Morgunblaðið - 28.02.1957, Blaðsíða 6

6
MORGVNBLAÐ1Ð
Fimmtudagur 28. ebr. 1957
ísiand aðili að bind-
indissambandi
STJÓRN Bindindisfél. ökumanna
hér á landi hefur nú sótt um
aðild að alþjóðasambandi bind-
indisfélaga ökumanna, sem að-
setur hefur í Svíþjóð. Mun þetta
samband ná til fjölmargra landa
í fjórum heimsálfum, en ekk-
ert slíkt félag hefur enn verið
stofnað í Afríku.
Stjórn Félags íslenzkra hljóðfæraleikara.
Félag íslenzkra hljóð-
færaleikara 25 ára
IDAG, fimmtudag, á Félag íslenzkra hljóðfæraleikara 25 ára
starfsafmæli. Var félagið stofnað 28. febrúar 1932. Aðalfundur
félagsins verður haldinn í dag í Breiðfirðingabúð, en aðalafmælis-
hófið verður 5. marz að Hótel Borg. Meðlimir félagsins eru nú 120.
Stjórn FÍH átti fund með blaðamönnum í gærdag í þessu tilefni,
og skýrði formaður, Gunnar Egilsson, frá stofnun félagsins og
starfsemi þess.
TILDRÖGIN AÐ STOFNUN
FÉLAGSINS
Tildrögin að félagsstofnuninni
voru þau, að í febrúarmánuði
1932, skrifuðu þeir Bjarni Böðv-
arsson og Þórhallur Árnason, ís-
lenzkum hljóðfæraleikurum bréf,
þess efnis, að ástandið væri
þannig í atvinnumálum að nauð-
synlegt væri, að hljóðfæraleik-
arar stofnuðu með sér samtök.
Um það leyti var fremur erfitt
fyrir hljóðfæraleikara að fá at-
vinnu. Nokkru síðar héldu hljóð
færaleikarar undirbúningsstofn-
fund, þar sem 16 þeirra voru
mættir.
UNDIRBUNINGSNEFND
KOSIN
Á þessum fundi var kosin
nefnd, sem falið var að undir-
búa stofnun félagsins. Átti hún
einnig að semja uppkast að lög-
um þess. í nefnd þessari áttu
sæti Bjarni Böðvarsson, Þórhallur
Árnason og Páll ísólfsson. Boð-
uðu þeir til stofnfundar 28. febr.
og var hann haldinn. Fjórtán
hljóðfæraleikarar voru þar mætt
ir. Megintilgangur félagsins var
að skapa hljóðfæraleikurum við-
unandi atvinnuskilyrði og rétta
hlut þeirra gagnvart erlendum
hljóðfæraleikurum.
FYRSTA STJÓRNIN
í fyrstu stjórn félagsins sátu
þessir menn: Bjarni Böðvarsson,
formaður, Theódór Árnason og
Guðlaugur Magnússon.
Var strax gert að lögum í fé-
laginu, að fslendingar mættu
leika á móti útlendingum á veit-
ingahúsum. Varð það síðar að
einu aðalbaráttumáli félagsins í
mörg áir og veittist þó erfitt að fá
rétt íslenzkra hljóðfæraleikara
viðurkenndan, sagði formaður,
en því máli lauk með fullum
sigri. Náði það sérstaklega fram
að ganga vegna ötullar fram-
göngu Bjarna Böðvarssonar, sem
var driffjöðrin í allri starfsemi
félagsins meðan hans naut við,
en hann var formaður þess í 19
át,
HEFUR LÁTIÐ TIL SÍN TAKA
Síðan hefur félagið látið mik-
.ð til taka á ýmsum sviðum. Það
stofnaði á sínum tíma danshljóm
sveitir, er léku í útvarp og á veit-
ingastofum. Það gekkst fyrir sin-
fóníuhljómleikum 1944. Á síð-
ustu árum hefir það enn haslað
sér völl. Það hefur stofnað Hljóm
listarskólann, en hann hefur nú
starfað í um það bil hálft ár og
eru 60 nemendur innritaðir í
hann. Þá rekur það ráðningar-
skrifstofu, sem útvegar hljóð-
færaleikurum atvinnu og fara
mörg hundruð ráðningar í gegn
um hana árlega, sagði formaður.
Þá hefur félagið stofnað inn-
kaupasamband til kaupa á hljóð-
færum, með sem hagkvæmustu
mótL
SÓTT UM UPPTÖKU í SNII
Árið 1935 gekk Félag íslenzkra
hljóðfæraleikara í Alþýðusam-
bandið. Fyrir alllöngu gerðist það
aðili að Álþjóðasambandi tónlst-
armanna og nú hefur það sótt um
upptöku í Samband norrænna
hl j ómslistarmanna.
