Morgunblaðið - 13.04.1957, Blaðsíða 12

13
MORCVNBLAfíl*
Laugardagur 13. aprí 1957

XJtg.: H.f. Axvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónssun.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Ásmundsson.
- Lesbók: Ami Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 8. Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 30.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
íslendingum hótað
RÚSSAR HAFA nú beint hótun-
um sínum um gjöreyðingu gagn-
vart íslendingum. Hér er um til-
raun að ræða til þess að hræða
íslendinga og kljúfa þá frá varn-
arsamtökum vestrænna þjóða.
En hér er og um að ræða rúss-
neska íhlutun um íslenzk
mál. Hver þjóð hefur bæði
rétt og skyldu til að tryggja
landi sínu varnir og það er mál
hverrar þjóðar að ákveða á hvern
hátt hÚH telur bezt séð fyrir ör-
yggi sínu. Hvorki fslendingar né
aðrar lýðræðisþjóðir á Vestur-
löndum fara eftir rússneskum
vilja í þeim efnum, heldur ákveða
sjálfar og á eigin ábyrgð hvað
þær gera sér til verndar. fslend-
ingar eru smáþjóð, sem enginn
getur vænzt af annars en ein-
lægs friðarvilja. Engum kemur
til hugar að íslendingar hafi tek-
ið upp varnir í sambandi við aðr-
ar lýðræðisþjóðir í árásarskyni á
eina eða aðra þjóð. Vestræn varn-
arsamtök og þátttaka íslendinga
í þeim er tilkomin vegna hætt-
unnar á ofbeldisárásum af hálfu
Sovét-Rússa, sem höfðu sýnt það
með undirokun margra vest-
rænna þjóðlanda, hve hættan
er geigvænleg, sem stafar af
rússneskri yfirdrottnarstefnu. ís-
lendingar munu ekki láta hræða
sig af réttri braut, heldur munu
þeir láta dómgreind' sjálfra sín
ráða stefnunni.
Undanfærsla Hermanns
Jónassonar
Það vekur alveg sérstaka furðu
í sambandi við þessa hótun í garð
íslendinga, að Hermann Jónasson
skyldi ekki grípa tækifærið og
játa því fúslega að hafa samráð
við Sjálfstæðisflokkinn um það,
sem frekar kynni að gerast milli
íslenzku og rússnesku ríkis-
stjórnanna í framhaldi af hót-
un Rússa. Með því hefði hann
sýnt einingu íslenzku þjóðarinn-
ar en ráðherrann tók þann kost-
inn, að færast undan að lofa slíku
samráði. Sjálfstæðisflokknum
fylgdi við síðustu kosningar nær
helmingur allra kjósenda í land-
inu og hefði því loforð um sam-
ráð við hann sýnt betur enn
nokkuð annað, einingarvilja
landsmanna gegn erlendri íhlut-
un um mál hennar og hótunum
stórveldis í garð íslenzku þjóð-
UTAN ÚR HEIMI )
Hann sneri eiginkonunni,
en ekki abbadísinni
M,
Byiðomar þyngdar enn
FRUMVARPIÐ um stóreigna-
skattinn er nú loks komið fram.
Það var boðað fyrir allmörgum
mánuðum síðan að von væri á
frumvarpi til slíkrar lagasetning
ar en það er nú fyrst, þegar
langt er liðið á aðgerðalítið þing,
sem þetta stjórnarflumvarp sér
dagsins ljós.
Skattalagning, eins og sú, sem
hér er um að ræða kemur vita-
skuld hart niður á rekstri at-
vinnutækjanna. Mjög mikill
hluti þeirra eigna, sem þessi
skattur kemur niður á, er fyrst og
fremst eignir, sem bundnar eru
við ýmiss konar rekstur og fram-
leiðslustarfsemi landsmanna.
