Morgunblaðið - 01.05.1957, Page 11

Miðvikudagur 1. maí 1957
MORGUNBLAÐIÐ
11
skal að og hrinda í framkvæmd.
Á þann hátt verður 1. maí dag-
ur, er við" komum saman til að
fagna unnum sigrum og skipu-
leggja nýja sókn fyrir auknum
og bættum lífsskilyrðum. Þannig
verður dagurinn tákn þess, er
koma skal.
í dag vil ég árna verkalýðs-
hreyfingunni allra heilla í nútíð
og framtíð. Þessari heillaósk
minni fylgir sú von mín, að við
sameinumst til þátttöku í há-
tíðarhöldum dagsins um þá höf-
uðkröfu, að jafnrétti skuli ætíð
ríkja í samskiptum manna, frelsi
og friður. Með þetta í huga hitt-
umst við heil til sóknar og sig-
urs.
Sigurður Guðmann Sigurðsson múrarij
Kiöfur verkulýðsins og stefna
núverondi ríkisstjórnur
Hinn alþjóðlegi baráttudagur
verkalýðsins 1. maí, túlkar kröf-
ur hinna vinnandi- stétta og mark-
ar spor þeirra til sóknar og sig-
urs. En hann hvetur líka verka-
lýðinn til umhugsunar um kjör
sín, og hvers hann má vænta, um
hag sinn í framtíðinni.
Síðan verkalýðurinn í Reykja-
vík bar fram sínar fyrstu kröfur,
eru nú liðin 34 ár. Á þeim tíma
hafa Orðið miklar breytingar í
íslenzku þjóðlifi, ekki sízt á sviði
atvinnu- og mannréttinda. Hin-
um fyrstu kröfum hefur því flest-
Sigurður Guðm. Sigurðsson
um, fyrir löngu, verið fullnægt
og aðrar komið í þeirra stað, því
barátta verkalýðsins er engum
takmörkum háð, þar sem lýðræði
og frelsi ríkir. Þess vegna mun
og íslenzkur verkalýður enn í
dag, setja fram sínar kröfur og
mótmæla ýmsum aðgerðum rík-
isvaldsins.
ÞEIR LOFUÐU MIKLU
Það ár, sem nú er liðið, síðan
verkalýðurinn fór sína síðustu
hópgöngu, hefur orðið örlagaríkt
í íslenzku þjóðlífi. Eftir alþingis-
kosningarnar 24. júní fengu
kommúnistar, sem nú ráða heild-
arsamtökum verkalýðsins, að-
stöðu til þess að verða mestu ráð-
andi í ríkisstjórninni, enda að at-
kvæðamagni stærsti stjórnar-
flokkurinn.
Þess hefði því mátt vænta, að
mörgum þýðingarmestu kröfum
verkalýðsins frá síðasta ári væri
þegar fullnægt og að hann gæti
nú, — eftir 10 mánaða stjórnar-
störf og senn 200 daga þinghald,
undir forystu stjórnar „hinna
vinnandi stétta“ — fagnað betri
lífskjörum og þyrfti eigi að ör-
vænta um hag sinn.
Engin íslenzk ríkisstjórn hafði
líka lofað jafnmiklu og mun
stænsti stjórnarflokkurinn eiga
þar bróður-hlutann. Með þeim
loforðum fékk verkalýðurinn fyr
irheit um það, að mörgum hags-
munamálum hans yrði fullnægt,
cnda þótt staðreyndirnar sýni
annað.
VERKALÝÐURINN KRAFÐIST
RAUNHÆFRA AÐGERÐA
Í EFNAHAGSMÁLUNUM
Það er að vonum, að verka-
lýðurinn hugleiði kjör sín á
líðandi stundu, því þau hljóta
fyrst og fremst að móta kröfur
hans í dag. En hann gerir sér þá
einnig grein fyrir því, hvernig
likisstjórnin hefur orðið við
fyrri kröfum hans, ekki sízt i
þeim málum, sem hann varðar
mestu, svo sem efnahagsmálun-
um. Þar hefur verkalýðurinn áð-
ur krafizt raunhæfra úrbóta, því
honum var fyrir löngu orðið
ljóst, að það ástand, sem í þeim
málum hefur skapazt, með vax-
andi verðbólgu og síhækkandi
styrkjum til útflutningsfram-
leiðslunnar hlaut að stefna til
fjárhagslegs öngþveitis og gera að
engu gjaldþol landsmanna.
ÁHRIFUM GENGISLAGANNA
SPILLT
Síðustu 15 árin hafa efnahags-
málin oft verið rsedd á Alþingi
og margar ríkisstjórnir leitað
ráða til úrbóta.
