Morgunblaðið - 21.05.1957, Side 9

I>riðjudagur 21. mai 1957
MORGWNBl AÐIÐ
9
Greinargerð frá Félagi íslenzkra iðn-
rekenda varðandi samninga við Iðju

Vegna rangra og villandi blaða-'
skrifa vill stjórn Félags ísl. iðn-
rekenda taka fram eftirfarandi:
ENGIN KACPHÆKKtN
BOÐIN
2. apríl sl. fór stjórn Iðju, fé-
lags verksmiðjufólks þess á leit
við stjórn F.Í.I., að viðræður yrðu
teknar upp um breytingar á
kjarasamningi félaganna, sem
fjallar um kaup og kjör verk-
smiðjufólks í verksmiðjum í
Beykjavík. Það var einróma álit
stjórnar F.Í.I., að rétt væri að
verða við þessum tilmælum og
tilnefndi hun viðræðunefnd við
Iðju. Var fyrsti viðræðufundur
félaganna haldinn 8. sama mán-
aðar og skýrði Iðja þá frá kröf-
um sínum um breytingar á samn-
ingunum og voru þær afhentar
F.Í.I. skriflega daginn eftir.
Iðja rökstuddi kaupkröfur sín
ar og kröfur um aukningu á fríð
indum með því, að aðrar starfs
stéttir, sem eigi ynnu vandasam-
ari né erfiðari vinnu en iðjufólk,
hefðu betri kjör en það, og væru
fordæmi í öðrum samningum fyr
ir þeim kröfum, er Iðja setti
fram, þó ekki sé nánar vikið að
því hér. Gáfu fulltrúar Iðju það
til kynna, að ef viðunanlegur ár-
angur af viðræðunum hefði eigi
fengizt að þeirra dómi fyrir mán-
aðamót, mundi Iðja telja sig
neydda til þess að segja upp samn
ingunum og mundi þá telja sig
óbundna af kröfum þeim, sem
þegar höfðu verið fram bornar.
Eftir marga viðræðufundi náð-
ist samkomulag um breytingar-
tillögur við samningana, sem
lagðar skyldu fyrir fundi í fé-
lögunum. Var það gert laugar-
daginn 27. apríl og voru tillög-
urnar samþykktar í báðum félög-
unum.
SAMNINGSBREYTINGAR
ÁN UPPSAGNAR
EKKI NÝMÆLI
Hinn 25. apríl 1956 gerðu stjórn
ir F.Í.I. og Iðja samkomulag um
nokkra hækkun á kvennakaupi,
sem síðar var staðfest í félögun-
um, án þess að nokkur uppsögn
hefði farið fram. Segir svo í bréfi
þáverandi form. Iðju til FÍI um
þetta mál: „viljum við fara þess
á leit við yður að stjórnir fé-
laga okkar taki upp viðræður
um samræmingu kvennakaups,
ásamt nokkrum atriðum, í samn-
ingi milli félaganna, ef þær við-
ræður gætu orðið til þess að
komast mætti hjá uppsögn nefnds
samnings“.
Stjórn F.Í.I. varð við tilmælum
Iðju og olli það þá ekki neinum
ádeilum á iðrekendur. Sömu að-
ferð viðhafði bæði Vinnuveitenda
sambandið og Mjólkurstöðin í
samskiptum sínum við Verka-
kvennafélagið Framsókn, og
mætti nefna mörg fleiri dæmi
um samningsbreytingar án upp-
sagnar. Er því fjarri lagi að
breytingar á samningum án upp-
sagnar séu svo fátíðar, sem
hermt er nú í blaðaskrifum, og
hafa slík vinnubrögð í samskipt-
um vinnuveitenda og verka-
manna fram að þessu eigi þótt
nein goðgá.
KAUPKRÖFUR ÁÐUR OG NÚ
Iðnrekendur töldu sér ekki
fært að verða við öllum kröfum
Iðju og alltaf hlýtur að orka
tvímælis, að hvaða kröfum skuli
ganga og hverjum hafna.
En þeir bera engan kinnroða
fyrir það að neita ekki viðræð-
um við Iðju, nema að undan-
genginni samningsuppsögn, þar
sem ekki er hægt að segja ann-
að en kröfur Iðju hafi verið til-
tölul. hógværar, miðað við það,
sem oft hefur verið áður t d. í
verkfallinu 1955 frá 28.4% til
42.4% og er kaupið í dag stórum
lægra en kröfurnar, sem þá ovru
gerðar. Sú vinnud. leiddi eins og
kunnugt er til 12.6% hækkunar
á kaupi Iðjukvenna, sem unnið
hafa eitt ár og 10.1% hækkunar
á samsvarandi kaupi karla.