Skattlagningu þessa verður þess^,
vegna fyrst og fremst að skoða
frá því sjónarmiði, hvaða áhrif
hún hefur á þjóðarbúskapinn í
heild. Með því að taka á þennan
hátt stórfé, sem er bundið í fram-
leiðslunni og öðrum rekstri, er
miðað að því að stofna til sam-
dráttar 1 atvinnulífinu, sem hlýt-
ur að leiða til minnkandi atvinnu
og versnandi lífskjara fjölda
manna. Þótt sagt sé að slíkur
skattur, sem kenndur er við
„stóreignir", komi í fyrstu lotu
beinast niður á tilteknum ein-
staklingum, þá er það ekki einu
sinni hálfur sannleikur, því skatt
lagningin híýtur að hafa mikil
og óheppileg áhrif á afkomu
þjóðarheildarinnar.
Þá er framkomið annað stjórn-
arfrumvarp, sem felur í sér á-
kvæði um enn nýja skatta og
skyldusparnað, sem notaður
verði til að standa undir lána-
starfsemi til byggingafram-
kvæmda. Hvað sem verður sagt
um þessar ráðstafanir, þá sýna
þær þó ljóslega, að ríkisstjórnin
viðurkennir, að bankastofnanir
landsins höfðu rétt fyrir sér, er
þær töldu, að vegna samdráttar
á sparifjárforða bankanna, væri
þeim ekki unnt að halda uppi
þeirri lánastarfsemi til íbúða-
bygginga, sem af þeim var kraf-
izt. Eru því ásakanir og stóryrði
af hálfu ríkisstjórnarinnar og
blaða hennar í garð bankanna
niður fallnar. Því vitaskuld er
augljóst, að ekki hefði þurft að
finna nýjar leiðir til að afla fjár
með sköttum og skýldusparnaði,
þegar frjáls sparnaður dregst
saman, ef bankarnir hefðu verið
aflögufærir.
orgun nokkurn árið
1840 klæddi ung móðir í Lousi-
ana í Bandaríkjunum son sinn,
2Vfe árs gamlan, og sendi hann
út að leika sér við heimilishund-
inn. Á meðan drengurinn var að
hlaupa um með hundinum, kom
hann of nærri sjóðandi sykur-
keri og datt í það. Hann lifði í
43 tíma eftir það með ægilegum
kvölum. í dagbók móður hans .er
sagt frá dauða hans og hinni
löngu vöku við dánarbeðinn með
þremur nístandi orðum: „Fórn!
Fórn! Fórn“.
Dauði drengsins markaði sár
þáttaskil í lífi merkilegrar konu
— lífi sem hófst í glæsilegu há-
stéttaheimili i Fíladelfíu og lauk
í rómversk-kaþólsku klaustri.
Það er ekki loku fyrir það skot-
ið, að hún verði gerð að dýrlingi.
i
augum hinnar fallegu
og lífsglöðu Cornelíu Connelly
var dauði sonar hennar skýrt og
yfirþyrmandi svar við bæn henn-
ar daginn áður: henni fannst hún
vera of lífsglöð og hamingjusöm
og bað um að fá að færa ein-
hverja fórn þannig að kærleikur
hennar til Guðs fengi dýpri
merkingu. Orsökin til lífsgleði
hennar og guðhræðslu var eig-
inmaðurinn, Pierce Connelly,
sém jafnframt átti sök á flestu,
sem yfir hana gekk í storma-
sömu lífi hennar. Hann var geð-
þekkur maður, gæddur óvenju-
legum sefjunarhæfileikum, en
reikull í trúmálum.
I ierce var ungur prest-
ur í Biskupakirkjunni í Fíla-
delfíu. Hann sýndi óvenjumik-
inn áhuga og framsækni allt frá
því er hann gekk að eiga hina
velættuðu og hámenntuðu Corne-
liu Peacock árið 1831. Hann fór
með hana til Missisippi, þar sem
honum hafði boðizt prestakall og
prédikaði þar í fjögur ár. Þá
sagði hann allt í einu af sér
prestskap og gerði heyrinkunn-
ugt að hann ætlaði að gerast
rómversk-kaþólskur. Cornelía
hafði sínar efasemdir eins og
sjá má á þessum ummælum
hennar: „Eg hélt einu sinni, að
allir kaþólskir prestar væru
verkfæri djöfulsins“. En hún
skrifaði í bréfi til systur sinnar:
„Ég er reiðubúin að beygja mig
undir allt það, sem elskulegur
eiginmaður minn álítur veg
skyldunnar".
