Morgunblaðið - 21.05.1957, Síða 6

6
MORCVISBI 4Ð1Ð
Þriðjudagur 21. maí 1957
Þannig lýsir skopteiknari „Tarantei" í Þýzkalandi hugmyndinni um „Verdiinnte Zone“.
„íhugun44 Eisenhowers á „Verdúnnte
Zone“ fellur sem sprengja ■ miðja
þýzku kosningabaráttuna
Vart er nú um annað meira
talað í Þýzkalandi, en hug-
myndina um svonefnt
„Verdiinnte Zone“, eins og
það nefnist á þýzka tungu.
Málið hefur komið á dag-
skrá í sambandi við af-
vopnunarráðstefnuna, sem nú
er haldin í Lundúnum.
Aðeins nokkrar vikur eru
síðan Bretar ákváðu að fækka
herliði sínu í Þýzkaiandi um
um 14 þúsund manns.
Sakir þess eru Vestur-Þjóð-
verjar nú mjög uggandi út af
þeim orðrómi að Bandaríkin
óski einnig að fækka herliði
sínu í Þýzkalandi, sem myndi
veikja varnir landsins veru-
lega. Grunar marga Þjóðverja,
að Bandaríkin óski eftir að ná
samkomulagi við Rússa um
brottflutning herliðs frá Mið-
Evrópu. Hefjist sá brottflutn-
ingur með því að dregið verði
úr herbúnaði á vissu belti
(Verdiinnte Zone) bæði aust-
an og vestan járntjalds og
fylgi því hernaðareftirlií úr
lofti.
Viðhorf manna í Þýzkalandi
til þessarar hugmyndar eru nokk
uð misjöfn eftir þvi, hvar þeir
standa í kosningabaráttunni. Eni
svo mikið er vist, að hún fer al-R
gerlega í bág við stefnu núver-
andi ríkisstjórnar Adenauers í
V.-Þýzkalandi, sem heldur fast
við það, að ekkert verði slakað
á hervörnum Vestur Þýzka
lands fyrr en allt Þýzkaland hef-
ur verið sameinað á grundvelli
frjálsra kosninga.
EISENHOWER Á BLAÐA-
MANNAFUNDI
Það sem kom orðrómnum af
stað voru ummæli Eisenhowers
Bandaríkjaforseta á blaðamanna-
fundi í Hvíta húsinu þann 8. maí.
Einn fréttamannanna lagði
fyrir hann spurningu um, hvernig
viðhorf hans væru til tillagna
Rússa um að hefja eftirlit úr
lofti með hlutlausu svæði í Ev-
rópu, sem tæki bæði yfir lönd
austan og vestan járntjalds.
Forsetinn svaraði spurningunni
á þá leið, að hann íhugaði tillög-
urnar með vinsamlegum hætti.
Þessi yfirlýsing fovsetans
vakti furðu í Vestur Evrópu
og krafðist þýzka stjórnin
nánari skýringar á þessu.
Bandariska utanrikisrátyineyt
ið benti henni á það, að Eisen-
hower hefði aðeins talað um
að „íhuga tillögur“. Auk þess
hefðu honum orðið hér mis-
tök á. Ilann hefði ekki tekið
eftir að fréttamaðurinn orð-
aði í spurningu sinni hlut-
laust svæði og hefði svar hans
átt fyrst og fremst við að hann
vildi íhuga vinsamlega tillög-
ur iuu vígbúnaðareftirlit úr
lofti.
SPRENGJAN Á FLOKKS-
ÞINGINU
Nokkru síðar, eða í byrjun
sl. viku var haldið í Hamborg
flokksþing Kristilega flokksins.
Þar flutti von Brentano utan-
ríkisráðherra þýðingarmikla
ræðu um utanríkisstefnu Þýzka-
lands. Hann lagði ríka áherzlu
á þátttöku Þjóðverja í NATO og
samheldni vestrænna þjóða. Kvað
hann Þjóðverja verða að hætta
öllum stórveldisdraumum, Þýzka
land yrði hins vegar mikilvæg
stoð vestrænnar samvinu. Ekki
kæmi til greina að taka upp
hlutleysis eða varnarleysisstefnu
og myndi Atlantshafsbandalagið
viðhalda öflugum landvörnum í
Þýzkalandi, að minnsta kosti þar
til landið sameinaðist.
En vart hafði ráðherrann
lokið ræðu sinni, fyrr en
þeirri fregn sló niður eins og
sprengju á þinginu, að Banda
i-íska blaðið New Vork Herald
Tribune hefði birt grein eftir
Marguerite Higgins, þar sem
hún staðhæfði að Eisenhower
hefði með þessu fræga svari
sínu verið að túlka nýja stefnu
i öryggismálum Evrópu. For-
setinn hefði í rauninni undan-
farið verið að íhuga hugmynd
ina um „Verdunnte Zone“.
