Morgunblaðið - 14.06.1956, Blaðsíða 13

Fimmluda^ur 14. júni 1956
MORCUNBZAÐ1Ð
13
Bandamannasaga:
Tal eðo búktal
SÚ SAGA er löngu landfræg, að
eitthvert mál hafi verið borið
undir dr. Kristinn Guðmundsson
utanríkisráðherra, og hafi hann
þá svarað: „Ég veit ekkert um
það. Hermann er ckki í bænum."
Menn brostu góðlátlega að þess-
arri sögu, og sumir hugðu hana
hnyttinn tilhúning. settan saman
til þess að lýsa ástandinu innan
Framsóknarfiokksins _ og þeim
álirifum, sem vitað var að ráð-
herrann var undir frá formanni
flokksins. En eins og ætíð, var dr.
Kristni virt þetta á betra veg, og
gamanið.sem menn hentuað sam-
bandi þeirra Hermanns var
græskuiaust.
En það hcfir komið í ljós, að
meirl alvara býr á bak við þetta
tiisvar en flestir gerðu sér í
hugarlund í fyrstu.
★ ★ ★
Hermann Jónasson er ekki
græskulaus maður. Metnaður
hans er að vera æ fremstur á sínu
sviði, glímukóngur, forsætisráð-
herra, flokksformaður, — og nú
im langt skeið hefir metnaðurinn
beinzt að því að fá það eftirmæli
að vera mestur undirhyggju-
maður sinna samtíðarmanna á
íslandi.
Ef Hormann Jónasson hefði
tekið alvarlega skyldur sínar sem
stjórnmálamanns, bar honum að
taka sæti í rikisstjórn þeirri, sem
mynduð var eftir kosningarnar
1953. Jafnvel þótt honum sé virt
til vorkunnar, að hann er þannig
skapaður, að ekkert sæti er nógu
hátt fyrir hanrr annað en forsæt-
isráðhcrra-stóllinn, mátti vænta
þess af honum sem flokksfor-
ingja, að hann styddi þó a. m. k.
þá stjórn, sem flokkur lians stóð
að, þótt sjálfur kysi liann að sitja
utan gátta. Þeim mun frcmur
mátti vænta þessa sem liann
sjáifur valdi einkavin sinn dr.
Kristin Guðmundsson skattstjóra
frá Akureyri til þess að setjast í
það sæti, sem lionum sjálfum bar
að fyila.
En það vita allir, sem nokkuð
hafa fylgzt með þjóðmálum, að
Hermann hefir ekki unnið að
framgangi nokkurs máls á kjör-
tímabilinu, heldur setið hjá og
liugsað um það eitt, hvenær hann
gæti komið hælkrók á stjórnar-
samvinnuna. Allt miðaðist við þá
von, að forsjónin mætti aftur
leiða hann tii sætis í þann sess,
sem lionum finnst hann einn eiga
að prýða allra sinna samtíðar-
manna.
★ ★ ★
Framan af beið hann eftir mál-
efnum, — þó ckki málcfnum, sem
lægju honum á hjarta, því að þau
eru ekld til, nema þctta eina.
Ilann beið eftir málefnum, sem
hentugt væri að nota ríkisstjórn-
inni til falls, — einhverjum
ágreiningi, þar sem Framsóknar-
flokkurinn hefði tekið upp af-
stcðu, sem væri líklegri til vin-
sælda en afstaða Sjálfstæðis-
manna.
Þegar ágreiningurlnn um af-
greiðsiu máia sagði ekki til sín
innan ríkissf jórnarinnar, varð að
skapa hann. Það er frægt, <ið forð-
um voru miklir hlutir skapaðír
af engu, — og hví skyldi kappinn
Hermann þá iáta sér það í auguni
vaxa.
Hið undarlega óðagot með af-
greiðslu þingsályktunartillög-
unnar um brottrekstur varnar-
liðsins er frægasta afrekið í þessu
„sköpunarverki" Hermanns. Nú
er það að vísu í hans höndum
orðið „málið, sem ekkert liggur
á.“
Aðfarir hans í málinu vekja æ
meiri furðu innan lands og utan,
með hverjum degi sem líður,
★ ★ ★
Sú hliðin, sem að þjóðinni snýr,
ábyrgðarleysið, yfirdrepsskapur-
inn og tvískinnungshátturinn,
hefir þegar verið gcrð margfald-
lega að umtalsefni á opinberum
vettvangi, og um það hneyksli
verður ekki þagnað, meðan saga
þessarrar aldar er lesin á Islandi.
