Morgunblaðið - 09.04.1957, Blaðsíða 16

16
MORCVNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 9. apríl 1957
j 7 1
Austan F|r|f eftir John É Steinbeck CD
1
um og móðgi ekki guðina með
kvörtunum sínum og kveinstöfum.
Cyrus útskýrði, með mildum orð
um, fyrir Adam, hvað fælist í því
að vera hermaður. Og enda þótt
þekking hans væri meira að þakka
bóklegu námi og lestri, en per-
sónulegri reynslu, þá vissi hann
þó fyllilega um hvað hann var að
tala og skýringar hans voru bæði
nákvæmar og gagnorðar. Hann
sagði syninum frá því hlutskipti,
sem hermanninum kann að falla í
skaut, hversu nauðsynlegur hann
er sökum veikleika allra manna —
að hann er refsingin fyrir veik-
leika okkar. Kannske varð Cyrusi
þetta einmitt Ijóst, meðan hann
var að útlista það. Það var eitt-
hvað allt annað en hernaðarhrifn-
ingin og hin háværa stríðsgirni
æskuáranna. — Niðurlægingum
var hlaðið á hermanninn, sagði
Cyrus, svo að hann tæki ekki allt-
of nærri sér hina síðustu, miklu
niðuriægingu — tilgangslausan og
viðurstyggilegan dauða. Og Cyrus
talaði einslega við Adam, en bann-
aði Charles að vera viðstaddur.
Eitt sinn síðla dags fór Cyrus
með Adam í gönguferð og árangur
inn af öllum hans lestri og æf-
ingum brauzt fram í orðum, er
lögðust sem ógnarþungi skelfing-
ar á huga drengsins. Hann sagði:
„Ég vil að þú vitir, að hermaður-
inn hefur heilögu hlutverki að
gegna, að á hann er lögð þyngri
reynsla, en nokkurn annan mann.
Ég skal reyna að útskýra þetta
□-
-□
Þýðing:
Sverrir Haraldsson
□-
-□
nánar fyrir þér. Þú veizt, að það
hefur allt frá upphafi vega þótt
hin mesta synd að deyða mann —
verknaður sem ekki er leyfður.
Hver sá sem deyðir skal upprætt-
ur, því að hann hefur drýgt mikla
synd, kannske þá mestu synd, er
við þekkjum. En svo tökum við
hermanninn, fáum honum morð-
vopn í hendur og segjum við
hann: — Notaðu það vel. Notaðu
það með fyrirhyggju og hagsýni.
Farðu og dreptu eins marga af
meðbræðrum þínum og þú mögu-
lega getur. Og við skulum launa
þér það vel, því að þetta stríðir
á móti öllum þínum barnalær-
dómi“.
Adam vætti þurrar varirnar og
reyndi að spyrja, en mistólcst það
og reyndi aftur: — „Hvers vegna
verða þeir að gera það?“ spurði
hann hikandi. — „Hvað gott leiðir
af því?“
Cyrus varð djúpt snortinn og
hann talaði allt öðru vísi en hann
var vanur að gera: — „Ég veit
ekki“, sagði hann. „Ég hef lesið
og lært og vissuiega veit ég hvern
ig það er, en ég er jafnfjarri
þvi að vita hvers vegna. Og þú
mátt aldrei vænta þess, að menn
Það er ódýrt að nota
PICCOLO
Fæst í næstu búð í eftir-
töldum umbúðum:
Gler-flöskum
Plastic-flöskum
Plastic-ðúkkum
Piccolo
skilji það sem þeir gera. Margt
er gert vegna eðlishvatar einnar,
eins og t. d. þegar býflugan safn-
ar hunangi. Ekki getur hún gert
grein fyrir því, hvers vegna hún
gerir það, en hún gerir það samt.
Ég vissi, að þú yrðir að fara í
herinn og í fyrstu var það ekki
ætlun mín að nefna við þig, einu
orði, hvað þú ættir í vændum, held
ur láta reynsluna fræða þig um
það. En svo breyttist sú skoðun
mín og ég áleit réttast að segja
þér það litla, er ég sjálfur vissi,
ef það gæti hert þig á einhvern
hátt og orðið þér stæling. Brátt
hefst herþjónustutími þinn — þar
sem þú hefur nú senn náð tilskyld
um aldri“.
„En mig langa ekki til þess“,
sagði Adam óðamála.
„Brátt hefst herþjónustutími
þinn“, endurtók Cyrus og lézt ekki
heyra mótbárur sonar síns. „Og
nú æ;la ég að segja þér hvað það
er, sem þú átt í vændum, svo að
það komi þér ekki alveg á óvart.
