Morgunblaðið - 10.05.1957, Blaðsíða 6

6
MORGTJNBLAÐIÐ
FSstudagur 10. maí 1957
Ósamkomuiag meðal
veldur stjórnarkreppu
STJÓRNAEKREPPA er nú á
Ítalíu, því að á mánudaginn
sagði Giuseppe Saragat, foringi
sósíaldemókrata sig úr stjórn-
inni. Sá Antonio Segni, forsætis-
ráðherra, þá ekki annað ráð en
að leggja lausnarbeiðni sína fyr-
ir Gronchi forseta. Er nú mikil
óvissa um stjórnarmyndun, því
að ekki virðist hægt að fá sam-
starfshæfan meirihluta á þingi.
★
Stjórn Segnis hefur setið við
völd í nærri tvö ár, eða frá því
í júlí 1955. Segni er í vinstra
armi Kristilega lýðræðisflokks-
ins og tók hann þá við stjórnar-
forustu af Mario Scelba, sem er
í hægra armi sama flokks. Þá var
mikið um það rætt að hinn
vinstrisinnaði Sósíalistaflokkur
Nennis yrði aðili að nýrri stjórn
og bauð Segni honum samstarf,
ef hann vildi slíta samvinnu við
kommúnista. En Nenni hafnaði
því skilyrði.
Stjórnin var því mynduð með
stuðningi hinna fjögurra mið-
flokka (quadripartito), Kristi-
lega flokksins, Frjálslynda flokks
ins, Lýðveldisflokksins og Sósíal-
demokrataflokksins. Störf henn-
ar hafa einkum einkennzt af því,
að meiri áherzla hefir verið lögð
á það en nokkru sinni áður að
bæta kjör hinna fátæku leiguliða
á S-Ítalíu, Sikiley og Sardiníu.
Enda er Segni forsætisfáðherra,
Sardiníumaður og hefur um
langt árabil verið fremsti bar-
áttumaður fyrir bættum kjörum
bænda. Virðist árangur stjórnar-
stefnunnar vera góður og mun
Segni hafa vonað að stjórn hans
fengi að sitja föst í sessi og vinna
að þessum málum, þar til kosn-
ingar eiga að fara fram næsta
sumar.
¥
Ástæðurnar til falls stjóm-
arinnar eru margvíslegar, en
helztar eru:
1) Óróinn í Sósíalistaflokknum
og löngun hans til að nota nú
tækifærið og taka við hinu hrynj
andi fylgi kommúnista og
2) gagnrýnin á stefnu Martinos
ráðherra í utanríkismálum, eink-
um Súez-málinu.
RÆTT UM SAMEININGU
SÓSÍALISTA
Á Ífklíu hafa verið starfandi
tveir flokkar sósíalista, sem
venjulega hafa verið kenndir við
foringja þeirra, hinir hægri sinn-
uðu, sem nefndir háfa verið
Saragat-sósíalistar eða sósíal-
demókratar, og hinir vinstri
sinnuðu, sem nefndir hafa verið
Nenni-sósíalistar.
Margir í hópi ítalskra sósíal-
ista hafa álitið það mikla dreif-
ingu á kröftum, að fylgismenn
þessarar stefnu skiptust svo í tvo
hópa. Hefur oft verið rætt um
sameiningu, en hún jafnan strand
að á viðhorfinu til kommúnista.
Var svo komið um tíma (1950),
að Nenni lýsti yfir fullkomnu
samstarfi við kommúnista. Slógu
þeir algerlega saman reitum sín-
um í sveitastjórnarkosningum og,
í verkalýðsfélögum. Auk þess er"
enginn vafi á því, að stór hópur
hreinræktaðra línu-kommúnista
gengu í Nenni-flokkinn, til að
tryggja völd sín þar. Er það hinn
svonefndi Pajetta-armur.
Saragat-sósíalistarnir hafa lýst
þvx yfir, að meðan Nenni starfar
með kommúnistum sé sameining
flokkarma útilokuð.
FYLGISHRUN KOMMÚNISTA
En á síðasta ári gerðust þeir
atburðir, sem hafa fjarlægt
Nenni kommúnistum. Fyrst var
það ræða Krúsjeffs á 20. flokks-
þinginu, sem olli því að Nenni
fordæmdi afskipti Moskvu-valds-
ins af ítölskum stjórnmálum. En
fyrst flóði þó út af, þegar Rússar
bældu ungverksu frelsisbarátt-
una niður með vopnavaldi. Þeir
ægilegu atburðir höfðu mikil
áhrif á Ítalíu. Þeir höfðu einnig
mikil persóhuleg áhrif á Nenni,
sem á nýjársdag endursendi Rúss
um heiðursskjal um Stalinverð-
laun og gaf verðlauna-fjárhæð-
ina til hjálpar bágstöddum.