Af þeim tillögum, sem þar hafa
komið fram voru gengislögin frá
1950 einna þýðingarmest. Enda
þótt með þeim lögum væri
ekki nægilega fullnægt þörf báta-
útvegsins, var stigið raunhæft
spor til þess, að tryggja efnahags-
og atvinnulíf þjóðarinnar, án
þess, að skerða um of kjör laun-
þega. Hefur sú kjaraskerðing
líka orðið miklu meiri með þeirri
verðþenslu og niðurgreiðslum,
sem síðar varð, eftir að áhrif
gengislaganna voru gerð að engu,
af þeim forystumönnum innan
verkalýðssamtakanna, sem eru
aðalstuðningsmenn núverandi
ríkisstjórnar.
Vorið 1951 var hafinn áróður
fyrir hækkandi vísitölu, síðan
hefur verðþenslan haldið áfram,
en þó orðið mest eftir verkfallið,
sem hófst 18. marz 1955.
Flestum mun nú orðið Ijóst, að
með því verkfalli hafi ekki orð-
ið raunhæfar kjarabætur fyrir
verkalýðinn, nema síður sé,
enda til þess stofnað í öðium til-
gangi, sem sé þeim, að bæta að-
stöðu kommúnista á skákborði
stjórnmálanna og þar með, að
greiða veg þeirri helstefnu, sem
þeir reka, að undirlagi alþjóða-
kommúnismans.
RÍKISSTJÓRNIN LOFAR
RAUNHÆFUM AÐGERÐUM
Meðal hinna mörgu loforða
ríkisstjórnarinnar voru raunhæf-
ar aðgerðir í efnahagsmálunum
og til þess að tryggja það, að
hlutur verkalýðsins yrði með
þeim ekki um of skertur, var
forseta Alþýðusambandsins falið
þýðingarmilcið hlutverk.
Hinn 28. ágúst var þjóðinni til-
kynnt, að nú skyldu efnahags-
málin örugglega ieyst, með nýj-
um leiðum og verðþenslan þar
með stöðvuð. En til þess þyrfti
stjórnin fyrst að fá 4 mánaða
vinnufrið og dýra aðstoð færustu
erlendra hagfræðinga. Á meðan
skyldi vísitalan stöðvuð með
bráðabirgðalögum og a.m.k. 6
vísitölustig tekin af launþegum
og var þar með eitt þýðingar-
mesta ákvæðið i kjarasamningum
verkalýðsfélaganna gert að engu
án þeirra samþykkis.
Enda þótt mörgum launþegum
hafi þótt anda köldu frá forseta
Alþýðusambandsins og sumir
þeirra hafi átt erfitt með að skilja
það samkomulag við verkalýðs-
félögin, sem forsætisráðherra til-
kynnti í sinni dularfullu útvarps
ræðu, munu þó flestir hafa viljað
við una, ef hér væri brotið í blað
til raunhæfra aðgerða í efnahags-
málunum og verðþenslan loks
stöðvuð. i
STABREYNDIRNAR TALA
Engin verkföll, alger vinnu.
friður og að sjálfsögðu engar
kauphækkanir átti að verða kjöl-
festa stjórnarinnar og fyrsta spor
ið til raunhæfra aðgerða í efna-
hagsmálunum.
Á þeim 8 mánuðum, sem síðan
eru liðnir hafa, að minnsta kosti
7 stéttir fengið kauphækkanir,
sem nema frá 7—30%, og boðuð
og framkvæmd verkföll eru orð-
in 5. Flestar eru kauphækkanirn-
ar gerðar fyrir bein áhrif ríkis.
stjórnarinnar og 30% hækkunin
víst einsdæmi í veraldarsögunni,
þar sem ríkisstjórnin staðfestir,
að einni hæstlaunuðu stétt þjóð-
arinnar sé greiddur stór hluti
launa sinna í erlendum gjald-
eyri, þótt búsett sé í landinu
sjálfu, eða er stjórnin að greiða
fyrir fjárflótta úr landi?
En hver var svo hin marglof-
aða nýja raunhæfa lausn í efna-
hagsmálunum?
Nýr 16% gjaldeyrisskattur á
nær allan innflutning, sem er
raunveruleg gengislækkun, og
8—80% útflutningssjóðsgjald á
innfluttar vörur. Sérskattur á
flestar vátryggingar, farseðla og
ferðagjaldeyri, auk 10% viðauka-
skatts á nefnda skatta. Hinir
nýju skattar eru áætlaðir yfir
250 millj. á ári, eða 7.815 krónur
á hverja 5 manna fjölskyldu.
Þannig varð þá hin marglofaða
raunhæfa lausn ríkisstjórnarinn-
ar í efnahagsmálunum. Slík
stefna samrýmist ekki kröfum
verkalýðsins.