Fyrst fletta þeir af þér flíkunum,
en þeir láta ekki þar við sitja. Þeir
svipta þig þeirri litlu sjálfsvirð-
ingu er þú kannt að hafa haft —
þú verður sviptur öllu því, er þú
hélst að gerði lífið þess vert að
lifa því. Þeir neyða þig til þess
að búa, borða, sofa og athafna þig [ sintui og flokksstjórna.
í þröngri sambúð við marga aðra.
Og þegar þeir hafa troðið þér í
einkennisklæðin, þekkirðu ekki
lengur sjálfan þig frá öllum hin-
um. Þú getur ekki svo mikið sem
fest framan á þig merkisspjald,
sem segir: — Þetta er ég — til
aðgreiningar frá öðrum“.
„Ég vil ekki“, sagði Adam.
„Eftir nokkum tíma“, sagði
Cyrus, „hugsarðu ekki lengur eina
einustu hugsun, sem hinir hugsa
ekki. Þú notar ekki önnur orð en
þau, sem allir hinir nota. Þú ger-
ir þetta og þú gerir hitt vegna
þess eins, að hinir gera það. Þú
kemst að raun um, að það er hættu
legt að skera sig úr, á einhvern
hátt — því að það er þrjózka og
ögrun við hinn stóra hóp manna,
sem allir hugsa og breyta eins“.
„En ef ég geri nú ekki eins og
hinir?“ sagði Adam spyrjandi og
horfði á föðurinn.
„Ja“, sagði Cyrus. „Slíkt kemur
svo sem fyrir. Það eru alltaf ein-
hverjir, sem ekki vilja gera það,
sem af þeim er krafizt. Og veiztu
hvemig fer fyrir þeim? Allt er
notað til þess að yfirbuga þann
mótþróa. Þeir halda áfram að
berja þig og bæla, andlega og
líkamlega, unz tekizt hefur að
brjóta niður alla þrjózku þína og
þverúð. Og ef þú fellur ekki að
lokum þeim til fóta, þá útata þeir
þig og svívirða svo mjög, að þú
stendur eftir, einn og yfirgefinn
og þetta gera þeir bara
til þess að verja sjálfa sig.
Ekkert, sem er jafnóskaplega
vanhugsað og her, eða jafnaðdá-
anlega vitlaust og hann, getur
leyft spurningum að veikja sig. En
ef þú berð hann ekki saman við
aðra hluti, þá muntu hægt, en ör-
ugglega uppgötva, að hann hefur
þýðingu í sjálfu sér, rökrétt vit og
eins konar óhugnanlega fegurð.
Hvern þann mann, er það skilur,
ber ekki að fyrirlíta af þeim sök-
um og stundum verður hann
langtum betri maður þess vegna.
Hlustaðu vel á það sem ég segi,
því að ég hefi hugsað þetta mál
vel og lengi. Það eru til menn, sem
fara í hundana sökum hermanna-
lífsins, menn, sem gefast upp,
verða núll — blindir, skoðanalaus-
ir já-bræður. En þeir hafa heldur
ekki mikið að missa, frá byrjun.
Kannske ert þú einn úr þeirra
flokki? En svo eru líka aðrir, sem
sökkva niður í þetta sameiginlega
mót og koma upp aftur, meiri at-
kvæðamenn og öflugri einstakling-
ar, en þeir áður voru, vegna þess
að þeir hafa sagt skilið við alla
smámunalega fordild og hégóma-
skap og náð virðingu féiaga
Ef þú
getur niðurlægt sjálfan þig svo
mjög, þá munt þú einnig fær um
að lyfta þér hærra, en þú sjálfur
skilur. Og þú munt reyna sælan
fögnuð og undursamlega gleði —
félagsskap, sem næstum má líkja
við samfélag englanna í himnaríki.
Þá munt þú vita hvers virði menn
eru, jafnvel þótt þeir geti ekki
tjáð sig með orðum“.
Á leiðinni heim að húsinu
beygði Cyrus til vinstri og gekk
inn á milli trjánna. Allt í einu
sagði Adam: „Sérðu trjástofninn
þarna? Þar var ég vanur að fela
mig, niðri á milli rótanna. Þegar
þú hafðir refsað mér, fór ég þang
að í felur og stundum sat ég þar
bara af því að ég var í í döpru
skapi".
„Við skulum fara og skoða stað
inn“, sagði faðirinn. Adam vísaði
Seljum í dag og næstu daga smáv. óhreinar
hvítar telpupeysur
á niðursettu verði
□
/. BRYNJÓLFSSON Er KVARAN I
M A R K AO U R I N N
Templarasundi 3, sími 80369
M ARKÚS Eftir Ed Dodd

Andi má sig hvergi hræra vegna I áttina til hans, en gamli úlfurinn I ekkert eftir Anda og stefr.ir beint
jneiðsla sinna. Hérinn hleypur íleltir. Á flóttanum tekur hérinnlá hann..
leiðina og Cyrus leit niður í hol-
una á milli rótanna, sem var lík-
ust eins konar hreiðri. „Ég var
lengi búinn að vita um þennan
stað“, sagði hann svo. „Einu sinni
þegar þú hafðir ekki komið heim
í margar klukkustundir, datt mér
í hug, að þú hlytir að hafa ein-
hvern slíkan stað og ég fann hann
vegna þess að ég vissi hvers konar
staður það var, sem þú þarfnaðist.