Pierce Conneliy — eiginmaður,
kaþólskur prestur, trúskiptingur.
1 ierce var í engum vafa
um veginn: hann lá beint til
Rómaborgar. Cornelía skipti um
trú og gerði fyrstu játningu
sína í New Orleans, áður en þau
sigldu til Ervópu. En Pierce
hafði meiri dramatíska gáfu og
gerði ekki sína fyrstu játningu
fyrr en hann kom til Vatíkans-
ins. Léttleiki Cornelíu og lipurð
eiginmanns hennar gerðu þau
brátt vinsæl í samkvæmum æðstu
manna við páfa-hirðina. Þegar
þau komu aftur til Bandaríkj-
anna, tókst Pierce á hendur
kennslu við kaþólskan háskóla í
Louisiana. Þar urðu þau hjónin
að þola hið þunga áfall, sem
skýrt var frá í upphafi þessarar
frásagnar, þegar sonur þeirra
brenndi sig til bana. í há-
skólanum var Pierce eini leik-
maðurinn meðal kennaranna,
hinir voru prestar. Hann sagði
konu sinni nú af nýjustu hug-
mynd sinni: hann ætlaði að
gerast prestur. En þessari á-

Cornelía Connelly — eiginkona
og abbadís.
kvörðun fylgdi þungbær kvöð:
Cornelía varð að gerast nunna.
E,
nda þótt Cornelia
væri nú orðin einlægur kaþóliki,
var hún líka ástrík móðir tveggja
barna og það þriðja var á leið-
inni. En hún beygði sig einnig í
þetta sinn undir vilja og dóm
manns síns. Fjórum árum síðar
voru þau löglega skilin í Róm.
Árið 1844 tók regla hins Helga
hjarta við henni sem umsækj-
anda. Elzta barn þeirra hjóna var
sent í kirkju-skóla, en Cornelía
fékk að hafa tvö yngri börnin
hjá sér í klaustrinu. Þau voru
Ady 9 ára og Frank 3 ára.
B,
æði Pierce og Corne-
lía áttu óvenjulegu gengi að
fagna innan kaþólsku kirkjunn-
ar. Pierce var vígður sóknar-
prestur eftir eitt ár, og var það
einsdæmi. Enda þótt Cornelía
væri enn umsækjandi, fékk hún
skipunarbréf frá páfanum, sem
var jafnvel enn furðulegra en
vígsla manns hennar. Hún átti
að fara til Englands og stofna
þar nýja kennslu-reglu. Árið
1846 setti Cornelía ásamt tveim-
ur ný-nunnum á stofn klaustur
og skóla fyrir fátæklinga í
Derby í Englandi. Hin hlýðna
og undirgefna Cornelía sýndi nú
nýja hlið á persónuleika sínum
sem abbadís í þessu litla klaustri.
Hún fékkst við byggingamenn og
kaupmenn með mikilli röggsemi
og kom fótum undir hina ungu
reglu.
M,
eðan þessu fór fram,
kom Pierce til Englands til að
kenna syni mikilsvirts kaþólsks
aðalsmanns. Hann reyndi nú að
hafa hönd í bagga með stjórn-
inni á klaustri fyrrverandi eig-
inkonu sinnar. Meðan þau voru
í Róm sáust þau tíunda hvern
dag eftir skilnaðinn, en í Eng-
landi mótmælenda gátu jafnvel
heimsóknir, sem vakað var yfir,
komið af stað sögum um sið-
leysi í klaustrunum. Æðstu menn
kirkjunnar urðu uggandi þegar
Pierce brauzt inn í klaustur
Cornelíu. Sár yfir gauragangin-
um, sem af þessu hlauzt, hefndi
Pierce sín með því að taka öll
börn þeirra með sér til Italíu.