Nýlega hefur félagið hafið út-
gáfu blaðs, er nefnist Tónlistar-
blaðið og kemur út annan hvern
mánuð.
NÚVERANDI ST.TÓRN
Núverandi stjórn félagsins
skipa: Gunnar Egilson, formaður
Björn R. Einarsson, ritari, Vil-
hjálmur Guðjónsson, gjaldkeri.
Formenn félagsins frá upphafi
hafa verið: Bjarni Böðvarsson,
Sveinn Ólafsson, Svavar Gests.
Þorvaldur Steingrímsson og nú-
verandi formaður Gunnar Egils-
son.
Félagið rekur starfsemi sína í
Breiðfirðingabúð.
Fullorðin kono og telpa fyrir bíl
I FYRRAKVÖLD á hálkunni og
austanbylnum sem gerði munaði
litlu að slys yrði á aldraðri
konu og lítilli telpu. Urðu þær
fyrir bíl, en sluppu lítið meidd-
ar. Gerðist þetta á móts við
Hverfisgötu 76, um kl. 7,40. Kon-
an, sem leiddi telpuna við hönd
sér var komin út á miðja göt-
una er þær urðu fyrir bílnum.
Bílstjórinn hafði reynt að hemla
en við það snerist bíllinn í hálf-
hring á götunni og rann með
framhjólin upp á gangstéttina.
Konan og telpan féllu á götuna.
Telpan litla marðist nokkuð en
föt konunnar rifnuðu. Maður-
inn, sem bílnum ók, hélt á brott
leiðar sinnar án þess að koma út
úr bílnum. Með honum var einn
maður — Vill lögreglan
skora á mann þennan að koma
til viðtals nú þegar, svo og á allt
það fólk er gefið gæti upplýsing-
ar mál þetta varðandi.
Hilmar Jónsson •
HANDRITIN HEIM
AFHENDING íslenzku handrit-
anna er aftur komin á dagskrá.
Tveir þingmenn hafa tekið upp
þráðinn, þar sem fyrr var frá
horfið 1950. Sveinbjörh Högna-
son og Pétur Ottesen bera nú
fram á Alþingi tillögu um að
Danir skili okkur öllum íslenzk-
um handritum, sem varðveitt
eru í Kaupmannahöfn. Þetta eru
gleðileg tíðindi. Eins og ég hefi
áður rakið í grein í dagblaðinu
Vísi um þetta mál, er siðferðileg-
ur, sögulegur og jafnvel lagaleg-
ur réttur íslendinga á handritun-
um skýlaus. Það voru íslending-
ar sem höfðu vit, þekkingu og á-
huga á hinum fornu fjársjóðum,
þegar fornlistarvinir í Danmörku
tóku að rannsaka norræna sögu á
17. öld. í dag eru það íslending-
ar svo til eingöngu, sem vinna
við handritin, þótt þau séu í öðru
landi. Danir sýna þeim ekki meiri
virðingu en það, að til skamms
tíma hafa þeir geymt Ámasafn
í lítilli kompu í Kaupmanna-
höfn.
Á okkar dögum, þegar reynt er
■með ráðum og dáð að stinga heil-
brigðri þjóðerniskennd svefn-
þorn og rugla svo dómgreind
fólks, að það kunni lítil sem eng-
in skil á sögu sinnar þjóðar þá
hefur afhending handritanna
stórpólitíska þýðingu fyrir okkur
íslendinga. Hin alþjóðlega
glæpamannadeild, er lýtur boði
og banni rússneskra valdhafa
hefur verið mjög athafnasöm hér
á landi. Tilgangur kommúnista er
að koma á allsherjar þrælahaldi.
Til þess að það megi heppnast
verða þeir að sverta allt hið feg-
ursta og fullkomnasta, sem mann
kynið hefur eignazt. Hér ltemur
skýringin á fyrirlitningu Rússa-
dindlanna á kristinni trú og ætt-
sferifar úr
daglega lífinu
E1
Ekki til fyrirmyndar
INN bréfritara minna hefur
bent mér á viðtal í dagblaði
hér í bæ, þar sem rætt er um þá
íslenzku rithöfunda sem þekktir
eru í Svíþjóð. Hann segir, að
m. a. hafi verið minnzt á Gunnar
Gunnarsson og Kiljan, eins og
vera ber, en aftur á móti hafi
ekki verið vikið einu orði að vin-
sældum Kristmanns Guðmunds-
sonar í Svíþjóð. Slík framkoma
er á engan hátt til fyrirmyndar,
því að auðvitað veit þessi „sér-
fræðingur" í menningarskiptum
íslands og Svíþjóðar, að margar
bækur Kristmanns hafa verið
þýddar á sænska tungu og hlotið
miklar vinsældir. — Og senni-
lega hafa fleiri íslenzkir rithöf-
undar borið skarðari hlut frá
borði en réttmætt er.
