Morgunblaðið - 16.05.1957, Qupperneq 10

10
MORVUHBLAM*
Fimmtudagör 16. maí 1957
totguiiMfafri
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónssuo.
UTAN UR HEIMI
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjamason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 1600.
Askriftargjald kr. 30.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
Vertíöarlok
FISKIGÖNGUR eru mjög árs-
tíðabundnar og við þær eru
bundnar vertíðir. Fiskigöngurnar
eiga sér að jafnaði tvær mismun-
andi orsakir. Annaðhvort er um
að ræða hrygningargöngur eða
ætisgöngur. Vetrarvertíðin sunn-
anlands og vestan byggist á veið-
um fisks, sem kemur til hrygn-
ingar á þessar slóðir. Að því er
veiðar á þorski og skyldum teg-
undum snertir er þessi vertíð hin
langþýðingarmesta, enda þótt
þorskveiðar séu stundaðar víðs
vegar umhverfis landið meira og
minna allt árið um kring. Mun
láta nærri, að fjórir fimmtu hlut-
ar aflans á þorskveiðunum komi
á land á vertíðinni.
Að hefðbundnu tímatali er
talið, að vetrarvertíðinni ljúki
ellefta maí. Áður fyrr var það
einnig svo, að menn bundu sig
við þennan ákveðna dag, að því
er snerti vertíðarlok. Sjómenn
voru fastráðnir fyrir vertíðina og
fóru yfirleitt ekki úr skiprúmi
fyrr en henni var lokið, en þá
var líka kominn tími til að sinna
öðrum störfum. f þann tíma var
sem sé atvinnuháttum þann veg
farið, að flestir þeir, sem sjó
stunduðu á vetrum unnu að land-
búnaðarstörfum á öðrum tímum
árs. Hentaði þá vel að vertíðinni
skyldi ljúka einmitt á þessum
tíma.
Með breyttum atvinnuháttum
og breyttri tækni hefir einnig orð
ið allmikil breyting á. Menn
binda nú ekki vertíðarlokin við
neinn ákveðinn dag eins og áður
heldur eru aflabrögðin látin ráða
þar mestu um hvenær hætt er.
Erfið vertíð
Vetrarvertíðin ,sem nú er ný-
lokið, hefir um ýmislegt verið
frábrugðin öðrum vertíðum, þeim
sem næst liggja undanfarin ár.
Kemur þar helzt til hið mikla
og tilfinnanlega aflaleysi í sum-
um verstöðvum, sérstaklega við
Faxaflóa, svo og það hversu afl-
inn var misjafn. Endanlegar töl-
ur liggja ekki fyrir um aflamagn
á báta- eða togaraflotann, en það
er þó ljóst ,að þegar þær liggja
fyrir munu þær sýna að útkom-
an er víða afar léleg. Á það
raunar við um allan togaraflot-
ann og verulegan hluta bátaflot-
ans og þá einkum þann hlutann,
sem notaði línu.
Á vetrarvertíð sl. ár var það
raunar svo, að menn urðu fyrir
nokkrum vonbrigðum með afla-
brögðin, sérstaklega að því er
snerti línuveiðarnar, en al-
mennt munu menn þá hafa talið
það tímabundið fyrirbæri en ekki
tákn um breytingar til hins verra.
Nú virðist það hins vegar ekki
liggja ljóst fyrir hvort um það
hafi verið að ræða, að lítið fisk-
magn hafi verið á miðunum og
hinn litli og misjafni afli stafi
af því, eða þá, að fiskmagn hafi
á stundum a. m. k. verið all-
mikið á sumum slóðum en fisk-
urinn hafi hins vegar verið ó-
venju tregur til að taka þá beitu,
sem honum var boðin. Eitt virð-
ist þó vera ljóst, að þorskanetja-
veiði var á köflum góð og stund-
um mjög góð og bendir það ótví-
rætt í þá átt, að þá hafi verið um
að ræða allmikið fiskmagn á
miðunum. Um þetta fæst aldrei
fullnægjandi vissa þannig, að
óyggjandi svör verði gefin vi
þessum spurningum, því til þes.
skortir upplýsingar, en að þv
er snertir aldursdreifingun:
svaraði skipting þess fiskmagns,
sem veiddist í öllum meginatrið-
um til þess, sem fiskifræðingar
höfðu gert ráð fyrir.
En hvað, sem þessari hlið
málsins líður þá er eitt fullvíst,
að bæði togaraútgerðin og vél-
bátaútgerðin koma undan þessari
vetrarvertíð mun verr stæðar en
þær voru við upphaf hennar. Er
það ekki aðeins því að kenna, að
aflabrögðin voru lítil heldur ekki
síður af því, að tilkostnaðurinn
var óvenjumikill.
Á þetta þó að sjálfsögðu aðallega
við um vélbáta. Kom þetta til af
því, að sókn vélbátaflotans var
venju fremur mikil bæði að því
er snerti fjölda sjóferðanna og
eins að því er snerti fjarlægðirn-
ar, sem fara varð á miðin.
