Alþýðublaðið - 01.10.1929, Blaðsíða 2

ALÞVÐUBBAÐIÐ
íslandsbanki og ihaldið á Isafirði.
Feitustu bitarnir færðir upp úr skuldasúpunni.
Karlmannaf ot!
Við höfum úr langstærstu birgðum
að veija. Við kaupum efni fráfyrstu
hendi og látum sauma sjálf hjá
viðurkendum beztu og stærstu verk
smiðjum erlendis. 25 ára reynsla
okkar og stöðugt aukandi sala sýnir
bezt, að viðskiftavinir okkar eru
ánægðir.
Vantar yður góð föt ? Þ>á gerið pér
svo vel og skoðið birgðir okkar.
Við getum áreiðanlega gert yðui1
ánægða.
100 ný falleg fötfyrirhaustið
koma upp á morgun. —
II
i.
Branns-Verzlnn
Þó að blöð Sjálfstjómarstefnis-
sparnaðarbandalaoisbOiTgaraiíhalds-
sjálfsíaeðisflokhsins iséu við ogvið
háfa uta'n í Síidaneinkasöluna. þá
vita biaðritarar þessa nafnbreyt-
ingaflokks ofboð vel, að skipu-
lagsleysi sfkiarsölunnar áður en
einka.sakvn ko,m, hefir sett marg-
an blómlegan atvinnurekstur á
ihöfuðið og gert marga atvinnu-
rekendur gjaldþrota, án ]>ess að
þeim verði eiginliega um kent.
Mörgum er minnisstætt árið
1919, og hið geysilega tap, er
margir þá urðu fyrir á síldarút-
vegi - sumir af því, að gróða-
hugur þeirra var Oirðinn svo mik-
ill, að þeir viiidu ekki selja með-
an hægt var að selja fyrÍT gott
verð, en þó flesti-r vegna skipu-
lagsieysiisins á siidarsölurm'i.
Á isafiröi urðu margir fyrir
tapi þetta ár og næstu ár á eftir,
Urðu þeir þá gjaldþrota, sem
ekki voru í náðinnii hjá iánar-
drottnunum, bönikuttum, e;i h’in-
ura var haldið við með nýjum
Iþnum og hlunnindum. Meðaii
þessara fyrirtækja, sr í náðinm'
vóru, má nefna „Karl og Jóhiann",
áður „Edinbórg", og Jóhanin Ey-
iurðing & Co. En svo kom, að
fyrirsjáanlegt va:r, að þeissi tvö
verzlunarhús gátu ekki flotið; var
þá gripið til sérstaikra ráða, er nú
skal greina.
■ Það er til talsháttur á hinum
morðurlandamálunum um rotturn-
ar, er yfirgefi sikipið í tíma, áður
en það sekkur. Hér sjáum við líkt
fyrirbrigðii. Stórríkir menn fru
þátttakendur í fyrirtækjum, sem
tapa stórfé, er þau hafa fsngið
að láni hjá bönkunum, en áður em
fyrirtækin verða gjaldþrota
bjaTga þessir ríiku msnn sér hæg-
lega út úr þeim, ef þeir eru í
Jóns Þoriákssonar—Claessenisi—
Ma gn úsa r G uð mun dSiSona r-klík-
unni. Aftur á móti hafa menin, er
stóðu utan við þessa pólitísku
hagsmunakiíku, verið rúnir inn að
skinni, tekinn af þeim síðastii eyr-
iri.nn vegna ábyrgða, er þeir
höfðu flækst inn í, fyrir atvinnu-
rekstur, er þeitr höfðu ie,ngain þátt
í. Að þessu athuguðu þarf engan
að undra þó að ríkustu mönnuinium
úr þessum áður nefndu fyri'rtæfej-
um vær: gefinn tími til þess að
feoma sínu á þurt, áður en skipið
sykki undir þeim,
Eigendur „Kari og Jóhann1, áður
„Edinborg“, voru: Karl Olgeirssoni,
S'igurjón JónsfS,oin; (stundum í
gamni kallaður Sigurjónsson Jóns-
son) og- Jóhann Þorsteitnisson.
Tvteir hinir fýrst nefndu voru á-
iiínir sterkríkir menn. Hinin
þriðji, Jóhann Þorsteinisson, var
alment álitinn efnaminstur, en
íil þess að bjarga hinum var hann
eiir: láfinn taka við „Edi'nborg“.
Ég hefi ekki hér nákvæmar tölur
við hendina, ?.n láta mun nærri.
að „Edinborg“ hafi skuidað eina
miiljón krón.a fram yfir það, sem
eigur voru tjl fyrir. Var þó tveim
ríkustu mönnunium hleypt út úr
fyrirtækinu. Er sagt, að Karl 01-
gieirssion hiafi borgað 6 þús. kr,
upp í þessa miSljón króna skuld
og féfek að sleppa við það, og
sétt’i hann sama árið á fót stærstu
vefnaöarvöruverzlunilna á Isafirði.
