Morgunblaðið - 16.05.1957, Qupperneq 12

12
MORCVNBLAÐIÐ
Fimmíudagu'r 16. mai 1967
— Grein sr. Lórusnr ó Miklubæ
Framh. af bls. 9
Jjárins, verða að gera upp við
sig og svara: Á þessi starfsemi
að falla niður fyrri fullt og allt,
og það fé, sem þegar er í hana
lagt, renna niður í sandinn, —
og atvinnulíf bæjar og sveitar
að bíða tilsvarandi hnekki af?
Þeirri spurningu munu fáir vilja
svara játandi. En þá kemur önn-
ur spurning: Hver á að reka þessi
fyrirtæki? Ég svara hiklaust: Sá
sem framtakið átti, til að koma
þeim það áleiðis, sem þau eru
komin.
Þessi starfsemi verður ekki rek
in án lánsfjár og hvaða „mórall“
er í því að synja þeim, sem fram-
takið átti til að koma þessum
atvinnurekstri af stað, um nauð-
synlegt fjármagn til áframhald-
andi rekstrar, sér til verðugs á-
góða og héraðsbúum til hagsæld-
ar, — en fá síðan öðrum aðila
féð í hendur — aðila, sem ekk-
ert hafði til unnið? Sá leikur
væri of grófur og grár, til þess
að við honura verði þagað.
Og þó er ekki því að leyna, að
til er hópur manna í þessu hér-
aði, sem æskir slíks. Þeir eru til,
sem vilja gera Sig. Sigf. gjald-
þrota, með því að halda fyrir
honum því lánsfé, sem hann fyr-
ir margháttað framtak sitt og
dugnað á óskoraðan siðferðileg-
an rétt á að fá, og láta svo Kaup-
félag Skagfirðinga á Sauðárkróki
(K. S.) fá reiturnar með kosta-
kjörum. En ég held, að þessi hóp-
ur sé ákaflega smár innan Skaga-
fjarðar. Yfirleitt á Sig. Sigf. hér
miklum persónulegum vinsæld-
um að fagna, hann nýtur álits
sem góður drengur, dugandi mað
ur og framtakssamur svo af ber.
En hve stór þessi hópur manna
er utan héraðs get ég ekki um
dæmt.
Ég segist álíta, að innan hér-
aðs sé sá hópur manna ekki stór,
er vill láta leika þann gráa leik,
að koma Sig. Sigf. á kné til ó-
verðugs ágóða fyrir K. S. Ég
álít t. d. að fjarri fari að að þeirri
stefnu standi nema sáralítill hluti
sjálfs starfsliðs kaupfélagsins,
enda er þar stór hópur mjög
mætra manna. Máske eru þetta
ekki nema þrír eða fjórir menn.
En að þessir menn eru til,
a. m. k. utan héraðs — það er
bert af áliti svonefndrar atvinnu-
tækjanefndar, plaggi, sem að
mínu viti er fyrir neðan allar
hellur. Ætla ég ekki að hafa um
það fleiri orð hér, en er fús til
að rökstyðja þennan dóm um
nefnt álit í annarri grein, ef þess
verður óskað.
Og hið mikla tómlæti um að
greiða úr vanda Sig. Sigf. vekur
óneitanlega grun um, að þessi
skoðun sé eitthvað á kreiki —
og það jafnvel á hærri stöðum
en K. S. getur talizt.
VIII.
Nú kann máli mínu að verða
svarað á þá lund, að fé sé ekki
tii f þessi fyrirtæki. En þá kem
ég aftur að þessu atriði: Þessi
fyrirtæki verða ekki rekin af
neinum aðila án lánsfjár.
Og hverjum ber siðferðilega
rétturinn, ef ekki þeim sem fram-
takið átti til að koma þeim á fót?
Og meðal annarra orða: Er
ekki til stofnun, sem heitir Lands
banki fslands? Er ekki hlutverk
hans að lána fé til atvinnurekstr-
ar sem er þjóðþrifafyrirtæki?
Það mætti í þessu sambandi
minna á, að Skagfirðingar eru
sem næst 3% af íslenzkri þjóð.
