Morgunblaðið - 16.05.1957, Síða 1

/
20 síður
44. árgangur
108. tbl. — Fimmtudagur 16. maí 1957.
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Danska stjórnin baðst
lausnar í gær
Búizt við erfiðleikum við
myndun nýrrar stjórnar
Kaupmannahöfn, 15. maí. Einkaskeyti til Mbl. frá Reuter-NTB.
H C. HANSEN forsætis- og utanríkisráðherra Dana gekk í kvöld
á fund konungs og lagði fram lausnarbeiðni fyrir sig og ráðuneyti
sitt. Konungurinn mun kalla saman leiðtoga stjórnmálaflokkanna
á morgun (fimmtudag) kl. 2 eftir dönskum tíma og ræða við þá
um myndun nýrrar stjórnar, og hverjum beri að fela hana.
Það kom engum á óvart eftir
úrslit kosninganna í gær, að Han-
sen skyldi biðjast lausnar. Stjórn
hans hafði ekki lengur að baki
sér þingmeirihlutann. Hins veg-
ar þótti þetta koma á nokkuð
óhentugum tíma, þar eð fyrir
dyrum stendur in opinbera
heimsókn Elizabetar Bretadrottn
ingar og Filippusar manns henn-
ar. Er talið, að vart verði átt við
nýja stjórnarmyndun fyrr en að
ÚBSLIT dönsku kosninganna
i gær urðu sem hér segir (töl-
urnar í svigum eru úr síðustu
kosningum):
lafnaðarmenn 70 þingm. (74)
Róttækir 14 (14)
íhaldsmenn 30 (30)
Vinstriflokkurinn 45 (42)
Retsforbundet 9 (6)
Kommúnistar 6 (8)
Slésvíkurflokkurinn 1.
Eftir er að kjósa fjóra þing-
menn frá Færeyjum og Græn-
landi, en þeir hafa ekki áhrif
i stjórnarmyndun.
heimsókninni lokinni, en ráð-
stefna konungs á morgun mun að
líkindum skera úr um það.
Elizabet drottning og maður
hennar koma til Danmerkur
þriðjudaginn 21. maí og fara aft-
ur heimleiðis tveimur dögum síð-
ar.
H. C. Hansen átti tvo stutta
fundi við konunginn í dag, hinn
fyrri kl. 11 f. h. eftir að hann
hafði rætt um afleiðingar kosn-
inganna við leiðtoga Jafnaðar-
mannaflokksins og lagt fram
sjónarmið sin, hinn síðari kl. 5
e. h. og stóð sá fundur aðeins
stundarfjórðung.
Eftir að forsætisráðherrann
hafði lagt fram lausnarbeiðnina
tjáði hann fréttamönnum, að úr-
slit kosninganna mundu torvelda
mjög stjórnarmyndun. — Hann
kvaðst ekki geta markað það af
ummælum leiðtoga hinna flokk-
anna, eftir að þeir vissu um úr-
slit kosninganna, hvaða afstöðu
eða stefnu þeir mundu taka. Þess
vegna hefði hann ekki getað gef-
ið konunginum neinar ákveðnar
leiðbeiningar varðandi sjálfa
stjórnarmyndunina. Hann hefði
einungis lagt fram lausnarbeiðn-
ina og ráðlagt konungi að fá
fram sjónarmið allra flokka um
framtíðina.
1 hinni opinberu tilkynningu,
sem ritari ríkisstjórnarinnar
scndi út eftir að lausnarbeiðnin
hafði verið lögð fram, er ekki
minnzt á það, að konungur hafi
beðið stjórn Hansens að sitja
áfram þar til ný stjórn hefur
verið mynduð. Það hefur þó ekki
í för með sér, að landið verði
stjórnlaust þennan tíma, því í
15. grein dönsku stjórnarskrár-
innar stendur skýrum stöfum, að
stjórn sem biðst lausnar sitji
áfram þar til ný stjórn er mynd-
uð. Sumir eru þeirrar skoðunar,
að stjórnarmyndunin kunni að
taka margar vikur.