Ú tgerðarkostnaðurinn
Þetta gefur aftur tilefni til um-
hugsunar um þá hliðina, sem snýr
að útgerðarkostnaðinum. Það hef
ur lengi legið í landi hér, að sá
væri mestur meðal skipstjóra,
sem mestum afla kæmi á land.
Vissulega er það gott, að afla
mikið og er ekki nema fáum
mónnum gefið. En það er ekki
nema önnur hlið málsins. Hin
hliðin snýr að kostnaðinum við
að ná í aflann.
Þegar útgerðarmaðurinn gerir
upp árangurinn af vertíðinni er
það að vísu þýðingarmikið atriði
að vel hafi aflazt en hann spyr
einnig um það, hvað það hafi
kostað að ná í aflann, því þann
kostnað verður að greiða.
Það þarf sem sé alls ekki að
fara saman mikill afli og góð af-
koma útgerðarinnar. Þeim mun
alvarlegra verður það af sjálf-
sögðu þegar afli verður lítill og
kostnaður samt mikill, eins og
nú hefur orðið.
Gæta barf eyðslunnar
Að fróðra manna sögn er það
svo í mjög mörgum tilfellum, að
ekki er gætt hófs í því, sem eytt
er í útgerðina og segja kunnug-
ir, að t.d. eyðsla á beitu og veið-
arfærum sé sérstaklega athuga-
verð í því sambandi. Bæði línu-
og netjanotkun sé komin út fyrir
það, sem skynsamlegt geti tal-
izt og síaukinn kostnaður á þessu
sviði undanfarin ár hafi ekki gef-
ið það í aðra hönd, sem vænzt
hafi verið.
Er ekki nema eðlilegt, að menn
staldri nokkuð við til íhugun-
ar um þessi mál, einmitt að lok-
inni vertíð eins og þeirri, sem
nú er liðin. Er og greinilegt, að
margir hinna aðgætnari útgerðar
manna sjá þá hættu, sem hér er
á ferðum.
Það er svo aftur annað mál, að
vandamál útgerðarinnar, sem
stafa af þessari vertíð verða ekki
leyst með ráðstöfunum til sparn-
’aðar síðar. Hvernig sá vandi verð
ur leystur verður ekki séð enn
Þó má benda á, að mikið mundl
það létta undir ef staðið yrð
við þau loforð, sem stjórnarvöld
in gáfu í vetur, um greiðslur ú
útflutningssjóði á þessu ári, e
fulltrúar útvegsmanna telja ai
mikið skorti á, að svo hafi veriö.
(^jeóthuœmt hjá
tjáhdómcir —

cirna-
M,
illjónir manna um
lan heim hafa ekki atvinnu,
m veitir þeim þær tekjur, er
im ber vegna hæfni þeirra eða
marra aðstæðna, í allflestum
■ndum eru nú orðið færðar
okkurn veginn áreiðanlegar hag
kýrslur um atvinnu og atvinnu-
sysi, en á hinu er erfiðara að átta
ig hvort þeir, sem skráðir eru
vinnandi fá raunverulega þann
afrakstur af striti sínu, sem
/ænta mætti eftir aðstæðum.
Fyrsta skilyrðið til þess að hægt
sé að bæta úr slíku ástandi er
að tilgengilegar séu áreiðanltgar
samtakanna. Fjöldi leiðsögufólks
er fyrir hendi til þess að vísa
gestum veginn. Það tekur um
klukkustund að fara hina fyrir-
fram ákveðnu leið um bygging-
arnar.
■ ann 23. apríl sl. varð
metaðsókn hjá Sameinuðu þjóð-
unum. Þann dag komu alls 6.283
gestir. Svo einkennilega vildi til,
að fyrra metið var einnig sett
þann 23. apríl fyrir tveim árum,
en þann dag komu 5.739 manns í
heimsókn.
f öryggissveitum S.Þ. við austanvert Miðjarðarhaf eru nú 5.200
manns. Þær voru stofnsettar í nóvember sl. til að varðveita friðinn
fyrir botni Miðjarðarhafs. f þeim eru sveitir frá 10 þjóðum. Myndin
sýnir tvo indverska hermenn með tveimur júgóslavneskum.
heimildir um fólk, sem ber
minna úr býtum en efni standa
til.
S • ■
k-J purnmgin er þessi:
á hvern hátt er bezt að afla upp-
lýsinga um þetta fólk? Fyrir
skömmu boðaði Alþjóðavinnu-
málastofnunin í Genf (ILO) til
ráðstefnu um þessi mál meðal
vinnumálahagfræðinga frá sam-
tals 30 löndum. Var þetta í ní-
unda sinn, sem ILO gengst fyrir
alþjóðaráðstefnu vinnumálahag-
fræðinga.