Árið 1848 kom hann aftur til
Englands og réðst til inngöngu í
klaustur Cornelíu. Hann hélt sex
klukkustunda skammaræðu yfir
kapelláninum, þegar Cornelía
neitaði að taka á móti honum.
þessum árum var
mikill trúmálastyr í Englandi
og kaþólska kirkjan átti í vök
að verjast. Næsta skref PierCes
hlaut að vekja óhemju athygli.
Árið 1849, skömmu eftir að hon-
um hafði mistekizt að ná í
kardínála-hattinn, breytti hann
til á ný: „hollusta mín við Róm
var glæpsamleg villa". Hann af-
neitaði prestskapnum og höfðaði
mál gegn Cornelíu þar sem hann
krafðist þess, að honum yrði aft-
ur veittur réttur eiginmannsins.
Hann vann málið. Cornelíu var
skipað að fara úr klaustrinu og
til eiginmanns síns, en hljóta
fangelsi ella. Vikum saman hafði
Cornelía ferðaföt í klefa sínum.
svo hún gæti flúið úr landi í
snatri, ef Pierce eða yfirvöldin
reyndu að taka hana. Um það
gekk líka orðasveimur, að Pierce
væri á skipi undan ströndinni
reiðubúinn að ræna henni.
Vx ornelía skaut máli
sínu til brezka leyndarráðsins,
og vann það. En þá hafði það
þegar vakið almenna athygli.
Blöðin voru full af árásum og
gagnárásum kaþólika og mótmæl
enda, og þessar deilur bárust
jafnvel til Ameríku. Pierce varð
aftur prestur í Biskupakirkj-
unni, eftir að hann Hafði um sinn
verið í sértrúarflokki, sem spáði
skyndilegri endurkomu Krists.
Hann stýrði baráttunni við Róm
og sendi frá sér ógrynni bækl-
inga, þar sem hann sagði m. a.
að einlífi klerka væri goðsögn,
sem ætti enga stoð í kenningum
eða líferni kaþólskra.
1. ierce hélt áfram bar-
áttunni til dauðadags árið 1883,
en þá var hann áttræður. Corne-
lía dó sjötug, árið 1879, og hafði
þá regla hennar stórum vaxið,
en vegna ofangreindra atburða
fékk hún ekki endanlega viður-
kenningu páfans fyrr en 8 árum
eftir dauða Cornelíu. Nú hefur
þessi regla 36 skóla í Englandi,
Bandaríkjunum og Frakklandi.
Þegar fyrirmenn kaþólskra fara
að dæma um möguleikana á að
gera Cornelíu að dýrlingi, munu
þeir eflaust athuga eftirfarandi
orð í dagbók hennar, skrifuð áð-
ur en hún sótti um að verða
nunna: „Við ættum að verða
dýrlingar til dýrðar Guði. Guð
vill að ég verði dýrlingur. Ég vil
verða dýrlingur. Þess vegna mun
ég verða dýrlingur. Lifa um alla
Eilífð. Eilífð. Eilífð“.
Árshátíð Sjálf-
stæðisfélaganna
í Kópavogi
SJÁLFSTÆÐISFÉLöGIN í Kópa
vogi efndu til árshátíðar föstud.
5. apríl í Sjálfstæðishúsinu í
Hafnarfirði. Jón Þorsteinsson
setti samkomuna. Axel Jónsson
formaður fulltrúaráðs Sjálfstæð-
isfélaganna í Kópavogi flutti á-
varp. Önnur dagskráratriði voru
Upplestur, frú Helga Valtýsdótt-
ir leikkona; kvikmynd frá Heklu
gosinu; gamanþáttur, Ármann
Tryggvason. Að lokum var stig-
inn dans og honum stjórnaði
Axel Helgason af miklum skör-
ungsskap. Húsfyllir var og fór
samkoman mið bezta fram.