7—8 bækur
MÉR er kunnugt um það, að
bækur Kristmanns hafa
hlotið ágætar viðtökur í Svíþjóð,
bæði af gagnrýnendum og
almenningi. Enda er nú svo kom-
ið, að 7—8 bækur eftir hann
hafa komið út á sænskum bóka-
markaði. Og einmitt um þessar
mundir eru Bjartar nætur fram-
haldssaga í einu víðlesnasta viku-
riti Svíþjóðar, Folket i Bild. —
Ættu íslendingar frekar að
fagna velgengni landa sinna á er-
lendum vettvangi en reyna að
fara í launkofa með vinsældir
þeirra. Ef menn sjá ekki nema
ákveðna hluti fyrir pólitískri of-
birtu, verða þeir að fá sér sól-
gleraugu. Og ef það dugar ekki,
ættu þeir að hætta afskiptum af
menningarmálum og helga sig
pólitískri refskák.
Góðir fslandsvinir
UAR sem við erum byrjuð að
ar bókmenntir erlendis er vert að
minnast á hina ágætu menning-
arfrömuði og íslandsvini sem
tekið hafa að sér það erfiða verk
að snara íslenzkum skáldskap á
erlend mál. Þessi nöfn eru ótelj-
andi og verða þau ekki öll talin
upp hér, én minnast má á Peter
Hallberg, Martin Larsen og Önnu
Z. Osterman. Þau hafa öll unnið
menningu okkar mikið gagn. —
Við vorum að ræða um Krist-
mann hér að framan og í fram-
haldi af því má geta þess, að frú
Anna hefur þýtt tvær bækur eft-
ir hann á sænsku, Félaga konu
og Kvöld í Reykjavík. En einkum
hefur hún helgað sig verkum
Davíðs Stefánssonar, þýtt eftir
hann nokkur kvæði, s. s. Prólog-
usinn að Gullna hliðinu, en það
leikrit hefur hún þýtt með mikl-
um sóma, svo og Landið gleymda
og Solon Islandus sem vonandi
verður gefinn út í Svíþjóð, áður
en langt um líður.
ísland stækkaði, ef , . .
'17'IÐ íslendingar eigum að gefa
’ gaum að starfi þeirra manna
sem þýða bækur okkar á erlend
mál, svo að skammlaust sé, því
að það hlýtur að vera stolt lítillar
þjóðar að vera hlutgeng á menn-
ingarmarkaði heimsins. Hitt er
svo annað mál, að sennilega er
ógerningur að þýða á erlend mál
sum beztu verk íslenzkrar tungu,
svo að nokkur mynd sé á og hygg
ég, að mörg helztu ljóðskáld
okkar gjaldi þess mjög. Ef Einar
Benediktsson og Tómas Guð-
mundsson væru t.d. til í góðum
enskum þýðingum, yrði fsland
áreiðanlega stærra í augum
margra útlendinga en nú er. Og
bundna málinu: haldið þið ekki
að hún Kristrún gamla í Hamra-
vík og himnafaðirinn mundu
leggja undir sig heiminn, ef mál
þeirra og samspil næði eyrum
milljónaþjóðanna?
K
Pilsaþytur og námsafrek
Heimavist M.A. 18. 2. ’57.
ÆRI Velvakandi!
Eitt er það umræðuefni,
sem mjög hefur borið á góma í
pistlum þínum undanfarið, þ. e.
flutningur Húsmæðrakennara-
skólans hingað norður. Vér höf-
tala um Kristmann og íslenzk svo að við snúum okkur að ó-
um rætt málið frá öllum hliðum,
og niðurstaðan hefur ætíð orðið
á einn veg: Hér skammt í frá
stendur hús eitt, stórt, vandað
og ónotað, sem byggt var til
kvennaskólahalds. Sjáum vér eigi
hvað mælir því í mót, að flytja
L .-fsemi skólans hingað, og svo
kynni að fara, að pilsaþytur
hvetti oss til frekari námsafreka.