Svo væri fróðlegt að fá úr því
skorið, hve mikill hluti af útlána-
fé Landsbankans er starfandi í
Skagafirði, hvort það muni vera
3%, eða aðeins 0,3% eða máske
0,000...3% af útlánafé bankans.
Maður minnist nú ekki á stofn-
un eins og Búnaðarbankann, þar
sem það er yfirlýst bæði af hin-
um eina bankastjóra hans og
þeim er næstur honum gengur að
mannvirðingum innan stofnun-
arinnar, að sparifé bankans hljóti
að sjálfsögðu að starfa í Reykja-
vík. Sá banki er því — með heið-
arlegri undantekningu hvað á-
hrærir lögbundin fastalán — alls
ekki fyrir ísland utan Reykja-
víkur, hvorki fyrir kaupstaði
landsins né sveitir.
IX.
Ég hef hér að framan gefið
í skyn, að það væri almennur
áhugi í Skagafirði á því að
Sig. Sigf. fengi nægilegt lánsfé
til þess að geta rekið fyrirtæki
sín. Að vísu fæ ég ekki sannað
þá staðhæfingu mína á þessu stigi
máls, en nokkurn stuðning fær sá
dómur minn í því, að bæjarstjórn
Sauðárkróks stendur óskipt að
áskorun til ríkisstjórnarinnar um
að veita Sig. Sigf. ákveðið fjár-
hagslegt fulltingi. Og mér er
kunnugt um, að fulltrúar frá
bæjarstjórn ásamt alþingismönn-
um héraðsins héldu í janúar sl.
fund með tveim ráðherrum ríkis-
stjórnarinnar (sjávarútvegsmála-
ráðherra og forsætisráðherra), í
þeim tilgangi að fá á þessum
málum Sigurði og Sauðárkróks-
bæ heppilega lausn. Þar var sýni-
lega alvara á ferðum. En ekkert
hefir ennþá gerzt í málinu já-
kvætt. Ekki var þó annað vitað
en að sá hluti ríkisstjórnarinnar,
sem við var rætt væri máliyu
hlynntur. Og auk þess hafa fé-
lagsmálaráðherrann Hannibal
Valdimarsson og iðnaðarmálaráð-
herra, Gylfi Þ. Gíslason frá upp-
hafi sýnt mikla velvild og áhuga
á lausn málsins. Getur verið um
að ræða svona mikið úrræða-
leysi hjá sjálfri ríkisstjórninni?
Eða er einhver veigamikil fyrir-
staða fyrir jafnsjálfsögðum hlut
og lausn þessa vandamáls?
X.
Ég hef nú sagt það, sem ég
vildi sagt hafa. Tilgangur minn
með grein þessari er að gefa
þeim stjórnarvöldum, sem hér
eiga hlut að máli og sjáandi sjá
og heyrandi heyra, kost á að
heyra eina rödd úr Skagafirði,
sem tala vill máli Sigurðar Sig-
fússonar og atvinnurekstrar hans.
Og á bak við þessa einu rödd
býr margra hugur.
En við hina, sem sjáandi sjá
ekki og heyrandi heyra ekki né
skilja, þýðir ekki að mæla.
Þó vil ég slá einn varnagla áð-
ur en ég lýk máli mínu. Af því
að ég hefi talið það ósvinnu, að
Sig. Sigf. verði gerður gjald- i
þrota til hagsbóta fyrir K. S., get
ég fullkomlega vænzt þess að um
mig verði sagt að ég sé fjand-
samlegur kaupfélaginu og jafnvel
samvinnuhreyfingunni í heild.