Nú virtist sem helzta þröskuldi
væri rutt úr vegi fyrir samein-
ingu sósíalistaflokksins. Nenni
var reiðubúinn til að afneita öllu
samstafi við kommúnista. En á
flokksþingi vinstri-sósíalistanna í
marz sl. sást hver tök kommún-
istar höfðu enn í flokksstjórn-
inni. Þá skeði sá atburður, að
vinir kommúnista í flokknum
sviptu Nenni meirihlutavaldi í
miðstjórninni. Eftir það voru hiri
Matteotti girnist hið flýjandf
fylgi kommúnista.
um sósíalistaflokknum ekki gerð
nein sérstök tilboð um samein.
ingu.
DEILA SARAGATS OG
MATTEOTTIS
í Saragat-sósíalistaflokknum
hafa einnig verið væringar út af
þessu sameiningarmáli. Saragat
hefur enn sem fyrr gert það að
sósíalista
á Ítalíu
algeru skilyrði fyrir sameiningu,
að Nenni-sósíalistar slíti öllu
samneyti við kommúnista og virt
ist málið þar með komið í strand.
En önnur öfl í flokknum, eink
um undir forustu Matteotti,
hafa bent á að sérstakt ástand
geri nú nauðsynlegt að slaka
nokkuð á þeim kröfum. Það
sem Matteotti leggur áherzlu
á, er <sð kommúnistar hafa
tapað geysimiklu fylgi vegna
atburðanna í Ungverjalandi.
Er áli:,ið að fylgishrun þeirra
nemi 20—30%.
Nú segir Matteotti, að brýn
nauðsyn sé, að sósialistaflokk
arnir sameinist til þess að
taka við hinu hrunda fylgi
kommúnista. Þetta hefúr hann
talið að gæti ekki beðið, vegna
þess að kommúnistar séu nú
að endurskipuleggja lið sitt og
síðasta hálfan mánuð hafa
þeir efnt til stórfelldari áróð-
Saragat að lesa flokksblað sitt
Paese Sera.
urssóknar en nokkru sinni
fyrr, til að vinna tapað fylgi.
Matteotti hefir verið ritari
hægri-Jafnaðarmannaflokksins,
en til að leggja áherzlu á það,
hve baráttan um hina frásnúnu
kommúnista er brýn, sagði hann
fyrir nokkrum dögum af sér rit-
arastarfinu. Er nú allt sem bend-
ir til þess að meirihluti flokks-
stjórnarinnar hafi þá gengið í
lið með Matteotti og Saragat hafi
þar af leiðandi verið knúinn til
að segja sig úr ríkisstjórn.
UTANRÍKISSTEFNA
MARTINOS
Önnur ástæða fyrir stjórnarslit
unum er vafalaust óánægja ým-
issa í Kristilega lýðræðisflokkn-
um með utanrríkisstefnu Martin-
os utanríkisráðherra, sem er einn
foringi Frjálslynda flokksins.
Hann hefur fylgt Bretum og
Frökkum að málum í Súez-deil-
unni, en fjölmargir ftalir eru
þeirrar skoðunar, að stefna
Bandaríkjanna í Súez-málinu
hafi verið skynsamlegri.
Óvíst er, hvernig til tekst me3
stjórnarmyndun. Talað er um
að Kristilegi flokkurinn myndi
minnihlutastjórn, sem verði við
völd fram til kosninga. En má-
ske verður kosningum flýtt, enda
mun það vera ósk Saragat-sósíal-
istanna. Þ. Th.
StóreigiMskœtturmn eugin roun-
hæf luusn á því vundumáii, sem
honum er ætlað uð leysa
ÞEIR Ólafur Björnsson og Jóhann Hafstein, sem eru í minnihluta
fjárhagsnefndar Neðri deildar í umræðum um frv. til laga
um stóreignir skiluðu við 2. umr. málsins svofelldu nefndaráliti.