Birtu öll stærstu blöð Þýzka-
lands þessar uppl. með áber-
andi fyrirsögnum.
Bandaríska utanríkisráðuneyt-
ið gaf þegar út tilkynningu um
að blaðgreinar um þetta væru
eintómur tilbúningur. Og litlu
síðar sendi Dulles utanríkisráð-
herra þýzku stjórninni yfirlýs-
ingu, þar sem hann segir það
skýrt og skorinort, að Banda-
ríkjastjóm hafi engar tillögur á
prjónunum um hlutlaust
svæði í Evrópu. Að vísu
hafa Rússar borið fram slíka til-
lögu og verði hún að sjálfsögðu
„íhuguð“ eins og aðrar afyppn-
unartillögur á Lundúnaráðstefn-
unni. Áður en nokkur ákvörðun
yrði tekin í því máli myndu
Bandaríkin þó að sjálfsögðu ráð-
færa sig við ríkisstjórnir þeirra
Vestur Evrópuríkja, sem þar eiga
hlut að máli.
Hins vegar skýrði Dulles frá
því, að á afvopnunarráðstefnunni
hafi fulltrúi Bandarikjanna kom-
ið með uppástungu, er fjallaði
eingöngu um vígbúnaðareftirlit
úr lofti, sem nái yfir geira milJi
5 og 30 lengdarbauga austlægrar
lengdar, allt frá Norðurpólnum
og suður á Italíu. I þeirri tillögu
felist engin uppástunga um blut-
laust belti.
Þrátt fyrir hina skórinorðu
yfirlýsingu Dulles, liggur sterkur
igrunur á að ýmsir háttsettir
stjórnarfulltrúar í Bandaríkjun-
um séu farnir að „íhuga“, hvort
ekki sé vænlegt að hefja tak-
markaða afvopnun með slíku
svæði. Er jafnv. um talað að þeir
forsetinn og H. Stassen fulltrúi
Bandaríkjana á afvopnunarráð-
stefnunni hafi „íhugað“ þetta í
fullkomnu trássi við Dulles
utanríkisráðherra og þá miðað
við tillögur, sem Anthony Eden
þáverandi forsætisráðherra Breta
setti fram á fyrri Genfarráðstefn-
unni í júlí 1955.
Samkvæmt því ætti hið fyr-
irhugaða „Verdúnnte Zone“,
að takmarkast að vestan af
línu, sem liggur eftir Ermar-
sundi, þaðan á ská yfir Frakk-
land og til Sikileyjar, en að
austan af línu sem liggur frá
Eistlandi til Krímskaga.
Og hvað hafa Þjóðverjar á
móti þessari tiliögu? kynnu menn
að spyrja.
Því er fljótsvarað. — Þeir óttast
að þetta myndi tefja fyrir sam-
einingu Þýzkalands. Þeir benda
á það að kommúnistar í Austur
Þýzkalandi hafi nú í næstum 10
ár *eft fjölmennan her og ekki
alls fyrir löngu voru haldnar her-
æfingar í Austur Berlín með
mjög óvenjulegu sniði. — Það
voru beinlínis æfingar í borgara-
styrjöld og götubardögum.
Vestwr Þjóðverjar segja: —
Við myndum verða að hlýða
út í yztu æsar samningum og
fyrirmælum um varnarleysi,
en hvernig getum við treyst
austur-þýzkum kommúnistum,
sem hafa tekið völdin á aust-
ursvæðinu með hernaðarof-
beldi og kúgun. Myndu þeir
ekki óðar og vestrænu varnir-
nar hafa verið veiktar ráðast
vestur yfir takmarkalínuna
og afleiðingin yrði kúgun eða
borgarastyrjöld í Þýzkalandi.
Eins benda þeir á það að brott-
flutningur bankarísks herliðs frá
Evrópu og slakari varnir geti
leitt til upplausnar Atlantshafs-
bandalagsins. Þegar svo sé komið
hafi Rússar náð takmarki sínu,
að sundra Vestur Evrópu og hún
verði þeim aðeins hæfileg bráð.
Hvað sem um þessarar hug-
myndir er segja, þá er nú óheppi-
legur tími til að ræða hana í fullri
einlægni, því að þýzka kosninga-
baráttan er að komast í fullan
gang, Eftir að flokksþingin hafa
verið haldin og stefnan mörkuð,
er af flokks-skipulegum ástæð-
um mjög erfitt að breyta skyndi-
lega um stefnu í slíku höfuðmáli.
Hitt er líklegra, að hver sem
sigrar í þýzku kosningunum
Kristilegi flokkurinn eða Jafn-
aðarmenn taki hugmyndina
„til vinsamlegrar íhugunar"
alveg eins og Eisenhower. F.n
árangur myndi hugmyndin
væntanlega því aðeins bera, að
Rússar setji fulla tryggingu
fyrir því að þeir geti ekki
notað sér umrætt svæði
til að læðast eins og þjófur á
nóttu að smáríkjum í Vestur
Evrópu og ræna þau frelsi
sínu. Er lega þessara
ríkja slík, að þau hljóta að
kref jast þess að svæðið teygist
langt austur eftir hinum víð-
áttumiklu Sovétríkjum.