Sverrir M. Gíslason formaður
Sveinafélags prentmyndasmiða
8 stnnda vinna ætti að nægja
AF MÁLEFNUM verkalýðsins
eru launakjörin oftast efst á
baugi. Ef 2 menn hittast úr ólík-
um launþegastéttum er oftast um
ræðuefnið, hvað er kaupið? hver
er vinnutíminn? er mikil eftir-
vinna? Þessar spurningar þekkir
launþeginn orðið vel. Athugum
nú síðustu orðin: er mikil eftir-
vinna?
Ef maður ræður sig í vinnu, er
ávallt spurt: Er eftirvinna?
Eru kjör launþegans það léleg,
að hann geti ekki lifað af 8
stunda vinnu?
Er það lífsnauðsyn fyrir verka-
manninn að hafa eftirvinnu?
Þessu verður því miður að svara,
að ef ekki væri eftirvinna hjá
sumum stéttum, gerði fjölskyldu-
maður ekki betur en að lifa. Þetta
þarf að bæta og það sem fyrst.
Kjör launþegans þurfa að vera
þannig að um eftirvinnu eigi ekki
að vera að ræða. Af 8 stunda
vinnu á launþeginn að getað lifað
mannsæmandi lífi og þar að auki
lagt til hliðar til elliáranna, því
ekki mun svo um hnútana búið
að verkamenn fái lífeyri, þegar
Sverrir Gíslason
þeir verða óvinnufærir. Krafan
er því: lífssæmandi kjör fyrir
8 stunda vinnu og 5 daga vinnu-
viku, frí sunnudag og laugardag.
Um síðara atriðið munu ekki
allir sammála. Það heyrist oft
meðal launþega: látum vinnu-
tímann vera óbreyttan, reynum
heldur að fá fleiri krónur. Rök-
semdir þær, sem þeir menn
bera fyrir sig, sem þessu vilja
halda fram, en það eru aðallega
eldri menn, eru þessar: Hvað eig-
um við að gera með öll þessi frí?
Við hvílum okkur á sunnudögum
og það er nóg, hvað eigum við
að gera með laugardagana? Okk-
ur myndi bara leiðast að liggja
heima í 2 daga. Og annað vanda-
málið er hvernig æskan myndi
nota þessi frí, myndi ekki skapast
meiri óregla meðal æskunnar?
Svona hugleiðingar hafa komið
fram. Það er eins og hin eldri
kynslóð vantreysti æskulýðnum
og álíti að dægradvöl, sem æskan
aðhyllist sé aðeins að finna við
glasaglamur og sígarettureyk.
En þarna er einmitt tækifæri
æskunnar til að kynnast listum,
íþróttum og öðrum góðum mál-
efnum.
Oft er rætt um bil það, sem er
á milli iðnfaglærða mannsins og
hins ófaglærða, hvað kjör hins
fyrrnefnda séu betri. Vissulega
er ég á sama máli og þeir, sem
halda því fram að bilið sé nokkuð
mikið og ætti verkamaðurinn að
fá einhverja leiðréttingu á þessu.
Og er ekki tækifærið einmitt nú
að fá einhverja leiðréttingu á
þessu og öðrum misbrestum, þar
sem sú ríkisstjórn, sem nú sit-
ur að völdum telur sig þangað
komna einmitt fyrir tilstyrk
hinna lægst launuðu? Væri nokk-
uð úr vegi að þeir krefðu þá um
annað en kaupbindingu og hækk-
andi vöruverð? Eða voru það lof-
orðin, sem þeir gáfu að á þjóðina
yrðu lagðir milljónaskattar og
að launþeginn þyrfti þar að bera
þyngstu byrðarnar?
Vissulega voru loforðin fegri,
það mun launþegum enn í fersku
minni.
Þetta kjörtímabil skyldi verða
blómaskeið þeirra. Kaupmáttur-
inn skyldi hækka, og verkamað-
urinn skyldi fá bættan aðbúnað.
Svo mörg voru þau fögru orð.
En hver er reyndin? Þessu geta
allir launþegar svarað á einn veg.
Kaupmáttur okkar hefur rýrnað
svo um munar, og er það nokk-
urn veginn víst að fjölskyldu-
maður með 3—4 börn á fram-
færi þarf nú 150—200 kr. meira
á viku en fyrir valdatöku nú-
verandi ríkisstjórnar og mun
ekki ofsagt.
Hvað lengi geta forustumenn
verkalýðsfélaganna, sem munu
vera fylgjandi núverandi rikis-
stjórn, haldið þeirri sjálfsögðu
kröfu niðri, að ríkisstjórnin
verði látin segja af sér?.
Friðleifur I. Friðriksson formaður Þróttar
Uodon yfirróðom kommúnista
í DAG á hátíðisdegi verkalýðs-
samtakanna, er ástæða til að allir
launþegar á íslandi, gefi sér tíma
til að athuga hver séu stærstu
hagsmunamál hinna vinnandi
stétta um þessar mundir.