Það er einnig fjarri öllum
sanni, sem sum blaðaummæli
gefa til kynna, að iðnrekendur
hafi aðstöðu til að skammta iðn-
verkafólki það kaup, sem þeir
telja fyrirtækjum sínum hag-
stætt. Kjörin eru ákveðin með
frjálsum samningum aðila.
Í þessu sambandi má að gefnu
tilefni benda á, að í stjórnar-
frumvarpi frá núverandi ríkis-
stjórn um breytingu á lögum um
atvinnuleysistryggingar segir svo
í greinargerð, að „fulltrúar verka
manna hafi fellt niður verulegan
hluta af sanngjörnum kaupkröf-
um sínum“, Sem settar voru fram
í vinnudeilunni 1955, en þær
námu, eins og áður segir, allt að
42.4% á kaup iðjufólks.
Ástæðan fyrir þessari skoðun
iðnrekenda á síðustu kröfum Iðju
kemur enn betur í Ijós, ef þær
eru bornar saman við kröfur
þeirra 19 stéttarfélaga, sem nú
eiga í vinnudeilu, s.s. ýmis félög
farmanna, stéttarfélag verkfræð-
inga o. fl., sem nema allt að
57% í beinum kauphækkunum,
og hækkanir í kaupi og fríðind-
um, sem ýmis stéttarfélög hafa
fengið síðastliðna mánuði.
VIÐHORF IÐNREKENDA —
HLUTVERK F.Í.I.
Verkföil og vinnudeiiur eru
ávallt kostnaðarsamar, en eru þó
sérstaklega óhagstæðar iðnrek-
endum og iðnverkafólki, því að
reynslan hefur sýnt þessum aðil-
um að stöðvun iðnfyrirtækja t.d.
vegna verkfalla hefur orsakað
mikinn innflutning varnings, sem
innlendur iðnaður framleiðir. Hef
ur hinn takmarkaði innlendi
markaður þannig Verið fylltur
svo, að atvinnumöguleikar í iðn-
aði hafa verið lengi að komast í
fyrra horf,
Félag ísl. iðnrekenda er óháð
samtök iðnrekenda, sem meðal
annars hafa það hlutverk að
semja um kaup og kjör starfs-
manna í verksmiðjum félagsfyr-
irtækja í F.Í.I. Iðja gætir stéttar-
legra hagsmuna þessara starfs-
manna. Það er þess vegna eigi
hægt að koma neinum samning-
um „í kring“, nema báðir aðilar
undirskrifi þá og sú aðferð hef-
ur ekki enn verið tekin upp hér
á landi, að annar samningsaðil-
inn reki hinn út og gangi síðan
frá „samningum". Sama hefur
verið upp á teningnum í undan-
förnum stórvinnudeflum 1952 og
1955, þegar vinnuveitendur höfðu
samstöðu sín á milli í viðræðun-
um á sama hátt og verkalýðsfé-
lögin. Þá skorti aðra vinnuveit-
endur en iðnrekendur umboð og
aðstöðu til þess að ganga frá
samningum fyrir hönd hinna síð-
arnefndu, og þess vegna var
aldrei um „gerða“ samninga að
ræða af hálfu iðnrekenda fyrr
en þeir höfðu sjálfir undirritað
þá.
RANGFÆRSLUR AUGLJÓSAR
Það sem að framan hefur verið
sagt sýnir ljóslega, að eftirfar-
andi fullyrðingar eru tilhæfulaus
ar með öllu:
1. Að iðnrekendur hafi „boðið
kauphækkun þá sem varð“, þeir
hafi samþykkt „óumbeðið að
hækka grunnkaup iðnaðarverka-
fólks um 6%“, þeir hafi boðið
„fram kauphækkun án þess að
nokkuð hafi verið eftir henni
gengið" eða „þeir hafi ótilkvadd-
ir boðið starfsfólki sínu allt að
6% kauphækkun".
2. Að breytingar á kjarasamn
ingum án uppsagnar séu „algert
einsdæmi í sögu verkalýðshreyf-
ingarinnar" og, að „ekkert svipað
hafi áður gerzt í samskiptum iðn-
rekenda og verkafólks“.