Sigurjón borgaði eitthvað meira
upp -í milijónina. Var Sigurjðn
•frambjóðamli Nafnbreytiinga-
fliokksins og k-omst á þmg með
eins atkvæðis meirihluta, og viita
menn iniú með vissu, að mörg af
atkvæðum hans voru fölsuð. En
ó þeim fölsuðu atkvæðum grund-
vallaðist eins og kunnugt er alt
vald ihaldsflokksins (er þá n.efindi
sig svoi) þau ár, sem hann fór
með völd hér á landi
Sigurjón Jónssan varð síðan
forstjóri útbús Landsbankans á
ísafirði, eftir beinn-i skipun- fjár-
málaráðherrans Jóns Þorlákssion-
ar, ,og sennilega forstjórum
Landsbankans hér um geð. En
ekkii er kunnugt, hvort Jón Þor-
láksson var með þessari veitingu
að launa Sigurjóni þingfylgið, eða
bæta honum upp, að hann, hiafðí
verið látinn borgá nfokkrum þús-
undum króíia meira upp í Edin-
borgar-milljónasúpuna en Karl
Olgeirsson.
Árið 1926 áleit íhaldið, af „sér-
stökum ástæðum“ (er ég ef t'ú
vill greini frá siðar), að heppitegt
væri, að „Karl o-g Jóhann áður
Edinborg“, yrði ekki látið fljóta
lengur, og tók bánkinn eiginimar
af Jóhanni Þorsteinssyni. En
máttarstólpi Jóns Þorlákssonar j
póiitikinnii, Sigurjón Jónssoni, var
þá fyrir löngu búinn að bjarga
sínu og sat og situr enn í bezta
yfirlæti sem forstjóri Lands-
banfeaútibúsins á ísafdrði,
Þess má geta, að þetta sama ár
gat Jóhann Eyfirðingur & C. ekki
heldur flotið dengur, en þar var
að sögn sama sagan; ríkasti þátit-
takandinn fékk að bjarga sér út
úr fyrirtækinu, af því að hanm var
einn af máttarviðum íhaldsiitos —
ég vil ekki segja röftum þess
— á Isafrrði.
Alt þetta skeði undir yfirstjórn
herra Eggerts Claessens, árslaun
(40) fjörutíu þúsund krómur.
Ölaftír FriðriksS'jn.
íslenzku giímnmennirnir
í Mzkaiandi.
Magdeburg, FB., 30. sept.'
Sýning í gær. Ágætir dómar.
Stúdentsprófi
lauk einn námsmaður hér í
Reykjavífe í gær, Valgeir Skag-
fjörð.
„AH kyrt i Austurríki44.
Dr. Deutsch,
foringi jafnaðarmanna.
Það var búist við miklum tið-
indum frá Austurríki í gær. Flest-
ir bjuggust við, að svartliðakröfu-
göngurnar í fyrra dag væru upp-
haf bargarastyrjaldar eða jafn-
vel byltingar. Svartliðar hyggja
mjög til æfintýra í Austurriki.
Þeir vilja afnema stjörnskipumr-
lögin og gefa ríkisforsetanum al-
ræðisvald. Flokk svartliðanna
fylla aðallega bænda- og stór-
eignamamna-synir. Þeir eru fjöl-
mennir utan Vínarborgar, en í
Vínarborg sjálfri ráða jafnaðár-
.menn lögum og lofum.
Þótt ekkert hafi orðið úr ö-
eirðum þamn 29. sept., er eno'
hægt að búast við tíðindum. Sið-
ustu eriend blöð herma, að jafn-
aðarmenn um alt Austurríki, en
þó sérstaklega í Vínarborg, her-
væðist. Birta þau kafla úr ræðu.
er dr. Deutsch, foringi jafnaðar-
manna, hélt raýlega á stórum úti-
fundi, og sýnir húm hug þeirra.
vel. „Svartliðarnir njóta fjárstyrfes
frá austurrísfeum og þýzkum auð-
kýfingum,“ segir dr. Deutsoh,
„Við sfeulum efeki fara óðslega
að; við skulum halda byssunni
við fót, en um leið og þessir
sendiböðlar Mussolinis og auði--
valdsins nálgast borg vora, Vin,
þá munu órnar stríðsklukknanna
gjalla — og þá skal verða bar-
ist, barist upp á líf eða dauða.
Við látum ekki léttúðuga æfin-
týramenini og gíruga penmgapúfea
eyðileggja eliiefu ára viðreisnar-
starf voirt.“
Skeytii I dag herma, að ait sé
kyrt í Austurríki. Það er kyrt á
yfirborðinu, en undir niðri iogar
stéttahatrið — og enginm getur
sagt meb fullri vissu hvenær það
verðúr að stóru báli.
Bókmentafélagsbækurnar
eru komnar út.