Erlk Eriksen foringt Vinstriflokksins greiðir atkvæði.
Fréttaritari Morgunblaðsins í
Kaupmannahöfn símar í kvöld,
að væntanlega muni Vinstri-
flokkurinn mynda stjórn með
Ihaldsflokknum og e. t. v. Rets-
forbundet. Ef svo færi hefði
stjórnin 84 atkvæði í þinginu
eins og jafnaðarmenn og rót-
tækir, og verði þá kommúnist-
arnir sex oddamenn.
I kosningunum urðu ýmis und-
arleg viðvik. Þrátt fyrir það að
Retsforbundet vann 3 þingsæti
féll leiðtogi flokksins, Starcke,
nema því aðeins að persónuleg
atkvæði bjargi honum eða hann
fái sætið, sem kona hans vann
í öruggu kjördæmi. Eiginkonur
núverandi og tilvonandi ráð-
herra eru sagðar vera í miklum
vanda, þar sem er væntanleg
heimsókn Bretadrottningar. Það
verður að fara að panta sam-
kvæmiskjólana, en enginn veit
með vissu, hver verður ráðherra
á þriðjudaginn. Sumar hinna
tignu kvenna eru þess vegna
fylgjandi því, að stjórnarskiptum
verði frestað fram yfir heim
sóknina.
★ Neðri deild brezka þingsins
hóf í dag umræður um stefnu
ríkisstjórnarinnar og munu þær
standa í 2 daga. Geitskell, foringi
Verkamannaflokksins, veittist
mjög að stjórninni fyrir stefnu
hennar í málum við austanvert
Miðjarðarhaf og framkvæmd
bennar. Kvað hann Breta bæði
hafa tapa ðstórfé og virðingu um
heimsins á innrás sinni í Egypta-
land, en Egypta farið með sigur
af hólmi. Macmillan forsætisráð-
herra varð fyrir svörum og kvað
það verða ljósara með hverjum
degi sem liði, að innrásin í
Egyptaland hefði verið tímabær
og skynsamleg. Bretar væru eft-
ir sem áður stórveldi og mundu
halda áfram að vera það, sagði
Macmillan.
H. C. Hansen og frú hans heilsa upp á kosninga-fulltrúana ettíc
að þau hafa greitt atkvæði.
Glefsur úr forustugreinum
danskra blaða í gær
Politiken: „Það sem gert verður þarf að gerast fljótt og þannig
að það komi að haldi, en það getur aðeins gerzt með því að
flokkarnir taki höndum saman um að leysa þau örðugu viðfanga-
efni, sem við blasa. Nú er afstaðan þannig, að Jafnaðarmenn og
Róttækir hafa ekki meirihluta á þinginu. Vinstrimenn og íhalds-
menn hafa heldur ekki meirihluta, og það jafnvel þótt þeir taki
höndum saman við Retsforbundet. Allt mælir því með stjórn á
breiðum grundvelli, helzt samsteypustjórn.“
Social-Demokraten: „Stjórnmálaástandið eftir kosningarnar er
óskýrt. Augljóst er, að stjórn sem Vinstrimenn og íhaldsmenn, eða
Vinstrimenn einir, mundu mynda, yrði ekki föst í sessi né vænleg
til að ná árangri. Allt bendir fil, að leita verði til kjósendanna
innan skamms.“
Berlingske Tidende: „Úrslitin sýna, að ráðuneyti H. C. Hansens
hefur tapað meirihluta sínum og trausti þjóðarinnar."
Aksel Larsen í Land og Folk: „Mestu afturhaldsflokkarnir hafa
unnið sigur. Og sá sigur er sýnilega unninn vegna þess að margir
verkamenn hafa kosið þessa flokka og þá sérstaklega Retsforbundet.
Ósigur okkar stafar ekki af stjórnmálastarfsemi okkar á liðnum
árum, heldur af áköfum áróðri, sem haldið hefur verið uppi gegn
okkur vegna atburða í öðrum löndum, sem við eigum enga sök á.“
Dagens Nyheder: „Eftir kosningarnar getur Róttæki flokkurinn
tæplega komið í veg fyrir, að borgaraleg stjórn verði mynduð. Það
getur naumast komið flokknum vel, að ganga inn í Jafnaðarmanna-
stjórn eftir kosningar sem sá flokkur tapaði".