En það er annað hneyksli. sem
hér verður að gera að umtals-
efni: MEÐFERÐ HERMANNS Á
DR. KRISTNI GUÐMUNDS-
SYNI.
Það var Hermann Jónasson og
enginn annar, sem valdi þennan
vei látna borgara Akureyrar-
bæjar til utanrikisráðherra. Dr.
Kristinn hafði gegnt kennara-
störfum og skattstjórastörfum á
Akureyri með sóma. f stjórn-
málum hafði hann alls enga
reynslu, nema ef það skal telja
að sveitungar hans höfðu ekki
treyst honum til að fara með um-
boð þeirra á Alþingi.
Þekking hans á utanríkismál-
um var þaðan af minni. Hið eina,
sem „Timinn“ hefir getað talið
honum til ágætis í því efni, er
tungumálakunnátta. Hann getur
ÞAGAÐ á nokkrum tungumál-
um.
Ósjálfstæði dr. Kristins í skoð-
unum á utanrikismálum spurðist
fljótt út fyrir múra Stjórnarráðs-
ins. Hitt var mönnum lengi miður
ljóst, hvort það stafaði af van-
metakennd — liann' fyndi til
smæðar sinnar — eða af því. sem
líklegra sýnist, að HANN HAFI
BEINUÍNIS SAMIÐ VID HER-
álANN UM AÐ FARA ALLTAF
I SMIÐJU TIL HANS
Svo mikið er víst, að ferðirnar
í smiðjuna eru orðnar ærið
margar.
Og svo mikið er cnnfremur víst,
að hann breytir í mörgu gegn
þvi, sem náttúrugreind hans seg-
ir honum. Hvernig yrði — svo að
aðeins eitt dæmi sé nefnt — þögn
hans á Framsóknarþinginu. þeg-
ar varnarmálin voru rædd, skýrð
með öðru móti. En liann lætur
ætíð sína eigin dómgreind víkja
fyrir hollustunni við Hermann.
★ ★ ★
■Þennan trúnað hefir Hermann
nú launað dr. Kristni með því að
gera hann að lieims-viðundri. Það
er ekki að furða þótt „Tíminn“
segi frá því með sigurhrosi á vör,
þegar liann fréttir, að fjöldi er-
lendra blaða og útvarpsstöðva
ætli að senda hiiígað sérstaka
fréttarritara fyrir kosnine-arnar,
til hess að horfa á viðundrið.
Sjálfur þykist Hermann hvergi
koma nærri, felur sig á bak við
dr. Kristin. Klókindin eru þau, að
geta kennt honum um allt sem
miður fer. Það er dr. Kristinn,
sem er látinn leika hið grátbros-
lega hlutverk, ekki aðeins fyrir
landa sina, heldur fyrir víðsjá
heimsins.
Eftir kosningar heldur Hcr-
mann að hann geti þvegið liendur
sínar og sagt — þegar hann fer
að tala um „brcyttu viðhorfin"
aftur — að öll glapnarskotin hafi
verið þcssum viðvaningi að
kenna.
Matið, sem Hermann og flokk-
urinn hafa á dr. Kristni, kemur
fram i því, hvernig þeir þakka
honum frammistöðuna. Það er
vitað, að hann hafði mikinn hug
á að fá að bjóða sig fram til bings.
Ekki var um það að ræða að
honum væri boðið öruggt sæti.
Ekki treystu þeir honum heldur
i framboð, þar sem nokkur vafi
gæti leikið á um úrslit. Hann fór
ioks ekki fram á meira en AD
MEGA FALLA annaöhvort í
cðru sæti á listanum i Eyjafirði
eða á Barðaströnd. Jafnvel það
var lionum of gott.
HONUM HEFIR ÞEGAR VER-
IÐ HENT Á FJÓSHAUG»NN. Það
eru þakkir flokksins fyrir
frammistöðuna.