En þeir sem mig þekkja vita að
;vo er ekki. En hina, sem ekki
jekkja mig get ég fullvissað um,
að ég er eins góður samvinnu-
maður og hver annar. Og starf-
semi mín innan K. S., meðan ég
starfaði þar sem deildarstjóri
stærstu sveitadeildarinnar og full
trúi á aðalfundum, hefir sýnt hug
minn til þess félagsskapar. Og
það mun þá ekki leika vafi á
ið þann tíma hafi enginn einn
maður, lífs né liðinn, borið fram
"leiri tillögur til hagsbóta og
;æmdar fyrir það félag, en ein-
mitt ég. Þori ég í því efni að
/itna til aðalfundagerðanna frá
þeim árum. En ég er ekki svo
gersneyddur réttlætistilfinningu,
að ég vilji láta nokkrum líðast
að auðgast svo á annarra kostnað,
sem hér yrði gert, og allra sízt
félagi, sem vinnur að háleitri
hugsjón, — félagi sem ég ann
allrar sæmdar.
XI.
Að lokum vil ég draga mál
mitt saman í eftirfarandi þrjár
ályktanir:
1. Brýn nauðsyn er á gagngerri
endurskoðun á útlánastarf-
semi landsins, þar sem tryggt
verði, að Skagafjörður fái
eðlilegan hluta lánsfjársins til
atvinnurekstrar, þar með
einkarekstrar.
2. f málefnum Sigurðar Sig-
fússonar sérstaklega er mót-
Frönsk myndlist
í Þjóðminjasafninu
BÍLDUDAL, 6. nóv. — Vertíð er
nú senn að ljúka hér. Tveir bátar
hafa róið héðan með línu. En
heildarafli þeirra er orðinn 760
tonn miðað við saltaðan fisk, og
skiptist aflinn þannig: mb. Geys-
ir, skipstjóri Ársæll Egilsson, er
með 430 tonn, m.b. Sigurður Stef-
ansson, skipstjóri, Friðrik Ólafs-
son, er með 330 tonn. Það óhapp
henti m.b. Sigurð, að hann missti
skrúfuna í róðri í vetur og tapaði
þar af leiðandi töluverðum tíma
meðan beðið var eftir annarri
skrúfu.
Vinna hefir verið mikil í frysti
húsinu við nýtingu aflans, sem
verið hefir eingöngu steinbítur
nú undanfarið. Afli hefir verið
að tregast undanfarna daga.
Rækjuveiðar hafa verið stund-
aðar af þremur bátum í vetur og
hefir afli verið sæmilegur. Mikil
vinna hefir verið við skelflett-
ingu (pillun) á rækjum, og má
geta þess að á sl. ári borgaði
verksmiðjan í vinnulaun 850
þús. kr. og keypti hráefni, rækju,
fyrir 450 þús. kr. og má af því
sjá, hve gífurleg atvinnuaukning
þetta er fyrir þorpið í heild.
Einnig hefir verksmiðjan soð-
ið niður kjöt og grænmeti.
Veðrátta hefir verið góð nú
undanfarið. Þó hefir verið frost
undanfarnar nætur en nú er kom-
in sunnanátt og þíðviðri.
Undanfarna daga hefir verið
unnið við að ryðja vegi og er nú
fært út um Dali og inn í Suður-
firði. Einnig er nú búið að ryðja
fjallveginn og hafa bílar farið
milli Bíldudals og Patreksfjarð-
ar.
mælt öllum nauðasamningum,
hverju nafni sem nefnast.
3. Ríkisstjórnin veiti fyrirtækj-
um Sig. Sigfússonar staðsett-
um á Sauðárkróki nauðsyn-
lega aðstoð fjárhagslega og
málefnalega, til þess að rekst-
ur geti hafizt þegar í stað.
Þær kröfur sem hér eru gerð-
ar undir stafl. 2 og 3, eru reist-
ar á þeirri réttlætiskennd, að
framtak Sig. Sigfússonar og fé-
laga hans sé verðlauna vert en
ekki refsingar, og sé því sú lausn
þessara vandamála ein viðunandi,
er hann og félagar hans geta
sætt sig við.
Undir þessar ályktanir ér að
þessu ginni aðeins eitt nafn skráð.
En auðvelt mun reynast, ef á-
stæður krefjast, að fó staðfest-
ingu á þessum vilja með mörgum
nöfnum, — fleirum en ýmsa kann
að gruna.