Eisenhower vongóður
Washington, 15. maí. Frá Reuter-NEB.
AHINUM vikulega fundi sínum með fréttamönnum í dag sagði
Eisenhower Bandaríkjaforseti, að hann sæi ekkert því til fyrir-
stöðu, að ísraelsmenn legðu málið fyrir Alþjóðadómstólinn í Haag,
ef Egyptar stöðvuðu skip, sem ísraelsmenn hafa í hyggju að senda
um Súez-skurðinn til reynslu. Bandaríkjastjórn sér ekki heldur
neitt athugavert við það, að ísraelsmenn sendi skip um skurðinn
til að prófa, hvort Egyptar muni virða rétt þeirra til frjálsra sigl-
inga um skurðinn.
Hins vegar mundu Bandaríkin
ekki eiga neinn hlut að málinu,
ef Egyptar eða Israelsmenn
reyndu að beita ofbeldi. Banda-
ríkjastjórn hefði enn trú á, að
hægt væri að telja Egypta á að
leyfa skipum frá ísrael siglingar
um skurðinn. Að því er snerti
Akabaflóann, sagði Eisenhower
að Bandaríkin litu á hann sem al-
þjóðlega siglingaleið og _ viður-
kenndu skýlausan rétt ísraels-
manna til að sigla um hann. En
þetta mál mætti auðvitað líka
leggja fyrir Alþjóðadómstólinn,
bætti hann við.
Eisenhower tjáði fréttamönn-
um ennfremur, að hann hefði
ekki gefið upp vonina um, að
hægt væri að fá Rússa til að
samþykkja samkomulag um al-
þjóðlega afvopnun undir öruggu
eftirliti. Sú staðreynd að Rússar
virðast nú vera opinskárrj á
fundum afvopnunarnefndarinnar
í London en þeir hafa verið áður
gefur til kynna, að þeir finni
ekki síður en aðrar þjóðir fyrir
hinum mikla bagga, sem aukinn
vígbúnaður bindur þeim, sagði
hann. Þetta þýddi þó ekki, að
hann hefði horfið frá þeirri skoð.
un, að Sovétleiðtogarnir gerðu
sér vonir um ávinning af afvopn-
unarumræðunum, bætti hann við.
Eisenhower lagði áherzlu á
það, að Bandaríkjastjórn hefði
ekki enn tekið endanlega af-
stöðu til þeirra ummæla Dull-
esar utanríkisráðherra á
þriðjudaginn, að það hlyti að
vera hægt að setja upp fyrsta
svæðið til löftkönnunar í
Alaska og Norður-Kanada. —
Það er ómögulegt að segja til
um það eins og nú standa sak-
ir, hvernig hin endaniega
lausn á vandamáli loftkönn-
unar og öruggs eftirlits verð-
ur, sagði forsetinn. Hann benti
hins vegar á mikilvægi þess,
að Sovétríkin hefðu látið í
ljós áhuga á bandarísku til-
lögunum.
Gomúlka
ofbeldi
fordæmir
Rússa
Varsjá, 15. maí. Frá Reuter-NTB.
¥ EIÐTOGI pólska kommúnistaflokksins, Wladyslaw Gómúlka,
¥-1 sagði í ræðu sem hann hélt í miðstjórn flokksins í dag, að þær
ofbeldisaðferðir sem Rússar hefðu beitt áður fyrr ættu að vera
sósíalista-ríkj unum hollur lærdómur. Þær sýna að ekki er hægt
að koma á sósíalisma með ofbeldi og ógnum, sagði hann.
Gómúlka sagði, að Rússar
hefðu beitt ofbeldi og ógnum
fyrrum, af því að þá var nauð-
synlegt að grípa til slíkra ráða
til að efla iðnað og hagkerfi
Framh. á bls. 2