★ ★ ★
En Hermann fær ekki dulizt.
Þjóðin veit, að dr. Kristinn er
ntáilaus, og hún þekkir rödd búk-
talarans. Hvert mannsbarn vissi,
Grenja-
sættin
hvers orð það voru. sem lesin {
voru i útvarpið á þriðjudags- i
kvöldið og kölluð „athugasemd •
frá utanríkisráðherra." \
Enginn ásakar dr. Kristin um 1
að hafa samið þetta fávisa og;
ósyífna plagg. Það skiptir ekki | EITT sinn VQru ná?rannar> sem
mali, t hvaða stigaherbergi talað ■ . , ...
„ . ,. . . S ems og stundum vill verða voru
var ínn a dr. Kristin að þessu ( b
sinni, en röddin þekkist. Dr.' engir vinir. Báru þair hvor á ann-
Kristni gæti aldrei dottið sú,- an bæði stuld og róg og annað
ósvinna í hug að segja, að hann \ rniður fagurt hátterni.
áliti undirbúning helztu stór-S ,,
.; Siðan bar svo við að þeir burftu
mala forsætisraðherra, vfirmanni!
sinum í stjórninni, óviðkomandi. \ ai® saman á greni á sameig-
En þessu var útvarpað i hans s inlegu afréttarlandi. Tókust þá
nafni. Það er þvi 1‘kast, að Her- | sættir með þeim nágrönnum að
mann sé hættur að hafa svn mik-1 kaiia Um sátt þessa ortu sveit.
jo vlð að svna npmim^bað sem ?
hann scmur og birtir narni utan-1 unSar Þeirra ^ágranna:
ríkisráðherra. S
i Saman þeir lágu og sátu um
Á ★ ★ i rebba,
Dr. Kristinn mun bljúgur taka j samninga gerðu um vináttu
á sig vansæmdina af þessu sem S trygga:
öðru. • Siggi átti að hætta að stela frá
Þjóðin veit, að hann gerir það s Stebba
fyrir vinskap við annan mann. en ) og Stebbi átti að hætta að ljúga
þótt hún virði honum það til ^
nokkurrar vorkunnar, gcrir liún \
kröfur um meiri manndóm hjá)
utanríkisráðherra sínum.
upp a 'Sigga.
Mörgum finnst sáttmáli þeirra
^ Haraldar og Hermanns ekki ósvip
Það cr leitt að þurfa að kveða s aður grenjasætt þeirra Sigga og
upp svo harðan dóm, en hjá því i Stebba. Einum yrðling hafa þeir
verður ckki komizt. Dr. Kristinn ^ °g náð úr greni þeirra kommún-
hefir verið svo mikil mannleysa s ista, þ. e. Áka Jakobssyni, og hafa
í ráðherrasæti, að MEÐFERÐ | Þegar pokað yrðlinginn eins og
FRAMSÓKNAR Á HONUM ER \ siður er grenjaskytta, er þeir
MAKLEG. ) svældu þá úr grenjum og fluttu
lifandi með sér til byggða.
Túnin eru víða brún
undan saitbruna
BORG, Miklaholtshreppi, 11. júni
— Sauðburði er nú viðast hvar
lokið, og hafa verið góð lamba-
höld. Þó hafa nokkur brögð verið
á því að ær hafa látið lömbum.
Þá hefir nokkuð borið á því, að
ær hafa fengið „doða“ bæði á
undan og eftir burði Ær eru með
langfæsta móti tvílembdar nú í
vor, enda ástæða til vegna hinna
hröktu heyja.
Veðráttan hefir verið afar um-
hleypingasöm, ýmist bleytu-
hryðjur eða kuldi og frost, hefir
því sprettu farið mjög litið fram
vegna kuldans. Tún líta því illa
út með sprettu. Eftir feikilega
mikið vestan rok, sem gerði um
mánaðamótin síðustu, skóf svo
miklum sjó á land að tún eru
víða brún að sjá, undan bruna
saltsins. Þá hefir trjágróður allur
visnað og fölnað vegna saltbruna.
— Páll.
Myndu róostofonir til
stöðvunnr dýrtíðinni
stöðvn verklegnr
irnmkvæmdir ?