„Megintilgangur frv. þess, er
hér liggur fyrir, er sá að afla
fjár til veðdeildar Búnaðarbanka
fslands og Byggingarsjóðs ríkis-
ins. Okkur er fyllilega ljós nauð-
syn þess, að þessum stofnunum
sé útvegað aukið fjármagn, en
hins vegar lítum við svo á, að
skattaálagning sú, sem gert er
ráð fyrir í frv., muni skapa svo
alvarleg vandamál í atvinnulífi
landsmanna, að óaðgengilegt sé
með öllu að fallast á hana í þeirri
mynd, sem hún nú liggur fyrir.
Það er alkunna, að mestallur
atvinnurekstur landsmanna á nú
við mjög mikinn skort rekstrar-
fjár að etja. Er sýnilegt, að
rekstrarfjárskorturinn hlýtur að
fara vaxandi í næstu framtíð,
shrifar úr
daglega lífinu
Iviðtali sem birtist hér í blað-
inu fyrir nokkru við Örn
Johnson leggur hann á það mikla
áherzlu hve nauðsynlegt sé að
reisa fulkomin hótel hér á landi
Segir hann að byggja verði ofan
á þann grundvöll sem þegar er
fenginn. Gott sé og mikilvægt
að fá mikinn og fullkominn flug-
vélakost inn í landið, en hitt sé
líka bráðnauðsynlegt, að geta
vel og veglega á móti ferðamönn-
um tekið.
Hví er ekki átakið
. gert?
HÉR talar reyndur ferðamála-
maður sem hefir það að
lífsstarfi sínu að sjá hag ferða-
manna sem bezt borgið. Hann
grípur hér á hinu mikla vanda-
máli að hér eru allt of fá hótel,
gistirúm litlu færri en var fyrir
nær þremur tugum ára þegar
Hótel Borg var byggð. ísland
hefir alveg heltzt úr lestinni.
Aðrar þjóðir hafa reist hvert
skýskafahóitelið á fætur öðru.
Við höfum ekkert gert. Flug-
félög okkar, skipafélög, veitinga-
hús eiga afkomu sína að miklu
leyti undir erlendum ferða-
mönnum. Hér starfa opinberar
ferðamálanefndir og æ bætast
nýjar ferðaskrifstofur í hópinn,
— en aðalatriðið er vanrækt.
fsland verður aldrei ferðamanna-
land nema hér séu til gististaðir
fyrir ferðamennina, Ferðamála-
félag fslands mun hafa undan-
farið átt viðræður við samgöngu-
málaráðuneytið um hótelbygg-
ingarmál, en svipaðar viðræður
hafa reyndar staðið árum sam-
an. Nú starfa hér í landinu mjög
fjársterk félög, svo sem skipa-
félögin og fltxgfélögin, auk veit-
ingahúsanna, sem ekki yrði
skotaskuld úr því að reisa í
sameiningu stórt, nýtízku hótel.
En einhves staðar stendur allt
fast. Leyfin vantar.
Og þó kostar eitt hótel og full-
komið mun minna í erlendum
gjaldeyri en einn einasti togari.
En á meðan fregna erlendir
menn með fullar pyngjur fjár,
að hér séu gistirúm lélegri en í
nokkru öðru landi. Þeir fara
heldur til Norður-Noregs, og
Norðmenn verða stórum ríkari
af gjaldeyristekjum, meðan fram-
hjá íslandi er gengið.
Tilbreyting á sumri.
NÚ hefir fegurðarsamkeppnin
verið auglýst í júní. Vel er,
að forráðamenn hennar hafa
komið í veg fyrir þá lönguvit-
leysu, sem í þeim málum ríkti
í fyrra, að kjósa tvær fegurðar-
drottningar, með þeim afleið-
ingum að enginn vissi raunveru-
lega hvor þeirra var fegurðar-
drottning íslands.
Nú er sett undir þann leka.
Þeir félagarnir, sem að fegurðar-
samkeppninni standa, eru ötulir
menn og smekkmenn góðir.
Mönnum er nú að verða Ijóst, að
fegurðarsamkeppninni er ekkert
kjánafyrirbrigði, sem aðeins ber
að hlæja að, og hafa í flimting-
um, heldur kærkominn atburð-
ur og dægrastytting á nýbyrjuðu
sumri. Fallegar stúlkur vekja
ávallt athygli, og í sjálfu sér er
hvorki óskynsamlegra eða ó-
viðurkvæmilegra að efna til
keppni meðal, þeirra sem raun-
ar er aðallega sýning, en t.d. í
íþróttum.