3. Að „oftast hafi orðið að
reka þá (iðnrekendur) úr samn-
inganefndum vinnuveitenda til
þess að hægt væri að koma und-
irskrift samninga í kring“ eða
orðið hafi „að reka iðnrekendur
Franska skáldkonan Francoise Sagan lenti í bílslysi fyrir nokkru.
Ilafði hún verið að aka með feíknahraða á Jagúar bifreið sinni,
tftir þjóðvegi í nágrenni Parísar, er hún missti stjórn á farar-
tækinu. Þannig lá bifreiðin á hvolfi, þegar að var komið.
úr samninganefnd atvinnurek-
enda, vegna þess að þeir neituðu
að skrifa undir gerða samninga“.
VERÐLAGSMÁL
IÐNAÐARINS
Pólitískar dylgjur lætur F.Í.I.,
sem eru ópólítísk samtök, sér
sem vind um eyru þjóta. Hótanir
í garð iðnaðarins tekur allt iðn-
aðarfólk hins vegar illa upp, bæði
iðnverkafólk og iðnrekendur. Er
óreynt hvort þær verða höfund-
um sínum til gagns eða sóma. En
þess skal getið í sambandi við
dylgjur um verðlagsmál, að iðn-
rekendur hafa ekki farið fram
á neinar hækkanir á verðlagi,
vegna þeirra kauphækkana, sem
urðu um síðustu mánaðamót.
Óskir iðnrekenda um hækkun
stafa af sönnuðum hækkunum á
hráefnum m.a. vegna efnahags
ráðstafana ríkisstjórnarinnar fyr-
ir jólin, enda telur verðlagsstjóri
í viðtali við fulltrúa ASÍ í lok
apríl „að enn gæti orðið einhver
hækkun á innlendum iðnaðarvör-
um, vegna þess að erlend hráefni
til þeirra á hinu nýja verði væru
ekki enn komin í fulla notkun“.
Að vísu mun það eigi rétt, að
hækkanirnar séu ekki komnar
fram, vegna þess að hin hækk-
uðu hráefni séu ekki komin í
fulla notkun heldur hafa rök-
studdir verðútreikningar iðnrek-
enda vegna hækkana á hráefnum
legið vikum og mámuðum saman
óafgreiddir hjá verðlagsyfirvöld-
unum, án þess að iðnrekendur
fengju svar við þeim.
Ummæli eins og þau, sem sett
eru fram í sambandi við umræð-
ur um Iðjusamningana, að „gegn
verðhækkunum á iðnaðarvörum
verði að sjálfsögðu staðið fast,
enda gerði það að engu þær
kjarabætur ,sem nú hafa verið
veittar" gefa iðnrekendum tilefni
til þess að spyrja, hverju reidd-
ust verðlagsyfirvöldin, þegar þau
samþykktu eigi rökstudda verð-
útreikninga iðnrekenda mörgum
vikum áður en hinir nýju samn-
ingar gengu í gildi?
BSÍ og Orlof efna til
109 innanlandsferða
Sumarið er framundan með öllum sínum skemmtunum og ferða-
lögum. Það er mál margra, að íslendingar leiti langt yfir
skammt að fegurð er þeir hyggja á ferðalög. Ferð um næsta nágrenn
ið er mörgum landanum meiri fræðsla og uppspretta meiri unaðar
en dýr ferð út fyrir poilinn. Nú hafa verið skipulagðar á annað
hundrað ferðir, flestar stuttar, um sögustaði og aðra markverða
staði og fagra hér í nágrenni. Það er Bifreiðastöð íslands oð Orlof
sem skipuleggja ferðir þesar sameiginlega.
* SAMVINNA
Oft hefur það borið við að af-
lýst hefur verið ferðum vegna
ónógrar þátttöku. Orsökin er sú
Elísobet heimsæbir Dani
ELÍSABETH Bretadrottning og
Filipp maður hennar eru nú á
leið til Danmerkur, þar sem þau
munu dveljast um miðja þessa
viku í opinberri heimsókn. —
Þau sigla á drottningarskipinu og
í gær komu þau inn fyrir dönsku
landhelgina. Þar tók dönsk flota-
deild á móti þeim og fylgir þeim
til hafnar. — Hin opinbera heim-
sókn hefst í dag, þriðjudag, en
í ráði er að drottning og maður
hennar (ekki er víst hægt að
tala um konungshjónin) verði
gestir dönsku konungshjónanna
í nokkra daga, eftir að hinni op-
inberu heimsókn lýkur.
Yorkshire hafa varðveitzt mörg
gömul norræn staðanöfn.