TIMINN boðar lesendum sínum
þá speki nú fyrir helgina, að
tillögur ráðherra Siálfstæðis-
flokksins um auknar niðurgreiðsl-
ur vöruverðs hefðu haft í för með
sér stöðvun allra verklegra fram-
kvæmda.
Það er nú út af fyrir sig ein-
kennilegur boðskapur, að ráð-
stafanir til þess að stöðva dýr-
tíðina hljóti að draga verulega
úr verklegum framkvæmdum.
Það ætti ekki að veiw ágreining-
ur um það, að undirstaða slíkra
framkvæmda er sparifjármynd-
un þjóðarinnar, en skilyrði henn-
er er einmitt traust á verðgildi
peninganna. Sú var og einnig
höfuðástæðan fyrir því, að Sjálf-
stæðismenn töldu annað óverj-
andi, en að gerðar væru ráðstaf-
anir til þess að stöðva áframhald-
andi vöxt dýrtíðarinnar.
Tilgangurinn með tillögum
Sjálfstæðismanna um aulcnar nið-
urgreiðslur úr ríkissjóði til þess
að stöðva vöxt dýrtíðarinnar í
bili var sá, að komið yrði á þann
hátt í veg fyrir það, að dýrtíðin
yrði óviðráðanleg áður en svig-
rúm hefði gefizt til þess að fram-
kvæma varanlegri ráðstafanir til
stöðvunar verðhækkana. Það er
á misskilningi byggt, þegar því
er haldið fram, að ráðstafanir til
þess að stöðva verðbólguna, hafi
í för með sér einhverja gífur-
lega kjaraskerðingu og byrðar
fyrir almenning í landinu. Skyn-
samlegar ráðstafanir í þessa átt
ættu einmitt að vera öllum í hag,
öðrum en þeim sem reka spá-
kaupmennsku og óheilbrigð við-
skipti í von um hagnað í skjóli
verðbólgunnar. Engin ástæða er
því til að ætla, að hagsmunasam-
tök almennings muni verða til
þess að bregða fæti fyrir slíkar
ráðstafanir. Hins vegar hlýtur
undirbúningur slíkra ráðstafana
að taka sinn tíma, og því töldu
Sjálfstæðismenn óhjákvæmilegt
að gera bráðabirgðaráðstafanir í
þessu efni.
Á hinn bóginn var Sjálfstæðis-
mönnum auðvitað ljóst, að þess-
ar ráðstafanir myndu hafa í för
með sér útgjöld fyrir ríkissjóð.
Er áætlað, að þau hefðu numið
20—30 millj. kr. á þessu ári. Sjálf-
stæðismenn töldu afgreiðslu fjár-
laga þó það varlega, að ekki
hefði verið nauðsynlegt að sjá
fyrir nýjum tekjustofnum eða
sparnaði á útgjöldum ríkissjóðs
um leið og tillögurnar voru lagð-
ar fram, heldur hefði mátt bíða
átekta og sjá, hvernig afkoman
yrði fyrri helming ársins, en gera
þá á haustþingi ráðstafanir til
fjáröflunar, ef nauðsyn bar til.
Fjárhæð sú sem um var að ræða
var ekki stærri en svo, að ein-
hver úrræði til tekjuöflunar eða
sparnaðar hefði átt að vera hægt
að finna án þess að slíkt hefði í
för með sér tilfinnanlegar byrð-
ar fyrir almenning eða niður-
skurð nauðsynlegra verklegra
framkvæmda.' Má í þessu sam-
bandi á það benda, að heildar-
upphæð fjárlaganna er nú 660
millj. kr. þannig að kostnaður við
niðurgreiðsluna hefði aðeins num
ið 3—4% af þeirri upphæð.
Það eru þvi hinar fáránlegustu
blekkingar, þegar því cr haldið
fram að tillögur Sjálfstæðis-
manna um stöðvun dýrtíðar hcfðu
stofnað verkiegum framkvæmd-
um í þágu dreifbýlisins í hættu,
heldur er hið gagnstæða sönnu
nær, að stöðvun veröbólgunnar
er skilyrði fyrir því, að þessum
framkvæmdum verði lialdið
áfram með eðlilegum hætti.