Eimitt þar rennur hugtnyndin
út í mjög lausar bollaleggingar,
því að hver getur vænzt þess
t.d. eftir atburðina í Ungverja-
landi, að Rússar séu reiðubúnir
til að flytja herlið sitt brott frá
leppríkjunum?
Auk þess væri auðveldara- að
ræða þessa hugmynd ef áður væri
búið að sameina ÞýzkaJand og
þannig hindra að varuarleysið
ylli borgarastyrjöld.
Þ. Th.
Uppdrátturinn sýnir hugmynd þá sem hreyft hefur verið um
„Verdúnnte Zone“. Hætturnar samfara því eru borgarastyrj-
öld í Þýzkalandi og að hernaðaraðstaða Rússa með nógu bakrými á
víðáttum Rússlands yrði sterkari en Vestur Evrópu, sem hefði að-
eins mjóar reimar til öruggra hervarna.
WJ*m shrifar úr
||y|r daglega lífínu
FERÐAMAÐUR skrifar:
Um helgina var ég austur í
Biskupstungum og kom mér þá
í hug að skrifa þér Velvakandi
góður, því oft hefur þú tekið
skelegglega á mörgu merkismáli-
inu.
Línur og landslagið
ÞEGAR ég var austur þar sá
ég þá sjón, sem ég sárreidd-
ist yfir. Ástæðan var sú hvernig
Rafmagnsveitur ríkisins hafa
lagt raflínurnar sums staðar á
þessum slóðum. Það hafa vafa-
laust ekki margir hugleitt það,
að það er list að leggja raf- og
símalínur svo vel fari. Þar geta
smekkmenn unnið gott verk en
smekkleysingjar geta hæglega
skemmt hið fagra íslenzka lands-
lag með því hvernig þeir leggja
línurnar um byggðir landsins.
Tækni og fegurð
AUÐVITAÐ er mér ljóst að ekki
er alltaf hægt að taka tillit
til landslagsins eða hafa fegurð-
arsjónarmið í huga þegar mann-
virki, svo sem síma og rafmagns*
línur eru lagðar um landið. En
þá kröfu verður þó að gera, að
þeir sem við það fást hafi sæmi-
legt auga fyrir því hvernig
minnst má láta bera á þessum
mannvirkjum og hvernig þau
get fallið sem bezt inn í lands-
lagið á hverjum stað. f Banda-
rikjunum er reynslan sums staðar
sú, að þegar rafmagnið kom á
bæina voru allir fegnir og höfðu
ekki nema gott eitt um það að
segja að fá þetta hnoss upp í
hendurnar. En eftir nokkur ár,
þegar það var orðinn sjálfsagður
hlutur, tóku menn að líta upp í
loftið og virða línurnar fyrir sér.
Þá kom í Ijós að margar þeirra
lágu þannig að hörmung var að
sjá og miklu betur hefðu farið
annars staðar. Og síðan hefir lín-
um verið víða breytt, því Banda-
ríkjamenn eru framtakssamir
menn og horfa ekki í að breyta
þegar það er til batnaðar.
Því vil ég segja þetta. Eiga
ekki þeir verkfræðingar sem
byggja mannvirki sem eiga að
standa í tugi eða hundruð ára,
að hafa það ávallt hugfast að
samræma þau sem bezt lands-
laginu á hverjum stað? Hljóta
þeir ekki að leggja sig í líma
við að gæta þess að þar geti
skapazt hið bezta samræmi á
milli? Það hygg ég og þessar línur
rita ég til þess að benda á þetta,
því mér finnst það allt of víða
hafa verið vanrækt. Sums staðar
verður sökum tæknilegra að*
stæðna að víkja þessu sjónarmiði
til hliðar en það hlýtur ávallt að
vera leiðarstjarnan við allar
slíkar framkvæmdir sem hér hef-
ir verið minnzt á.
Sundlaug
í Vesturbænum
VE'STURBÆINGUR skrifar:
Nú er sólin komin en ennþá
höfum við enga sundlaugina.
Teikningar eru tilbúnar fjár-
magn að miklu leyti en ennþá er
ekki sundlaugin byggð. Það
strandar víst á opinberum að-
ilum. Okkur er mikil nauðsyn að
fá sundlaugina vegna þess að það
er löng leið fyrir börnin úr Vest-
urbænum að þramma upp í Sund
höll eða inn í laugar. Og nú er
norræna sundkeppnin í algleym-
ingi, og hægra hefði verið um
vik ef laugin væri þegar byggð.
Getum við Vesturbæingar ekki
sameinazt um að koma þessu
mannvirki upp sem allra fyrst?