-( ★ )-
Aðalstöðvar Sameinuðu
Þjóðanna við Austurá í New
York-borg eru vinsæll áfangi
fjölda ferðalanga, sem koma til
þess að skoða heimsborgina. Það
er mjög algengt, að 3—4 þúsund
manns komi á einum degi til þess
að ganga í gegnum salarkynni
ð íðan farið var að sýna
gestum byggingar Sameinuðu
þjóðanna, en það var í október-
mánuði 1952, hafa 3.258.458
manns komið til að skoða þær.
Eru hér aðeins taldir þeir gestir
er beðið hafa um leiðsögu. Ótal-
inn er allur sá fjöldi, sem komið
hefir í boði fulltrúa og starfs-
fólks.
—( ★ )—
B
H.
éraðs- og heimsókna-
læknar (praktiserandi) eyða að
minnsta kosti þriðjungi af vinnu
tíma sínum til barnalækninga og
þess vegna er nauðsynlegt að
áherzla sé lögð á barnasjúkdóma-
fræðslu við læknanám, segir í ný-
útkominni skýrslu frá Alþjóða-
heilbrigðismálastofnuninni —
(WHO), Staðhæfingar skýrslunn-
ar eru t.d. studdar með eftir-
farandi röksemdum:
æði dauða- og veik-
indahlutfallið er hátt á fyrstu ár-
um barnsins. í miklum hluta
heimsins er barnadauðinn og
ungbarnaveikindin hið mesta
vandamál og jafnvel mesta heil-
brigðisvandamálið.
Barnasjúkdómanámið er ekki
sérgrein, sem einskorðuð er við
ákveðna læknisaðferð, eða við
einn eða fleiri skylda sjúkdóma.
Hér er um að ræða læknavís-
indi, sem snúast um ákveðið
aldurstímabil í lífi mannsins.
En barnið er ekki bara „lítill
maður“. Hjá börnum koma fyrir
sjúkdómar, sem ekki þekkjast
hjá fullorðnu fólki.
Rótina að sjúkdómum fullorð-
insáranna má oft rekja til
bernskuáranna, t.d. er það svo
um gigt, berkla og taugasjúk-
dóma.
érfræðingar WHO,
sem hafa rannsakað þetta mál
gaumgæfilega eru sammála um,
að barnasjúkdómanámið krefjist
að minnsta kosti 300 kennslu-
stunda. Skýrsla WHO er samin
úr gögnum, sem fram komu á
ráðstefnu 15 læknasérfræðinga,
sem haldin var í Stokkhólmi í
fyrrasumar undir forsæti prófess-
ors Robert Debré frá París. í
ráðstefnunni tóku þátt fulltrúar
frá eftirtöldum löndum: Svíþjóð,
Bretlandi, Frakklandi, Hollandi,
Bandaríkj unum, Svisslandi, ír-
landi, Egyptalandi, Mexicó, Chile,
Filippseyjum, Frönsku Vestur-
Afríku og Ceylon.
—( ★ )—
u,
m þessar mundir sit-
ur Deyfilyfjanefnd Sameinuðu
þjóðanna (Commission on Narco
tic Drugs) ráðstefnu í New York
og ræðir aðferðir til að draga
úr notkun deyfilyfja í heiminum.
Er þetta 12. þing nefndarinnar,
og er gert ráð fyrir að það
starfi til loka þessa mánaðar. —-
í nefndinni, sem var stofnUð 1943
og er arftaki opíumnefndar Þjóða
bandalagsins, eiga 15 fulltrúar
sæti. Tíu fulltrúanna eru kosnir
til óákveðins tíma, en það eru
fulltrúar Bandaríkjanna, Bret-
lands, Sovétríkjanna, Frakklands,
Kína, Kanada, Indlands, Tyrk-
lands, Júgóslavíu og Perú. Hinir
fimm eru fulltrúar frá Austur-
ríki, Ungverjalandi. Iran, Egypta
landi og Mexikó. Auk þessara
fulltrúa, sem kosnir eru til
þriggja ára í senn, býður nefnd-
in oft áheyrnarfulltrúum á fundi
sína, þegar mál eru rædd er varða
ríki, sem ekki eiga fulltrúa í
nefndinni.
D
agskrá þingsins er all
umfangsmikil að vanda. Meðal
annars mun nefndin halda áfram
að samræma alla alþjóðalöggjöf
um deyfilyf í eina alþjóðasam-
Frh. á bls. 19.
Iyndin sýnir fundarsal Allsherjarþings S.Þ., þar sem meðlimaríkin, 81 að tölu, koma saman árlega
il að ræða heimsmálin. Til hægri á myndinni á svölunum og fyrir neðan þær eru sæti áhorfenda.
lálverkið fyrir framan svalirnar er eftir Leger, hinn kunna franska málara. Til vlnstrl er ræðu-
tólinn og fyrir aftan hann sæti þingforseta, framkvæmdastjóra S.Þ. og aðstoðarframkvæmdastjóra.