Því beinum vér eindregnum til-
mælum til hinna hæstráðandi, að
hraðað verði sem mest, fram-
kvæmd þessa máls. Hyggjum vér
gott til sambýlisins. — Nokkrir
menntlingar.
jarðarást. Það er ekki út 1 loftið
að fræðimenn og lygapennar hinn
ar kommúnísku villimennsku
kalla trúarbrögðin ópíum, líkja
Beethoven við graðfola, telja að
Jón Sigurðsson og höfundur Völu
spár hafi verið á mála hjá auð-
mönnum og Hallgrímur Péturs-
son hafi ort Passíusálmana sök-
um hugleysis. Af því stafi guðs-
tilbeiðsla yfirleitt. Þessi viðbjóðs
legi málflutningur er eðlilegur,
þegar það er haft í huga að hér
eiga meira en lítið breyskir menn
hluta að máli — menn, sem fá
erlent fé fyrir níð um mikil-
menni og lof um úrhrök. Þar eð
kommúnistar eru mjög sterkir
hér á landi hafa íslendingar
ekki farið varhluta af söguföls-
unum þeirra. Samkvæmt sögu-
skoðun marxista voru hetjur
hins íslenzka þjóðveldis í líkingu
við Gerplu-Þorgeir og dreng-
skapur formanna ekki fólginn 1
annarri siðareglu en fylgja þeim
að málum, er oftast lét vopnin
útkljá deilumál. Skáldin kváðu
ekki hafa haft aðra hugsjón
hærri en lofsyngja illmenni.
Sönnun: Þormóður í áðurnefndu
riti. Hér ber allt að sama brunnL
íslendingasögur og hin forna há-
menning okkar er kommúnistum
þyrnir í augum. Þess vegna verð-
ur að yrkja sögurnar um, gera
speki þeirra að viðurstyggð og
siðferðisboðskap þeirra að eski-
móa-sósíalisma, samanber Græn-
landskaflann í Gerplu. — Á
stríðsárunum lét Kiljan gefa út
Laxdælu í nýrri og breyttri
mynd. Alþingi felldi þann dóm
yfir þessari útgáfustarfsemi, að
hún væri þjóðinni til vanvirðu.
f sama streng tóku tveir fræði-
menn, Árni Pálsson prófessor og
málfræðingurinn Björn Guðfinns
son. Að sjálfsögðu hefur afstaða
bolsa til handritamálsins markazt
af innræti þeirra. Kiljan hefur
lýst því yfir að við höfum ekkert
við þau að gera á meðan ísland sé
í Atlantshafsbandalaginu. Þar til
við segjum okkur úr því sé bein
hætta að íslenzk stjórnarvöld af-
hendi allt Bandaríkjamönnum.
Hið rauða skáld dæmir aðra eft-
ir sjálfs sín hugarfari. Hann held
ur að Bandaríkjamenn hagi sér
eins og Rússar gagnvart ná-
grönnum sínum. Menn, sem út-
rýma heilum þjóðum eins og
Kremlverjar, ættu ekki að víla
fyrir sér að hnuppla nokkrum
handritum. Skáldið gleymir þvL
að Danir eru líka í Atlantshafs-
bandalaginu og gætu samkvæint
þessari heimsku Halldórs alveg
eins selt Ameríkönum þau eins
og íslendingar. Ég endurtek því
að afhending handritanna hefur
í dag stórpólitíska þýðingu. Með
komu þeirra hingað gæti virðing
okkar á mestu dýrgripum þjóð-
arinnar vaxið. Nemendur nor-
rænu deildarinnar — en hún hef-
ur verið höfuðvígi kommúnista
í Háskólanum — kæmust ef til
víll á þá skoðun að Gunnar og
Njáll hafi verið meiri menn en
þeir, sem myrða saklaust fólk í
Austur-Evrópu og skrifa vondar
bækur alls staðar í heiminum.
Stúdentar ættu að sanna ættjarð
arást sína með því að fagna til-
lögu þeirra Sveinbjarnar Högna-
sonar og Péturs Ottesens.
Sandnámi hætt
Á BÆJ ARST J ÓRN ARFUNDI í
gær var lögð fram fundargerð
bæjarráðs frá 12. þ. m. þar sem
ráðið fellst á tillögu bæjarverk-
fræðings og deildarstjóra grjót-
og sandnáms um að starfrækslu
sandnáms sé hætt vegna efnis-
skorts en vinnsla í grjótnárni
verði hafin að nýju nú þegar.
Urðu nokkrar umræður um þessa
tillögu og var afgreiðslu hennar
frestað til næsta fundar. Mun þá
liggja fyrir greinargerð frá bæj-
arverkfræðingi og deildarstjóra
um málið.