Sjáðu hvernig jarðvegurinn er
bældur og grasbrúskarnir rifnir
upp. Og á meðan þú sazt þaraa,
reifstu litlar barkarflögur af stofn
inum og muldir þær á milli fingr-
anna. Ég þekkti staðinn um leið
og ég sá hann“.
Adam starði undrandi á föð-
ur sinn. „Og þú komst samt aldrei
hingað, til þess að leita að mér“,
sagði hann.
„Nei“, svaraði Cyrus. „Ég vildi
ekki gera það. Það er hægt að
hrekja mannlega sál of langt. Nei,
ég vildi ekki gera það. Það verður
alltaf að leyfa manni að eiga eitt-
hvert fylgsni. Mundu það. Ég vissi
alltaf hversu hart ég lagði að þér.
Ég vildi ekki hrekja þig fram af
hyldýpisbrúninni“.
Þeir röltu aftur út á milli
trjánna. Cyrus sagði: „Það er svo
margt, sem ég hefði viljað tala
um við þig, en flest af því verður
að vera ósagt. Ég ætla bara að
taka það fram, að hermaðurinn
afsalar sér miklu, til þess að
öðlast nokkuð aftur. Allt frá fæð-
ingu ér honum kennt að hafa gát
á lífi sínu og vemda það eftir þvi
sem hann getur. Að þessu stefnir
öll reynsla, öli lög og réttur. Þetta
býr í hverjum manni, eins og sterk
eðlishvöt. En svo verður hann her-
maður — verður að læra að brjóta
bág við allt það, er honum var
áður kennt. Hann verður að læra
að stofna lífi sínu í tvísýnu, hve-
nær sem svo ber undir. Og ef þú
getur það — en mundu, að þeir
menn eru til, sem það geta ekki —-
þá hlotnast þér hin stærsta gáfa
allra gáfna. Ég skal segja þér,
sonur minn“, hélt Cyrus áfram í
alvarlegri tón. „Næstum allir
menn eru hræddir og þeh- vita
ekki sjalfir hvað það er sem þeir
hræðast. Skuggar, skynvillur, hætt
ur ónefndar og óteljandi, ótti við
óþekktan dauða. En ef þú megnar
að horfast í augu við það, sem
SHUtvarpiö
Þriðjudagur 9. apríl:
Fastir liðir eins og venjulega.
18,00 Útvai'pssaga barnanna:
„Snjógæsin“ eftir Paul Gallico;
I. (Baldur Pálmason). 18,30 Húa
í smíðum; IV: Marteinn Björna-
son verkfræðingur svarar spurn-
ingum hiustenda. 19,00 Þingfrétt-
ir. — 19,30 Þjóðlög frá ýmsum
löndum (plötur). 20,30 Minnzt
aldarafmælis Ólafar skáldkonu
frá Hlöðum: a) Inngangsorð
! (Séra Jón Auðuns dómprófastur).
b) Upplestur (Steingerður Guð-
mundsdóttir leikkona). 21,00 —
„V ígahnötturinn Fjodor“, Þoiv
steinn Hannesson óperusöngvari
flytur síðari hluta frásagnar sinn
ar með tónleikum. 21,45 lslenzkt
mál (Jakob Benediktsson kand.
mag.). 22,10 Passíusálmur (44).
22,20 „Þriðjudagsþátturinn“. —
Jónas Jónasson og Haukur Mort-
hens hafa stjórn hans með hönd-
um. 23,20 Dagskrárlok.
Miðvikudagur 10. apríl:
Fastir liðir eins og venjulega.
12,50—14,00 Við vinnuna: Tónleik
ar af plötum. 18,00 Ingibjörg Þor
bergs leikur á grammófón fyrir
unga hlustendur. 18,30 Bridgeþátt
ur (Eiríkur Baldvinsson). 18,45
Fiskimál: Molar að norðan (Hólm
steinn Helgason, Raufarhöfn).
19,30 Uperulög (plötur). 20,25
Daglegt mál (Arnór Sigurjónsson
ritstjóri). 20,30 Föstumessa í Frí-
kirkjunni (Prestur: Séra Þor-
steinn Björnsson. Organleikari:
Sigurður ísólfsson). 21,35 Veðrið
í marz o. fl. (Páll Bergþórsson
veðurfræðingur). 22,10 „Lögin okk
ar“. — Högni Torfason fréttamað
ur fer með hljóðnemann í óskalaga
leit. 23,10 Dagskrárlok.