Grein þessi er brot úr sögu
Skagafjarðar röskan áratug. Það
væri þá máske einnig ómaksins
vert, að rita fleiri brot úr sögu
Skagafjarðar hin síðustu ár, og
ræða atvinnulíf frá fleiri hlið-
um, og mun það fúslega gert,
ef tilefni gefst.
Apríl 1957,
Lárus Amórsson
(sign).
MERKILEGUR viðburður í sýn-
ingarlífi bæjarins á sér nú stað í
Bogasal Þjóðminjasafnsins. Þar
sténdur yfir sýning af eftirmynd
um, sem gerðar hafa verið af
verkum margra helztu málara
franska skólans í myndlist, frá
því er imperssionistarnir koma
til sögunnar og fram á okkar
daga. Eftirmyndir þessar eru sér-
lega vel gerðar og sýna ekki að
eins, hvar frönsk málaralist er á
vegi stödd, heldur og hverri
Annan páskadag gekkst Félags-
heimil Bílddælinga fyrir skemmt
un til ágóða fyrir heimilið. Þar
voru til skemmtunar tveir leik-
þættir, dansaðir færeyskir þjóð-
dansar, kvikmynd sýnd og lesið
upp. Voru tvær sýningar sama
daginn. Á síðari sýningu las
Guðm. G. Hagalín rithöfundur,
upp úr verkum sínum við góðar
undirtektir áheyrenda. Um kvöld
ið var stiginn dans. Áhugi er mik
ill á Bíldudal fyrir gagngerðri
breytingu á Félagsheimilinu, sem
nú er orðið nokkurra ára gamalt
og aldrei hefir verið hægt að full-
gera vegna fjárskorts og vænta
Bílddælingar sér réttilega styrks
frá Félagsheimilasjóði til þessara
viðgerða.
Fyrsta sumardag gekkst Barna
stúkan Vorboði nr. 108 fyrir há-
tíðahöldum barnanna. Um morg-
uninn var gengið undir fánum til
kirkju. Þar flutti prófastur, sr.
Jón Kr. ísfeld, barnamessu, en
barnakór annaðist söng. Veður
var mjög slæmt seinnihluta
dags, svo að atriði sem fyrirhug-
að var að hafa úti var frestað.
Um kvöldið hófst inniskemmtun
í Félagsheimilinu. Var þar margt
til skemmtunar m.a. flutti 7 ára
bekkur barnaleikritið „Ósk tröll-
konunnar“, undir stjórn Elínar
Óskarsdóttir, kennara. Þá var
upplestur barna, sem skólastjór-
inn, Sæmundur G. Ólafsson, und-
irbjó. Barnakór söng við undir-
leik Kristínar Hannesdóttur.
Einnig var fluttur smásöngleik-
ur sem 6 nemendur skólans fluttu
og leikritið „Bjartur í Djúpadal",
eftir Hannes J. Magnússon og því
stjórnaði Kristján Ingólfsson,
kennari. Ennfremur lék tríó stúk
unnar við mikinn fögnuð áheyr-
enda. Skemmtun þessi þótti tak-
ast hið bezta og var endurtekin
1. maí við húsfylli. Ágóði af
skemmtununum rennur í ferða-
sjóð fermingarbarna, til ferðar,
sem farin er annað hvort ár.
1. maí fór fram á vegum stúk-
unnar Vorboða, víðavangshlaup
drengja ,sem átti að fara fram
fyrsta sumardag. í hlaupinu var
keppt um tvo bikara, annar var
gefinn af Barnastúkunni til minn
ingar um Jens heitin Hermanns-
son, sem var skólastjóri og æsku-
lýðsleiðtogi á Bíldudal í rúman
aldarfjórðung, og er sá bikar far-
andbikar. Hinn bikarinn gaf
Kristján Ingólfsson, kennari, og
vinnst hann til eignar eftir þrjá
sigra í röð.
Tvær sveitir kepptu, útþorp
og framþorp, og sigraði útþorps-
sveitin. Fyrstur að marki var
Agnar Friðriksson 11 ára, 2.
Gústaf A. Jónsson 12 ára og 3.