í SLÓÐIR GÖMLU
VÍKINGANNA
Á leið sinni til Danmerkur komu
þau við í Hull, en þaðan sigldu
þau á „Britanníu" í kjölfar gömlu
víkingaskipanna. Eins og kunn-
ugt er, komu nokkrir fyrstu
dönsku víkinganna til Humber-
fljótsins, en viö það liggur Hull.
Og þess má geta. að einmitt í
158« LÖGREGLUMENN
Eins og fyrr segir, koma Elísa-
beth og Filipp til Kaupmanna-
hafnar í dag. Gert er ráð fyrir,
að geysilegur fólksfjöldi safnist
saman á götum úti og niðri við
höfnina til að fylgjast með ferð-
um þeirra og veltur því á miklu,
að lögreglunni takist að halda
: umferðarleiðunum opnum. Til
þess að annast það hefir allt
lögreglulið borgarinnar verið
kallað út og einnig hefir nokkur
liðstyrkur komið frá Árósum,
Álaborg, Óðinsvéum og víðar.
Samtals 1580 lögreglumenn verða
á verði í Kaupmannahöfn í dag.
„BRITANNIA“ — SJÚKRASKIP
„Britannia", skip brezku kon-
ungsfjölskyldunnar, sem Elísa-
beth og Filipp búa í, á meðan á
hinni opinberu heimsókn stend-
ur, er hið fegursta á að lita og
mjög glæsilegt í alla staði. Það
kostaði sem svarar 100 miUjón-
um íslenzkra króna, þegar það
var byggt og gert er ráð fyrir
því, að rekstrarkostnaður þess sé
sem svarar 50 þús. krónum á sól-
arhring. Ef til styrjaldar kæmi,
væri hægt að breyta því í sjúkra-
skip, enda var gert ráð fyrir því
í upphafi, og gæti það þá tekið
200 sjúklinga og 40 lækna, auk
hjúkrunarliðs. — Skipið hefir
reynzt mjög vel. Filipp prins fór
fyrir skömmu á því í heimsókn
til margra landa í hinu víðlenda
ríki drottningar.
Það er engin hætta á, að drottn-
ing hafi orðið sjóveik á Norður-
sjó, því að þar hefir verið hið
bezta veður. Annars er drottn-
ing sjóhraust. Það hefir hún sýnt
áður.
Gert er ráð fyrir, að Elísa-
beth komi heim aftur til Brét-
lands n. k. laugardag. Á meðan
þau eru í förinni gegnir ríkis-
ráð störfum drottningar, en í því
eiga sæti Elísabeth ekkjudrottn-
ing, móðir Elísabethar II., Mar-
grét prinsessa, systir hennar, her-
toginn af Gloucester, hertoginn
af Kent (í fyrsta skipti) og Alice
prinsessa, systir Georgs V. Breta-
konungs.
að margir aðilar hafa auglýst
ferðir á sömu staði samtímis, en
í okkar fámenna landi er „mark
aðurinn“ hvort sem er til ferða
laga eða annars, takmarkaður.
BSÍ og Orlof, tvö stærstu fyrir-
tækin sem hópferðir reka hafa
nú skipulagt þessar ferðir sam-
eiginlega. Má telja víst að nu
verði engri ferð aflýst og þvi
engin vonbrigði eða véindræði af.
Hafa fyrritækin gefið út bækling
um allar þessar ferðir. Er þar
að finna handhægar upplýsingar
um allt er að þeim lýtur og nær
sú áætlun frá 23. maí tál 1. sept.
★ GÓDIR FARARSTJÓRAR
Ferðir þessara aðila eru vel
undirbúnar. Það er farið um sögu
staði og aðra merka staði. Meðí
ferðinni eru fróðir menn um ör-
nefni og annað og eru þeir jafn-
framt tungumálamenn svo er-
lendir gestir geti notið fararinnar
sem bezt. Má af einni ferð, þó
stutt sé, mikið læra bæði fyrir
landa sem erlenda menn.
★ FERÐIRNAR
Ferðirnar eru flokkaðar eftir
lengd þeirra og hvort ferðazt. er
um byggðir eða öræfi. Alls verða
25 hálfdagsferðir um nágrennið,
þ. e. Krýsuvík, Þingvelli o. fl.
37 heilsdagsferðir aðallega til
Gullfoss og Geysis og í Þjórsár-
dal, hringferðir í Borgarfjörð o.
fl. Þá eru 9 sjö og tíu daga ferð-
Frh. á bls. 19.