£
öllum er til þekktu. Megi algóður
Guð styrkja og styðja ástríka
foreldra hans og unga unnustu,
er jafnan stóð við hlið honum
trygg og ömgg 1 biíðu og stríðu,
en fékk svo skammt að njóta
hans. Þeirra er missirinn mestxxr,
En það er huggun harmi gegn áð
eiga og geyma glæsta minningu
um góðan dreng.
Við félagar hans úr Knatt-
spyrnufélaginu Fram sendum
ástyinum hans okkar innilegustu
samúðarkveöjur og þökkum horx-
um samvemstundirnar.
H. Þ. S.
— Lærísveinar Sialins
Frh. af bls. 9
Stalin hótað því að lj úga því upp
á hana að hún hafi aldrei verið
gift Lenin, heldur hafx hún verið
frilla hans.
Þessar hótanir hafði Stalin f
frammi vegna þess að gamla kon-
an hafði dirfst að segja mein-
ingu sína um hann og það með,
að Lenin hefði varað við því að
gera Stalin að leiðtoga kommún-
istaflokksirs.
Það leitar fram, sem rétt er og
er skömm kommúnista mikil þótt
ekki sé nefnt nema þetta eina
dæmi úr lygaregistri þeirra.
Ekki stóð á því að menn eins
og Þórbei-gur Þórðarson létu
blekkjast. Hann tekur upp í bók
sína „Rauða hættan" cbls. 181)
„lygafregnina" um Kruppskaja
og segir: „Sumum þótti þessi
saga ærið grunsamleg og það þvi
fremur, sem h m var símuð frá
Varsjá og birtist aðéins í Norð-
urlandablöðunum, en virtist hafa
skotist fram hjá öllum blaða-
kosti meginlandsins. Verklýðs-
blaðið gerði b": "wrírspurn um
fréttina til fréttaritara síns í
Moskva. Hann svaraði um hæl,
að sagan sé tilhæ'uiaus, að hún
sé búin til í Varsjá, að Tass (hin
opinbera fréttaste-fa rússneska
ríkisins) ásamt stjórnarblaðinu
Isvestia og flokkshiaðmu Pravda
hafi mótmælt henni“.
Þórberg virtist ekki skorta
heimildirnar og hvort trúir hann
Krúsjeff nú?
Bylting bolsévikka er senn 40
ára gömul. Þrjá fjórðu hluta
þessa aldursskeiðs hefur bylt.ing^.
in verið í höndum yfirlýsts glæpa
manns og er þá ekki nema von
þótt spurt sé hvort ekki sé eitt-
hvað bogið við pólitískt kerfi, sem
gerh' öðrum eins manni kleift
að ná á því fullum tökum.
Og hvað um framhaldið? Nýir
menn hafa tekið við í Sovétríkj-
unum, þeir hafa fordæmt Stalin
dauðann á sama hátt og Stalin
fordæmdi keppinauta sína, sem
hann Iét drepa. Enn sem fyrr er
ekkert prentfrelsi í Rússlandi og
Tass og Pravda og Isveztia verða
á sama hátt og meðan Stalin Iifði
I að segja þáð eitt sem hinir nýju
íeiðtogar telja sér hagkvæmt.
Og hér heíma munu Kristinn
E. og hahs nótar krjúpa í duftið
fyrir Krúsjéff og síðan hefja
nýjan lofsöng þegar sá næsti
* tekur við.