Að sjálfsögðu ber þá fyrst að
minna á að verkalýðssamtökin
eiga eðli sínu samkvæmt að vera
ópólitísk hagsmunasamtök laun-
þeganna, hvar í stétt sem þeir
standa, og hvað sem stjómmála-
skoðunum einstaklinganna, hvers
um sig líður. Einfaldlega vegna
þess að hagsmunir fólksins í
hverju stéttarfélagi fyrir sig, eru
þeir sömu, hvar í flokki sem það
stendur.
En þó að þetta eigi að vera
svona, og væri sjálfsagt öllum
fyrir beztu að það gæti verið það,
þá er þó langt frá að svo sé. Arm-
ar pólitísku flokkanna hafa fyrir
löngu teygt sig inn í stéttasam-
tökin, og það svo að nú má heita
að varla sé til svo lítilfjörlegt
mál, að pólitísk afstaða manna
hafi ekki meiri eða minni áhrif á
gang þess. Og nú í seinni tíð
verðum við að horfa upp á það, æ
ofan í æ, að hagsmunir verka-
lýðsins eru látnir víkja fyrir
pólitískum hagsmunum eins eða
fleiri flokka. Þetta er í dag eitt
versta meinið í verkalýðssamtök-
unum, og því eitt af stærstu hags-
munamálum þeirra að uppræta
það sem fyrst.
Þó allir stjórnmálaflokkarnir
eigi meiri eða minni hlut í þess-
ari óheillaþróun, þá eiga þó
kommúnistar langmesta sök
á hvernig þessum málum er nú
komið. Þegar þeir eiga ekki að-
ild að ríkisstjóm, halda þeir uppi
innan verkalýðssamtakanna
linnulausum áróðri gegn viðkom-
andi stjómarflokkum hverju
sinni, og snúast gegn öllum ráð-
stöfunum, sem miða að því að
halda jafnvægi í atvinnu- og
efnahagsmálum, — alveg án til-
lits til þess hvort það er já- eða
neikvætt fyrir launþegana
hverju sinni.
Öll þeirra barátta í verkalýðs-
hreyfingunni miðast við það eitt
að skapa flokki þeirra valdaað-
stöðu í þjóðfélaginu, og til þess
hika þeir ekki við að beita verka-
lýðsfélögunum til pólitískra verk-
falla ef með þarf að þeirra áliti,
og er þar skemmst að minnast
verkfallanna, sem þeir stofnuðu
til í marz 1955 og stóðu í 6 vikur.
Með því tókst kommúnistum að
brjóta niður það jafnvægi í efna-
hagsmálunum, sem ríkt hafði í
2% ár, í tíð fyrrverandi ríkis-
stjórnar, og hleypa af stað að
Friðleifur I. Friðriksson
nýju, öldu verðbólgu og dýrtíðar,
sem þeir svo notuðu sér til árása
á ríkisstjórnina.
Með þessum og þvílíkum vinnu-
brögðum tókst kommúnistum svo
að brjótast til valda í allsherjar-
samtökum verkalýðsins, Alþýðu-
sambandi íslands, að vísu með
mjög naumum meirihluta og illa
fengnum, en sem nægði þeim þó
til að beita þessu höfuðvígi ís-
lenzkra launþega fyrir sig í síð-
ustu alþingiskosningum, með
þeim afleiðingum, að kommúnist-
um var sköpuð aðstaða til að
komast í ríkisstjórn og ráða
mestu um störf og stefnu núver-
andi ríkisstjórnar.
Og nú hefði mátt ætla eftir
fyrri ræðum og ritum kommún-
ista, um verkalýðsmál, að með
valdatöku þeirra í ríkisstjórn-
inni, risi upp sannkölluð gullöld,
og velmegun á öllum sviðum fyr-
ir launþegana í landinu.
Sízt af öllu hefði verkalýður-
inn viljað trúa því að óreyndu,
að það yrði eitt af fyrstu verkum
kommanna í ríkisstjórn að binda
kaupgjaldsvísitöluna með lögum,
og hafa af launþegunum 6 vísi-
tölustig, og þar með allan árang-
ur verkamanna af 6 vikna verk-
falli 1955.
Einar Olgeirsson sagði á Al-
þingi 1947, að með vísitölubind-
ingu væri verið að „stela stórum
hluta af launum allra launþega
í Iandinu.“ . . .og um sama leyti
gerði Dagsbrún, sem kommúnist-
ar réðu og ráða enn, ályktun um
að vísitölubinding væri „ósvifin
kauplækkunarárás“. — — En
munurinn er einfaldlega sá, að þá
áttu kommúnistar ekki sæti i rík-
Frh. á bls. 14.