Fyrstu árin átti fegurðar-
samkeppnin erfitt uppdráttar,
og við borð lá að stúlkur
fengjust ekki til þess að taka
þátt í henni, þrátt fyrir það, að
um áratugi hafa slíkar keppnir
tíðkazt með öðrum þjóðum. Nú
er fegurðarsamkeppnin aftur á
móti orðin vinsæl og viðurkennd
hér á landi, og stúlkurnar taka
hana sem sjálfsagðan hlut, sem
sjá má m.a. af þvi að 6 hafa
þegar rætt við forráðamennina
um væntanlega þátttöku.
Merk kona.
UNDANFARIÐ hafa blöð og
og útvarp skýrt frá heim-
sókn einnar merkustu konu ver-
aldar hingað til lands. Það er
Helen Keller. Um hana hefir
svo verið komizt að orði að hún
væri sjólf raunverulegt krafta-
verk. Líf hennar og barátta
hefir verið svo hetjulegt að með
eindæmum er. Hún er sígilt
dæmi um það hvernig trú, von
og hugrekki, ásamt fádæma
viljastyrk, getur gert það ómögu-
lega mögulegt. Hún er dæmið
um sigur sálarinnar.
í kvöld flytur þessi merka
kona erindi í Hóskólanum um
ævi sína og starf. Vafalaust
geta þeir sem að málum blindra
móllausra vinna eða eru aðstand-
endur þeirra, sótt uppörvun og
hughreystingu í orð þessarar nær
áttræðu konu.
enda þótt ekki yrSi um nelna
nýja skattaálagningu að ræða af
því tagi, sem frv. gerir ráð fyrir.
Veldur því fyrirsjáanleg hækkun
framleiðslukostnaðar, svo sem
kaupgjalds, auk þess sem bank-
arnir eiga í vaxandi mæli við
örðugleika að etja að því er
snertir fullnægingu eftirspurn-
ar atvinnurekstrarins eftir rekstr
arfé, þar sem sparifjármyndun
hefur farið minnkandi. Ef það á
að bætast við þá stórfelldu
örðugleika, sem atvinnuvegirnir
eiga nú við að stríða um öflun
rekstrarfjár, að þeim sé gert að
greiða 8 millj. kr. árlega í af-
borgun af stóreignaskatti auk
vaxta, er sýnt, að fjöldi fyrir-
tækja hlýtur að öllu óbreyttu að
komast í greiðsluþrot, og fer ekki
hjá því, að þær truflanir, sem af
því hlyti að leiða í atvinnurekstr-
inum, hafa í för með sér tilfinn-
anlegan atvinnumissi fyrir það
fólk, er hjá fyrirtækjum þeim
starfar, er harðast verða úti af
völdum skattsins.
Engin grein er fyrir því gerð
í frv., hvernig þetta vandamál
eigi að leysa, og vekur það furðu
okkar, því að með ólíkindum má
-telja, að ríkisstjórninni sé það
ekki ljóst.
Vandkvæði þau, sem á því eru
að útvega fjármagn til íbúðar-
húsabygginga í sveitum og við
sjávarsíðuna og til veðdeildar
Búnaðarbankans, eru aðeins eirm
þáttur þess fjármagnsskorts, sem
þjóðin á nú við að etja og öðru
fremur á rót sína að rekja til
þeirOr minnkunar sparifjár-
myndunar, sem átt hefur sér stað,
síðan nýrri verðbólguöldu var
ýtt af stað með verkföllunum
vorið 1955. Að okkar áliti er sú
leið eins vænleg til þess að leysa
þetta vandamál, að komið verði
á því jafnvægi í efnahagsmálum
þjóðarinnar, að frjáls sparifjár-
myndun vaxi svo, að hún verði
eigi minni en á árunum 1953—54.
Hitt er að okkar áliti síður en
svo lausn á þessu máli, þótt lagð-
ur sé skattur á eignir, sem nær
eingöngu eru bundnar í atvinnu-
rekstri. Með tilliti til rekstrar-
fjárskorts atvinnuveganna hlýt-
ur sú leið aðeins að skapa ný
vandamál, sem stjórnarvöld
landsins verða með einhverju
móti að finna lausn á, ef forða
á stórfelldu atvinnutjóni fyrir
fjölda launafólks. Lánsfjárvanda-
Framh. á bls. 15.