Sverrir Einarsson 9 ára, allir úr
sveit útþorpsins. Fengu þeir einn
ig verðlaunapeninga. Alls tóku
18 drengir þátt í hlaupinu.
— f. r
tækni Frakkar ráða yfir á sviði
myndlistarinnar. Óhætt er að
fullyrða, að fáir hafa náð jafn
góðum árangri í þessari grein og
Frakkar, og það er auðséð á þess-
ari sýningu, að þarna hafa lagt
hönd að verki hinir færustu
menn.
Það er ekki alltaf, sem Reyk-
víkingum gefst kostur á að kynn-
ast öðru eins úrvali listaverka,
og nú er að finna í Bogasalnum.
Það er ekki ofsagt, að þar megi
finna kjarnann úr heimslistinni
frá einu umbrotamesta og auð-
ugasta tímabili seinni alda, upp-
haf málaralistar nútímans. Hér
eru til sýnis verk þeirra manna,
er einna harðast urðu að berjast
fyrir starfi sínu og voru hund-
eltir og útskúfaðir af samtíð
sinni. Það er hollt fyrir okkur
Kyrralífsmynd eftir Matisse
að minnast þeirra átaka, sem það
kostaði Van Gogh, Gaugin og
Cézanne — svo að einhverjir séu
nefndir — að halda þá braut,
sem þeir vissu bezta til sigurs.
Hinn formyrkvaði hugur samtíð-
ar þessara manna var algerlega
lokaður fyrir gildi verka þeirra,
og næstu kynslóð þurfti til að
skilja og njóta þeirrar listar, sem
nú er viðurkennd um heim allan
sem eitt af því hugljúfasta, sem
myndlistin hefur að bjóða.
Kynni íslendinga af verkum
þessara málara eru því miður
enn af skornum skammti, en von
andi verður þessi sýning til að
koma í veg fyrir endurtekningu
á jafnleiðinlegu atviki og gaf að
líta á sviði Þjóðleikhússins við
sýningar á leikritinu „Brosinu
dularfulla“. í þessu leikriti var
sýnt málverk, sem sagt var eftir
meistarann Modigliani og farið
fögrum orðum um, en höfundur
leikritsins hefur áreiðanlega ekki
ætlazt til, að nafn þessa mikla
meistara málaralistarinnar væri
bendlað við aðra eins ómynd og
snúið var að áhorfendum. SÚ
smekkleysa og vanþekking, sem
þarna kom fram, gerði það að
verkum, að maður varð miður
sín af að horfa á þessa annars
ágætu sýningu leikhússins. Nú
er aftur á móti hlutur þessa
mikla málara réttur, þar sem ein
af stórkostlegustu andlitsmynd-
um hans er sýnis í Bogasalnum.
Greinargóð og fróðleg sýning.
arskrá fylgir sýningunni, þar sem
drepið er á æviatriði þeirra lista.
manna, er í hlut eiga, svo að
óþarfi er að kynna hvern lista.
mann fyrir sig í þessum fáu lín-
um. Hér er um svo merka sýn-
ingu að ræða, að enginn sá, er
ann myndlist, má láta þetta
tækifæri ónotað.
Alliance Francaise og sendiráS
Frakka hér í Reykjavík eiga mikl
ar þakkir fyrir að hafa komið
sýningu þessari á framfæri, og
sú ósk hlýtur að skapast hjá okk-
ur, að þessir aðilar reyni að koma
því til leiðar, að hingað komi
frönsk listsýning. Það yrði enn
ánægjulegra og væri ómetanlegt
fýrir íslendinga, sem yfirleitt
hafa mesta yndi af myndlist, en
sjá því miður sjaldan það, sem
heimslistin hefur bezt að bjóða.
Svo þakka ég enn fyrir lista-
verkin í Þjóðminjasafninu og von
ast til, að hér sé aðeins um byrj-
un að ræða fyrir okkur í kynn-
ingu á franskri list.
Valtýr Pétursson.
Mikil vinna við skel-
flettincpu á rækjtiim
Fréttabréf frá B'ildudal